Grupa Azoty S.A.

Annual Report • Apr 6, 2021

Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za rok 2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 1 Spis treści 1 Charakterystyka Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej ....................................................................................................................... 4 1.1 Podstawowe informacje......................................................................................................................................................................................... 4 1.2 Charakterystyka działalności................................................................................................................................................................................. 4 2 Istotne wydarzenia 2020 roku ......................................................................................................................................................................... 9 3 Otoczenie zewnętrzne Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku.................................................................................... 11 3.1 Wpływ pandemii COVID-19 na światowy rynek paliw .................................................................................................................................. 11 3.2 Popyt na ropę naftową i gaz ziemny ................................................................................................................................................................ 12 3.2.1 Świat .............................................................................................................................................................................................................. 12 3.2.2 Polska ............................................................................................................................................................................................................ 13 3.3 Podaż ropy naftowej i gazu ziemnego ............................................................................................................................................................ 14 3.3.1 Świat ............................................................................................................................................................................................................. 14 3.3.2 Polska ........................................................................................................................................................................................................... 14 3.4 Ceny ropy naftowej i gazu ................................................................................................................................................................................... 15 3.5 Przerób ropy naftowej........................................................................................................................................................................................... 17 3.5.1 Moce przerobowe ..................................................................................................................................................................................... 17 3.5.2 Marże na produktach (cracki) ................................................................................................................................................................ 18 3.6 Otoczenie regulacyjne .......................................................................................................................................................................................... 19 3.7 Przewidywane kształtowanie się czynników zewnętrznych w 2021 roku ............................................................................................... 22 4 Strategia Grupy LOTOS S.A. na lata 2017–2022 ......................................................................................................................................... 24 4.1 Wizja i główne cele strategiczne ....................................................................................................................................................................... 24 4.2 Aktualny stan realizacji strategii ........................................................................................................................................................................ 25 4.3 Efektywnie wykorzystane aktywa w całym łańcuchu wartości .................................................................................................................. 26 4.4 Sukcesywne i powtarzalne obniżanie kosztów działalności oraz optymalizacja marży ..................................................................... 29 4.5 Gotowość do wdrażania innowacji ................................................................................................................................................................... 29 4.6 Aktywne zarządzanie szansami i ryzykami ..................................................................................................................................................... 30 4.7 Silny zespół, spójny CSR, dbałość o bezpieczeństwo .................................................................................................................................. 30 4.8 Stan prac w zakresie przejęcia Grupy LOTOS S.A. przez PKN Orlen S.A. ............................................................................................... 31 4.9 Działania na rzecz realizacji strategii Grupy w 2021 roku ........................................................................................................................... 32 5 Działalność Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w segmencie produkcji i handlu .................................................................... 33 5.1 Grupa LOTOS S.A. – rafinacja ropy naftowej ................................................................................................................................................. 33 5.1.1 Rynek rafinacji ropy i układ sił konkurencyjnych w regionie ........................................................................................................ 33 5.1.2 Optymalizacja przerobu ropy w warunkach pandemii COVID-19 .............................................................................................. 34 5.1.3 Kompleksy rafineryjne prowadzące działalność w regionie ......................................................................................................... 34 5.1.4 Główne produkty ...................................................................................................................................................................................... 36 5.1.5 Wielkość przerobu ropy i produkcji .................................................................................................................................................... 37 5.2 Modelowa marża rafineryjna .............................................................................................................................................................................. 37 5.3 Źródła zaopatrzenia .............................................................................................................................................................................................. 38 5.3.1 Dostawcy .................................................................................................................................................................................................... 39 5.3.2 Odbiorcy ..................................................................................................................................................................................................... 39 5.4 Sprzedaż produktów naftowych przez Grupę Kapitałową LOTOS na krajowym rynku ..................................................................... 39 5.4.1 Detaliczna sprzedaż paliw ...................................................................................................................................................................... 40 5.4.2 Hurtowa sprzedaż benzyny, oleju napędowego, lekkiego oleju napędowego ...................................................................... 42 5.4.3 Sprzedaż paliwa lotniczego ................................................................................................................................................................... 