ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

Ayvacık / ÇANAKKALE

(Tuzla Jeotermal Enerji Santrali)

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

Rapor No: 2021 / 1799

1.	RAPOR ÖZET1 4
2.	RAPOR B1LG1LER1 5
3.	_1RKET B1LG1LER1 6
4.	MÜ_TER1 B1LG1LER1 6
5.	DEĞERLEME RAPORUNUN TEBL1Ğ1N 1. MADDES1N1N 2. FIKRASI KAPSAMINDA
	HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA 7
6.	MÜ_TER1 TALEPLER1N1N KAPSAMI VE VARSA GET1R1LEN SINIRLAMALAR 7
7.	DEĞERLEME 1_LEM1N1 SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK1LEYEN FAKTÖRLER 7
8.	DEĞER TANIMI VE GEÇERL1L1K KO_ULLARI 8
9.	UYGUNLUK BEYANI VE KISITLAYICI KO_ULLAR 9
10.	TA_INMAZIN TAPU KAYITLARI 10
10.1.	TAPU KAYITLARI 10
10.2.	TAPU TAKY!DATI 10
11.	BELED1YE 1NCELEMELER1 11
11.1.	!MAR DURUMU 11
11.2.	!MAR DOSYASI !NCELEMES! 11
11.3.	ENCÜMEN KARARLARI, MAHKEME KARARLARI, PLAN !PTALLER! V.B. KONULAR 11
11.4.	YAPI DENET!M F!RMASI 11
11.5.	SON ÜÇ YIL !Ç!NDEK! HUKUK! DURUMDAN KAYNAKLANAN DE!"!M 11
11.6.	GAYR!MENKULÜN ENERJ! VER!ML!L!K SERT!F!KASI HAKKINDA B!LG! 11
11.7.	RUHSAT ALINMI" YAPILARDA YAPILAN DE!"!KL!KLER!N 3194 SAYILI !MAR
	KANUNU'NUN 21. MADDES! KAPSAMINDA YEN!DEN RUHSAT ALINMASINI
	GEREKT!R!R DE!"!KL!KLER OLUP OLMADII HAKKINDA B!LG! 11
12.	TES1S1N ÇEVRE VE KONUMU 12
12.1.	KONUM VE ÇEVRE B!LG!LER! 12
12.2.	BÖLGE ANAL!Z! 14
12.3.	DÜNYA EKONOM1S1NE GENEL BAKI_ 17
12.4.	TÜRKIYE'NIN MAKROEKONOMIK GÖRÜNÜMÜ 19
12.5.	MEVCUT EKONOMIK KO_ULLARIN, GAYRIMENKUL PIYASASININ ANALIZI, MEVCUT 23
	TRENDLER VE DAYANAK VERILER 23
12.6.	TÜRKIYE GAYRIMENKUL PIYASASINI BEKLEYEN FIRSAT VE TEHDITLER 25
13.	DÜNYA'DA VE TÜRK1YE'DE ENERJ1 SEKTÖRÜ 26
13.1.	DÜNYADA VE TÜRK!YE'DE ENERJ! TALEB! 26
13.2.	TÜRK!YE'DE ELEKTR!K TÜKET!M! 34
13.3.	ENERJ! SANTRALLER!N!N ÜLKEM!ZDEK! DAILIMI 39
14.	JEOTERMAL ENERJ1 VE JEOTERMAL ENERJ1 SANTRALLER1 HAKKINDA KISA B1LG1 43
14.1.	JEOTERMAL ENERJININ KULLANIM ALANLARI 47
14.2.	TÜRKIYE'DE JEOTERMAL ENERJI 47
14.3.	TÜRKIYEDE JEOTERMAL ALANLAR 49

14.4.	JEOTERMAL ENERJI SANTRALLERI HAKKINDA KISA BILGI 52
14.5.	TÜRKIYEDE YER ALAN JEOTERMAL ENERJI SANTRALLERI 54
15.	YASAL 1Z1NLER VE TES1S1N ANA B1R1MLER1N1N ÖZELL1KLER1 56
16.	AÇIKLAMALAR 57
17.	TES1S BÜNYES1NDEK1 1N_A1 YATIRIMLAR 64
18.	EN VER1ML1 KULLANIM ANAL1Z1 64
19.	TES1S1N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ_ 64
20.	DEĞERLEND1RME 65
21.	DEERLEME YAKLA"IMLARI 65
21.1.	PAZAR YAKLA"IMI 66
21.2.	MALIYET YAKLA"IMI 67
21.3.	GELIR YAKLA"IMI 68
22.	F!YATLANDIRMA 69
22.1.	GELIR!NDIRGEME YAKLA"IMI 70
23.	ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES! 74
23.1.	FARKLI DEERLEME METOTLARININ VE ANALIZ SONUÇLARININ
	UYUMLA"TIRILMASI VE BU AMAÇLA !ZLENEN YÖNTEMIN VE NEDENLERININ
	AÇIKLAMASI 74
23.2.	KIRA DEERI ANALIZI VE KULLANILAN VERILER 74
23.3.	GAYRIMENKUL VE BUNA BALI HAKLARIN HUKUKI DURUMUNUN ANALIZI 74
23.4.	GAYRIMENKUL ÜZERINDEKI TAKYIDAT VE !POTEKLER !LE !LGILI GÖRÜ" 74
23.5.	DEERLEME KONUSU GAYRIMENKULÜN, ÜZERINDE !POTEK VEYA
	GAYRIMENKULÜN DEERINI DORUDAN ETKILEYECEK NITELIKTE HERHANGI
	BIR TAKYIDAT BULUNMASI DURUMLARI HARIÇ, DEVREDILEBILMESI
	KONUSUNDA BIR SINIRLAMAYA TABI OLUP OLMADII HAKKINDA BILGI 74
23.6.	BO" ARAZI VE GELI"TIRILMI" PROJE DEERI ANALIZI VE KULLANILAN VERI
	VE VARSAYIMLAR !LE ULA"ILAN SONUÇLAR 74
23.7.	MÜ"TEREK VEYA BÖLÜNMÜ" KISIMLARIN DEERLEME ANALIZI 74
23.8.	HASILAT PAYLA"IMI VEYA KAT KAR"ILII YÖNTEMI !LE YAPILACAK
	PROJELERDE, EMSAL PAY ORANLARI 74
23.9.	ASGARI BILGILERDEN RAPORDA VERILMEYENLERIN NIÇIN YER
	ALMADIKLARININ GEREKÇELERI 74
23.10.	YASAL GEREKLERIN YERINE GETIRILIP GETIRILMEDII VE MEVZUAT
	UYARINCA ALINMASI GEREKEN !ZIN VE BELGELERIN TAM VE EKSIKSIZ
	OLARAK MEVCUT OLUP OLMADII HAKKINDA GÖRÜ" 74
23.11.	DEERLEME KONUSU ARSA VEYA ARAZI ISE, ALIMINDAN !TIBAREN BE" YIL
	GEÇMESINE RAMEN ÜZERINDE PROJE GELI"TIRMESINE YÖNELIK HERHANGI
	BIR TASARRUFTA BULUNUP BULUNULMADIINA DAIR BILGI 74
24.	SONUÇ 75

1.RAPOR ÖZET1

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, Tuzla Köyü. Ayvacık / ÇANAKKALE
DAYANAK SÖZLE"ME	01 Aralık 2021 tarih ve 889 - 2021/060 no ile
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2021
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2022
DEERLENEN TA"INMAZIN TÜRÜ	Jeotermal Enerji Santrali
DEERLENEN MÜLK!YET HAKLARI	Tam Mülkiyet (arsa) / 11.05.2004 tarihli 40 yıl süreli üretim lisansı
TAPU B!LG!LER! ÖZET!	Çanakkale 1li, Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü, Köyiçi Mevkii, 146 ada, 3 parsel. (Bkz. Tapu Kayıtları)
!MAR DURUMU ÖZET!	Tesis Jeotermal Sanayi Tesisi Alanında kalmaktadır. (Bkz. Tapu Kayıtları)
RAPORUN KONUSU	Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORUN TÜRÜ	Konu deerleme raporu, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri kapsamında <deerleme raporlarındaBulunması Gereken Asgari Hususları= içerecek `ekilde<br/>hazırlanmı`tır.

GAYR!MENKULLER !Ç!N TAKD!R OLUNAN TOPLAM DEER (KDV HAR!Ç)
ÇANAKKALE !L!, AYVACIK !LÇES!NDE YER ALAN JEOTERMAL 202.940.000,-TL ENERJ! SANTRAL! TES!S!N!N DEER!
	RAPORU HAZIRLAYANLAR
Sorumlu De erleme Uzmanı	Sorumlu De erleme Uzmanı
M. KIVANÇ KILVAN Engin AKDEN1Z (SPK Lisans Belge No: 400114) (SPK Lisans Belge No: 403030)

2. RAPOR B1LG1LER1

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, Tuzla Köyü. Ayvacık / ÇANAKKALE
MÜ"TER! NO	889
RAPOR NO	2021/1799
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2021
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2022
RAPORUN KONUSU	Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN - Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 400114 Engin AKDEN1Z- Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 403030
RAPORA KONU GAYR!MENKUL !Ç!N "!RKET!M!Z TARAFINDAN YAPILAN SON ÜÇ DEERLEMEYE !L!"K!N B!LG!LER	A`aıdaki tabloda sunulmu`tur.

RAPOR TARİHİ	27.02.2019	07.01.2020	05.02.2021
RAPOR NUMARASI	2018/466	2019/1624	2021/080
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)
TAKDİR OLUNAN DEĞER (TL) (KDV HARİÇ)	94.325.000	93.075.000	82.875.000

3. _1RKET B1LG1LER1

"!RKET ADI	Lotus Gayrimenkul Deerleme ve Danı`manlık A._.
"!RKET MERKEZ!	1stanbul
"!RKET ADRES!	Gömeç Sokak, No: 37 Akgün 1` Merkezi Kat 3/8- 34718 Acıbadem – Kadıköy / 1STANBUL
TELEFON	(0216) 545 48 66 / (0216) 545 48 67 (0216) 545 95 29 / (0216) 545 88 91 (0216) 545 28 37
FAKS	(0216) 339 02 81
EPOSTA	[email protected]
WEB	www.lotusgd.com
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	10 Ocak 2005
SERMAYE P!YASASI KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	07 Nisan 2005 – 14/462
BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	12 Mart 2009 - 3073
T!CARET S!C!L NO	542757/490339
KURULU" SERMAYES!	75.000,-YTL
"!MD!K! SERMAYES!	1.000.000,-TL

4. MÜ_TER1 B1LG1LER1

"!RKET ADI	Enda Enerji Holding A._.
"!RKET MERKEZ!	1zmir
"!RKET ADRES!	_ehit Nevres Bulvarı, No:10, Deren Plaza, Kat:, Konak / 1zmir
TELEFON	(232) 463 98 11
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	06.01.2010
ÖDENM!" SERMAYES!	300.000.000,-TL
FAAL!YET KONUSU	Elektrik Enerjisi Üretim ve Satı`ı.

5. DEĞERLEME RAPORUNUN TEBL1Ğ1N 1. MADDES1N1N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA

Bu rapor, aaıda belirtilen tebli ve düzenlemelere göre hazırlanmı olup, Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebliin (III-62.3) 1. Maddesinin 2. Fıkrası kapsamındadır.

Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.3 sayılı <Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebli= ekinde yer alan <Deerleme Raporlarında Bulunması Gereken Asgari Hususular=
Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Deerleme Standartları Hakkında Tebli=
Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı9nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile uygun görülen Uluslar Arası Deerleme Standartları (2017)

6. MÜ_TER1 TALEPLER1N1N KAPSAMI VE VARSA GET1R1LEN SINIRLAMALAR

Bu rapor ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.9nin talebiyle yukarıda adresi belirtilen ve irket portföyünde yer alan gayrimenkullerin Türk Lirası cinsinden pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır. Müteri tarafından getirilmi herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

7. DEĞERLEME 1_LEM1N1 SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK1LEYEN FAKTÖRLER

Herhangi bir sınırlayıcı ve olumsuz faktör bulunmamaktadır.

8. DEĞER TANIMI VE GEÇERL1L1K KO_ULLARI

Bu rapor, müterinin talebi üzerine adresi belirtilen gayrimenkullerin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır.

Pazar de eri:

Bir mülkün, istekli alıcı ve istekli satıcı arasında, tarafların herhangi bir ilikiden etkilenmeyeceiartlar altında, hiçbir zorlama olmadan, basiretli ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi kiiler olarak, uygun bir pazarlama sonrasında deerleme tarihinde gerçekletirecekleri alım satım ileminde el deitirmesi gerektii takdir edilen tahmini tutardır.

Bu deerleme çalımasında aaıdaki hususların geçerlilii varsayılmaktadır.

Analiz edilen gayrimenkullerin türü ile ilgili olarak mevcut bir pazarın varlıı peinen kabul edilmitir.
Alıcı ve satıcı makul ve mantıklı hareket etmektedirler.
Taraflar gayrimenkuller ile ilgili her konuda tam bilgi sahibidirler ve kendilerine azami faydayı salayacak `ekilde hareket etmektedirler.
Gayrimenkullerin satıı için makul bir süre tanınmıtır.
Ödeme nakit veya benzeri araçlarla pe`in olarak yapılmaktadır.
Gayrimenkullerin alım satım ilemi sırasında gerekebilecek finansman, piyasa faiz oranları üzerinden gerçekletirilmektedir.

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO_ULLAR

Bilgi ve inançlarımız dorultusunda a`aıdaki hususları teyit ederiz.

a. Raporda yer alan görüve sonuçlar, sadece belirtilen varsayımlar ve koullarla sınırlıdır. Tümü kiisel, tarafsız ve önyargısız olarak yapılmı çalı`maların sonucudur.
b. _irketimizin deerleme konusunu oluturan tesis ve mülklere ilikin güncel veya gelecee dönük hiçbir ilgisi yoktur. Bu iin içindeki taraflara karı herhangi bir çıkarı ya da önyargısı bulunmamaktadır.
c. Verdiimiz hizmet, herhangi bir tarafın amacı lehine sonuçlanacak bir yöne veya önceden saptanmıolan bir deere; özel koul olarak belirlenen bir sonuca ulamaya ya da sonraki bir olayın olumasına balı deildir.
d. _irketimiz deerlemeyi ahlâki kural ve performans standartlarına göre gerçekletirmitir.
e. _irketimiz, ekspertiz raporu tarihinden sonra gayrimenkulde meydana gelebilecek fiziksel deiikliklerin ve ekonomide yaanabilecek olumlu ya da olumsuz gelimelerin raporda belirtilen fikir ve sonuçları etkilemesinden ötürü sorumluluk taımaz.
f. Mülkün takdir edilen deerde deiiklilie yol açabilecek zemin altı (radyoaktivite, kirlilik, depremsellik vb.) veya yapısal sorunları içermedii varsayılmıtır. Bu hususlar, zeminde ve binada yapılacak aletsel gözlemlemeler ve statik hesaplamaların yanı sıra uygulama projelerindeki incelemeler sonucu açıklık kazanabilecek olup uzmanlıımız dıındadır. Bu tür mühendislik ve etüt gerektiren koullar veya bunların tespiti için hiçbir sorumluluk alınmaz.

10. TA_INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.1. Tapu kayıtları
SAH!B!	: Tuzla Jeotermal Enerji A._.
!L! – !LÇES!	: Çanakkale – Ayvacık
KÖYÜ	: Tuzla
MEVK!!	: Köyiçi
ADA NO	: 146
PARSEL NO	: 3
N!TEL!!	: Tek Katlı Prefabrik Ofis Jeotermal Sanayi Tesisleri Arsası
ARSA ALANI	: 19.929,50 m²
ARSA PAYI	: Tamamı
YEVM!YE NO	: 3716
C!LT NO	: 20
SAH!FE NO	: 1965
TAPU TAR!H!	: 19.06.2013

10.2. Tapu Takyidatı

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüü TAKB1S sisteminden temin edilen ve bir örnei ekte sunulan tapu kaydına göre rapor konusu taınmaz üzerinde aaıdaki notlar bulunmaktadır.

Rehinler Bölümü:

Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 325 yevmiye no ile 1. dereceden ipotek `erhi.
Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 326 yevmiye no ile 2. dereceden ipotek `erhi.
Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 327 yevmiye no ile 3. dereceden ipotek `erhi.

Beyanlar Bölümü:

Üçüncü derece doal sit alanıdır. (01.04.1996 tarih ve 437 yevmiye no ile)
Bu parsel üzerindeki Tuzla Jeotermal Enerji A._.9ye ait iletme FBK 70.000,-TL karılıı Denizbank A._. lehine rehnedilmi`tir. (02.05.2011 tarih ve 2084 yevmiye no ile)

11. BELED1YE 1NCELEMELER1

11.1. !mar Durumu

Çanakkale 1l Özel 1daresi Müdürlüü9nden alınan bilgiye göre rapora konumlu tesisin üzerinde bulunduu parsel mevzi imar planında <Jeotermal Sanayi Tesisi Alanı= olarak belirlenen bölgede kalmaktadır.

Tesisin yer aldıı bölge Mülga Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu9nun 02.02.1996 tarihli kararı ile 1. ve 3. derece doal sit alanı olarak tescil edilen, Bakanlar Kurulu9nun 04.12.2006 tarih, 200/11534 sayılı kararı ile <Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi= olarak ilan edilen alan dahilindedir.

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

Tesise ait yapı ruhsatları iletme yönetiminden temin edilmitir. (Bkz. Ekler)

11.3. Encümen Kararları, Mahkeme Kararları, Plan !ptalleri v.b. konular

Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.4. Yapı Denetim Firması

Tesisin yapı denetim faaliyetleri birer adet mekanik, tesisat, elektrik ve statik uzmanı ve mimardan oluan bir heyet tarafından yapılmıtır.

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1.Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

Son üç yıl içerisinde herhangi bir alım satım gerçeklememitir.

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

_irket yetkililerinden alınan bilgilere göre enerji nakil hattı ve boru hatlarının geçtii güzergahlarla ilgili olarak kamulatırma-irtifak hakkı ilemleri yapılmı`tır.

11.6. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

Ta`ınmazın enerji verimlilik sertifikası bulunmamaktadır.

11.7. Ruhsat Alınmı# Yapılarda Yapılan De i#ikliklerin 3194 Sayılı !mar Kanunu'nun 21. Maddesi Kapsamında Yeniden Ruhsat Alınmasını Gerektirir De i#iklikler Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Yeniden ruhsat alınmasını gerektiren herhangi bir durumu bulunmamaktadır.

12. TES1S1N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

Deerlemeye konu tesis, Çanakkale 1li, Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü9nde yer alan Tuzla Jeotermal Enerji Santralidir.

Tuzla Çayı yakınında tesisin yakın çevresinde kırsal yerleimler, tarım alanları ve bo parseller bulunmaktadır.

Santral Tesisi, Assos9a 30 km., Ezine9ye 42 km., Çanakkale9ye ise yakla`ık 90 km. mesafededir.