42 5.4.4 Produkcja i sprzedaż olejów silnikowych i przemysłowych .......................................................................................................... 42 5.4.5 Produkcja i sprzedaż asfaltów oraz paliw żeglugowych ................................................................................................................ 43 5.5 Rynki eksportowe .................................................................................................................................................................................................. 43 5.6 Logistyka jako wsparcie segmentu produkcji i handlu ................................................................................................................................ 43 5.6.1 Magazynowanie i dystrybucja paliw.................................................................................................................................................... 45 5.6.2 Transport kolejowy................................................................................................................................................................................... 45 5.7 Asortymentowa struktura sprzedaży segmentu produkcji i handlu ........................................................................................................ 47 6 Działalność Grupy Kapitałowej LOTOS w obszarze poszukiwań i wydobycia ...................................................................................... 48 6.1 Organizacja Obszaru Poszukiwań i Wydobycia ............................................................................................................................................ 48 6.2 Posiadane aktywa i wielkość wydobycia ......................................................................................................................................................... 48 6.3 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza w Polsce .................................................................................................................................... 49 6.3.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej .............................................................................................................. 50 6.3.2 Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) ......................................................................... 51 6.3.3 Logistyka ..................................................................................................................................................................................................... 52 6.4 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza w Norwegii ............................................................................................................................... 52 6.4.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej .............................................................................................................. 52 6.4.2 Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) ........................................................................ 55 6.4.3 Logistyka ..................................................................................................................................................................................................... 56 6.5 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza na Litwie .................................................................................................................................... 56 6.5.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej .............................................................................................................. 56 6.5.2 Kluczowe aktywa Grupy LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) ................................................................................................ 57 6.5.3 Logistyka ..................................................................................................................................................................................................... 57 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 2 6.6 Kluczowe projekty rozwojowe Segmentu wydobywczego ........................................................................................................................ 57 6.7 Planowane postoje w 2021 roku ........................................................................................................................................................................ 59 7 Rozwój organizacji i infrastruktury ............................................................................................................................................................... 60 7.1 Struktura Grupy Kapitałowej LOTOS ................................................................................................................................................................ 60 7.2 Zatrudnienie i polityka wynagrodzeń .............................................................................................................................................................. 62 7.2.1 Zatrudnienie ............................................................................................................................................................................................... 62 7.2.2 Wynagrodzenia władz statutowych .................................................................................................................................................... 63 7.2.3 Pozafinansowe składniki wynagrodzeń przysługujące Członkom Zarządu i kluczowym menedżerom .......................... 65 7.2.4 Zobowiązania wynikające z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze dla byłych osób zarządzających i nadzorujących ............................................................................................................................................................................................................ 66 7.2.5 Polityka wynagrodzeń i ocena jej funkcjonowania ......................................................................................................................... 66 8 Finanse Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku ....................................................................................................................................... 67 8.1 Zasady sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego .................................................................................................................... 67 8.2 Główne czynniki kształtujące wynik finansowy .............................................................................................................................................. 67 8.2.1 Przychody ................................................................................................................................................................................................... 69 8.2.2 Koszty operacyjne .................................................................................................................................................................................... 70 8.2.3 Wynik na pozostałej działalności operacyjnej .................................................................................................................................. 70 8.2.4 Wynik EBITDA LIFO ................................................................................................................................................................................... 71 8.2.5 Wynik na działalności finansowej ......................................................................................................................................................... 72 8.3 Sytuacja finansowa ................................................................................................................................................................................................ 72 8.3.1 Aktywa ......................................................................................................................................................................................................... 72 8.3.2 Pasywa ......................................................................................................................................................................................................... 74 8.4 Przepływy pieniężne ............................................................................................................................................................................................. 74 8.5 Wskaźniki finansowe ............................................................................................................................................................................................. 75 8.6 Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS w podziale na segmenty ................................................................................................. 77 8.6.1 Segment produkcji i handlu .................................................................................................................................................................. 77 8.6.2 Segment wydobywczy ............................................................................................................................................................................ 78 8.7 Kredyty i pożyczki .................................................................................................................................................................................................. 79 8.7.1 Kredyty bankowe Grupy LOTOS S.A. .................................................................................................................................................. 79 8.7.2 Kredyty bankowe pozostałych spółek Grupy Kapitałowej ............................................................................................................ 80 8.7.3 Pożyczki ....................................................................................................................................................................................................... 81 8.8 Finansowanie projektu B8 w ramach emisji obligacji .................................................................................................................................. 87 8.9 Nakłady inwestycyjne ........................................................................................................................................................................................... 87 8.10 Zobowiązania warunkowe ............................................................................................................................................................................ 87 8.11 Ocena zarządzania zasobami finansowymi ............................................................................................................................................. 88 8.12 Prognozy wyników finansowych ................................................................................................................................................................. 88 9 Finanse Grupy LOTOS S.A. w 2020 roku ..................................................................................................................................................... 89 9.1 Główne czynniki kształtujące wynik finansowy .............................................................................................................................................. 89 9.1.1 Przychody .................................................................................................................................................................................................... 91 9.1.2 Koszty operacyjne ..................................................................................................................................................................................... 91 9.1.3 Wynik na działalności finansowej .......................................................................................................................................................... 91 9.2 Sytuacja finansowa ................................................................................................................................................................................................ 92 9.2.1 Aktywa ......................................................................................................................................................................................................... 92 9.2.2 Pasywa ......................................................................................................................................................................................................... 92 9.3 Przepływy pieniężne ............................................................................................................................................................................................. 93 10 Ryzyko w działalności Grupy Kapitałowej LOTOS ..................................................................................................................................... 95 10.1 Kategorie ryzyka w Grupie Kapitałowej LOTOS ...................................................................................................................................... 95 10.1.1 Ryzyko strategiczne ................................................................................................................................................................................. 97 10.1.2 Ryzyko finansowe .................................................................................................................................................................................... 101 10.1.3 Ryzyko operacyjne ................................................................................................................................................................................. 102 10.1.4 Ryzyko reputacyjne i compliance ....................................................................................................................................................... 104 10.2 Model zarządzania ryzykiem ........................................................................................................................................................................ 111 10.2.1 Proces zarządzania ryzykiem ............................................................................................................................................................... 112 10.2.2 Nadzór nad ryzykiem – uczestnicy systemu .................................................................................................................................... 113 11 Pozostałe informacje ..................................................................................................................................................................................... 114 11.1 Informacje o biegłym rewidencie............................................................................................................................................................... 114 11.2 Sprawy sporne ................................................................................................................................................................................................. 114 11.2.1 Istotne postępowania sądowe, których stroną jest Grupa LOTOS S.A. .................................................................................... 114 11.2.2 Postępowania sądowe wszczęte przez oraz przeciwko pozostałym jednostkom z Grupy Kapitałowej LOTOS ........... 115 11.3 Istotne wydarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego ........................................................................................................ 116 11.4 Grupa LOTOS S.A. na rynku kapitałowym ............................................................................................................................................... 118 11.4.1 Notowania akcji Grupy LOTOS S.A. .................................................................................................................................................... 118 11.4.2 Relacje inwestorskie ............................................................................................................................................................................... 120 11.4.3 Rekomendacje inwestycyjne................................................................................................................................................................ 120 11.4.4 Polityka w zakresie dywidendy ............................................................................................................................................................ 121 12 Ład korporacyjny ........................................................................................................................................................................................... 