Konum Krokisi/ Uydu görüntüsü

12.2. Bölge Analizi

Çanakkale 1li:

Çanakkale ehri, Türkiye [Cumhuriyeti](https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti)9nin kuzeybatısında, topraklarının büyük bölümü [Marmara Bölgesi](https://tr.wikipedia.org/wiki/Marmara_B%C3%B6lgesi) sınırları içinde bir kısmı ise [Ege Bölgesi](https://tr.wikipedia.org/wiki/Ege_B%C3%B6lgesi) içinde kalan, 25° 40' - 27° 30' dou boylamları ve 39° 27' - 40° 45' kuzey enlemleri arasında 9.887 km²'lik bir alan kaplayan, [Asya](https://tr.wikipedia.org/wiki/Asya) [$Anadolu$](https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu) ve [Avrupa](https://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa) [\(Trakya](https://tr.wikipedia.org/wiki/Trakya)) kıtalarında toprakları bulunan, kendi adını taıyan boaz ile ikiye bölünmü` bir ildir.

Anadolu'nun en batı noktası olan Baba Burnu ile Türkiye'nin en batı noktası Gökçeada'daki 1ncirburnu il sınırları içindedir. Ege Denizi'nde Türkiye'ye ait en büyük adalar, Bozcaada ve Gökçeada, Çanakkale iline balıdır.

Çanakkale, Cumhuriyetin ilk yıllarında Biga ve Gelibolu sancaklarının kaldırılması ve her ikisinin ortasında bulunan Çanak köyünün il ilan edilmesiyle meydana gelmitir. 1927 Nüfus sayımında Çanakkale'nin merkez nüfusu sadece 8.500 kii idi.. Eski çalarda, Hellespontos ve Dardanelles olarak da adlandırılan ilde 3000 yıldan beri yerleim olduu bilinmektedir. Bugün bile kalıntıları bulunan Truva (Troia, Troy) Antik kenti M.Ö 2500 yılında büyük bir depremle yıkılmı ve bölge uzun yıllar Lidyalılarca yönetilmitir. Milattan önce 336 yılında bölgede en önemli güç haline gelen [Pers 1mparatorluu](https://tr.wikipedia.org/wiki/Pers_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu) [Helenizm](https://tr.wikipedia.org/wiki/Helenizm)'i tüm dünyaya yaymak amacındaki [Büyük 1skender](https://tr.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_%C4%B0skender) Granikos Çayı ([Biga Çayı\)](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga_%C3%87ay%C4%B1) kıyılarında büyük bir bozguna uratılmıtır. Osmanlı Devleti döneminde de Karesioulları Beyliinin yıkılması ile ilin bugünkü topraklarının büyük bir bölümü ele geçirilmi, [Bizans](https://tr.wikipedia.org/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)'ın sayesinde ilin fethi daha da kolaylamıve Boazlar ile birlikte kontrol Os[manlı Devleti'](https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_Devleti)ne geçmitir.

Çanakkale ilinin topraklarının bütününe bakıldıında, üzerinde kurulmuolduu yarımada [Biga Yarımadası](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga_Yar%C4%B1madas%C4%B1) olarak adlandırılır. 1l içindeki en kayda deer yükselti Biga Daları'dır. Biga adının bu denli çok kullanımının sebebi, Cumhuriyet döneminden önce, Osmanlı idari sisteminde Sancaın [Biga](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga) ilçesi olmasıdır. Yani ilin eski merkezi Biga olup, Cumhuriyet döneminde, kazanılmı olan baarılardan dolayı ilin ismi ve merkezi Çanakkale olarak deitirilmitir. 1lin isminin kökeni yörede çok gelimiolan çanak - çömlek zanaatine dayanır. \_ehrin iki simgesi haline gelen Kale-i Sultaniye ile çanakçılık özdeleince deehir Çanakkale olarak adlandırıldı.

Çanakkale iline balı 568 köy, 21 bucak, 12 ilçe belediyesi ve 22 belde belediyesi vardır. Merkezden sonra en büyük ilçe Biga'dır. 1lin en küçük ilçesi Bozcaada'dır. Adaların nüfusu yazları iki katını asa da kıın yerlilerden baka yaayan kalmaz.

1l topraklarının yarısından fazlası ormanlar ile kaplıdır. Ormanlar il topraklarının % 53.9'unu oluturur. Ormanlık alanlar 536.964 hektar olup bunun 449.024 hektarı koru, 87.969 hektarı ise köylülere daıtılan ve ticaret yapılan, kesilmeye hazır ormanlardır. Ormanlık arazinin yarısından fazlasını kızılçam ve mee kaplar.

1lin kıyı ilçelerinde ve adalarda iklim hemen hemen aynıdır. Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiiklimin yaandıı Çanakkale topraklarında iklim daha çok Akdeniz iklimine paralellik gösterir. 1ç bölgelerde denizden yükseklik artar ve bu nedenle kıyı bölgelere oranla aradaki sıcaklık ortalaması oldukça açılır. Yılın büyük bölümü hemen her ilçede rüzgarlı günler ya`anır.

Çanakkale'de önem arz eden bir su kütlesi bulunmaz. Gelibolu Yarımadası'nda Tuzla Gölü, Biga ilçesi sınırlarında Hoyrat Gölü ve Ece Gölü ile dier ilçelerde yer alan bazı ufak baraj gölleri ve göletler vardır. Biga'ya balı Yeniçiftlik beldesinde yer alan yaklaık 10,000 hektarlık Ece Gölü son birkaç yıl içinde kurutularak tarıma uygun hale getirilmeye çalıılmaktadır.

Çanakkale ilinin corafi olarak aslında 4 farklı su kütlesi ile kıyısı bulunur. A`aıdaki tabloda ilçelerin nereye kıyısı olduu ile kıyı ve plaj uzunluklarının çizelgesi vardır.

Ayvacık 1lçesi:

Ayvacık ilçesi 83 km9lik sahil eridiyle Çanakkale9nin en uzun sahil kesimlerinden birine sahiptir. Yüzölçümü 874 km² olan ilçenin % 529si ormanlıktır. Denizden yükseklii 270 metredir. 1lçenin ovaları Tuzla Kösedere ve Babakale ovalarıdır. Daları, denize paralel olarak uzandıından, sahileridinde güzel koylar birbirini izlemektedir. Son yıllarda youn ilgi gören bu koylar, turizm için cazibe merkezidir. Ayvacık ilçesinin Edremit Körfezi9ne bakan güney kıyısı Akdeniz ikliminin etkisini gösterirken, iç kısımlar Marmara ikliminin etkisindedir. Yerli ve yabancı gezginlerin her zaman ilgisini çeken Assos antik kenti, Gülpınar Apollon Kutsal Alanı; son yıllarda büyük kentlerden gelenlerin yerletii Behramkale, Adatepe, Yeilyurt gibi köyler, Osmanlı9nın ilk dönem mimari yapılarını barındıran Tuzla, Babakale köyleri, Anadolu9nun aynı zamanda Asya kıtasının en uç noktası olan Bababurnu gibi özel yöreler Ayvacık ilçesini çok özel kılmaktadır. Turizmin yanı sıra zeytincilik ve zeytinyaı üretimi, halı dokumacılıı, peynir ve hayvancılık önemli gelir kaynakları arasındadır. Yöre halkı, oldukça zengin bir kültür yapısına sahiptir.

2006 yılında termal turizm merkezi olarak ilan edilmi`tir. Tuzla kaplıcalarında sıcak su kaynaının yanısıra çamur banyosu yapma olanaı mevcuttur.

Ayvacık ilçesine balı 64 köy ve 2 belde bulunmaktadır. Yöre halkı, oldukça zengin bir kültür yapısına sahiptir. Her ikisi de Ouz kökenli Yörük ve Türkmen köylerinde, kendilerine özgü kültürel farklılıklar yaanmaya devam etmektedir. Ayvacık köyleri, bulundukları mevkilere göre; kuzey tarafına düen Kaz Daı eteklerindeki orman köyleri Dere kolu ; güneydousuna Küçükkuyu istikametine düen köyler yalı kolu ve güney batısında Baba Burnu yönünde bulunan köyler ise, Kıran kolu olarak adlandırılmıtır. Dere kolu köyleri çounlukla orman ileriyle ve hayvancılıkla geçimini salar. Yalı kolu ise, zeytinciliin miktar ve kalite olarak yüksek olduu bölgemizdir. Kıran kolu adından da anlaıldıı üzere Türkiye ortalamasının çok altında yaıalması sebebiyle ziraata elverili deildir. Bu köylerde küçükba` hayvancılık ve halıcılık bölgenin en önemli üretim alanlarıdır.

Yapımı devam eden Ayvacık barajının ve sulama kanallarının bitmesiyle birlikte yörede sulanabilen alan genileyecek ve uraılan zirai konular miktar ve cins itibariyle artıgösterecektir. Daları denize paralel olarak uzanmakta ve sahileridinde koylar birbirini izlemektedir. Son yıllarda youn ilgi gören bu koylar, turizm için cazibe merkezi haline gelmeye balamıtır. Turizmin yanı sıra zeytincilik ve zeytinyaı üretimi, halı dokumacılıı, odun kömürü, peynir ve hayvancılık önemli gelir kaynakları arasındadır.

Ayvacık ilçesinin Edremit Körfezi'ne bakan güney kıyısı Akdeniz ikliminin etkisini gösterirken, iç kısımlara doru gidildikçe Marmara 1kliminin etkisi artmaktadır.

1lçede son dönemde ardı ardına yaanan depremler kamuoyunu megul etmektedir. Tektonik konumu itibariyle Çanakkale, Kuzey Anadolu Fayı Zon9unun etki alanında yer alır. 1li etkileyen dier önemli fayların Ganos fayı, Saros–Gaziköy Fayı, Etili Fayı, Çan–Biga Fayı, Sarıköy Fayı, Yenice–Gönen Fayı, Bayramiç-Ezine Fayı, Gülpınar-Kestanbol Fayı olduu belirtilmi`tir. Bu fayların varlıına balı olarak 1. Derece deprem bölgesine dâhil olan Çanakkale9nin büyük kısmı deprem konusunda riskli alanlar olarak gösterilmektedir.

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı`

Küresel Ekonomik büyüme 2018 yılında salam bir görüntü çizmitir. 2018 yılı, nispeten senkronize bir eilim izleyen büyüme trendlerinin bölgesel olarak büyük deiimler izledii bir dönem olmutur. 2017 yılındaki güçlü toparlanmadan sonra toplam gayrisafi yurtiçi hasılattaki büyüme hızının azaldıı ve %3,6 - %3,7 seviyesinde gerçekletii gözlenmitir. Büyüme hızındaki yavalama, OECD ülkelerinde özellikle Avrupa bölgesi ve Japonya9da hissedilmiolup Amerika Birleik devletleri bu trendin dıında kalmıtır. Ancak Amerika9nın yaadıı ekonomik büyümenin pek çok mali tevik ile desteklenmesini de göz ardı etmemek gerekir. Gelimekte olan ekonomilerde ise Hindistan güçlü bir toparlanma yaamı, bu esnada Rusya ve Brezilya da nispeten daha iyi performanslar göstermitir. Çin ekonomisi ise yavalama eilimini kıramamıtır.

2019 yılının Aralık ayında Çin9in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü 20209nin ikinci ayından itibaren tüm Dünya9ya yayılamaya balamı olup salgının kontrol altına alınması için alınan önlemler ekonomilerin yavalamasına yol açmıtır. Finansal piyasalar salgının olası olumsuz etkilerinden dolayı önemli düüler yaamı olup Bata FED olmak üzere merkez bankalarının parasal genileme sinyalleri vermesi üzerine kısmen toparlanma yaanmı. 2019 yılında %2,9 oranında gerçekleen global ekonomik büyümeyi 2020 yılında %3,3 daralma takip etmitir. IMF tahminlerine göre küresel ekonominin 2021 yılında %6 oranında büyüme yakalaması beklenmektedir.

2021 yılı aılamaların hızla yapılmaya çalııldıı seyahat kısıtlamalarının büyük oranda kalktıı bir dönem olmutur. Yılın son çeyreinde gelimiülkeler pandeminin etkisinden kurtulup normalleme yönünde adımlar atarken pek çok gelimekte olan ve az gelimiülkede vaka sayıları artamaya devam etmektedir. Virüsün yayılmaya devam etmesi, aılamanın beklenilen hızda yapılamaması ve virüsün geçirdii mutasyonlar sebebiyle tam anlamıyla bir toparlanmanın ne zaman yaanacaı konusu hala belirsizliini korumaktadır. Bu süreçte gelimiülkelerde dahil olmak üzere artan enflasyon oranlarının, pandemi kaynaklı gelimelerden, arz-talep dengesizliklerinden, tedarik zincirlerindeki sorunlardan, artan teknolojik ürün-hizmet talebinden ve Amerika ile Çin arasındaki Ticari çeki`meden kaynaklandıı söylenebilir.

Ülke	2020	2021(Öngörü)

Çin	2.3	8.1
ABD	-4.6	7.0

Rusya	-3	4.4
Suudi Arabistan
	-4.1	8.1
Fransa	-8	5.8
Almanya	-4.8	3.6
!talya	-8.9	4.9
Japonya	-4.7	2.8
Meksika	-8.3	6.3
!spanya	-10.8	-6.2
!ngiltere	-9.8	7.0
Türkiye	1.8	9
Brezilya	-4.1	5.3
Kanada	-5.3	6.3
Güney Afrika	-7	4
Nijerya	-1.8	2.5
Hindistan	-7.3	9.5

Bazı Ülkelerin 2020 ve 2021 yılların Büyüme Oranları

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

2008 yılındaki küresel ekonomik krizden sonra Türkiye ekonomisi ciddi bir toparlanma sürecine girmiolup 2014, 2015 yıllarında GYSH bir önceki yıla göre % 5,2 ve %6,1 seviyelerinde artmıtır. 2016 yılı, pek çok farklı etkenin de etkisiyle büyüme hızının yavaladıı bir dönem olmu 2017 yılında %7,5, 2018 yılında ise %2,8 lik büyüme oranları yakalanmıtır. 2019 yılında büyüme oranı 0,9 olarak gerçeklemi`tir.

2020 yılında Covid-19 salgınının olumsuz etkisiyle yılın ikinci çeyreinde %9,9 oranında daralma kaydedilmi`tir. 2020 yılı itibariyle GSYH büyüklüüne göre Türkiye, Dünya9nın 19. Avrupa9nın 7. Büyük ekonomisidir.

2004 yılından itibaren çift haneli seviyelerin altında seyreden enflasyon oranı 2017 yılında % 11,1, 2018 yılında %16,3, 2019 yılında %15,18, 2020 yılında ise %12,8 oranında gerçeklemitir. 2020 yılı Ekim Tüketici Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %19,89 dur. TÜFE bir önceki aya göre dei`im oranı %2,39 dur.

Kaynak: TÜ1K

1sizlik oranları ise son 4 yılda %11-%13 aralıında seyretmekteydi. 2021 yılı Eylül ayı itibariyle mevsim etkisinden arındırılmı isizlik oranı %11,7 seviyesinde gerçeklemitir. 1siz sayısı bir önceki yılın aynı çeyreine göre 282 bin kii azalmıtır. Tarım dıı isizlik oranı 2,9 puanlık azalıile %18,3 oldu. 1stihdam edilenlerin sayısı 2021 yılı Eylül döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2 milyon 288 bin kii 29 milyon 652 bin kii, istihdam oranı ise 2,8 puanlık artı ile %46,4 oldu.

Ödemeler dengesi tarafında ise 2018 yılında %75 olan ihracatın ithalatı karılama oranı 2019 yılında %77,2, 2020 yılında ise %86 olarak gerçeklemitir. 2021 yılı Eylül ayı itibariyle 12 aylık cari ilemler açıı 18.444.000.000 USD olarak gerçeklemitir.

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

	2000	2010	2015	2016	2017	2018	2019	2020
GSYH ARTIŞI, 2009 Fiyatlarıyla, %	6,9	8,4	6,1	3,3	7,5	3,0	0,9	1,8
GSYH, Cari Fiyatlarla, Milyar TL	171	1.168	2.351	2.627	3.134	3.759	4.318	5.047
GSYH, Cari Fiyatlarla, Milyar \$	273	777,5	867	869	859	797	760,4	716,9
NÜFUS, Bin Kişi	64.269	73.142	78.218	79.278	80.313	81.407	82.579	83.385
KİŞİ BAŞINA GSYH, Cari Fiyatlarla, \$	4.249	10.629	11.085	10.964	10.696	9.793	9.208	8.597
HRACAT (GTS, F.O.B.), Milyon \$			151,0	149,2	164,5	177,2	180,8	169,6
11İHRACAT(GTS)/GSYH,%			17,4	17,2	19,2	22,2	23,8	23,7
THALAT (GTS, C.I.F.), Milyon S			213,6	202,2	238,7	231,2	210,3	219,5
THALAT(GTS)/GSYH, %			24,6	23,3	27,8	29,0	27,6	30,6
HRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI (%, GTS)			70,7	73,8	68,9	76,6	86,0	77,3
SEYAHAT GELİRLERİ, Milyar \$	7,6	22,6	26,6	18,7	22,5	25,2	29,8	10,2
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (GİRİŞ), Milyar \$	1,0	9.1	19,3	13,8	11,0	12,8	9,3	7,7
CARI ISLEMLER DENGESI/GSYH, %	$-3,6$	$-5,7$	$-3,2$	$-3,1$	$-4,7$	$-2.6$	1,2	$-5,2$
SGÜCÜNE KATILMA ORANI, %		46,5	51,3	52,0	52,8	53,2	53,0	49,3
ISSIZLIK ORANI, %		11,1	10,3	10,9	10,9	11,0	13,7	13,2
STIHDAM ORANI, %		41,3	46,0	46,3	47,1	47,4	45,7	42,8
TÜFE, (On iki aylık ortalamalara göre değişim) (%)		8,6	7,7	7,8	11,1	16,3	15,2	12,28

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

Türkiye ekonomisi, 2021'nin ikinci çeyreinde geçen yılın aynı dönemine göre %21,7 oranında büyümütür. 2003-2020 döneminde Türkiye Ekonomisinde yıllık ortalama %5,2 oranında büyüme kaydedilmitir.

Kaynak: TÜ1K

					Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%)
		Dünya	Avro Bölgesi	ABD	Brezilya	Rusya	Hindistan	CHC	Japonya
	2020	$-3,1$	$-6,3$	$-3,4$	$-4,1$	$-3,0$	$-7,3$	2,3	$-4,6$
IMF	2021	5,9	5,0	6,0	5,2	4,7	9,5	8,0	2,4
	2022	4,9	4,3	5,2	1,5	2,9	8,5	5,6	3,2
	2020	$-3,4$	$-6,5$	$-3,4$	$-4,4$	$-2,5$	$-7,3$	2,3	$-4,6$
OECD	2021	5,7	5,3	6,0	5,2	2,7	9,7	8,5	2,5
	2022	4,5	4,6	3,9	2,3	3,4	7,9	5,8	2,1
	2019	2,5	1,3	2,2	1,4	2,0	4,0	6,0	0,0
Dünya Bankası	2020	$-3,5$	$-6, 6$	$-3,5$	$-4,1$	$-3,0$	$-7,3$	2,3	$-4,7$
	2021	5,6	4,2	6,8	4,5	3,2	8,3	8,5	2,9

2021-2022 Büyüme Tahminleri:

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2021)

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

2021 yılı Eylül ayında merkezi yönetim bütçe gelirleri 117,9 milyar TL olarak gerçekleirken, bütçe giderleri 141,5 milyar TL olmu ve bütçe 23, milyar TL açık vermi`tir.

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyon USD)

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2021)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko`ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

Ülkemizde özellikle 2001 yılında yaanan ekonomik krizle balayan dönem, yaanan dier krizlere paralel olarak tüm sektörlerde olduu gibi gayrimenkul piyasasında da önemli ölçüde bir daralmayla sonuçlanmıtır. 2001-2003 döneminde gayrimenkul fiyatlarında eskiye oranla ciddi düüler yaanmı, alım satım ilemleri yok denecek kadar azalmıtır.

Sonraki yıllarda kaydedilen olumlu gelimelerle, gayrimenkul sektörü canlanmaya balamı; gayrimenkul ve inaat sektöründe büyüme kaydedilmitir. Ayrıca 2004-2005 yıllarında oluan arz ve talep dengesindeki tutarsızlık, yüksek talep ve kısıtlı arz, fiyatları hızla yukarı çekmitir. Bu dengesiz büyüme ve artıların sonucunda 2006 yılının sonuna doru gayrimenkul piyasası sıkıntılı bir sürece girmi`tir.

2007 yılında Türkiye için iç siyasetin aır bastıı ve seçim ortamının ekonomiyi ve gayrimenkul sektörünü durgunlatırdıı gözlenmitir. 2008 yılı ilk yarısında iç siyasette yaanan sıkıntılar, dünya piyasasındaki daralma, Amerikan Mortgage piyasasındaki olumsuz gelimeler devam etmitir. 2008 yılında ise dünya ekonomi piyasaları çok ciddi çalkantılar geçirmitir. Yıkılmaz diye düünülen birçok finansal kurum devrilmi ve global dengeler deimitir.

Daha önce Türkiye9ye oldukça talepkar davranan birçok yabancı gayrimenkul yatırım fonu ve yatırım kuruluu, faaliyetlerini bekletme aamasında tutmaktadır. Global krizin etkilerinin devam ettii dönemde reel sektör ve ülkemiz olumsuz etkilenmi`tir.

Öte yandan 2009 yılı gayrimenkul açısından dünyada ve Türkiye9de parlak bir yıl olmamıtır. 1çinde bulunduumuz yıllar gayrimenkul projeleri açısından finansmanda seçici olunan yıllardır. Finans kurumları son dönemde yava yavagayrimenkul finansmanı açısından kaynaklarını kullandırmak için aratırmalara balamılardır.

2010 içerisinde ise siyasi ve ekonomik verilerin inaat sektörü lehine gelimesiyle gayrimenkul yatırımlarında daha çok nakit parası olan yerli yatırımcıların gayrimenkul portföyü edinmeye çalıtıı bir yıl olmu ve az da olsa daha esnek bir yıl yaanmıtır. Geçmidönem bize gayrimenkul sektöründe her dönemde ihtiyaca yönelik gayrimenkul ürünleri <eriilebilir fiyatlı= olduu sürece satılabilmekte mesajını vermektedir. Bütün verilere bakıldıında 2010 yılındaki olumlu gelimeler 2011 ilâ 2016 yıllarında da devam etmitir.

2017 yılından itibaren, beeri ve jeopolitik etkenlerin etkisi, döviz kurlarında yaanan dalgalanmalar ve finansman imkânlarının daralmasına ek olarak artan enerji ve igücü maliyetleri gelitiricilerin ödeme zorluu yaamasına neden olmutur.

Ülkemizdeki ekonomik dinamikleri önemli ölçüde etkileyen ve çok sayıda yan sektöre destek olan inaat sektöründe yaanan bu zorluklar gayrimenkullerin fiyatlamalarında optimizasyona ve üretilen toplam ünite sayısı ile proje gelitirme hızında düüe yol açmıtır. Banka faiz oranlarının yükselmesi ve yatırımcıların farklı enstrümanlara yönelmesi de yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını azaltmı`tır.

Kaynak: TÜİK, 2021 yılı verisi 9 aylıktır

2018 yılında düük bir performans çizen inaat sektörü 2019 yılını son çeyrei itibariyle toparlanma sürecine girmitir. Bu hareketlenme 2020 yılının ilk 2 aylık döneminde de devam etmitir. Ancak 2019 yılının Aralık ayında Çin9de ortaya çıkan Covid-19 salgınının 2020 yılı Mart ayında ülkemizde yayılmaya balamasıyla ekonomi olumsuz etkilenmi ve gayrimenkul sektörü bu durgunluktan payını almıtır. Karantina süreci sonrası TCMB ve BDDK tarafından açıklanan kararlar ve destekler sektöre olumlu yansımı, konut kredisi faizlerindeki düü ve kampanyalar Temmuz ve Austos aylarında konut satılarını rekor seviyelere ulatırmı`tır.

Ticari hareketliliin salanması amacıyla piyasaya aktarılan ucuz likidite döviz kurlarında ve fiyatlar genel seviyesinde büyük artılara yol açmı, sonrasında Merkez Bankası parasal sıkılama politikası uygulamaya balarken parasal sıkılama kararları sonrasında bankaların likidite kaynakları kısılmı, bu da faiz oranlarında yükselie yol açmıtır. 2021 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre %3,2 oranında artan Konut Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak %35,5, reel olarak ise %13,3 oranında artmı`tır.

1naat maliyetlerinin arttıı ve risk itahının azaldıı süreçte yeni inaat sayısı azalmı bu da konut arzında düüe yol açmıtır. Konut arzındaki bu düüe karın Türk halkının gayrimenkule olan doal ilgilisinin canlı kalması, döviz kurlarında yaanan artılar ve enflasyon oranındaki artı2020-2021 döneminde fiyatların yükselmesine sebep olmutur. Ayrıca yabancılara yapılan satılar bölgesel fiyat artılarına yol açmı`tır.

12.6. Türkiye Gayrimenkul Piyasasını Bekleyen Fırsat ve Tehditler

Tehditler:

Covid-19 Salgınının küresel anlamda yarattıı belirsizlik,
Döviz kurunda yaanan yükselilerin maliyetler üzerinde olu`turduu baskı,
Türkiye9nin mevcut durumu itibariyle jeopolitik risklere açık olması sebebiyle mevcut ve gelecekteki yatırımları yava`laması ve talebin azalması.

Fırsatlar:

Türkiye9deki gayrimenkul piyasasının uluslararası standartlarda gelen taleplere cevap verecek düzeyde olması,
Son dönemde gayrimenkule olan yabancı ilgisinin artıyor olması,
Özellikle kentsel dönüümün hızlanmasıyla daha modern yapıların ina ediliyor olması,
Genç bir nüfus yapısına sahip olmanın getirdii doal talebin devam etmesi.

13. DÜNYA'DA ve TÜRK1YE'DE ENERJ1 SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

Enerji ve enerji kaynaklarına sahip olma ihtiyacı, Sanayi Devrimi itibariyle uluslararası güç dengesini belirleyen en önemli parametrelerden biri haline gelmive bu dönem itibariyle devletlerarası ilikilerdeki etkisini artırarak devam ettirmitir. Enerji kaynaklarına sahip olmanın bu kadar önemli olmasının sebebi, enerjinin aynı zamanda ülkelerin kalkınması, refahı ve gelimesi için olmazsa olmaz unsurların baında gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik kalkınma, refah ve gelime için artık insan hayatının ayrılmaz parçası haline gelen makine, tesis ve fabrikaların çalıabilmesi ve insan hayatına katkı sunabilmesi için sürekli olarak enerjiye ihtiyaç vardır. Dünya üzerindeki enerji tüketimi, nüfus artıı, ehirleme, sanayileme ve teknolojinin yaygınlamasına paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Sınırlı olan enerji kaynakları ise, enerji talebi ile ters orantılı olarak, dünya üzerinde sürekli azalmaktadır. Bununla beraber, ülkelerin nüfus artıı, iktisadi büyüme ve yüksek hayat standartlarını yakalama çabalarındaki farklılıklar, devletlerarası enerji ihtiyaç oranlarının da birbirinden farklı olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, gelimi, gelimekte olan ve az gelimi ülkelerin enerji taleplerinde farklılıklar gözlemlenmektedir.

Yılllık Enerji Talepleri Göstergeleri

Yılda yaklaık % 2 oranında artı gösteren küresel enerji ihtiyacı, gelimekte olan ülkeler arasında olan Türkiye9de, dünya ortalama enerji ihtiyacının yaklaık 3 - 4 katı seviyesinde, % 6 ile % 8 seviyesinde seyretmektedir. Bu rakamlar, kalkınma ve büyüme için Türkiye9nin dier ülkelere göre daha agresif enerji politikaları takip etmesini ve kalkınmanın sürdürülebilirlii için kısa, orta ve uzun vadeli enerji yatırımlarının gerçekletirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini ve üretimi; en verimli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alacakekilde tüketimi büyük önem ta`ımaktadır.

Bununla beraber, üretilen enerjinin daıtımı ve kullanılmasında da altyapı ve bilinçlendirme çalımalarının yapılması dier gereklilikler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları, kaynaın yenilenebilir olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, yenilenemeyen enerji kaynakları ifadesiyle, kömür, petrol, doalgaz ve nükleer enerji; yenilenebilen enerji kaynakları ifadesiyle ise, güne, rüzgâr, dalga enerjisi, biyoenerji ve jeotermal enerji gibi kaynaklar ifade edilmektedir.

Küresel enerji tüketimi 2019 yılında %1,3 artmıtır. Büyümenin lokomotifi yenilenebilir enerji kaynakları ve doalgaz olmutur. Petrol, Afrika, Avrupa ve Amerika9da en çok kullanılan yakıt olurken Baımsız Devletler Topluluu, Orta Asya9da doalgaz çok tercih edilmektedir. Asya-Pasifikte kömürün kullanımının fazla olduu görülmektedir. 2019 da kömürün kullanımının Kuzey Amerika ve Avrupa9da tarihsel düük seviyelere indii görülmütür. <Covid Yılı= olarak nitelenen 2020 yılında küresel enerji talebi % 4,5 düzeyinde, enerji kaynaklı küresel karbon salınımı ise % 6,3 düzeyinde dümütür. Küresel enerji tüketimindeki bu düü, 2. Dünya Savaından beri en büyük düüolmutur.

Dünya üzerinde enerji tüketiminin kaynaklara göre daılımına bakıldıında, tüketimin 39te 29sinden fazlasının kömür, petrol, doalgaz gibi fosil kaynaklardan elde edildii görülmektedir. Türkiye9de de birincil enerji tüketiminin hemen hemen tamamı, dünya üzerinde olduu gibi fosil kaynaklardan karılanmaktadır. Enerji sektöründe fosil kaynaklara olan bu baımlılık, yeterli miktarda petrol ve doalgaz rezervi bulunmayan Türkiye için baka bir baımlılıa, yani enerji talebinde dıa baımlılıa sebep olmaktadır. 2021 yılı Ocak-Ekim Döneminde toplam enerji ithalatı 22,3 milyar dolar olarak gerçeklemitir. Bu tutarın 5 milyar 427 milyon 439 bin dolarlık kısmını, enerji ithalatı olarak özetlenen "mineral yakıtlar, mineral yalar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar" oluturmu`tur.

2021 yılı Dünya Enerji Talebi (2019 yılına göre)

Kaynak: IEA (Global Energy Review 2021)

Konu Ba#lı ı	Birim	2021 Eylül Dönemi	2021 Ocak-Eylül Dönemi
Lisanslı Üretim*	MWh	26.725.285	239.538.845
Lisanslı Kurulu Güç*	MW	91.441	-
En Yüksek Ani Puant	MW	50.550	56.304
En Dü#ük Ani Puant	MW	26.559	20.611
Lisanssız Kurulu Güç	MW	7.348	-
!htiyaç Fazlası Satın
Alınan Lisanssız Üretim	MWh	1.148.389	9.629.556
Miktarı **
Brüt Lisanssız Üretim Miktarı**	MWh	1.193.621	9.837.474
YEKDEM Üretim	MWh	5.749.919	57.814.765
YEKDEM Ödeme Tutarı	TL	4.793.177.082	44.140.482.735
Fiili Tüketim	MWh	27.419.673	247.055.815
Faturalanan Tüketim	MWh	22.422.293	189.960.197
Tüketici Sayısı	Adet	46.985.329	-
!thalat	MWh	223.836	1.301.275
!hracat	MWh	472.570	3.087.756
Ortalama YEKDEM fiyatı	TL/MWh	833,61	763,48
YEKDEM Ek Maliyeti***	TL/MWh	79,81	110,60
A ırlıklı Ortalama PTF	TL/MWh	522,394	400,095
A ırlıklı Ortalama SMF	TL/MWh	429,487	406,452

2021 Yılı Eylül Ayı Elektrik Piyasasının Genel Görünümü

	2020 EYLÜL		2021 EYLÜL
KAYNAK TÜRÜ	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)	DE!"!M (%)
	25.629,66	29,61	25.473,16	27,86	-0,61
DOAL GAZ
BARAJLI H!DROL!K	21.877,15	25,27	23.277,54	25,46	6,40
L!NY!T	10.097,31	11,66	10.119,92	11,07	0,22
RÜZGÂR	8.006,21	9,25	10.094,41	11,04	26,08
!THAL KÖMÜR	8.966,85	10,36	8.993,80	9,84	0,30
AKARSU	7.904,02	9,13	8.158,45	8,92	3,22
JEOTERMAL	1.514,69	1,75	1.650,17	1,80	8,94
B!YOKÜTLE	786,63	0,91	1.408,83	1,54	79,10
TA" KÖMÜRÜ	810,77	0,94	810,77	0,89	0,00
GÜNE"	258,85	0,30	788,94	0,86	204,78
ASFALT!T	405,00	0,47	405,00	0,44	0,00
FUEL O!L	305,93	0,35	251,93	0,28	-17,65
NAFTA	4,74	0,01	4,74	0,01	0,00
LNG	1,95	0,00	1,95	0,00	0,00
MOTOR!N	1,04	0,00	1,04	0,00	0,00
TOPLAM	86.570,79	100,00	91.440,63	100,00	5,63

Kaynak: EPDK

Yıllar !tibariyle Lisanslı Kurulu Gücün Kaynak Bazında Geli#imi

Kaynak: EPDK

	2020 EYLÜL		2021 EYLÜL
KAYNAK TÜRÜ	KURULU GÜÇ	ORAN	KURULU	ORAN	DE!"!M (%)
	(MW)	(%)	GÜÇ (MW)	(%)
DOAL GAZ	25.629,66	29,61	25.473,16	27,86	-0,61
BARAJLI H!DROL!K	21.877,15	25,27	23.277,54	25,46	6,40
L!NY!T	10.097,31	11,66	10.119,92	11,07	0,22
!THAL KÖMÜR	8.006,21	9,25	10.094,41	11,04	26,08
RÜZGÂR	8.966,85	10,36	8.993,80	9,84	0,30
AKARSU	7.904,02	9,13	8.158,45	8,92	3,22
JEOTERMAL	1.514,69	1,75	1.650,17	1,80	8,94
TA" KÖMÜRÜ	786,63	0,91	1.408,83	1,54	79,10
B!YOKÜTLE	810,77	0,94	810,77	0,89	0,00
ASFALT!T	258,85	0,30	788,94	0,86	204,78
FUEL O!L	405,00	0,47	405,00	0,44	0,00
GÜNE"	305,93	0,35	251,93	0,28	-17,65
NAFTA	4,74	0,01	4,74	0,01	0,00
LNG	1,95	0,00	1,95	0,00	0,00
MOTOR!N	1,04	0,00	1,04	0,00	0,00
TOPLAM	86.570,79	100,00	91.440,63	100,00	5,63

Eylül 2021 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında

Da ılımı ve 2020 Yılı Eylül Ayı De eriyle Kar#ıla#tırılması (MW-%)

Eylül 2021 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Üretiminin Kaynak Bazında Da ılımı (%) Kaynak: EPDK

Türkiye9nin birincil enerji tüketiminin geliimi incelendiinde, son 30 yılda hidrolik ve kömür enerjisinin tüketiminde yatay bir seyir gerçekletii; petrole baımlılıın kısmen düürülebildii; odun ve çöpün enerji kaynaı olarak tüketiminin ciddi seviyelerde azaldıı; doalgaza baımlılıın son 20 yıl içinde hızla arttıı ve rüzgâr-güne enerjisi ile ilgili ise son yıllarda mesafe kat edilmeye balandıı görülmektedir. Bununla beraber, son 30 yıllık zaman dilimi içinde, Türkiye9nin dıa baımlı olan enerji kurgusunda pek fazla deiiklik bulunmadıı tespit edilmektedir. Bu baımlılıı azaltmak için, yerli kaynakların azami ölçüde kullanılmasına; yeni enerji sahalarının tespit edilmesine; temin edilen enerjinin verimliekilde kullanılmasını salayan teknolojilerin kullanılmasının tevik edilmesine; dünya üzerinde tespit edilen yeni enerji kaynaklarının yakından takip edilmesine ve ülke potansiyelinin aratırılmasına öncelik verilmeye balanmıtır. Bu balamda, Türkiye9nin en büyük ekonomik sorunlarından olan cari açıın, büyük ölçüde enerji ithalatından kaynaklanması, enerjide dıa baımlı olan Türkiye9yi alternatif çözüm arayılarına itmive itmeye devam etmektedir. Bu amaçla takip edilmekte olan yöntemlerden bir dieri de Türkiye9nin jeopolitik konumunun faydaya dönütürülmesidir. Hazar Havzası ve Ortadou Enerji Bölgesine, son yıllarda önemli miktarda doalgaz rezervlerinin tespit edildii Akdeniz Havzası9nın ekleniyor olması, Türkiye9nin jeopolitik konumundan kaynaklanan enerji koridoru rolünü peki`tirmektedir.

Bu konumu Türkiye9ye hem kendi enerji arz güvenliini salayacak tedarikçi çeitlendirmesini salamakta, hem de uluslararası öneme sahip bir enerji koridoru haline getirmektedir. Saladıı lojistik hizmeti ve bu sayede eritii kaynak çeitlilii sayesinde, Türkiye9nin jeopolitik konumunun Türkiye9nin ödemekte olduu yüksek enerji faturasını daha aaı çekmesi beklenmektedir. Bakü-Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Nabucco Doalgaz Boru Hattı, Türkiye-Yunanistan-1talya Doalgaz Boru Hattı, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Trans Anadolu Doalgaz Boru Hattı gibi stratejik projeler, yukarıda belirtilen amaca hizmet etmekte olan projelerdir.