123 12.1 Zasady i zakres stosowania ładu korporacyjnego .......................................................................................................................................... 123 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 3 12.2 Systemy kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w procesie sporządzania sprawozdań finansowych ...................... 124 12.3 Akcje i akcjonariusze Grupy LOTOS S.A. ................................................................................................................................................. 125 12.4 Walne Zgromadzenie ................................................................................................................................................................................... 127 12.5 Działalność Rady Nadzorczej ..................................................................................................................................................................... 129 12.5.1 Powoływanie i odwoływanie Członków Rady Nadzorczej .......................................................................................................... 129 12.5.2 Skład .......................................................................................................................................................................................................... 130 12.5.3 Kompetencje ............................................................................................................................................................................................ 130 12.6 Działalność Zarządu ..................................................................................................................................................................................... 135 12.6.1 Powoływanie i odwoływanie Członków Zarządu ........................................................................................................................... 135 12.6.2 Skład .......................................................................................................................................................................................................... 136 12.6.3 Kompetencje ............................................................................................................................................................................................ 138 12.6.4 Polityka Wynagrodzeń ........................................................................................................................................................................... 141 12.6.5 Polityka wyboru głównego rewidenta ............................................................................................................................................... 141 12.7 Polityka różnorodności ................................................................................................................................................................................ 142 13 Oświadczenie na temat informacji niefinansowych Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej ....................................................... 145 13.1 Kluczowe Niefinansowe Wskaźniki Efektywności ................................................................................................................................. 145 13.2 O Grupie LOTOS ............................................................................................................................................................................................ 146 13.2.1 Model biznesowy ................................................................................................................................................................................... 146 13.2.2 Produkty i usługi ..................................................................................................................................................................................... 147 13.2.3 Łańcuch wartości .................................................................................................................................................................................... 149 13.2.4 Sytuacja i perspektywy rynkowe ......................................................................................................................................................... 150 13.2.5 Strategia rozwoju ................................................................................................................................................................................... 150 13.2.6 Ład korporacyjny ..................................................................................................................................................................................... 151 13.2.7 LOTOS w Rankingach ESG ................................................................................................................................................................... 154 13.3 Środowisko ...................................................................................................................................................................................................... 155 13.3.1 Podejście do zrównoważonego rozwoju ......................................................................................................................................... 155 13.3.2 Podejście do zmian klimatu ................................................................................................................................................................. 155 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu ............................................................................................................................. 157 13.3.4 Projekty i inicjatywy minimalizujące negatywny wpływ na klimat i środowisko .................................................................... 162 13.3.5 Emisje do atmosfery .............................................................................................................................................................................. 164 13.3.6 Wytwarzanie i zużycie energii ............................................................................................................................................................. 167 13.3.7 Surowce..................................................................................................................................................................................................... 169 13.3.8 Odpady ...................................................................................................................................................................................................... 171 13.3.9 Woda i ścieki ............................................................................................................................................................................................. 171 13.3.10 Bioróżnorodność .................................................................................................................................................................................... 173 13.4 Społeczeństwo ............................................................................................................................................................................................... 173 13.4.1 Człowiek na pierwszym miejscu ......................................................................................................................................................... 173 13.4.2 Wartości społecznej odpowiedzialności biznesu ........................................................................................................................... 173 13.4.3 Relacje ze społecznościami lokalnymi .............................................................................................................................................. 175 13.4.4 Zaangażowanie w przeciwdziałanie skutkom pandemii koronawirusa ................................................................................... 176 13.4.5 Działalność sponsoringowa ................................................................................................................................................................. 178 13.4.6 Działalność Fundacji LOTOS ................................................................................................................................................................ 