2020-2029 Yılları Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri

Kaynak: TE1A_

		PUANT TALEP	ENERJİ TALEBİ
YIL	MW	Artış $(\% )$	GWh	Artış $(\%)$
2020	50.845		329.600
2021	53.128	4,5	344.400	4,5
2022	55.473	4,4	359.600	4,4
2023	57.972	4,5	375.800	4,5
2024	60.487	4,3	392.100	4,3
2025	62.770	3,8	406.900	3,8
2026	65.068	3,7	421.800	3,7
2027	67.352	3.5	436.600	3,5
2028	69.681	3,5	451.700	3,5
2029	72.010	3.3	466.800	3,3

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

2019 yılında Türkiye'nin yıllık elektrik tüketimi 290.446.923,91 MW olarak hesaplanmı`tır.

Tüketimdeki en büyük artı%18,4 ile 1976 yılında gerçekleirken, 2009 yılında ise %2 düü ile en büyük düü yaanmıtır. 1971 yılından günümüze elektrik tüketimi sadece 2001 ve 2009 yıllarında önceki yıla göre dümütür. 1971'den 2015'e ortalama alındıında tüketimin her yıl %8,0 arttıı, 2006-2015 yıllarını kapsayan son 10 yıl dikkate alındıında ise tüketimin her yıl % 5,1 arttıı görülmektedir. Son 10 yıl, her yıl için önceki 5 yılın ortalama elektrik tüketimi hesaplandıında da tüketimin her yıl ortalama yüzde 5,78 arttıı görülmektedir. Tüketim 2016 yılında %6, 2017 yılında %7,7, 2018 yılında %2,3 artmı; 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,9 oranında azalmı, 2020 yılında ise bir önceki yıla göre %0,18 oranında artmı`tır.

									KİŞİ BAŞINA PER CAPITA
		KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP ⁽²⁾	NET	KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP	NET
YILLAR	NÜFUS ⁽⁴⁾	GÜÇ	ÜRETIM	$ARZ^{(1)}$	GROSS	TÜKETİM ⁽³⁾	GÜÇ	ÜRETİM	ARZ	GROSS	TÜKETİM
	POPULATION ⁽⁴⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY ⁽¹⁾	DEMAND ⁽²⁾	NET CON. ⁽³⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY	DEMAND	NET CON.
YEARS	(x1000)	(MW)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(Watt)	(kWh)	(kWh)	(kWh)	(kWh)
1975	40348	4186,6	15622,8	15126.9	15719,0	13491.7	104	387	375	390	334
1980	44737	5118.7	23275,4	23222.7	24616,6	20398.2	114	520	519	550	456
1990	56473	16317.6	57543	53500.3	56811.7	46820.0	289	1019	947	1006	829
2000	67845	27264.1	124921.6	122051.6	128275.6	98295.7	402	1841	1799	1891	1449
2007	70586	40835.7	191558.1	181781.8	190000.2	155135.2	579	2714	2575	2692	2198
2008	71517	41817.2	198418.0	189429.1	198085.2	161947.6	585	2774	2649	2770	2264
2009	72561	44761,2	194812,9	185885.5	194079,1	156894.1	617	2685	2562	2675	2162
2010	73723	49524,1	211207,7	202272,3	210434,0	172050,6	672	2865	2744	2854	2334
2011	74724	52911,1	229395,1	218468,9	230306,3	186099,5	708	3070	2924	3082	2490
2012	75627	57059,4	239496,8	230580,4	242369,9	194923,4	754	3167	3049	3205	2577
2013	76668	64007,5	240154,0	235179.7	246356,6	198045.2	835	3132	3068	3213	2583
2014	77696	69519.8	251962.8	244706.1	257220,1	207375.1	895	3243	3150	3311	2669
2015	78741	73146.7	261783.3	253840.6	265724,4	217312.2	929	3325	3224	3375	2760
2016	79814	78497.4	274407,7	266829,5	279286,4	231203,7	984	3438	3343	3499	2897
2017	80811	85200,0	297277,5	283682.1	296702.1	249022,7	1054	3679	3510	3672	3082
2018	82004	88500,8	304801,9	289867.2	304166,9	254863,0*	1079	3717	3535	3709	3108

																	Diffiniunity: Ovvn
								SEBEKE KAYBI		$\frac{1}{2}$			NETWORK LOSSES
YILLAR YEARS	BRÜT ÜRETIM GROSS GEN.	ARTIS % INCREASE	iç. IHTIYAC INTERNAL CONSUMPTION	%	NET ÜRETIM NET GEN.	İTHALAT IMPORTS	SEBEKEYE VERİLEN ⁽¹⁾ SUPPLIED TO THE NETWORK ⁽¹⁾	İLETİM TRANSMISSION	%	DAĞITIM DISTRIBUTION		%	TOPLAM TOTAL	%	IHRACAT⁽²⁾ EXPORTS ⁽²⁾	NET TÜKETİM NET CONS.	ARTIS % INCREASE
2002	129399,5	5,4	5672,7	4,4	123726,8	3588.2	127315,0	3440,7	2,7	20491.2		16,1	23931,9	18,8	435,1	102948,0 *	6,1
2003	140580.5	8,6	5332,2	3,8	135248.3	1158.0	136406.3	3330,7	2,4	20722,0		15,2	24052,7	17.6	587,6	111766.0 *	8,6
2004	150698.3	7.2	5632,6	3,7	145065,7	463.5	145529,2	3422,8	2,4	19820,2		13,6	23243,0	16.0	1144.3	121141.9 *	8,4
2005	161956,2	7.5	6487.1	4.0	155469,1	635.9	156105,0	3695,3	2.4	20348,7		13,0	24044,0	15.4	1798.1	130262,9 *	7,5
2006	176299,8	8,9	6756,7	3,8	169543.1	573.2	170116.3	4543,8	2,7	19245.4	×	11,3	23789,2	14.0	2235,7	144091,4 *	10,6
2007	191558,1	8,7	8218.4	4,3	183339,7	864.3	184204,0	4523,0	2,5	22123,6		12,0	26646,6	14.5	2422,2	155135.2 *	7,7
2008	198418,0	3,6	8656,1	4,4	189761,9	789.4	190551,3	4388,4	2,3	23093,1		12,1	27481,5	14.4	1122,2	161947,6 *	4,4
2009	194812.9	$-1,8$	8193,6	4,2	186619.3	812.0	187431,3	3973,4	2,1	25018.0		13,3	28991,4	15.5	1545,8	156894,1 *	$-3,1$
2010	211207,7	8,4	8161,6	3,9	203046,1	1143.8	204189,9	5690,5	2,8	24531,2		12,0	30221,7	14.8	1917,6	172050,6 *	9,7
2011	229395,1	8,6	11837,4	5,2	217557,7	4555.8	222113,5	4189,3	1,9	28180,1	$\mathbf{\dot{x}}$	12,7	32369,4	14.6	3644.6	186099,5 *	8,2
2012	239496,8	4,4	11789,5	4,9	227707.3	5826.7	233534.0	6024.7	2,6	29632,3		12,7	35657,0	15.3	2953.6	194923,4 *	4,7
2013	240154,0	0.3	11177,0	4.7	228977,0	7429.4	236406,4	5639,4	2.4	31495,1		13,3	37134,5	15,7	1226,7	198045,2 *	1,6
2014	251962.8	4,9	12513,9	5,0	239448.8	7953.3	247402.2	6271,2	2,5	31059.9	$\star$	12.6	37331,1	15.1	2696.0	207375,1 *	4,7
2015	261783,3	3,9	11883.8	4,5	249899.5	7135.5	257035.0	5338.1	2,1	31190,2		12,1	36528,3	14,2	3194,5	217312.2 *	4,8
2016	274407,7	4,8	12471,0	4,5	261936,8	6330,3	268267,1	5607,6	2,1	30004,1	$\star$	11,2	35611,7	13.3	1451,7	231203,7 *	6,4
2017	297277,5	8,3	13020.0	4,4	284257.5	2728.3	286985.8	5503,3	1,9	29156.2		10,2	34659.5	12.1	3303,7	249022,7 *	7,7
2018	304801.9	2.5	14299,7	4.7	290502.2	2476.9	292979.0	5120.3	1.7	29883.9	太	10.2	35004.2	11.9	3111.9	254863.0 *	2,3

Dõnem	Serbest Tüketici Hakkını Kullanan Tüketicilerin Tüketim Miktarı	Serbest Tüketici Hakkını Kullanmayan Tüketicilerin Tüketim Miktan	Profil Abone Grubu
图-2020	100653478	6,265,289	AYDINLATMA
$E_1 + 2020$	5295597057	929062833	DIGER
图-2020	138720961	872420.9893	MESKEN
$E_1 + 2020$	38338083439	202323672	SANAYI
图-2020	248910,4335	190999.5911	TARIMSAL SULAMA
Eyl - 2020	3592695826	Contract Market Contract 81287,459	TICARETHANE

Eylül 2020 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

	TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİNİN BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE AYLIK DAĞILIMI
		MONTHLY DISTRIBUTION OF TURKEY'S GROSS ELECTRICITY GENERATION BY PRIMARY ENERGY RESOURCES.
						2021
		Birim (Unit): GWh
	OCAK	SUBAT	MART	NISAN	MAYIS	HAZİRAN	TEMMLZ	AGUSTOS	TYLÜL	TKİM	KASIM	ARALIK	TOPLAM
	BANDARY	FEBRUARY	MARCH	APRIL.	MAT	元次图:	MAY	ACIOUST	SEPTEMBER	OCTOBER	MOVEMENT	DOCEMBER	JULUI
Taskömürü + İthal Kömür+Astalısı	E.973.5	#.887.8		3,902.8	3.957.8		K274.8		4.692.8	3,199.6			45.451.3
Hard Coal + Imported Coal Linvit			8.997.3			4.484.7		8.011.1
Lignite	3.431.9	3.094.1	3.461.2	3,487.6	3,441.4	3,895.0	3.630.9	3.782.1	3.828.7	3.683.9			35.496.9
Sin Yakıdar
Liquid Fuela	25.9	15.1	28.4	26.7	18.7	29.8	36.8	16,7	29.6	31.7			282.5
Dogal Gaz +Lag
Naturi Gas -Lnr	8,332.2	GAJEJ	8.149.3	5,650.9	6,949.9	9,885.5	11.023.3	12,473.9	18,505.7	10.706.7			90.709.7
Yenilenebilir + Ank Resew and Wastes	559.5
TERMIN		547.8	601.0	593.3	621,688	617,892	637,822	669.6	670.3	689.7			6.109.3
THERMAL	18.322.3	16.193.3	17,337.1	13,630.8	14,959.2	18,612.6	10,897.	13,064,4	20.024.8	18,506.6			181.089,8
HIDROLIK
HYDRO	4,306.3	4,007.6	6,200.2	8.059.1	5,810.0	4,817.3	5.047.6	4.826.1	2.862.8	3.274.7			48.911.4
JEOTERMAL + RUZGAR+GUNES
GEOTHERMAL + WIND +5OLAR	4,389.8	4,224,8	4,469.2	4.329.8	4,461.7	3.783.4	5.391.7	4.894.1	5.019.6	4.764.8			48.719.9
BRÛT ÚRFTÍM
GROSS GENERATION	27.018.0	24.425.4	27,997.5	26.019.4	25.260.8	26.913.2	31.038.1	32.784.6	27,918.9	26.344.8			275.720.8
DES ALIM
BJPGRTS	65.6	\$5.8	91.3	88.8	213.5	222.1	118.4	197.0	113,8	361.6			1.663.8
DES SATIM EXPORTS	164.3	224.4	367.8	301.7	333.9	324.1	459.2	440.1	472.6	414.0			3.601.8
BRUT TALEP
GROSS DEMAND	26,919,4	24.284.8	27.721.3	25.806,4	25.140,4	26.811.2	30.694.3	32.541.6	27.670.2	26,293,3			273.882.8

Kaynak:TE1A_

				ÖNCEKİ YILA GÖRE KARŞILAŞTIRMALI AYLIK TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ MONTHLY ELECTRICITY GENERATION OF TURKEY COMPARED WITH PREVIOUS YEAR
							Birim (Unit): GWh
		2020			2021
AVLAR	ECAS	CRETIM SRK. + ISLETAE HAKKI DEVIR	TOPLAM	EŬAS	URETIM SRK. + ISLETME HAKKI DEVIR	TOPLAM	ARTIS %
MONTH	EUAS	PRODUCTION COMP + AUTOPRODUCERS - TOOR	TOTAL	SOAS	PRODUCTION COMP + AUTOPRODUCERS - TOOK	TOTAL	*DICREASE %*
OCAK
JANUARY	5512.8	21.619.0	27.131.9	4,494.8	22.5212	27.018.0	$-0.4$
SUBAT FEBRUARY	4.192.9	20.817.3	25,010.2	3,175.5	21.249.9	24.425.4	$-2,3$
MART MARCH	4.430.1		24.754.1	4,659.0	23,338.5	27.997,5
NISAN		20.324.0					13,1
APRIL	3.526.3	16.836.9	20.363.3	4.635.6	21.383.8	26.019.4	27,8
MAYIS
MAY HAZIRAN	2.713.3	18.224.6	20.937.8	4,331.3	20.929.6	25.260.8	20,6
AIME	2,963.8	20.574.5	23,537.4	4,543.9	22,369.3	26,913.2	14.3
TEMMUZ
JULY	4,993.4	23.657.4	28,650.8	5.293.7	25.744.3	31.038.1	83
AGUSTOS AUGUST	5.983.5	23.360.1	29.343.5	5,826.2	26.958.5	32.784.6	11.7
IVIU.
SERTEMBER	5.917.8	21.825.2	27.743.0	4.320.4	23,598.5	27,918.9	0.6
EKM
OCTOBER	5,685.4	19,989.7	25.675.0	4.217.7	22.127.1	26.344.8	2,6
KASIM
NOVEMBER
ARALIK DECEMBER
TOPLAM
TOTAL	45.918.4		207.228.7 253.147.1	45.498.0	230.222.8	275.720.8	8,9

Kaynak:TE1A_

YILLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE NET ELEKTRİK TÜKETIMININ SEKTÖRLERE DAĞILIMI										Birim: GWh
YIL	MESKEN	鲇	KÖY	%	TICARET VE KAMU HIZ	贴	SANAYI	贴	AYDINLATMA	弘	DİĞER	%	TOPLAM
2000	23.888	24.3			17.939	18.3	48.842	49.7	4.558	4.6	3.070	3.1	98.296
2001	23.557	24.3			18.432	19.0	46.989	48.4	4.888	5.0	3.203	3,3	97.070
2002	23.559	22.9			20.305	19.7	50,489	49.0	5.104	5.0	3.490	3.4	102.948
2003	25.195	22.5			22,840	20.4	55.099	49.3	4.975	4.5	3.657	3.3	111,766
2004	27.619	22.8			25.629	21.2	59.568	49.2	4.433	3.7	3.895	3.2	121.142
2005	30.935	23,7			28.777	22.1	62.294	47.B	4.143	3,2	4.113	3,2	130.263
2006	34.466	24.1			32.186	22.5	68.027	47.5	3,950	2.8	4.441	3.1	143.070
2007	36.476	23.5			35 831	23.1	73.796	47.6	4.053	2.6	4.981	3.2	155.135
2008	39.584	24.4			37.737	23,3	74.850	46,2	3.970	2,5	5.806	3,6	161.948
2009	39.148	26.0			38.553	24.6	70.470	44.9	3.845	2.5	4.879	3.1	156,894
2010	41.411	24.1			41.965	24.4	79.331	46.1	3.768	2.2	5.586	3.2	172.051
2011	44.271	23.8			44.715	24,0	87.980	47.3	3.986	2.1	5.147	2.8	186,100
2012	45.375	23.3			47.512	24.4	92.302	47.4	3.885	2,0	5.850	3.0	194.923
2013	44.971	22.7			51.072	25.8	93.252	47.1	3.836	1.9	4.915	2.5	198.045
2014	46.190	22.3			54.304	26.2	97.777	47.2	3.943	1.9	5.161	2.5	207,375
2015	47.901	22.0			56.922	26.2	103.535	47.6	4.074	1.9	4,881	22	217.312
2016	51.204	22.1			60.668	26.2	108.298	46.8	4.229	1,8	6.805	29	231,204
2017	54.251	21.8			67.094	26.9	116,483	46.8	6.049	2.4	5.146	2.1	249.023
2018	54.591	21.1			71.927	27.9	117.712	45.6	4.725	1.8	9.278	36	258,232
2019	56.194	21.8			70.757	27.5	115.675	45.0	5.075	2.0	9.571	3.7	257.273

Eylül 2021 Döneminde Faturalanan Elektrik Tüketiminin Tüketici Türü Bazında Da ılımı (%)

Eylül 2021 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Da ıtım Bölgesi Bazında Da ılımı (MWh)

Kaynak: EPDK

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

Türkiye'de bulunan lisanslı santrallerin kurulu gücü 92.798 MW'dır. Kurulu güç olarak en yüksek kapasiteli 1zmir, en düük kapasiteli il ise hiç üretim santrali bulunmayan Arı'dır. Rüzgar santralleri Ege kıyıları ile Akdeniz'in dousu, hidroelektrik santraller Fırat-Dicle havzası ile Çoruh havzası, yerli kömür santralleri kömür madeni bulunan bölgelerde, ithal kömür santralleri kıyıehirlerinde, doalgaz santralleri yüksek elektrik tüketimi olan bölgelerde, ülkemizde yeni yeni kurulmaya balayan güne elektrii santralleri ise Türkiye'nin güney bölgelerinde younlamıtır.

Aaıdaki tabloda Eylül 2021 yılı itibariyleehirlerimizdeki santrallerin toplam kurulu güçleri ve tüketimi karılama oranları verilmitir.

İLLER	KURULU GÜC (MW) ORAN (%) ILLER			KURULU GÜC (MW) ORAN (%)
IZMIR	5.403,44	5,91	SINOP	581,06	0,64
CANAKKALE	4.495,11	4,92	GAZIANTEP	545,88	0,60
KAHRAMANMARAS	4.407,29	4,82	ESKİSEHİR	538,52	0,59
ADANA	3.760,69	4,11	ORDU	501.73	0,55
ZONGULDAK	3.377,11	3,69	BOLU	495,10	0,54
SANLIURFA	3.292,68	3,60	MUS	462,66	0,51
SAMSUN	3.228,94	3,53	SIRNAK	416.07	0.46
İSTANBUL	3.150,89	3,45	AFYONKARAHISAR	403,89	0,44
BALIKESIR	3.057,79	3,34	CORUM	402,43	0,44
MANISA	2.902,84	3.17	RİZE	364,73	0,40
HATAY	2.822,44	3,09	KIRSEHIR	322,09	0,35
BURSA	2.787,17	3,05	ERZINCAN	320,45	0,35
SAKARYA	2.647,53	2.90	AMASYA	314,66	0,34
ELAZIĞ	2.462,57	2,69	ISPARTA	290,65	0,32
ANKARA	2.457,92	2,69	YALOVA	280,43	0,31
MUĞLA	2.283,95	2,50	ADIYAMAN	258,64	0,28
DİYARBAKIR	2.260,86	2,47	KARS	251,66	0,28
KOCAELI	2.063,27	2,26	ARDAHAN	235,90	0,26
KIRIKKALE	1.971.17	2,16	VAN	202,57	0,22
KIRKLARELİ	1.896,69	2,07	BİLECİK	158,38	0,17
ANTALYA	1.816,70	1,99	EDIRNE	150,61	0,16
ARTVIN	1.815,57	1,99	KARABUK	149,85	0,16
DENIZLI	1.749,50	1,91	DÜZCE	124,91	0,14
TEKÍRDAĞ	1.491,08	1,63	KASTAMONU	121,28	0,13
AYDIN	1.477,03	1,62	BURDUR	116,71	0.13
MARDIN	1.373,53	1,50	TUNCELI	106,95	0,12
BINGOL	1.323,34	1,45	MALATYA	102,55	0,11
KÜTAHYA	1.067,82	1,17	USAK	91,42	0,10
OSMANIYE	1.064,28	1,16	NEVSEHIR	89,13	0,10
MERSIN	994,74	1,09	BATMAN	60,12	0,07
SIVAS	980,56	1,07	NIGDE	58,86	0,06
GIRESUN	949,56	1,04	HAKKARI	58,17	0,06
KONYA	934,06	1,02	YOZGAT	55,93	0,06
ERZURUM	816,80	0,89	BITLIS	53,05	0,06
SHRT	793,91	0,87	BARTIN	34,33	0,04
TOKAT	681,73	0,75	AKSARAY	33,51	0,04
GÜMÜSHANE	679,33	0,74	BAYBURT	29,26	0,03
KARAMAN	638,35	0,70	IGDIR	23,79	0,03
TRABZON	611.95	0.67	AGRI	19,91	0.02
KAYSERI	604.09	0.66	CANKIRI	18.57	0,02
			Genel Toplam	91.440,63	100,00

Kaynak: EPDK

2021 Yılı Eylül Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

Bölgelere göre kurulu güç, elektrik üretim kapasitesi ve Üretim – Tüketim Oranları aaıda verilmitir.

s.	Bölge	Kurulu Güç	Yıllık Üretim Tahmini	Üretim/Tüketim Oranı
1.	Karadeniz Bölgesi	14.029 MW	41.426 GWh	211 %
Ege Bölgesi 2.		13.299 MW	57.095 GWh	147%
з.	Akdeniz Bölgesi	15.953 MW	51.303 GWh	130 %
4	Doğu Anadolu Bölgesi	5.304 MW	14.892 GWh	133 %
6.	Güneydoğu Anadolu Bölgesi	7.725 MW	24.050 GWh	81 %
5.	Marmara Bölgesi	20.739 MW	77.843 GWh	82%
	İc Anadolu Bölgesi	8.180 MW	27.723 GWh	85 %

Çanakkale 1li toplam kurulu güç kapasitesi sıralamasına göre ülke genelinde 3. sırada yer almaktadır. Elektrik santrali kurulu 4.463 MW'dır. Toplam 38 adet elektrik enerji santrali bulunan Çanakkale9daki elektrik santralleri yıllık yaklaık 26.422 GWh elektrik üretimi yapmaktadır. Aaıdaki Tabloda Çanakkale9de bulunan kurulu güç büyüklüüne göre ilk 20 Elektrik Santrali yer almaktadır.

İşletmedeki Elektrik Santralleri
Santral Adı	Firma	Güç
Cenal Karabiga Termik Santrali	Alarko Enerji	1.320 MW
İÇDAŞ Bekirli Termik Santrali	ICDAS Elektrik	1.200 MW
İÇDAŞ Biga Termik Santrali	İÇDAŞ Elektrik	405 MW
Can 2 Termik Santrali	Odaș Enerji	330 MW
18 Mart Çan Termik Santrali	EÜAS	320 MW
Saros RES	Boylam Enerji Yatırım	133 MW
Üçpınar RES	Derbent Enerji Üretim	99 MW
Çamseki RES	Demirer Enerji	63 MW
İÇDAŞ Biga RES	ICDAS Enerji	60 MW
Intepe Anemon RES	Demirer Enerji	56 MW
Hasanoba RES	Kovancı Enerji Üretim	51 MW
Koru Rüzgar Santrali	Borusan EnBW Enerji	50 MW
Yeniköy RES	Mutlu Gelibolu Elektrik	48 MW
Gazi 9 RES	Sanko Enerji	44 MW
Çanakkale Rüzgar Santrali	Enerjisa Elektrik	30 MW
Sares Rüzgar Santrali	Gama Enerji	28 MW
Kocalar RES	Isider Enerji Üretim	26 MW
Gülpınar RES	Vıldızlar Enerji	25 MW
Çanakkale Seramik Doğalgaz Santrali	Canakkale Seramik	22 MW
Maslaktepe RES	Eni Enerji İnşaat	20 MW

Yapım Aşamasındaki Santraller
Santral Adı	Firma	Güc
Yesil RES	1A Elektrik Üretim	3,00 MW
Deniz GES		2,00 MW
Tezyaparlar RES		2,00 MW
Gelibolu 1 ve 2 Lisanssız RES	Gelibolu Enerji Üretim	1,80 MW
Uluova Güneş Enerjisi Santrali		1,00 MW
Nilüfer Belediyesi RES	Nilüfer Belediyesi	0,90 MW
Kumburun RES	Helyum Enerji	0.81 MW
BHT Rüzgar Santrali	BHT Enerji	0,80 MW
Lapseki Belediyesi Rüzgar Santrali	Lapseki Belediyesi	0,50 MW

Çanakkale'de Yapım A#amasındaki Santraller

14. JEOTERMAL ENERJ1 ve JEOTERMAL ENERJ1 SANTRALLER1 HAKKINDA KISA B1LG1

Jeotermal enerji temelde dünyanın alt katmanlarında bulunan ve önemli bir yenilenebilir enerji kaynaı olarak kabul edilen bir çeit termal enerjidir. Bu enerji kaynaı asırlardır su ve yeryüzü ısınmasında, tıbbi amaçlı tedavilerde ya da piirme amacıyla kullanılmaktadır.

Jeotermal enerjinin bilimsel tanımını yapmak gerekirse; Jeotermal enerji: Yerkabuunun çeitli derinliklerinde bulunan ve yeryüzündeki havzalardan beslenen sularla potansiyelini oluturan birikmiısının meydana getirdii sıcaklıkları bölgesel olarak deien ve bünyesinde daha çok erimimineral tuzlar ve gazlar içeren su ve buhardan oluan bir hidrotermal kütledir. Yeraltındaki bazı granit gibi sert kayaların oluturduu sistemler de bünyelerinde su içermemesine ramen bir jeotermal enerji kaynaı olarak nitelendirilir. Bu kayalar herhangi bir akıkan içermemesine ramen bazı teknik yöntemlerle ısısından yararlanılan, yerin derinliklerindeki sıcak kuru kayalardır. En genianlamda yerkabuunda depolanan ısıl enerji, jeotermal enerjiyi oluturmaktadır.

Yerküredeki termal rejimler kaynak tiplerine göre sınıflandırılır. Bunlar sırasıyla a`aıdaki gibi sıralanabilir;

Hidrotermal enerji 86
Basınçlı yer altı enerjisi
Magma enerjisi
Sıcak kuru kaya
Yerküre enerjisi

Bunlar jeolojik süreçte yeraltında biri veya birkaçı tarafından yeraltının farklı bölgelerinde yerküre konsantrasyonu olarak oluurlar. Yerküre enerjisi yerkabuuna yakın bölgelerde oluan bir ısıl enerjidir. Genelde bu enerji dünyanın farklı bölgelerinde mevcut olup endüstriyel ısı ihtiyaçlarımızı karılamada, konutların ısıtılması ve soutulması ve sıcak su ihtiyaçlarımızı karılamada kullanılırlar.

Bunun dıında, ülkelere göre deiik sınıflandırmalar olmasına ramen jeotermal enerji, sıcaklık içeriine göre de kabaca üç gruba ayrılır.

Düşük Sıcaklıklı Sahalar (20-70 °C)
Orta Sıcaklıklı Sahalar (70-150 °C)
Yüksek Sıcaklıklı Sahalar (150 °C'den yüksek)

2021/1799

Düük ve orta sıcaklıklı sahalar, bugünkü teknolojik ve ekonomik koullar altında bata ısıtmacılık olmak üzere (sera, bina, zirai kullanımlar), endüstride (yiyecek kurutulması, kerestecilik, kaıt ve dokuma sanayisinde, dericilikte, soutma tesislerinde), kimyasal madde üretiminde (borik asit, amonyum bikarbonat, aır su, akıkandaki CO2 den kuru buz eldesinde) kullanılmaktadır. Ancak, orta entalpili sahalardaki akıkanlardan da elektrik üretimi için teknolojiler gelitirilmive kullanıma sunulmutur. Yüksek entalpili sahalardan elde edilen akıkan ise, elektrik üretiminin yanı sıra entegre olarak dier alanlarda da kullanılabilmektedir Teknik ilerlemeler nedeniyle yüksek sıcaklık deerine sahip olan jeotermal akıkanların sebep olduu korozyon, hızlı tortulama ve kabuklama gibi sorunların giderilmesi mümkün hale geldikten sonra dünyada ve Türkiye9de önemli bir potansiyel kaynak deer özellii kazanan jeotermal akıkanlardan yararlanma düzeyi ve salanan verim oldukça yükselmitir.

Dünyada jeotermal enerji kurulu gücü 2015 yılı Uluslararası Jeotermal Birlii verilerine göre Austos ayı itibariyle 12.636 MWe'dır. Jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk 5 ülke; ABD, Filipinler, Endonezya, Meksika ve Yeni Zelanda eklindedir. Elektrik dıı kullanım ise 70.329 MWt olup, Dünya'da dorudan kullanım uygulamalarındaki ilk 5 ülke ise Çin, ABD, 1sveç, Türkiye ve 1zlanda'dır.

Dünyadaki önemli jeotermal ku#aklar ve levha (plaka) sınırları

Jeotermal aratırmalarda jeoloji, jeofizik ve jeokimya çalımaları birlikte yürütülür ve elde edilen veriler deerlendirilerek uygun sondaj lokasyonları belirlenir. Yapılan sondaj çalımaları ve testler sonucunda jeotermal akıkanın sıcaklıı, debisi ve kimyasal özellikleri tespit edilir. Bu özellikler elde edildikten sonra jeotermal enerjinin kullanımına yönelik proje ve tesisler yapılır.

Jeotermal Sistemin Olu#um Modeli

Jeotermal Model ve Geçirimli Kaynaklar

Jeolojik ve hidrojeolojik çalı#malarla jeotermal bir sistemin belirlenmesi

Jeofizik ara#tırma yöntemleri ile jeotermal bir sistemin belirlenmesi

14.1. Jeotermal Enerjinin Kullanım Alanları

Genel olarak jeotermal enerjinin kullanım alanlarını dorudan ve dorudan olmayan kullanım olarak ikiye ayırmak mümkündür.

Dorudan Kullanım Alanları:

Sera Isıtması: Dünyanın çeşitli ülkelerinde seraların jeotermal enerji ile ısıtılması suretiyle turfanda sebzecilik, meyvecilik ve çiçekçilik yapılmaktadır
Bölge Isıtması: 1kinci bir dorudan kullanma uygulaması bölge ısıtmasıdır. Bölge ısıtması souk iklim bölgelerine daha uygun bir kullanımdır. Binaları ve kentleri merkezi sistemle ısıtmada, suyun ısıtılmasında 40ºC üzerindeki sıcaklıkta bulunan jeotermal akışkandan yararlanılmaktadır
Endüstriyel Kullanım: Jeotermal enerjinin endüstriyel alanda bir çok kullanım şekli bulunmaktadır. Bunlar arasında sebze kurutma, tahıl ve kereste kurutma, kaıt ve kaıt hamuru işleme, kimyasal madde elde etme ve atık su işlemeleri sayılabilir
Tarımsal Ürün Kurutma: Dünya üzerinde yalnızca on ülke tarımsal ürünlerin kurutulmasında jeotermal enerjiyi kullanmaktadır
Souk ve Kar Çözme: Yol yüzeylerinde souk ve kar çözme projesi uygulamaları çok sınırlı bir şekilde Arjantin, 1zlanda, Japonya, 1sviçre ve Amerika'da görülmektedir
Termal Turizm: Dünya üzerinde 45 ülkede termal kür merkezleri, spa merkezleri, kaplıca havuzları bulanmaktadır. Buna ramen birçok kaynak kullanım dışı olarak beklemektedir

Jeotermal enerjinin dorudan olmayan kullanımı ise jeotermal enerji ile elektrik üretimi yoluyla gerçekle`mektedir.

14.2. Türkiye'de Jeotermal Enerji

Ülkemiz jeolojik ve corafik konumu itibarı ile aktif bir tektonik kuak üzerinde yer aldıı için jeotermal açıdan dünya ülkeleri arasında zengin bir konumdadır. Ülkemizin her tarafında yayılmı 1000 adet civarında doal çıkıeklinde deiik sıcaklıklarda birçok jeotermal kaynak mevcuttur. Ege bölgesinin tektonik çöküntü alanları, Kuzey Anadolu deprem kuaı ve dier volkanik yörelerimiz jeotermal kaynaklar ve akıkanlar bakımından balıca potansiyel alanları tekil etmektedir. Türkiye9nin jeotermal kaynaklarının genellikle düük ve orta entalpili olmaları nedeniyle, balıca deerlendirme alanlarıu `ekilde sıralanabilir.

Isıtma (konut, şehir, termal tesis, sera vb.)
Termal turizm
Elektrik Üretimi
Kimyasal Madde Üretimi

Türkiye9de jeotermal sular ile ilgili ilk aratırmalar 1962 yılında MTA tarafından balatılmı`tır.

Ülkemizin jeotermal potansiyeli teorik olarak 31.500 MW'tır. Ülkemizde potansiyel oluturan alanların % 78'i Batı Anadolu'da, % 9'u 1ç Anadolu'da, % 7'si Marmara Bölgesinde, % 5'i Dou Anadolu'da ve % 1'i dier bölgelerde yer almaktadır. Jeotermal kaynaklarımızın % 90'ı düük ve orta sıcaklıklı olup, dorudan uygulamalar (ısıtma, termal turizm, mineral eldesi v.s.) için uygun olup, % 10'u ise dolaylı uygulamalar (elektrik enerjisi üretimi) için uygundur.

Ülkemizde yer alan jeotermal kaynaklar yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Bugün için ülkemizde elde edilen jeotermal enerjiden elektrik üretimi, ısıtma (sera ve konut), termal ve salık turizmi, endüstriyel mineral eldesi ve kurutmacılık gibi alanlarda yararlanılmaktadır. Ülkemizde Jeotermal Enerji uygulamalarında ilk elektrik üretimi 1975 yılında MTA Genel Müdürlüü tarafından kurulan ve 0,5 Mwe güce sahip Kızıldere Santrali ile balatılmıtır.

2005 yılından itibaren Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlıımızın desteiyle, mevcut kaynakların gelitirilmesi ve yeni kaynak alanlarının aranması çalımalarına aırlık verilmesi nedeniyle, 2004 sonu itibari ile 3100 MWt olan kullanılabilir ısı kapasitesi, 2015 yılı Aralık sonu itibari ile ilave 190.000 metre sondajlı arama tamamlanarak, ilave 1900 MWt ısı enerjisi artıı salanmıtır. MTA tarafından 173 adet olan kefedilmi jeotermal saha sayısı da sondajlı aramalarla 10 adedi elektrik üretimine uygun olan yeni sahaların kefiyle 230 sahaya çıkarılmı olup, bugüne kadar toplam 600 adet, 356.000 metre sondajlı arama çalıması yapılarak doal çıkılar dahil açılan kuyularla 5.000 MWt ısı enerjisi elde edilmi`tir.

2008 yılında, Jeotermal Kaynaklar ve Doal Mineralli Sular Kanununun yürürlüe girmesi ve özel sektörün de jeotermal arama, gelitirme ve yatırım çalımalarında devreye girmesiyle, ülkemiz toplam jeotermal ısı kapasitesi (görünür ısı miktarı) 35.500 MWt'e ulamıtır.

14.3. Türkiyede Jeotermal Alanlar

Türkiye, Alp-Himalaya orojenik kuaı üzerinde bulunmasıyla balantılı olarak, orojenik magmatik ve volkanik aktivitelerin çok olması nedeni ile jeotermal açıdan büyük bir potansiyele sahiptir. Ülkemizde aktif faylara ve volkanizmaya balı olarak bata Ege Bölgesi olmak üzere, Kuzeybatı, Orta Anadolu, Dou ve Güneydou Anadolu bölgelerinde 6009ün üzerinde jeotermal kaynak bulunmaktadır. Batı Anadolu9daki jeotermal sistemler genelde yüksek sıcaklıa sahip olup, açılma tektoniine balı olarak grabenlerde yer alırlar. Dou-batı ve kuzeybatı-güneydou dorultulu genç grabenlerde yer alan jeotermal sistemlerin en önemlileri Menderes ve Gediz grabeni içinde gelimitir. Bu grabenleri oluturan diri faylar hem jeotermal yönden, hem de depremsellik yönünden aktiftirler. Menders grabeni içinde, Türkiye9nin en yüksek sıcaklıa sahip Denizli-Kızıldere jeotermal sahası (242 0C), Aydın Germencik jeotermal sahası (232 0C), Aydın-Salavatlı jeotermal sahası (171 0C), Aydın-Yılmazköy-1mamköy jeotermal sahası (142 0C) bulunmaktadır. Gediz Grabenin9deki jeotermal alanlar; ManisaSalihli Caferbeyli sahası (155 0C), Manisa-Salihli-Kurunlu sahası (96 ⁰C), Manisa-AlaehirKavaklıdere sahası (116 0C) ve Manisa-Turgutlu-Urganlı sahası (86 0C) dir. Benzer graben sisteminde gelien Kütahya-Simav jeotermal sahası (162⁰C) ve Kütahya-Gediz–Abide jeotermal sahası (97⁰C)9da yüksek sıcaklıklı sahalar arasındadır. Çürüksu Garbeni içindeki, Gölemezli jeotermal alanı (65 ⁰C), Karahayıt sahası (55 ⁰C) ve Pamukkale (35 ⁰C) sahası genelde düük sıcaklıklara sahiptir. Ancak Gölemezli sahasında MTA tarafından sürdürülen sondaj çalımasında yüksek sıcaklık beklenmektedir.

Batı Anadolu9daki dier jeotermal sistemler kuzeydou-güneybatı dorultulu grabenler ve volkanik aktivitelerin bulunduu alanlarda yer alırlar. Bu jeotermal alanlar 1zmir-Seferihisar sahası (153 ⁰C), 1zmir-Balçova sahası (130 ⁰C), 1zmir-Dikili sahası (130 ⁰C), 1zmir-Aliaa sahası (96 ⁰C) ve 1zmir-Çeme jeotermal sahası (62 0C)9dır. Bu sahaların dıında Batı Anadolu9nun kuzey kısmındaki Çanakkale-Tuzla jeotermal sahası (174⁰C), Balıkesir-Bigadiç sahası (95⁰C), Balıkesir-Hisaralan sahası (100⁰C) ve Balıkesir-Gönen sahası (80 ⁰C) önemli jeotermal alanlardır. Ege bölgesinde sıkıma tektonii ve genç volkanizmaya balı olarak daha düük sıcaklıklı Manisa-Saraycık (74 ⁰C) ve Manisa-Kula-Emir jeotermal alanları da (63 ⁰C) bulunmaktadır. Orta Anadolu9daki jeotermal sistemler genelde volkanik aktivitelere balı olup, Batı Anadolu9ya göre daha düük sıcaklıklara sahiptir. Bu bölgedeki önemli jeotermal alanlar; Ankara-Kızılcahamam sahası (86 0C), Kırehir Terme sahası (57 ⁰C), Afyon-Ömer-Gecek sahası (98 ⁰C), Afyon-Sandıklı sahası (70 ⁰C), Nev`ehir Kozaklı sahası (93 ⁰C), Aksaray-Ziga sahası (65 ⁰C), Sivas-Sıcak Çermik sahası (49 ⁰C) ve Yozgat-Sorgun sahası (75 ⁰C)9dır.