179 13.4.7 Prawa człowieka w łańcuchu wartości .............................................................................................................................................. 180 13.4.8 Członkostwa w organizacjach branżowych i CSR .......................................................................................................................... 180 13.4.9 Nagrody i wyróżnienia ........................................................................................................................................................................... 181 13.5 Pracownicy ...................................................................................................................................................................................................... 182 13.5.1 Polityka personalna ................................................................................................................................................................................ 182 13.5.2 Struktura zatrudnienia ........................................................................................................................................................................... 182 13.5.3 Bezpieczeństwo i higiena pracy ......................................................................................................................................................... 183 13.5.4 Zarządzanie różnorodnością ............................................................................................................................................................... 186 13.5.5 Prawa człowieka w relacjach z pracownikami ................................................................................................................................ 187 13.5.6 Wynagrodzenia i benefity .................................................................................................................................................................... 188 13.5.7 Rozwój i edukacja ................................................................................................................................................................................... 189 13.5.8 Wolontariat pracowniczy ...................................................................................................................................................................... 190 13.5.9 Etyka i przeciwdziałanie korupcji ........................................................................................................................................................ 191 13.5.10 Etyczny łańcuch dostaw ........................................................................................................................................................................ 194 13.6 O raporcie........................................................................................................................................................................................................ 194 13.6.1 Istotność informacji niefinansowych ................................................................................................................................................. 195 13.6.2 Zgodność raportu .................................................................................................................................................................................. 196 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 4 1 Charakterystyka Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej 1.1 Podstawowe informacje Początki Grupy LOTOS sięgają lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, kiedy wybudowano rafinerię ropy naftowej w Gdańsku. W formie spółki akcyjnej prowadzi działalność od 18 września 1991 roku (wówczas jako Rafineria Gdańska S.A.), a pod nazwą Grupa LOTOS S.A. od czerwca 2002 roku. Nazwa Grupa LOTOS S.A. Adres 80-718 Gdańsk ul. Elbląska 135 Regon 190541636 NIP 5830000960 KRS 0000106150 Sąd rejestrowy Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku, VII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego Czas trwania Czas trwania działalności Spółki Grupa LOTOS S.A. jest nieoznaczony Podstawowym przedmiotem działalności Spółki jest wytwarzanie i przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej (głównie paliw) oraz ich sprzedaż hurtowa. Grupa LOTOS S.A. nie posiada oddziałów (zakładów) w rozumieniu Ustawy o Rachunkowości. 1.2 Charakterystyka działalności Grupa LOTOS S.A. jest drugim co do wielkości producentem paliw w Polsce. Będąca własnością Spółki gdańska rafineria należy do najmłodszych, najnowocześniejszych i najbardziej przyjaznych środowisku kompleksów rafineryjnych w Europie. W 2020 roku rafineria niemal w pełni wykorzystała swoje moce produkcyjne przerabiając 10,2 mln ton ropy (utylizacja sięgnęła 96,8% nominalnych zdolności przerobowych). Wykres 1. Przerób ropy naftowej przez Grupę LOTOS S.A. (mln ton) Wykres 2. Sprzedaż paliw 1 przez Grupę Kapitałową LOTOS w Polsce (mln ton) Źródło: Spółka Grupa LOTOS S.A. sprzedaje swoje produkty w Polsce w kanale hurtowym oraz poprzez własną sieć stacji paliw. W 2020 roku udział Grupy Kapitałowej LOTOS w krajowym rynku paliw wyniósł 33,2%. Na koniec 2020 roku w Polsce było 513 stacji z logo LOTOS i była to trzecia co do wielkości sieć dystrybucyjna paliw w Polsce. Znaczna część produkcji rafineryjnej Grupy trafia także za granicę – około 17% całej produkcji. Poprzez swoje spółki-córki, Grupa LOTOS S.A. zajmuje się wydobyciem węglowodorów w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Morza Bałtyckiego. Eksploatuje także złoża ropy naftowej i gazu ziemnego na Norweskim Szelfie Kontynentalnym oraz na terytorium Litwy. Na koniec 2020 roku Grupa LOTOS dysponowała łącznymi potwierdzonymi 1 Benzyny, olej napędowy, lekki olej opałowy, LPG, paliwo lotnicze (Jet) 10,8 10,7 10,2 2018 2019 2020 7,5 8,0 7,9 2018 2019 2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 5 rezerwami ropy naftowej i gazu ziemnego w kategorii 2P (ang. proved and probable) na poziomie 74,8 mln boe (baryłek ekwiwalentu ropy naftowej). Jednocześnie całkowita wielkość wydobycia w 2020 roku wyniosła 7,43 mln boe (średnio 20,3 tys. boe dziennie). Mapa 1. Obszar aktywności Grupy Kapitałowej LOTOS Źródło: Spółka Wykres 3. Wielkość rezerw 2P i wydobycie (w mln boe) Źródło: Spółka Grupa Kapitałowa LOTOS, poprzez spółkę LOTOS Kolej sp. z o.o., jest także istotnym graczem na polskim rynku towarowych przewozów kolejowych. Według danych Urzędu Transportu Kolejowego w 2020 roku pod względem wykonanej pracy przewozowej jej udziały rynkowe wyniosły 10,4% (wobec 9,8% w 2019 roku), co plasowało ją na drugiej pozycji, z kolei pod względem przewiezionej masy towarów jej udziały stanowiły 5,6% (wobec 5,4% w 2019 roku), co oznaczało trzecią pozycję rynkową w tej kategorii. 49,6 47,9 46,0 1,6 1,7 1,9 40,3 33,4 28,8 5,8 5,9 5,5 2018 2019 2020 Rezerwy 2P – Polska Wydobycie – Polska Rezerwy 2P – Zagranica Wydobycie – Zagranica Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 6 Głównym celem strategii Grupy LOTOS S.A. na lata 2017-2022 jest stabilizacja i bezpieczny rozwój Grupy Kapitałowej. Grupa LOTOS S.A. to jedna z wiodących firm w Polsce i znaczący koncern energetyczny, którego wizją rozwoju jest osiągnięcie pozycji: o optymalnie zintegrowanego pionowo producenta paliw i produktów chemicznych wysokiej jakości, o dostawcy wyspecjalizowanych usług logistycznych i serwisowych, o lidera wdrożeń innowacji w obrębie podstawowej działalności, dla zapewnienia stabilnego wzrostu wartości Grupy dla akcjonariuszy. W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS osiągnęła przychody na poziomie blisko 21 mld zł. Główna część przychodów pochodziła z działalności rafineryjnej – 96,9%. Odbiorcami produktów są przede wszystkim klienci krajowi. Na sprzedaż krajową przypadało 84,8% całości przychodów ze sprzedaży. Wykres 4. Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS (w mld zł) Wykres 5. Wyniki EBITDA LIFO Grupy Kapitałowej LOTOS w podziale na segmenty (w mld zł) * wyniki oczyszczone o wpływ zdarzeń jednorazowych Wykres 6. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej i wielkość nakładów inwestycyjnych (mld zł) Wykres 7. Marża EBITDA LIFO oczyszczona i stopa zwrotu z kapitału (ROE) Grupy Kapitałowej LOTOS (%) Źródło: Spółka W skład grupy kapitałowej, oprócz Grupy LOTOS S.A., wchodzi obecnie 40 podmiotów (uwzględniając w tym 4 wspólne przedsięwzięcia). Prowadzą one swoją działalność w Polsce, Norwegii, Wielkiej Brytanii i na Litwie. Na koniec 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS zatrudniała 5 473 osób, w tym Grupa LOTOS S.A. 1 685 pracowników. Jednym z głównych paradygmatów działalności Grupy Kapitałowej LOTOS jest zrównoważony rozwój, rozumiany jako ciągłe poprawianie efektywności przy jednoczesnym ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko. Rafineria Grupy LOTOS znajduje się wśród 10% najmniej emisyjnych rafinerii w Europie, czyli takich, w których wskaźnik emisji CO 2 jest niższy niż 29,5 kg na tonę. W ostatniej dekadzie, mimo znacznego wzrostu produkcji, Grupa LOTOS zmniejszyła emisję CO 2 o jedną trzecią – w 2019 roku osiągając poziom 26,8 kg na tonę. 30,1 29,5 20,9 3,1 2,9 1,4 1,6 1,2 -1,1 2018 2019 2020 Przychody EBITDA LIFO Wynik netto 0,9 0,6 0,5 2,0 2,0 0,7 0,2 0,3 0,3 2018 2019 2020 Detal Produkcji i handlu (bez detalu) Wydobywczy 1,0 1,0 0,8 2,3 2,1 2,9 2018 2019 2020 Nakłady inwestycyjne Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej 10,3 9,7 6,5 13,2 9,1 -9,9 2018 2019 2020 Marża EBITDA LIFO oczyszczona ROE Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 7 Spółki wchodzące w skład Grupy Kapitałowej LOTOS aktywnie uczestniczą w projektach, które mają na celu ochronę naturalnego środowiska i ograniczenie emisji zanieczyszczeń. Jednym z takich działań było uruchomienie projektu Niebieski Szlak, w ramach którego powstało 12 punktów ładowania pojazdów elektrycznych pomiędzy Warszawą a Trójmiastem. Grupa LOTOS realizuje także projekt Pure H2, którego celem jest sprzedaż wodoru o bardzo wysokiej czystości (99,999%) z przeznaczeniem dla transportu, a także projekt Green H2, w ramach którego powstać ma wielkoskalowa instalacja złożona z elektrolizerów, magazynów wodoru i ogniw paliwowych lub turbin wodorowych, produkująca zeroemisyjny wodór na potrzeby rafinerii, jednocześnie wspierając polski system elektroenergetyczny na zasadzie elektrowni szczytowo-pompowej. W 2020 roku Spółka zakończyła również budowę systemu ciągłego monitoringu zanieczyszczeń (CEMS), a także instalacji Węzła Odzysku Wodoru, który z jednej strony dostarczy nowe produkty w postaci LPG, benzyny surowej, benzyny lekkiej i wodoru, a z drugiej strony dodatkowym jego efektem będzie zmniejszenie emisji CO 2 do atmosfery. Ponadto w grudniu ubiegłego roku rafineria Grupy LOTOS wytworzyła pierwsze w swojej historii biokomponenty: biopropan (biokomponent LPG) oraz biowęglowodory ciekłe (biokomponenty oleju napędowego), co jest pierwszym krokiem w stronę ekologicznej rafinerii produkującej z produktów pochodzenia roślinnego. Od 30 czerwca 2005 roku Grupa LOTOS S.A. notowana jest na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Jej akcje kwalifikowane są do wielu krajowych i międzynarodowych indeksów, w tym do indeksu WIG20, który grupuje 20 największych emitentów z warszawskiej giełdy. Dominującym akcjonariuszem Spółki jest Skarb Państwa, który posiada 53,19% udziału w ogólnej liczbie głosów oraz w kapitale zakładowym Spółki. W obliczu wybuchu pandemii koronawirusa w Polsce i na świecie kurs akcji Grupy LOTOS S.A. spadł w 2020 roku o 50,4%, tj. do 41,45 zł wobec 83,58 zł na koniec 2019 roku. Giełdowa kapitalizacja Spółki na koniec 2020 roku wynosiła z kolei 7,7 mld zł. Zgodnie z decyzją Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Grupy LOTOS S.A. 28 września 2020 roku Spółka wypłaciła akcjonariuszom dywidendę w łącznej kwocie około 184,9 mln zł, tj. 1 zł na jedną akcję. Stopa dywidendy sięgnęła 2,52%. Wykres 8. Notowania akcji Grupy LOTOS S.A. w okresie od 30 czerwca 2005 do 31 grudnia 2020 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPW. 0 pkt 20 000 pkt 40 000 pkt 60 000 pkt 80 000 pkt 100 000 pkt 0 zł 20 zł 40 zł 60 zł 80 zł 100 zł cze 05 gru 05 cze 06 gru 06 cze 07 gru 07 cze 08 gru 08 cze 09 gru 09 cze 10 gru 10 cze 11 gru 11 cze 12 gru 12 cze 13 gru 13 cze 14 gru 14 cze 15 gru 15 cze 16 gru 16 cze 17 gru 17 cze 18 gru 18 cze 19 gru 19 cze 20 gru 20 Notowania akcji Grupy LOTOS S.A. (oś lewa) Notowania indeksu WIG (oś prawa) Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 8 Tabela 1. Podstawowe wskaźniki finansowe i operacyjne Grupy Kapitałowej LOTOS za lata 2011-2020 Jednostka 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 EBITDA wg LIFO oczyszczona mln zł 1 357 2 2 861 3 099 3 051 2 590 2 156 1 391 1 094 2 021 1 181 Przychody mln zł 20 909 29 493 30 122 24 186 20 931 22 709 28 502 28 559 33 074 29 260 Zysk/strata netto mln zł - 1 146 1 153 1 587 1 672 1 015 -263 -1 466 39 928 649 Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej mln zł 2 870 2 130 2 328 3 127 2 654 1 488 1 381 1 416 1 331 902 Wielkość wydobycia tys. boe/d 20 21 20 23 27 12 11 5 6 4 Przerób ropy naftowej mln ton 10,2 10,7 10,8 9,6 10,4 10,2 9,5 8,7 9,7 9,2 Stacje paliw 3 liczba 513 506 495 493 487 476 441 439 405 369 Źródło: Spółka 2 Wyniki 2020 roku pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. 3 Dane na koniec roku. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 9 2 Istotne wydarzenia 2020 roku styczeń – marzec 2020 ○ decyzją władz norweskich spółka LOTOS Norge otrzymała 2 nowe licencje poszukiwawczo- wydobywcze (obszar Liatårnet oraz Trell & Trine) o 14.01.2020 ○ Grupa LOTOS podpisała umowę związaną z rozbudową i modernizacją terminala paliw w Piotrkowie Trybunalskim o 14.01.2020 ○ Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu X wspólnej kadencji Pana Pawła Jana Majewskiego na stanowisko Prezesa Zarządu z dniem 3 lutego 2020 roku o 30.01.2020 ○ spółka LOTOS Kolej otrzymała certyfikat bezpieczeństwa wydany przez czeski organ nadzorczy, Drážní Úřad, obowiązujący do 19 października 2024 roku. Umożliwiło to rozszerzenie działalności przewozów towarowych o Republikę Czeską 19.02.2020 ○ platforma Petro Giant, należąca do spółki LOTOS Petrobaltic, rozpoczęła rekonstrukcję odwiertów na bałtyckim złożu B3 o 03.03.2020 ○ Grupa LOTOS za pośrednictwem Fundacji LOTOS przekazała 5 mln zł na walkę z koronawirusem, z przeznaczeniem m.in. na zakup sprzętu szpitalnego. Łącznie w całym 2020 roku kwota wsparcia udzielonego przez Grupę LOTOS na walkę z pandemią COVID-19 wyniosła ponad 10,5 mln zł o 14.03.2020 ○ Planowane rozpoczęcie wydobycia na złożu YME zostało przełożone na 4 kw. 2021 roku ze względu na pandemię COVID-19, w tym konieczność rezygnacji z pracowników pochodzących spoza Norwegii o 28.03.2020 ○ pomyślnie zakończył się bankowy ruch testowy instalacji Projektu Efektywnej Rafinacji (EFRA) – kamienia milowego strategii Grupy LOTOS o 25.03.2020 ○ Grupa LOTOS, LOTOS Paliwa i Remontowa LNG Systems podpisały umowę na budowę pilotażowej stacji dokującej LNG na stacji paliw LOTOS w Gdańsku-Osowej o 31.03.2020 kwiecień – czerwiec 2020 ○ notowania amerykańskiej ropy naftowej WTI osiągnęły po raz pierwszy w historii ujemne wartości, jednocześnie notowania ropy Brent chwilowo spadły poniżej 10 USD/bbl 04.2020 ○ popyt na kluczowe produkty rafineryjne załamał się w związku z pandemią koronawirusa, a w efekcie nastąpiło znaczące obniżenie marż, co negatywnie wpłynęło na sektor na całym świecie przez dalszą część roku 05.2020 ○ Grupa LOTOS i Gmina Miejska Tczew podpisały list intencyjny dotyczący współpracy w zakresie wodoru 12.05.2020 ○ zakończone zostało studium wykonalności projektu terminala LNG małej skali w Gdańsku 19.05.2020 ○ LOTOS Petrobaltic wspólnie z partnerem – firmą Enspirion – uruchomił stację bazową systemu łączności krytycznej TETRA na platformie wydobywczej Baltic Beta o 21.05.2020 ○ Grupa LOTOS uruchomiła projekt badawczo-rozwojowy dotyczący elektrolizerów i ich integracji w rynku energii. Przy jego realizacji współpracować będzie z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi o 26.05.2020 ○ Grupa LOTOS, 3 spółki z Grupy Kapitałowej Grupa Azoty, Hyundai Engineering oraz KIND zawarły umowy na finansowanie projektu petrochemicznego „Polimery Police” o 31.05.2020 ○ Konsorcjum samorządów z Pomorza otrzymało stuprocentowe wsparcie Unii Europejskiej na kompleksowe doradztwo przy wdrażaniu pojazdów wodorowych w komunikacji miejskiej. Grupa LOTOS, będą partnerem pomorskich miast, brała aktywny udział w opracowywaniu wniosku konkursowego o 08.06.2020 ○ Equinor wraz z partnerami podjęli decyzję inwestycyjną o częściowej elektryfikacji złoża Sleipner. Kilka dni później firmy Aker BP i Equinor zawarły porozumienie komercyjne co do strategii rozwoju projektu NOAKA. Partnerem obu licencji jest LOTOS Exploration & Production Norge o 09.06.2020 ○ Zwyczajne Walne Zgromadzenie Grupy LOTOS powołało Radę Nadzorczą Spółki na XI kadencję o 30.06.2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 10 lipiec – wrzesień 