Dou ve Güneydou Anadolu9da volkanik ve tektonik aktivitelere balı olarak gelien önemli jeotermal alanlar; Van-Erçi sahası (80 ⁰C), Arı-Diyadin sahası (78 ⁰C), Bitlis-Nemrut sahası (59 ⁰C), Diyarbakır-Çermik sahası (51 ⁰C) ve Urfa-Karaali (49⁰C) sahalarıdır. Kuzey Anadolu9da dorultu atımlı Kuzey Anadolu Fayı boyunca gelien önemli jeotermal alanlar; Sakarya-Akyazı sahası (84 0C), Bursa-Çekirge sahası (82 0C), Yalova-Armutlu sahası (77 0C), Yalova-Terme sahası (66 0C), Çankırı-Kurunlu sahası (54 ⁰C), Tokat-Readiye sahası (47 0C), Bolu-kaplıca sahası (45 0C) dır. Bu sahaların dıında Dou Karadeniz9de Rize-Ayder jeotermal sahası (56 ⁰C) bulunmaktadır.

Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası

Türkiye'nin neotektoni i-volkanik etkinli i ve jeotermal alanlar

Türkiye'de Jeotermal Enerji Arama Çalı#maları

14.4. Jeotermal Enerji Santralleri Hakkında Kısa Bilgi

Genelde elektrik üretimi, jeotermal kaynaın karakteristiine balı olarak üç tip santralda yapılmaktadır.

Kuru buhar santralleri; türbünü döndürmek için kuyudan üretilen kuru buhar direk olarak kullanılır.

Kuru Buhar Santrali

Fla# buhar santralleri; yüksek basınçla kuyudan gelen akıkan düük basınçlı separatörlerde su ve buhar olarak ayrılır ve ayrı`tırılan buhar ile türbünün döndürülmesi salanır.

Flash Buhar Santrali

Binary cycle santralleri (çift çevrim): Jeotermal akıkanın sıcaklıından faydalanılarak sudan daha az buharlama sıcaklıına sahip akıkan eanjörde (heatexchanger) buharlatırılır ve buharlaan bu akı`kan ile türbünün döndürülmesi salanır.

Binary Cycle

Jeotermal çift-çevrim teknolojisi, düük ve orta sıcaklıklı jeotermal kaynaklardan ve atık ısıdan elektrik enerjisi üretmek amacıyla gelitirilmitir. Üzerinde tek buhar ayrıtırmalı (single flash) elektrik santralı kurulu alanlarda, buhar ayırıcılar bu atık ısı kaynaklarından en fazla bilinendir. Tuzla Jeotermal Elektrik Santrali Binary Cycle Sistemi ile çalı`maktadır.

Çift Çevrimle Elektrik Üretimi

Bu sistemde kuyulardan gelen çift fazlı akıkan, kuyu baında bulunan seperatörde doymubuhar ve doymu sıvı olarak ikiye ayrılır ve santrale 2 ayrı boru hattı ile iletilir. Santralde buharlatırıcı (Vaporizer) ve ön ısıtıcıdan (preheater) geçen jeotermal sıvı ve buhar enerjisini bu iki eanörde pentan gazına aktarılır. Eanjörden çıkan soumujeotermal sıvı enjeksiyon pompaları ile basınçlandırlırak reinjeksiyon kuyularından tekrar yer altına basılır. Kapalı çevrim olarak düünülebilecek olan bu çevrim birinci çevrimdir. 1kinci çevrim system içinde pentanın dola`tıı kapalı çevrimdir.

Ön ısıtıcıda ısıtılan pentan buharlatırıcda buharlatırılır, gaz fazına geçen pentan turbini çevirir ve enerji üretilir. Türbin çıkıında hava soutmalı kondenserde youturulan pentan çevrim pompaları ile tekrar ön ısıtıcıya basılır ve çevrim tamamlanır.

14.5. Türkiyede Yer Alan Jeotermal Enerji Santralleri

Ülkemizde 60 adet jeotermik santral bulunmaktadır. Bu santrallerin toplam kurulu gücü yaklaık 1.624 MWe dır. Jeotermal Enerji santrallerin yıllık elektrik üretimi ise yaklaık 9.520 GWh dır. Bu santrallerin ürettikleri elektrik enerjisi, yıllık toplam tüketimin yaklaık %3,509sine tekabül etmektedir. Kurulu güç büyüklüüne göre ülkemizdeki ilk 20 Jeotermal Enerji Santrali aaıdaki tabloda verilmi` olup 7,5 MW toplam kurulu gücüyle Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Türkiye9nin en büyük 56. jeotermik santralidir. Tuzla JES, mevcut durumda Çanakkale9nin en büyük 30. enerji santralidir.

s.	Santral Adı	Ϊl	Firma	Kurulu Güc
1)	Kızıldere 3 JES	Denizli	Zorlu Enerji	165 MW
2)	Efeler Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Güriş Holding	115 MW
3)	Kızıldere 2 Jeotermal Enerji Santrali	Denizli	Zorlu Enerji	80 MW
4)	Pamukören Jeotermal Santrali	Aydın	Celikler Enerji	68 MW
5)	Mis 3 JES	Manisa	Soyak Enerji	48 MW
6)	Galip Hoca Germencik JES	Aydın	Güriş Holding	47 MW
7)	Alaşehir Jeotermal Enerji Santrali	Manisa	Zorlu Enerji	45 MW
8)	Maren Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	44 MW
9)	Dora 3 Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	MB Holding	34 MW
	10) Melih Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Kipaş Holding Enerji Grubu	33 MW
	11) Pamukören 4 JES	Avdın	Celikler Enerji	32 MW
	12) Pamukören 5 JES	Aydın	Çelikler Enerji	32 MW
	13) Ala 2 Jeotermal Santrali	Manisa	Maspo Enerji	30 MW
	14) Salihli 3 JES	Manisa	Sanko Enerji	30 MW
	15) Türkerler Jeotermal Enerji Santrali - 3	Manisa	Türkerler Holding	30 MW (120 MW)
	16) Greeneco 5 JES	Denizli	Greeneco Enerji	28 MW
	17) Greeneco 6 JES	Denizli	Greeneco Enerii	26 MW
	18) Greeneco 3 Jeotermal Santrali	Denizli	Greeneco Enerji	26 MW
	19) Greeneco Jeotermal Enerji Santrali	Denizli	Greeneco Enerji	26 MW
	20) Efe 8 JES	Aydın	Güriş Holding	25 MW (50 MW)

Ülkemizde Kurulu Güç Büyüklü ü'ne göre !lk 20 JES (TÜ!K Verileri)

15. YASAL 1Z1NLER VE TES1S1N ANA B1R1MLER1N1N ÖZELL1KLER1

SANTRAL TES!S! : 19.929,50 m2 !"LETME SAHASI RUHSAT BELGES!NE ESAS : 307,03 m2 TOPLAM !N"AAT ALANI TOPLAM KURULU GÜÇ : 7,5 MWe : 1 (1 x 7500 kW) ÜN!TE SAYISI YILLIK ORTALAMA F!Z!B!L!TE ÜRET!M KAPAS!TES! : 51 GW/yıl ORGAN!K TÜRB!N : Pentan Vapor Expander 1500 rpm/7500 kW JENERATÖR : 7,5 MW/8,3 MVA : Kapalı Tip "ALT SAHASI – 34,5 kV SOUTMA S!STEM! : Hava Soutmalı / Fan tip / 30 fan AC!L DURUM : Mevcut D!ZELJENERATÖR YÜKSELT!C! TRANSFORMATÖR : 8500 kVA SU DEPOSU : Mevcut YANGIN TES!SATI : Yangın söndürme sistemleri mevcut SATI" : <satılabilirlik= KAB!L!YET! özelliine sahiptir.</satılabilirlik=	ÜRET!M L!SANSI	: 11.05.2004 tarih – EÜ/318-12/451 nolu (*)

(*) 40 yıl sürelidir

16. AÇIKLAMALAR

Genel !#letme bilgileri

Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü9nde yer almaktadır.
Yaklaık 20 dönümlük bir arazi üzerinde kurulu olan tesis Ocak 20109da faaliyete geçmitir.
Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, fizibilite deerlerine göre tam kapasite üretimi ile yıllık ortalama 51 GWh elektrik enerjisi üretme kapasitesine sahiptir.
34,5 kV `alt sahasından çıkan enerji iletim hattıyla Tuzla KÖK (Kesici Ölçü Kabini) üzerinden balanmaktadır.
Pentan türbini ve jeneratör grubundan oluan santralin kurulu gücü yaklaık net toplam 7,5 MWe9dir.
Üretilen enerji YEK kapsamında TE1A_9a satılmaktadır.

Sisitemm Akış Diyagramı

Tesisin Ana Bölümleri:

Üretim ve Re-enjeksiyon Kuyuları

Tuzla JES, 2 üretim (540 m ve 565 m) ve 2 re-enjeksiyon (927 m ve 871 m) kuyusundan olu`an bir jeotermal (binary-cycle) santraldır.
Kuyu dibi sıcaklıı 174 ⁰C, kuyu baı sıcaklıı ise 148 0C9dir. Mevcut 7,5 MWe tasarım; 48 ton/h buhar ve 693 ton/h kızgın su esasına göre yapılmıtır.
Jeotermel kuyularda kuyubaından 70 m. aaıda kaynama baladıından kuyubaından buhar ve jeotermal sıvı olmak üzere çift fazlı akı` elde edilmektedir.

Re-enjeksiyon Pompası 1 Karakteristikleri
	Motor
1malatçı	Enta`
Tip	VHS
Seri No	S0 2577
Güç	160 kW
Akım	310,6 A
Frekans	50 Hz
Devir Sayısı	1450 min -1
Güç Faktörü	0,86
	Pompa
1malatçı	Layne Bowner, Ankara
Seri No	17272
Model	VTP-14T
Emme Yükseklii	NPSH 1,5 m.
Basma Yükseklii	100 mss
Debi	350 m3 /h
Devir	1500 d/d
	Re-enjeksiyon Pompası 2-3 Karakteristikleri
	Motor
Seri No	17182
Dier Özellikler Motor 1 ile aynıdır
	Pompa
Seri No	17183
	Dier Özellikler Pompa 1 ile aynıdır

**Vaporizer (Buharla#tırıcı) (*), Preheater (Ön Isıtıcı), Yo u#turucular ve Türbin**

Üniteleri

Kuyulardan gelen çift fazlı akıkan, kuyu baında bulunan seperatörde doymubuhar ve doymu sıvı olarak ikiye ayrılır ve santrale bu `ekilde iki ayrı boru hattı ile iletilir.
Santralde buharlatırıcı (Vaporizer) ve ön ısıtıcı (Preheater) dan geçen jeotermal sıvı ve buhar enerjisini bu iki eanjörde pentan gazına aktarır.
Eanjörden çıkan soumu jeotermal sıvı reinjeksiyon pompaları ile basınçlandırılıarak reinjeksiyon kuyularından tekrar yer altına basılır. Kapalı çevrim olarak düünülebilecek bu çevrim birinci çevrimdir. 1kinci çevrim sistemi içinde pentanın dolatı kapalı çevrimdir.
Ön ısıtıcı ısıtılan pentan buharlatırıcıda buharlatırılır, gaz fazına geçen pentan türbinini çevirir ve enerji üretilir. Türbin çıkıında hava soutmalı kondenserde youturulan pentan çevrim pompaları ile tekrar ön ısıtıcıya basılır ve çevrim tamamlanır.

	Vaporizer (Buharlaştırıcı) Karakteristikleri
Tip	Boru Demetli
1malatçı	Ormat Systems LTD
Pentan Debisi	511,05 t/h
Sıcak Su Debisi	741 t/h
Max. 1`letme
Basıncı (Pentan)	15,2 barg
Max. 1`letme
Basıncı (Sıcak Su)	13,8 barg
Test Basıncı
(Pentan)	22 barg
Test Basıncı (Sıcak
Su)	19,8 barg
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Sıcak Su)	198 oC
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Pentan)	151 oC

(*) Kuyulardan gelen Jeotemal Sıvı (Brine) ve buhar bir borulu eanjör olan buharlatırıcının borularından geçerek N-Pentane kimyasalını buharlatırılır. Brine ve Buhar ayrı bölümlerden geçer, buharlatırıcı içinde veya öncesinde karı`mazlar.

	Ön Isıtıcı (Preheater) Karakteristikleri
Tip	Boru Demetli
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Pentan Debisi	511,05 t/h
Sıcak Su Debisi	736,95 t/h
Max. 1`letme
Basıncı (Pentan)	15,2 barg
Max. 1`letme
Basıncı (Sıcak Su)	13,8 barg
Test Basıncı
(Pentan)	22 barg
Test Basıncı (Sıcak
Su)	19,8 barg
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Sıcak Su)	198 oC
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Pentan)	151 oC

Pentan Türbini Karakteristikleri
Toplam Güç	7,5 MW
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Model	0.773.25.501.0
N-Pentan Giri` Gaz
Basıncı	2,07 MPa
N-Pentan Giri` Gaz
Sıcaklıı	166 oC
Eksoz Gaz Basıncı	0,83 MPa
Devir Sayısı	1500 rpm

	Jeneratör Karakteristikleri
1malatçı	Kato Engineering U.S.A
Model	AA28238000
Üretim Tarihi	2008
Güç	7,5 MW/8,3 MVA
Devir Sayısı	1500 rpm
Gerilim	6351/11000 V
Faz Sayıaı	3
Akım	496 A
Frekans	50 Hz
Balantı _ekli	Yıldız
Üretim Tarihi	2008
Çalı`ma _ekli	Sürekli
1zolasyon Sınıfı	F
Tempreture Rise	80 oC
Ambient Temp.	40 oC
Güç Faktörü	0,90

	Hava Soutmalı Youşturucular
	Karakteristikleri
Tip	Hava Soutmalı Fanlı Tip
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Pentan Debisi	511,05 t/h
Giri` Sıcaklıı	63,4 oC
Çıkı` Sıcaklıı	46,3 oC
	2,958 SCMS
Hava Kapasite	12,793,120 kg/h
Fan Sayısı	30 Adet
Fan Hava Kapasite	105,5 ACMS
Hava Giri` Sıcaklıı	25 oC
Statik Basınç
Dü`ürümü	(mm Wg) 6,3
Hava Çıkı` Sıcaklıı	40,1 oC

Transformatör (Trafo)

Tesiste 1 adet step-up (yükseltici) trafo bulunmakta olup ünitede elde edilen elektrik enerjisi 11 kV gerilimde bu trafoya iletilmektedir.
Bu trafo generatörlerden çıkan 11 kV enerjiyi 34,5 kV A yükseltmektedir.
Ayrıca tesiste 2000 kVA iç ihtiyaç trafosu bulunmaktadır.
Step UP Trafo ve iç ihtiyaç trafosunun teknik özellikleri aaıdaki tablolarda verilmitir.

Step-UP Trafo Karakteristikleri
Üretici	Areva
Tipi	TCU4936(5036)
1malat Yılı	2009
Standart	IEC 60076/TSE
Anma Gücü	8500 kVA
Balantı Grubu	Ynd11
Soutma	ONAN
Çalı`ma _ekli	Sürekli
% Uk	%7

1ç 1htiyaç Trafosu Karakteristikleri
Üretici	Areva
Tipi	DCU 4331
1malat Yılı	2009
Standart	IEC 60076-1
Anma Gücü	2000 kVA
Balantı Grubu	DYN11
Soutma	ONAN
Yalıtım Sınıfı	A
% Uk	%6,08

"alt Sahası

Tesiste kapalı tip 34,5 kV `alt sahası bulunmaktadır.

!dari Bina ve üretim tesis alanı

Prefabrik tarzda ve tek katlı olarak ina edilmi idari bina 307,03 m² kullanım alanlıdır.
1dari binada kumanda odası, toplantı odası, yönetim odası, mutfak, laboratuvar, soyunma odası, depo ar`iv ve ofisler yer almaktadır.
Kontrol odasında tesisin tüm ileyii izlenmekte ve kontrol edilmektedir. Tesisteki tüm sistemlerin kumanda ve kontrolü PLC tabanlı scada destekli otomasyon sistemi aracılııyla fiber optik kablo üzerinden yapılmaktadır.
Tesiste atık deposu, atölye ve su tankı bulunmaktadır.
Tesis giriinde kontrollü giri ve bekçi klubesi bulunmaktadır.
Açık sahalar kilitli ta`la kaplıdır.

Tuzla Jeotermal Kapalı Alan Tesisleri ve Boru Hatları

17. TES1S BÜNYES1NDEK1 1N_A1 YATIRIMLAR

Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Bünyesindeki yapı ruhsatına tabi olan inai yatırımların kullanım alanları, Ruhsat ve Yapı Kullanma 1zin belgelerine ait bilgiler aaıdaki tabloda verilmi`tir.

SIRA	BİNA ADI	KULLANIM ALANI (m2 )	YAPI RUHSATI TARİH/ NO	YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ
1	İDARİ BİNA (Ofis ve İşyeri)	307,03	21.08.205/ 156	--
	T O P L A M	307,03

18. EN VER1ML1 KULLANIM ANAL1Z1

<Bir mülkün fiziki olarak mümkün, finansal olarak gerçekletirilebilir olan, yasalarca izin verilen ve deerlemesi yapılan mülkü en yüksek deerine ulatıran en olası kullanımdır=. (UDS Madde 6.3)

<Yasalarca izin verilmeyen ve fiziki açıdan mümkün olmayan kullanım yüksek verimlilie sahip en iyi kullanım olarak kabul edilemez. Hem yasal olarak izin verilen hem de fiziki olarak mümkün olan bir kullanım, o kullanımın mantıklı olarak niçin mümkün olduunun deerleme uzmanı tarafından açıklanmasını gerektirebilir. Analizler, bir veya birkaç kullanım olası olduu belirlediinde, finansal fizibilite bakımından test edilirler. Dier testlerle birlikte en yüksek deerle sonuçlanan kullanım en verimli ve en iyi kullanımdır. (UDS madde 6.4)

Tesisin mevcut kullanım fonksiyonunun devam etmesinin en uygun kullanım ekli olduu düünülmektedir.

19. TES1S1N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ_

Bilindii üzere Jeotermal santrallerde kullanılan jeotermal akıkan ve kimyasal akıkanlar sistemin yıpranmasına sebep olmaktadır. Her nekadar türbinler ve ana ekipmanlar için 20-25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri ve parça deiimlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, ana ekipmanların ve `alt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı, ancak bu yıpranmalar sebebiyle 25. Yıldan itibaren bakım-onarım maliyetlerinin artacaı kanaatindeyiz.

20. DEĞERLEND1RME

Tesisin deerine etki eden özet faktörler:

Olumlu etkenler:

Enerji talebinin hızla artması,
Yasal izinlerin alınmı` olması,
Onaylanmıprosedürlerle, mevzuatlara uygun iletme ve bakımın gerektii `ekilde yapılması,
Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi yapması,
Bölgenin jeotermik potensiyeli,
Gelimi bir üretim ve kontrol sistemine sahip olması,

Olumsuz etken:

Ülkemizde nükleer santrallerin ileriki dönemde faaliyete geçmesi ile enerji arzının artmasına paralel olarak enerji fiyatlarının dü`mesi ihtimalinin bulunması.

21. DEERLEME YAKLA"IMLARI

Deerleme yaklaımlarının uygun ve deerlenen varlıklarının içerii ile ilikili olmasına dikkat edilmesi gerekir. Aaıda tanımlanan ve açıklanan üç yaklaım deerlemede kullanılan temel yaklaımlardır. Bunların tümü, fiyat dengesi, fayda beklentisi veya ikame ekonomi ilkelerine dayanmaktadır. Temel deerleme yaklaımları Pazar Yakla#ımı, Gelir Yakla#ımı ve Maliyet Yakla#ımıdır. Bu temel deerleme yakla`ımlarının her biri farklı, ayrıntılı uygulama yöntemlerini içerir.

Bir varlıa ilikin deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin seçiminde amaç belirli durumlara en uygun yöntemin bulunmasıdır. Bir yöntemin her duruma uygun olması söz konusu deildir. Seçim sürecinde asgari olarak a`aıdakiler dikkate alınır:

(a) deerleme görevinin ko`ulları ve amacı ile belirlenen uygun deer esas(lar)ı ve varsayılan kullanım(lar)ı,

(b) olası deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin güçlü ve zayıf yönleri, (c) her bir yöntemin varlıın nitelii ve ilgili pazardaki katılımcılar tarafından kullanılan yaklaımlar ve yöntemler bakımından uygunluu,

(d) yöntem(ler)in uygulanması için gereken güvenilir bilginin mevcudiyeti.

21.1. Pazar Yakla#ımı

Pazar yaklaımı varlıın, fiyat bilgisi elde edilebilir olan aynı veya karılatırılabilir (benzer) varlıklarla karılatırılması suretiyle gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımı ifade eder.

Aaıda yer verilen durumlarda, pazar yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın deer esasına uygun bir bedelle son dönemde satılmı` olması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olarak ilem görmesi, ve/veya

Yukarıda yer verilen durumlarda pazar yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, pazar yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Pazar yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve pazar yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklıklandırılamayacaı dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıa veya buna önemli ölçüde benzer varlıklara ilikin ilemlerin, pazardaki oynaklık ve hareketlilik dikkate almak adına, yeteri kadar güncel olmaması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olmamakla birlikte ilem görmesi,

(c) pazar ilemlerine ilikin bilgi elde edilebilir olmakla birlikte, karılatırılabilir varlıkların deerleme konusu varlıkla önemli ve/veya anlamlı farklılıklarının, dolayısıyla da sübjektif düzeltmeler gerektirme potansiyelinin bulunması,

(d) güncel ilemlere yönelik bilgilerin güvenilir olmaması (örnein, kulaktan dolma, eksik bilgiye dayalı, sinerji alıcılı, muvazaalı, zorunlu satı içeren i`lemler vb.),

(e) varlıın deerini etkileyen önemli unsurun varlıın yeniden üretim maliyeti veya gelir yaratma kabiliyetinden ziyade pazarda i`lem görebilecei fiyat olması.

Birçok varlıın benzer olmayan unsurlardan oluan yapısı, pazarda birbirinin aynı veya benzeyen varlıkları içeren ilemlere ilikin bir kanıtın genelde bulunamayacaı anlamına gelir. Pazar yaklaımının kullanılmadıı durumlarda dahi, dier yakla`ımların uygulanmasında pazara dayalı girdilerin azami kullanımı gerekli görülmektedir (örnein, etkin getiriler ve getiri oranları gibi pazara dayalı deerleme ölçütleri).

Karılatırılabilir pazar bilgisinin varlıın tıpatıp veya önemli ölçüde benzeriyle ilikili olmaması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin karılatırılabilir varlıklar ile deerleme konusu varlık arasında niteliksel ve niceliksel benzerliklerin ve farklılıkların karılatırmalı bir analizini yapması gerekir. Bu karılatırmalı analize dayalı düzeltme yapılmasına genelde ihtiyaç duyulacaktır. Bu düzeltmelerin makul olması ve deerlemeyi gerçekletirenlerin düzeltmelerin gerekçeleri ile nasıl sayısallatırıldıklarına raporlarında yer vermeleri gerekir.

Pazar yaklaımında genellikle her biri farklı çarpanlara sahip karıla`tırılabilir varlıklardan elde edilen pazar çarpanları kullanılır. Belirlenen aralıktan uygun çarpanın seçimi niteliksel ve niceliksel faktörlerin dikkate alındıı bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirir.

21.2. Maliyet Yakla#ımı

Maliyet yaklaımı, bir alıcının, gereksiz külfet douran zaman, elverisizlik, risk gibi etkenler söz konusu olmadıkça, belli bir varlık için, ister satın alma, isterse yapım yoluyla edinilmiolsun, kendisine eit faydaya sahip baka bir varlıı elde etme maliyetinden daha fazla ödeme yapmayacaı ekonomik ilkesinin uygulanmasıyla gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımdır. Bu yaklaımda, bir varlıın cari ikame maliyetinin veya yeniden üretim maliyetinin hesaplanması ve fiziksel bozulma ve dier biçimlerde gerçekleen tüm yıpranma paylarının dü`ülmesi suretiyle gösterge niteliindeki deer belirlenmektedir.

Aaıda yer verilen durumlarda, maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların deerleme konusu varlıkla önemli ölçüde aynı faydaya sahip bir varlıı yasal kısıtlamalar olmaksızın yeniden oluturabilmesi ve varlıın, katılımcıların 61 deerleme konusu varlıı bir an evvel kullanabilmeleri için önemli bir prim ödemeye razı olmak durumunda kalmayacakları kadar, kısa bir sürede yeniden oluturulabilmesi,

(b) varlıın dorudan gelir yaratmaması ve varlıın kendine özgü niteliinin gelir yakla`ım

ını veya pazar yakla`ımını olanaksız kılması, ve/veya

Yukarıda 60.2 nolu maddede yer verilen durumlarda maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, maliyet yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Maliyet yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp

uygulanamayacaını ve maliyet yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların aynı faydaya sahip bir varlıı yeniden oluturmayı düündükleri, ancak varlıın yeniden olu`turulmasının önünde potansiyel yasal engellerin veya önemli ve/veya anlamlı bir zaman ihtiyacının bulunması,

(b) maliyet yaklaımının dier yaklaımlara bir çapraz kontrol aracı olarak kullanılması (örnein, maliyet yaklaımının, deerlemesi iletmenin süreklilii varsayımıyla yapılan bir i`letmenin tasfiye esasında daha deerli olup olmadıının teyit edilmesi amacıyla kullanılması), ve/veya

Kısmen tamamlanmıbir varlıın deeri genellikle, varlıın oluturulmasında geçen süreye kadar katlanılan maliyetleri (ve bu maliyetlerin deere katkı yapıp yapmadıını) ve katılımcıların, varlıın, tamamlandıındaki deerinden varlıı tamamlamak için gereken maliyetler ile kâr ve riske göre yapılan uygun düzeltmeler dikkate alındıktan sonraki deerine ili`kin beklentilerini yansıtacaktır.

21.3. Gelir Yakla#ımı

Gelir yaklaımı, gösterge niteliindeki deerin, gelecekteki nakit akılarının tek bir cari deere dönütürülmesi ile belirlenmesini salar. Gelir yaklaımında varlıın deeri, varlık tarafından yaratılan gelirlerin, nakit akı`larının veya maliyet tasarruflarının bugünkü deerine dayanılarak tespit edilir.

Aaıda yer verilen durumlarda, gelir yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen çok önemli bir unsur olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin makul tahminler mevcut olmakla birlikte, ilgili pazar emsallerinin varsa bile az sayıda olması.

Yukarıda yer verilen durumlarda gelir yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, gelir yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Gelir yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve gelir yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen birçok faktörden yalnızca biri olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin önemli belirsizliklerin bulunması,

(c) deerleme konusu varlıkla ilgili bilgiye eriimsizliin bulunması (örnein, kontrol gücü bulunmayan bir pay sahibi geçmi tarihli finansal tablolara ulaabilir, ancak tahminlere/bütçelere ulaamaz), ve/veya

(d) deerleme konusu varlıın gelir yaratmaya henüz balamaması, ancak balamasının planlanmı` olması.

Gelir yaklaımının temelini, yatırımcıların yatırımlarından getiri elde etmeyi beklemeleri ve bu getirinin yatırıma ilikin algılanan risk seviyesini yansıtmasının gerekli görülmesi te`kil eder.

Genel olarak yatırımcıların sadece sistematik risk (<pazar riski= veya <çe`itlendirmeyle giderilemeyen risk= olarak da bilinir) için ek getiri elde etmeleri beklenir.

22. F!YATLANDIRMA

Tesisin satı(pazar) deerinin tespiti, kullanımı mümkün olan yöntemlerle saptanmı olup deerleme prosesi aaıda ayrıntılı olarak verilmitir.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun 01.02.2017 tarih Seri III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ= doğrultusunda Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile Uluslar Arası Değerleme Standartları 2017 UDS 105 Değerleme Yaklaşımları ve Yöntemleri 10.4. maddesinde; <Değerleme çalışmasında yer alan bilgiler ve şartlar dikkate alındığında, özellikle tek bir yöntemin doğruluğuna ve güvenirliğine yüksek seviyede itimat duyulduğu hallerde, değerlemeyi gerçekleştirenlerin bir varlığın değerlemesi için birden fazla değerleme yöntemi kullanılması gerekmez= yazmaktadır.

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin Pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı= kullanılmıtır.

22.1. Gelir!ndirgeme Yakla#ımı

Bu yaklaımda, *Dorudan 1ndirgeme (Direkt Kapitalizasyon) ve Gelir 1ndirgeme (en önemli örnei 1ndirgenmiş Nakit Akımları analizidir)* olarak adlandırılan iki yöntem kullanılmaktadır. Rapor konusu tesisin deer tesbitinde kira bedelinin ve kapitalizasyon oranının tesbit edilememesi sebebiyle ve sürekli gelir üreten bir iletme olması dikkate alınarak 1ndirgenmiNakit Akımları yöntemi kullanılmıtır.

Bu çalımaya konu deerleme, bir taınmazın mevcut durumu itibariyle olan kıymetinin tespitinden çok kendi sektörel tablosu içinde uygun bir lokasyona, ülkemizde zorlukla elde edilebilen önemli bir iletme hakkına ve makul ticari büyüklüklere sahip olan bir JES tesisinin optimize deerini ifade etmektedir. Deer tespitine ilikin projeksiyonun verileri (kapasite, üretim miktarları, maliyetler ve satı` bedelleri gibi) firmandan ve sektörden temin edilen verilerdir.

Bu yöntem, taınmaz deerinin gayrimenkulün gelecek yıllarda üretecei serbest nakit akımlarının bugünkü deerlerinin toplamına eit olacaı esasına dayalı olup santralin 49 yıllık iletme hakkının rapor tarihi itibariyle kalan yaklaık 22,5 yıllık kısmının projeksiyonunu kapsar biçimde uygulanmı`tır.

Projeksiyonlardan elde edilen nakit akımları, ekonominin, sektörün ve taınmazın taıdıı risk seviyesine uygun bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmekte ve tesisin bugünkü deeri hesaplanmaktadır. Bu deer taınmazın, mevcut piyasa koullarından baımsız olarak finansal yöntemlerle hesaplanan (olması gereken) deeridir.

Varsayımlar:

Reel 1skonto Oranı :

Reel iskonto oranı, sektörün özellikleri ve mevcut piyasa koulları ile uzun süreli iletme hakkı bulunmasının yanı sıra Ülkemizin her geçen gün artan enerji ihtiyacı/talep fazlası ile % 7 – 7,5 mertebesindeki orta-uzun vadeli Eurobond faizleri dikkate alınarak % 9,38 olarak belirlenmi`tir.

Yıllık Üretim Miktarları:

Tesisin fizibilite deerlerine göre yıllık ortalama toplam enerji üretimi 51 GW olup sondaj deliklerinin geniletilmesiyle bu deerin yaklaık 6 GW arttıı örenilmitir. Buna göre geçmi dönemdeki fiili üretim miktarları ile firmanın gelecek dönemlere ilikin tahminlerinden hareketle 2022 yılı ve sonrası için ortalama üretimin 45 GW mertebesinde olacaı varsayılmıtır.

Satış Gelirleri:

KWh baına satı tutarları sayfa 72'deki tabloda sunulmuolup 2022 yılı ve sonrasında tablodaki fiyatlarla realize olacaı kabul edilmitir.

Üretim Maliyetleri ve Yıllık Amortisman Tutarları :

Tesisin üretim maliyetlerinin, geçmiyıllardaki fiili üretim maliyetleri ile gelecek yıllar için firma yetkilileri tarafından tahmin edilen verilerden hareketle 2021 yılı ve sonrası için yıllık 1.150.000 USD mertebesinde olacaı varsayılmıtır. Bu bedellere yıllık bakım-onarım masrafları da dahildir. Bilindii üzere Jeotermal santrallerde kullanılan jeotermal akıkan ve kimyasal akıkanlar sistemin yıpranmasına sebep olmaktadır. Her nekadar türbinler ve ana ekipmanlar için 20-25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri ve parça deiimlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, ana ekipmanların ve alt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı kanaatindeyiz. Ancak bu yıpranmalar sebebiyle 25. Yıldan itibaren bakım-onarım maliyetlerinin artacaı ve üretim miktarında azalma olacaı kabul edilmi olup 2034 yılından itibaren sayfa 72'deki tabloda belirtildii ekilde kademeli bir maliyet artıı öngörülmütür. Sabit kıymetler için belirlenen amortisman miktarları sayfa 72'deki tabloda sunulmutur.

Nakit Ödenen Vergiler:

Etkin vergi oranı 2022 yılı için % 23 (yirmiüç), 2023 ve sonrası için % 20 (yirmi) kabul edilmi`tir.

Özet olarak:

Yukarıdaki varsayımlar altında, bugünden sonraki nakit giriçıkıları ile (sayfa 72'de sunulan indirgenminakit akımları tablosundan da görülecei üzere) tesisin deeri **~ 202.940.000 TL** olarak bulunmutur.

Bu deerin, ekonomideki gelişmelere balı olarak satışların gerçekleşme oranlarındaki ve birim fiyatlardaki deişimlere, yanı sıra üretim miktarlarına göre artabilecei ya da azalabilecei tabiidir.

TUZLA JEOTERMAL ELEKTR1K SANTRAL1

(USD)
Varsayımlar
Kurulu Güç (MW)	7,5
Fizibiliteye Göre Yıllık Ortalama Elektrik
Üretim Miktarı (GWh)	51,00
2022 Yılı ve Sonrası Tahmini Gider	1.150.000
		2022	2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	2031	2032	2033
Elektrik Satış Fiyatı (KWh/USD)		0,0764	0,0771	0,0742	0,0708	0,0714	0,0708	0,0677	0,0650	0,0628	0,0621	0,0603	0,0612
Ortalama Yıllık Üretim Miktarı (GWh)		45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45
31/12/2021 USD/TL	13,3290
Reel 1skonto Oranı	9,38%

Reel 1skonto Oranı		9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%
1 / 1skonto Faktörü		1,05	1,14	1,25	1,37	1,50	1,64	1,79	1,96	2,14	2,34	2,56	2,80
Etkin Vergi Oranı		23%						20%
Toplam Satış Geliri		3.438.212										3.469.878 3.340.357 3.186.034 3.214.107 3.187.990 3.047.029 2.923.899 2.825.102 2.795.405 2.714.745 2.755.056
Toplam Elektrik Üretim Maliyeti		1.150.000										1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000
1şletme Nakit Akımı		2.288.212										2.319.878 2.190.357 2.036.034 2.064.107 2.037.990 1.897.029 1.773.899 1.675.102 1.645.405 1.564.745 1.605.056
Amortisman		180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383
Serbest Nakit Akımı		1.803.412										1.891.979 1.788.362 1.664.904 1.687.362 1.666.468 1.553.700 1.455.196 1.376.158 1.352.401 1.287.872 1.320.121
Serbest Nakit Akımının Bugünkü Deeri		1.724.140					1.653.697 1.429.083 1.216.335 1.127.027 1.017.619 867.396		742.735	642.159	576.955	502.309	470.733

31/12/2021 1tibarı 1le Toplam Deer (USD)	15.225.625
31/12/2021 1tibarı 1le Toplam Deer (TL)	202.940.000

2034	2035	2036	2037	2038	2039	2040	2041	2042	2043	2044
0,0633	0,0636	0,0650	0,0660	0,0655	0,0657	0,0667	0,0667	0,0667	0,0667	0,0667
45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45

9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%	9,38%
3,07	3,36	3,67	4,01	4,39	4,80	5,25	5,75	6,28	6,87	7,52


2.849.825	2.861.702	2.923.982	2.968.911	2.949.426	2.957.988	3.002.981	3.002.981	3.002.981	3.002.981	1.077.782
1.150.000	1.207.500	1.207.500	1.207.500	1.207.500	1.242.000	1.242.000	1.242.000	1.265.000	1.265.000	454.014
1.699.825	1.654.202	1.716.482	1.761.411	1.741.926	1.715.988	1.760.981	1.760.981	1.737.981	1.737.981	623.769
180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383	180.383
1.395.937	1.359.438	1.409.262	1.445.206	1.429.617	1.408.867	1.444.862	1.444.862	1.426.462	1.426.462	535.091
455.081	405.176	384.006	360.030	325.605	293.361	275.056	251.468	226.976	207.511	71.166

23. ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES!

23.1. Farklı De erleme Metotlarının ve Analiz Sonuçlarının Uyumla#tırılması ve Bu Amaçla !zlenen Yöntemin ve Nedenlerinin Açıklaması

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı Yöntemi= kullanılmıtır. Buna göre tesisin deeri için 202.940.000,-TL kıymet takdir edilmi`tir.

23.2. Kira De eri Analizi Ve Kullanılan Veriler

Tesis için kira deeri analizi yapılmamı`tır.

23.3. Gayrimenkul ve Buna Ba lı Hakların Hukuki Durumunun Analizi

Tuzla Jeotermal Enerji A._. Hukuk Müavirlii ile yapılan görümede tesisin herhangi bir hukuki sorunu olmadıı örenilmi`tir.

23.4. Gayrimenkul Üzerindeki Takyidat ve !potekler !le !lgili Görü#

Taınmaz üzerinde yer alan ipotekerhleri deerini dorudan ve önemli ölçüde etkileyecek nitelikte deildir.

23.5. De erleme Konusu Gayrimenkulün, Üzerinde !potek veya Gayrimenkulün De erini Do rudan Etkileyecek Nitelikte Herhangi Bir Takyidat Bulunması Durumları Hariç, Devredilebilmesi Konusunda Bir Sınırlamaya Tabi Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Rapora konu ta`ınmazın devredilmesinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde herhangi bir engel bulunmadıı kanaatindeyiz.

23.6. Bo# Arazi Ve Geli#tirilmi# Proje De eri Analizi Ve Kullanılan Veri Ve Varsayımlar !le Ula#ılan Sonuçlar

Deerleme, proje geli`tirme niteliinde deildir.

23.7. Mü#terek Veya Bölünmü# Kısımların De erleme Analizi

Taınmazın müterek veya bölünmü` kısmı yoktur.

23.8. Hasılat Payla#ımı Veya Kat Kar#ılı ı Yöntemi !le Yapılacak Projelerde, Emsal Pay Oranları

Hasılat paylaımı veya kat karılıı yöntemi söz konusu deildir.

23.9. Asgari Bilgilerden Raporda Verilmeyenlerin Niçin Yer Almadıklarının Gerekçeleri

Asgari bilgilerden verilmeyen herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

23.10. Yasal Gereklerin Yerine Getirilip Getirilmedi i Ve Mevzuat Uyarınca Alınması Gereken !zin Ve Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Mevcut Olup Olmadı ı Hakkında Görü#

Tesisin Jeotermal Enerji Santrali olarak iletilmesi için gerekli yasal izinler alınmı durumda olup ruhsat lisans süresi 11.05.2044 tarihinde sona ermektedir.

23.11. De erleme Konusu Arsa veya Arazi ise, Alımından !tibaren Be# Yıl Geçmesine Ra men Üzerinde Proje Geli#tirmesine Yönelik Herhangi Bir Tasarrufta Bulunup Bulunulmadı ına Dair Bilgi

Ta`ınmaz arsa veya arazi niteliinde deildir.

24. SONUÇ

Rapor içeriinde özellikleri belirtilen Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Tesisi'nin yerinde yapılan incelemelerinde konumuna, büyüklüüne, elektrik üretim kapasitesine, mevcut makine parkına ve i`letme verilerine göre de eri için,

202.940.000,-TL (1kiyüzikimilyondokuzyüzkırkbin Türk Lirası) kıymet takdir edilmi`tir.

(202.940.000,-TL ÷ 15,0867 TL/Euro (*) 13.452.000,-Euro) (202.940.000,-TL ÷ 13,3290 TL/USD (*) 15.225.000,-USD)

(*) 31.12.2021 tarihli TCMB Döviz Alı` Kuru 1,-Euro = 15,0867 TL; 1,- USD = 13,3290 TL'dir. Döviz bazındaki deerler yalnızca bilgi içindir.

Tesisin KDV dahil toplam deeri 239.469.200,-TL9dir.

1bu rapor, **Enda Enerji Holding A.".**9nin talebi üzerine ve *e-imzalı* olarak düzenlenmi

olup kopyaların kullanımları halinde ortaya çıkabilecek sonuçlardan `irketimiz sorumlu deildir.

Bilgilerinize sunulur. 06 Ocak 2022

(Deerleme tarihi: 31 Aralık 2021)

Saygılarımızla, Lotus Gayrimenkul De erleme ve Danı#manlık A.".

Eki:

Fotoraflar
Üretim Lisansı
Yapı Ruhsatı
Tapu Kayıt Belgesi
Tapu Sureti
1`letme Ruhsatı
Çed Gerekli Deildir Belgesi
Resmi Yazılar
Enerji Nakil Hattı Krokisi
Deerleme uzmanlıı lisans belgeleri
Mesleki tecrübe belgeleri

M. Kıvanç KILVAN Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 400114)

Engin AKDEN!Z Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 403030)

Tesisin Görünümleri Türbin ve Jeneratör Üniteleri

Üretim ve Gözetim Kuyuları

!dari Bina

Kondenser

"alt ve Panolar

Santral Resimleri (Arşiv)

Santral Görünümleri

Türbin ve Jeneratör Üniteleri

Jeneratör Kondenser

Trafolar Boru Hattı ve Re-Enjeksiyon Pompası 1

Re-Enjeksiyon Pompası

Re-Enjeksiyon Pompası 2

Üretim Lisansı

								YAPI RUHSATI
	Hungel Searchene 2004/000 F.C. 2212 TARRIS						E Biodramini nacha			Policealincing-Adio	5) Kymaker		11-to-career lands	TERRSIN 1210 (display)
	Division service paints with 1						Tires on	77 Notward		24.03.015	しんん		LASCA
	GRANDED R			- drivering tions:			34 Victoria			$-$ PHP (REEL PR) ( $9.11$		LETTE GOUD, AN	10 to a product of	TELERIT BUILDING BYR
R/ME	MINE/JUCO			100	三正上にすい		Western	of nanninger			AR-FLAXVA		CALL
ISBN 44	Letterman 2-5 0:22 - 0.00 \$ 10						$-141100$	Prichlassen		Floorer write and			15 Parado (clienta driver)	137 March Avenue
Idahida	KOON ASSESSED			Elgingled (embilituation			11 Patricke	215-and-door				EARINHUTE		INIES
100 Ext Streets 18 6 (mm mod);	Mississippi channel construction and state of			20 Mol 20 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11			34 (49 6) -Tumpe	21444 mold 25 in exerci-		25.7 Exchange Edges - 40 Kr Edgar			11 Tayched Might arts	TTTs://kn/l/dan.ro
lin as							$-11111$	Primario		PYWISI MPLVE BID, MIDIPUIRIA SCART explorer last		19,56,277		TYPE C.P. STRC.
FPITI, NY	AANTIL 16		I) Fisike Filip k	Ling Ny	TEEPH STOP FL		Lives.	24 (moneyard)			tariffs.	31 Planterer process rachivity ×	3. Figures sees 10100 1910 ×	Schoolship $m+1$ 1, orazo
Yagı Sahibinin					Yaşı Mütsəhhidrin								Sintlye Setimin
	2 ⁴ RB Explorered LTC Hill in GOR VIAS, TUGLA ASSEMINA BASES Holdwid print \$71, 10 plannings.			A for 1km.	11 PA 01449 (France TS 2011) 10: USLN WING ASSISTENT								Milensons areas IRMOS AGINAL FABANO BAJI ENGINE
	In hart constructs seem and			Tident	11/120-040-40 WALL							ALP'S EXHite via It said (10)
Lituacae					Millep, intege with the mail.					A very looks to		14 Mile Writer
SESHUP KATH SE 210108141					LIFETHAMMULE					POSTER		AFTER
th Adves			11,749		Billigarheimin SOUTH		27 companies 加工用物	*U formation Lie*		To I air throughfull gaintance in- AUTTY WORKS!			ATTAINMENT All Eldakark techn	AT EXHAUTA IN
	SETIMAN TATAK BESE				AT AT ARTISEA APRIL DRAFFER			DATING ENTRONOMEND THE MATHE MARKET!		di mar		180911	BRC VINGA ANIA ASAS PAGA 2001 NO 3210 distribute or helping and a structure and contact of

	Form Düzenisnan Hasanta Rgill Ozdikler							Yaps fits light Cool Mier
The Liberty personal planning in					TLRagman (stm.) 32 hamsted, ind.		TI Fresh (an occu-			At fractional meet total case of 17. Fact from 8 (crestment ) (cre-		ALC A.R.	DETap by table stand-\$1	TT Yet Frenk Venchel 621.06
ESSI LINA refugal			×		62161		91/address ware			R Farkman H D 660 is end PR TUN HVIS Emmitted chain			3 February 2014 - Allenson	SCTAGES can train intensit
												$-11$		6715
							RE "learnings kiks allmad kk.co.			an Especial più estat contellati aduptivi		44 Yapics Apken and stock		24-84-0-0-00-0-1-1
							81 Taxono poi kritu all'overse dalleri			RT Therme you keep conto amount opinion			M. Yaum sales y/rentgon	5 Jack of John Gare
Tuesday 1220 Die verlagen					let m		11/90/14 01:01 ٠	FETSING ARMS m	19.1 CE-li-kush	to rapids nations (Time		Philadelphia ania degli 1711	The model date to add it to catalysis	Ff those department public National EST

(Carry line	Yapının Teknik Dzellilleri						ID TEXABLE			IT Else Illustrate parter	ALTWORT BETWEEN
13 Engel genussen High pant 14 Glassing RTLATI-Teki-9	15-avres broad Automakhaul Cre- 11minut IF Forum		1 Fitamam h Fasiat	Jame. At Euge Dy Let	Honey all provided to the presence of the basic contract of the presence of the contract of Histor		Literatur 100 minutes $-12$ Suppose a cheese *International* Play Big	$-1444000$ Limptone - 1 Apr more 1 1000 miles 1 Impo parts Statistics			Classes (12540) 2. Freme (Regis) 4 Clare Using Hammolton	Charles and the 13 Milade 2584 1-waard	CATION ANNOUNCE	CHANGED BALL 112 FR 600 Exists 113 Crossements Likewid *bd Gaspront*
Thomas Experience 14 March ъ		La primer	33 6 6 6 6	$-144444$ $-10$ m/m	$\Box$ Birth $0$ 14480 Line Vant KTama		$-3110000$ 1 January Tri famou	Cleaner- 1. Edinburg	The about	CONTRACT 1148 TERMINING			Jones $-1.0188$ 'n	Frenanska Library Assets 11.0 promote -31 Planet
Statu Aug. 15 Service Phones				di cirico	154 in Disposice Lineage Threes		1 Chap asset THE	111		11 Fox Fo Newsy			p-iarryacti	3.0001.00049399 l'M
Teps Projekt
Bit Stone Hards			4110 004			BTTEBBCAL		81.644			81446			HT-M
blying). UR BYE			includ Subdiv			BRATTAGE		Hark					dsias has caused and an analysis of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the
Bell			HOME WITH ELLIMIN			3110000711		0.911					tistika katika muusimmaa ja kuuluuseen. 10 meetrit (maanisti)
11.21.8 Eastro		罩 3
Richard Engineer DEALER Maturity Training					\$1,007,753L		ail ka				HEN IT SAY: MANG CALL ALL BILL GATTERS IL. EMALINEARAN TWULSENS UNLOCKED
MER LIERIGEAR 40,000						FIRMER AC-		STEFF			FEWER SAMOULD
410038-0098 may pow.			BUA LINER			217al-heat		se			ON 27 MORARD / DAVAILLE		TEELPERING AWAR TWOPAGERS OF USE & NATI
EDITE KINDER 第42期证		mos	A/VVII/S			24944495		LAC			eral nga bao is sumanaren. Hungario manus sumanaren el ione de le. Hungario manus su

!dari Bina Yapı Ruhsatı

Zemin Tipi:	AnaTasinmaz	Ada/Parsel:	146/3
Tasınmaz Kimlik No:	117385465	AT Yüzölcüm(m2):	19932.48
II/IIce:	CANAKKALE/AYVACIK	Bağımsız Bölüm Nitelik
Kurum Adı:	Ayvacık(CANAKKALE)	Bağımsız Bölüm Brüt
Mahalle/Köy Adı:	TUZLA Kövü	YüzÖlcümü:
Mevkii:	Köyici	Bağımsız Bölüm Net YüzOlcümü:
Cilt/Savfa No:	20/1965	Blok/Kat/Giris/BBNo:
Kayıt Durum:	Aktif
		Arsa Pay/Payda:
		Ana Tasınmaz Nitelik:	Tek Katlı Prefabrik Ofis Jeotermal

S/B/l	Acıklama	Malik/Lehtar	Tesis Kurum Tarih- Yevmiye	Terkin Sebebi- Tarih- Yevmiye
Beyan	BU PARSEL ÜZERİNDEKİ TUZLA JEOTERMAL ENERJİ AS YE AİT İSLETME FBK 70000TL KARSILIĞI DENIZBANK A.S. LEHİNE REHNEDILMISTIR(Sablon: Diğer)		Ayvacık(CANAKKA $LE$ ) - 02-05-2011 $00:00 - 2084$
Beyan	ÜÇÜNÜCÜ DERECE DOĞAL SİT ALANIDIR.( Şablon: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Belirtilmesi (1. ve 2. Grup - Harctan Muaf))		Ayvacık(CANAKKA LE) - 01-04-1996 $00:00 - 437$

Beyan	ÜÇÜNÜCÜ DERECE DOĞAL SİT ALANIDIR.( Şablon: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Belirtilmesi (1. ve 2. Grup - Harçtan Muaf))	Ayvacık(CANAKKA) LE) - 01-04-1996 $00:00 - 437$
-------	----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------	-------------------------------------------------------	--

(Hisse) Sistem No	Malik	El Birliği No	Hisse Pay/ Payda	Metrekare	Toplam Metrekare	Edinme Sebebi-Tarih- Yevmiye	Terkin Sebebi- Tarih-Yevmiye
614514931	(SN:7712576) TUZLA JEOTERMAL ENERJI ANONIM SIRKETI V	$\sim$	1/1	19932.48	19932.48	3402 S.Y.nin 22/A Md. Gereğince Yenilemenin Tescili 15-10-2021 10495	$\overline{\phantom{a}}$

Alacaklı	Müsterek Mi ²	Borc	Faiz	Derece Sira	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496	Evet	35000000.00 USD	%18	1/0		Ayvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 325$

İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi Tasınmaz	Hisse Pay/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev

Alacaklı	Müsterek Mi ²	Borc	Faiz	Derece Sira	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496 İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi	Evet	35000000.00 USD	%18	2/0		Ayvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 326$
Tasınmaz	Hisse Pav/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev
	1/1	(SN:7712576) TUZLA JEOTERMAL			35000000.00	Ayvacık(CANAKKA	÷

Alacaklı	Müsterek Mi?	Borc	Faiz	Derece Sıra	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496	Evet	35000000.00 USD	18	3/0	FBK	Avvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 327$
İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi
Tasınmaz	Hisse Pay/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev

Takbis Belgesi

		CANAKKALE			Türkiye Curnhuriyeti.
	Spaces.	AYVACIK
	Natwheat
	navo.	TUZLA						Foltograd
	firsing:				TAPU SENEDI
	Newbil	Köyäct
		: Sating Birdell		Fuffu No.	Ada No.	Parsei No.	Tub	Vilailigüntü m	OTH!
		1,00			14ri			19.929.50ml
	Niterigi	JEOTERMAL SANAYI TESISLERI ARSASE				٠
	Sinn.	Planishida Zenin Sistem No : \$1401913
卫 ٠		Behrhiz Kannya Terk Lizzei idenische.
u, a u œ izi ä × w š × 卤	Edwrms Gebeb
	Sidribi	T.21.A JECTERNIAL ENNRIR ANORIBI SIRKETI				Tata
	Geldisi	Yevrope No.	京村 No.	Synth No.	Sira PAG.	Tarihi.		Gittel
	CBL NEL		3756 z	1965		2996CDJ5			CE No.
	Sanda No.				SAVINING SAVING COMPANY HHALARHOT
	litte No.			p.	Victimi	×.			zalete No. Sea No.

AI Terminal

TACİRLER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

9133_rns_2025-01-29_544a3eb6-4a4e-49d0-af7f-a996a0fc19a2.pdf

ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

1.RAPOR ÖZET1

2. RAPOR B1LG1LER1

3. _1RKET B1LG1LER1

4. MÜ_TER1 B1LG1LER1

5. DEĞERLEME RAPORUNUN TEBL1Ğ1N 1. MADDES1N1N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA

6. MÜ_TER1 TALEPLER1N1N KAPSAMI VE VARSA GET1R1LEN SINIRLAMALAR

7. DEĞERLEME 1_LEM1N1 SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK1LEYEN FAKTÖRLER

8. DEĞER TANIMI VE GEÇERL1L1K KO_ULLARI

Pazar de eri:

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO_ULLAR

10. TA_INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.2. Tapu Takyidatı

Rehinler Bölümü:

Beyanlar Bölümü:

11. BELED1YE 1NCELEMELER1

11.1. !mar Durumu

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

11.3. Encümen Kararları, Mahkeme Kararları, Plan !ptalleri v.b. konular

11.4. Yapı Denetim Firması

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1.Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

11.6. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

11.7. Ruhsat Alınmı# Yapılarda Yapılan De i#ikliklerin 3194 Sayılı !mar Kanunu'nun 21. Maddesi Kapsamında Yeniden Ruhsat Alınmasını Gerektirir De i#iklikler Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

12. TES1S1N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

12.2. Bölge Analizi

Çanakkale 1li:

Ayvacık 1lçesi:

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı`

Bazı Ülkelerin 2020 ve 2021 yılların Büyüme Oranları

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

Kaynak: TÜ1K

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

2021-2022 Büyüme Tahminleri:

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyon USD)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko`ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

12.6. Türkiye Gayrimenkul Piyasasını Bekleyen Fırsat ve Tehditler

Tehditler:

Fırsatlar:

13. DÜNYA'DA ve TÜRK1YE'DE ENERJ1 SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

2021 yılı Dünya Enerji Talebi (2019 yılına göre)

2021 Yılı Eylül Ayı Elektrik Piyasasının Genel Görünümü

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

Eylül 2020 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

2021 Yılı Eylül Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

Çanakkale'de Yapım A#amasındaki Santraller

14. JEOTERMAL ENERJ1 ve JEOTERMAL ENERJ1 SANTRALLER1 HAKKINDA KISA B1LG1

Jeofizik ara#tırma yöntemleri ile jeotermal bir sistemin belirlenmesi

14.1. Jeotermal Enerjinin Kullanım Alanları

14.2. Türkiye'de Jeotermal Enerji

14.3. Türkiyede Jeotermal Alanlar

14.4. Jeotermal Enerji Santralleri Hakkında Kısa Bilgi

14.5. Türkiyede Yer Alan Jeotermal Enerji Santralleri

Ülkemizde Kurulu Güç Büyüklü ü'ne göre !lk 20 JES (TÜ!K Verileri)

15. YASAL 1Z1NLER VE TES1S1N ANA B1R1MLER1N1N ÖZELL1KLER1

16. AÇIKLAMALAR

Genel !#letme bilgileri

Tesisin Ana Bölümleri:

Üretim ve Re-enjeksiyon Kuyuları

Vaporizer (Buharla#tırıcı) (*), Preheater (Ön Isıtıcı), Yo u#turucular ve Türbin

Üniteleri

Transformatör (Trafo)

"alt Sahası

!dari Bina ve üretim tesis alanı

17. TES1S BÜNYES1NDEK1 1N_A1 YATIRIMLAR

18. EN VER1ML1 KULLANIM ANAL1Z1

19. TES1S1N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ_

20. DEĞERLEND1RME

**Vaporizer (Buharla#tırıcı) (*), Preheater (Ön Isıtıcı), Yo u#turucular ve Türbin**