2020 ○ Ministerstwo Klimatu oraz najważniejsze spółki sektora energetycznego i transportowego podpisały list intencyjny o ustanowieniu partnerstwa na rzecz budowy gospodarki wodorowej. Sygnatariuszem tego porozumienia była również Grupa LOTOS 07.07.2020 ○ Komisja Europejska wydała pozytywną warunkową decyzję w przedmiocie zgody na dokonanie koncentracji polegającej na przejęciu przez PKN Orlen kontroli nad Grupą LOTOS 14.07.2020 ○ Rada Nadzorcza Spółki odwołała Pana Jarosława Pawła Kawulę ze składu Zarządu X wspólnej kadencji 30.07.2020 ○ Grupa LOTOS uruchomiła system ciągłego monitoringu zanieczyszczeń (CEMS), umożliwiający m.in. zdalny dostęp do monitorowania wpływu zakładu na środowisko 17.08.2020 ○ Grupa LOTOS podpisała porozumienie z PKN Orlen oraz Skarbem Państwa dotyczące realizacji transakcji nabycia akcji Spółki przez PKN Orlen od Skarbu Państwa, reprezentujących minimum 53% kapitału zakładowego Grupy LOTOS 18.08.2020 ○ Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu X wspólnej kadencji Pana Artura Cieślika na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju 20.08.2020 ○ Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu X wspólnej kadencji Pana Piotra Aleksandra Walczaka 04.09.2020 ○ Grupa LOTOS wypłaciła akcjonariuszom dywidendę w kwocie około 185 mln zł, tj. 1 zł na jedną akcję 28.09.2020 październik – grudzień 2020 ○ Centrum produkcyjne na złożu B8, powstałe w wyniku przebudowy i modernizacji platformy Petrobaltic, zostało przekazane do eksploatacji 01.10.2020 ○ Grupa LOTOS i miasto Rzeszów podpisały list intencyjny dotyczący współpracy w zakresie dostaw wodoru oraz związanej z tym infrastruktury dla pojazdów z ogniwami paliwowymi. Kilka dni później sfinalizowane zostało również porozumienie ze spółką Autosan, która do napędu swoich autobusów ma testować wodór wytworzony przez Grupę LOTOS 22.10.2020 ○ Grupa LOTOS podpisała z Energą oraz PKN Orlen list intencyjny dotyczący analizy możliwości realizacji wspólnej inwestycji elektrowni gazowo-parowej w Gdańsku ze wskazanym terminem realizacji do lipca 2026 roku 02.11.2020 ○ Grupa LOTOS wraz z PGNiG przeprowadziła operację pierwszego bunkrowania statku gazem LNG w Szczecinie 05.11.2020 ○ Pan Paweł Jan Majewski złożył rezygnację z pełnienia funkcji Prezesa Zarządu Spółki 10.11.2020 ○ Grupa LOTOS objęła akcje nowej emisji spółki Grupa Azoty Polyolefins S.A. za kwotę 300 mln zł, zgodnie z postanowieniami umowy inwestycyjnej zawartej w maju 2020 roku 16.11.2020 ○ Grupa LOTOS uruchomiła instalację Węzła Odzysku Wodoru, która przyczyniła się do zwiększenia produkcji wysokomarżowych produktów oraz zmniejszenia emisji CO 2 05.12.2020 ○ Rada Nadzorcza Spółki powołała Panią Zofię Marię Paryłę na stanowisko Prezesa Zarządu 07.12.2020 ○ Grupa LOTOS rozpoczęła program inwestycyjny Green H2, w ramach którego zbuduje wielkoskalową instalację do produkcji zielonego wodoru. To kolejny etap wspólnej inicjatywy rozpoczętej w maju z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi 18.12.2020 ○ Grupa LOTOS wytworzyła pierwsze w jej historii biokomponenty: biopropanu i biokomponenty oleju napędowego 22.12.2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 11 3 Otoczenie zewnętrzne Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 20 20 roku 3.1 Wpływ pandemii COVID-19 na światowy rynek paliw W 2020 roku miały miejsce bezprecedensowe, dynamiczne zmiany na rynku ropy naftowej, które były wywołane pandemią COVID-19. Wprowadzone przez rządy poszczególnych krajów ograniczenia uniemożliwiły lub też utrudniły przemieszczanie się ludzi oraz towarów, co poskutkowało spadkiem zapotrzebowania na paliwa na poziomie 8,8 mln b/d w całym 2020 roku w porównaniu do 2019 roku (szacunki IEA). Najmniej korzystna dla rynku sytuacja miała miejsce w trakcie pierwszej fali obostrzeń, która spowodowała spadek konsumpcji paliw w 1 kw. 2020 roku nawet o 20 mln b/d. Spadki zapotrzebowania na paliwa miały miejsce we wszystkich regionach, chociaż w Chinach, gdzie po raz pierwszy na świecie rozpoznano przypadek COVID-19, w 2020 roku został odnotowany wzrost gospodarczy. W momencie sporządzenia niniejszego raportu w regionie Azji i Pacyfiku obowiązują niewielkie obostrzenia i z tego powodu wiele agencji szacuje, że poziom konsumpcji paliw w Chinach czy Indiach wróci do poziomu sprzed pandemii już w 2021 roku. Wraz ze spadkiem zapotrzebowania na paliwa nastąpiła duża fluktuacja cen ropy naftowej na giełdach międzynarodowych. Średnia cena ropy naftowej gatunku Brent w 2020 roku była niższa o 22,3 USD/bbl w porównaniu do 2019 roku. Podobne obniżenie notowań miało miejsce w odniesieniu do gatunku Urals (22 USD/bbl). Mając na względzie duży udział ropy naftowej z Rosji w strukturze wsadu na instalacje rafineryjne Grupy LOTOS S.A. niekorzystnie w stosunku do 2019 roku kształtował się spread Ural-Brent, który zawęził się do poziomu -0,58 USD/bbl z poziomu -0,89 USD/bbl (wzrost o 0,3 USD/bbl rok do roku). Duży wpływ na taką sytuację miały działania państw uczestniczących w porozumieniu OPEC+, w którym bierze udział Rosja. Ustalone w ramach porozumienia limity produkcyjne sprawiły, że Rosja ograniczała eksport ropy naftowej (m.in. poprzez terminale naftowe na Morzu Bałtyckim), co wspólnie ze zmniejszonym dostępem na rynku gatunków porównywalnych (Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Wenezuela) negatywnie wpłynęło na kształtujące się relacje pomiędzy tymi dwoma gatunkami. Średnie poziomy cracków na produkty naftowe w 2020 roku znacznie obniżyły się w porównaniu do 2019 roku. W przypadku benzyny spadek wyniósł 5,6 USD/bbl (-66,4%), oleju napędowego 8 USD/bbl (-69,9%), a paliwa lotniczego 12,3 USD/bbl (-81,4%). Wzrost natomiast nastąpił w zakresie ciężkiego oleju opałowego, tj. o 4,9 USD/bbl. Spadek notowań cracku benzyny oraz oleju napędowego był konsekwencją przede wszystkim wprowadzonych obostrzeń (zamknięte granice lądowe, ograniczone momentami tylko do transportu ciężarowego, ograniczenia dotyczące zgromadzeń i przemieszczania się). Największe problemy w 2020 roku miała branża lotnicza. Wraz z wprowadzeniem obostrzeń nastąpił znaczący spadek liczby przeprowadzanych lotów na świecie – w całym 2020 roku ruch lotniczy był mniejszy o 41% w porównaniu z 2019 rokiem. Jednocześnie dochody linii lotniczych mierzone współczynnikiem RPK (Revenue Passenger Kilometers) w 2020 roku spadły o 61%. Organizacje branżowe, w tym IATA (Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych), oraz agencje analityczne przewidują, że poprawa sytuacji na rynku lotniczym nastąpi dopiero w latach 2023-2024. W 2020 roku niespodziewanie poprawił się crack na ciężki olej opałowy (HSFO) i to pomimo wejścia w życie nowych regulacji Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) w zakresie zawartości siarki w paliwie żeglugowym. Była to zmiana limitu z poziomu 3,5% siarki do 0,5%. Na rynku jeszcze w 2019 roku panowała obawa, czy wszyscy uczestnicy, m.in. firmy żeglugowe, rafinerie, porty, będą przygotowani na tak wielką zmianę oraz jakie będą jej skutki. Przewidywano wówczas znaczny spadek notowań HSFO o wyższej zawartości siarki (3,5%) oraz wzrost ceny paliwa VLSFO o niższej zawartości siarki (0,5%), a różnica notowań pomiędzy tymi dwoma produktami miała zawierać się w przedziale 200-300 USD/tona. Ostatecznie różnica ta wyniosła jedynie nieco ponad 90 USD/tonę, z kilku powodów. Duży wpływ na taką sytuację miała decyzja państw OPEC+ o zmniejszeniu wydobycia ropy naftowej. Wskutek tego na rynku było dostępnych mniej gatunków ropy, z których można wytworzyć dużą ilość HSFO. Dodatkowo wzrosło zainteresowanie tym produktem ze strony rafinerii w USA, które zaczęły skupować HSFO z Rosji wykorzystując je jako wsad na instalacje lub też mieszając z lekką ropą naftową. Jednocześnie nastąpił spadek wytwarzania paliwa w rafineriach, które oczekiwały niskich notowań produktu w 2020 roku. Pandemia COVID-19 przyczynia się do znacznych przeobrażeń w sektorze naftowym, w tym w zakresie funkcjonowania rafinerii na świecie. Z uwagi na występującą dużą nadpodaż mocy produkcyjnych nad popytem na produkty rafineryjne, a w konsekwencji na utrzymujące się niskie poziomy marż i cracków, przewiduje się, że część zakładów w kolejnych latach zostanie zamkniętych, a część zostanie przekształcona w zakłady wytwarzające paliwa z produktów pochodzenia roślinnego (biorafinerie). Powyższe potwierdzają analizy i szacunki HSBC z grudnia 2020 roku, zgodnie z którymi od początku 2020 roku zamknięcia na stałe potwierdziło 14 rafinerii, odpowiadających za około 1,7 mln b/d zdolności produkcyjnych (z czego 0,7 mln b/d nie pracowało w chwili publikacji tego raportu, a około 1 mln b/d mocy wciąż operujących, planujących zakończyć działalność do końca 2021 roku), a jednocześnie 4 rafinerie o łącznej mocy 0,4 mln b/d mają zostać konwertowane na biorafinerie (3 w USA i 1 we Francji). Ponadto, jak ocenia HSBC, proces ten przebiega szybciej niż wcześniej oczekiwano, jednak powrót warunków rynkowych do tych sprzed pandemii wymagałby zamknięć na stałe kolejnych 1,8 mln b/d mocy rafineryjnych. Z drugiej strony, jak wskazuje JBC w opracowaniu ze stycznia 2021 roku, pomimo że od drugiego kwartału 2020 roku moce produkcyjne na całym świecie obniżały się w szybkim tempie (łącznie 2,2 mln b/d od czerwca 2020 roku), w roku 2021 zdolności produkcyjne ponownie mają się zacząć zwiększać (głównie ze względu na nowe moce na Bliskim Wschodzie oraz w Chinach), co skutkować ma wzrostem mocy produkcyjnych o 2,5 mln b/d do grudnia 2022 roku w porównaniu z grudniem 2019 roku. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 12 3.2 Popyt na ropę naftową i gaz ziemny 3.2.1 Świat W 2020 roku zapotrzebowanie na ropę naftową na świecie wyniosło średnio 91,3 mln baryłek dziennie w porównaniu do 100,3 mln baryłek dziennie w 2019 roku (spadek o 9%). Wykres 9. Popyt na ropę naftową w latach 2016-2020 (w mln b/d) Wykres 10. Główni konsumenci ropy naftowej w 2020 roku (w mln b/d) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych International Energy Agency (IEA) W dalszym ciągu, pomimo pandemii koronawirusa, największym na świecie konsumentem ropy naftowej pozostają USA. W 2020 roku zapotrzebowanie na surowiec wśród trzech największych konsumentów (USA, Chiny, Indie) najmniej spadło w Chinach (-0,2%) w porównaniu do 2019 roku. W przypadku USA znaczna część przerabianego w rafineriach surowca pochodzi z krajowych złóż (w tym przede wszystkim z niekonwencjonalnych, tj. z formacji łupkowych). Do głównych czynników kształtujących poziom zapotrzebowania na ropę naftową i gaz ziemny można zaliczyć: o globalny wzrost liczby ludności – według danych Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) w 2020 roku na świecie żyło około 7,8 mld osób wobec 7,7 mld rok wcześniej. W ciągu ostatnich 10 lat liczba ludności zwiększyła się o 12%, tj. średniorocznie o 1,1%, co było przede wszystkim efektem przyrostu populacji w krajach rozwijających się (głównie w Azji oraz Afryce). Szacuje się, że do 2060 roku liczba osób na świecie przekroczy poziom 10 mld; o stopień urbanizacji – dostęp do energii jest ściśle powiązany ze stopniem urbanizacji. Według danych ONZ w 2020 roku obszary miejskie zamieszkiwało 56,2% ludności świata. Najbardziej zurbanizowanymi regionami są: Ameryka Północna (82,6% populacji), Ameryka Łacińska i Karaiby (81,2%), Europa (74,9%) oraz Oceania (68,2%). Poziom urbanizacji w Azji wyniósł 51,1%, natomiast Afryka pozostaje w większości wiejska: w 2020 roku na obszarach miejskich mieszkało 43,5% jej ludności. Jednocześnie oczekuje się, że stopień urbanizacji w kolejnych latach stopniowo będzie rósł (do poziomu 68,4% na całym świecie do 2050 roku), w tym najszybciej w Azji i Afryce (odpowiednio do 66,2% i 58,9% do 2050 roku); o dynamika wzrostu gospodarczego – ze względu na wybuch pandemii COVID-19 i wprowadzone w efekcie w wielu krajach ograniczenia w życiu społeczno-gospodarczym światowa gospodarka wpadła w 2020 roku w recesję z ujemną dynamiką Produktu Krajowego Brutto rzędu 4,4%. Jak przewiduje Międzynarodowy Fundusz Walutowy, 2021 rok przynieść ma odbicie aktywności gospodarczej, a globalny wzrost PKB sięgnąć ma 5,2%; o działania na rzecz ochrony klimatu – w grudniu 2020 roku podczas szczytu UE zdecydowano o podwyższeniu celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE o co najmniej 55% do 2030 roku w stosunku do poziomu z 1990 roku wobec wcześniejszego planu redukcji o 40%. W celu redukcji poziomu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery w 2005 roku utworzony został międzynarodowy system handlu uprawnieniami do emisji CO 2 . Ich liczba jest stopniowo ograniczana, co w warunkach dużego na nie popytu powoduje wzrost ich cen (na koniec 2020 roku cena wynosiła około 33 EUR/t wobec około 25 EUR/t rok wcześniej). Wysoka i systematycznie rosnąca cena uprawnień do emisji dwutlenku węgla stymuluje z kolei zmianę bilansu energetycznego na rzecz zwiększenia w nim udziału odnawialnych źródeł energii. Wpływ na zapotrzebowanie na ropę naftową mają także uregulowania prawne w zakresie minimalnego udziału energii odnawialnej w transporcie oraz limitów emisyjnych dla pojazdów. W tym zakresie regulacje unijne zakładają, że do 2030 roku udział energii odnawialnej w transporcie wyniesie 14% (przy czym pojawiła się propozycja podwyższenia tego celu do 24%), a udział biopaliw zaawansowanych 3,5%. W 2020 roku zaczęły także obowiązywać nowe normy emisji CO 2 dla samochodów osobowych, a plany KE zakładają, aby emisje z całego 96,4 98,2 99,3 100,3 91,3 2016 2017 2018 2019 2020 18,4 13,7 4,6 3,3 2,9 48,4 USA Chiny Indie Japonia Arabia Saudyjska Pozostałe Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 13 sektora transportowego zostały ograniczone o 90% do 2050 roku (transport drogowy odpowiada obecnie za 1/5 emisji gazów cieplarnianych w UE, w tym 70% pochodzi z pojazdów osobowych i lekkich pojazdów użytkowych). Jednocześnie podejmowane są działania lokalne, takie jak np. zakazy wjazdu do centrum miast pojazdów z silnikami wysokoprężnymi. Dodatkowo planowane są także zmiany w systemie opodatkowania paliw i energii, w kierunku stworzenia preferencji dla paliw alternatywnych oraz biopaliw; o zmiany w preferencjach ludności – coraz większa część społeczeństw, szczególnie w wysoko rozwiniętych krajach, dostrzega problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska i ociepleniem klimatu. Przekłada się to między innymi na większe zainteresowanie pojazdami napędzanymi alternatywnymi źródłami energii, a także na częstsze korzystanie z transportu publicznego oraz współdzielenia pojazdów. Jednocześnie zaobserwować można zachowania zmierzające do oszczędzania energii lub jej efektywniejszego wykorzystywania również w innych dziedzinach życia; o postęp techniczny – oprócz zastosowania nowych, alternatywnych paliw wprowadzane są innowacje mające na celu zmniejszenie zużycia paliw przez tradycyjne napędy, np. w zakresie podniesienia wydajności silników samochodowych, obniżenia masy pojazdów użytkowych, odzyskiwania mocy w trakcie hamowania, czy też bardziej aerodynamicznych kształtów pojazdów. Postęp techniczny wpływa także na koszty i efektywność takich rozwiązań. Wykres 11. Dynamika Produktu Krajowego Brutto w 2020 roku (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, MFW (szacunek) 3.2.2 Polska W 2020 roku konsumpcja paliw (benzyna, olej napędowy, lekki olej opałowy, LPG, paliwo lotnicze) w Polsce wyniosła w sumie 32,3 mln m 3 i była o 6,9% niższa niż w 2019 roku. Z uwagi na pandemię i liczne ograniczenia z nią związane spadki popytu widoczne były w każdej grupie produktowej, w tym zużycie benzyny obniżyło się o 8,5%, oleju napędowego o 1,6%, paliwa lotniczego o 57,6%, a lekkiego oleju opałowego o 8%. Wykres 12. Konsumpcja paliw w Polsce (w mln m 3 ) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego (POPiHN) -4,4 -4,3 -8,3 -5,3 1,9 -10,3 -4,1 -5,4 -5,8 -9,0 -11,8 -2,8 20,6 6,0 4,5 0,6 0,7 20,9 6,5 5,2 1,4 0,7 20,3 6,1 4,9 1,3 0,8 0 5 10 15 20 25 Olej napędowy Benzyny silnikowe Gaz płynny LPG Paliwo JET Lekki olej opałowy 2020 2019 2018 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 14 3.3 Podaż ropy naftowej i gazu ziemnego 3.3.1 Świat W 2020 roku nadal obowiązywało porozumienie państw OPEC+, które w efekcie pandemii COVID-19 uległo znacznym modyfikacjom. Państwa zrzeszone w ramach porozumienia OPEC+ zareagowały na zmiany zachodzące w otoczeniu – choć o ile jeszcze w marcu 2020 roku m.in. Rosja oceniała, że pandemia nie będzie miała znaczącego wpływu na rynek i nie zgodziła się na dalsze cięcia w produkcji surowca (wojna cenowa z Arabią Saudyjską), o tyle już w następnym miesiącu doszło do ponownego zawarcia porozumienia i większej koordynacji polityki nakierowanej na obniżenie poziomu produkcji. W kwietniu 2020 roku państwa OPEC+ podjęły wspólnie decyzję o zmniejszeniu wydobycia ropy naftowej kolejno o: 9,7 mln b/d (maj-czerwiec), 7,7 mb/d (lipiec-grudzień) oraz 5,8 mb/d (styczeń 2021 roku – kwiecień 2022 roku). W 2020 roku nadal w mocy utrzymane były sankcje USA na Iran oraz Wenezuelę, co ograniczyło dostępność ciężkich i kwaśnych gatunków ropy. W ubiegłym roku przez 9 miesięcy miała również miejsce blokada terminali naftowych w Libii, co sprawiło, że poziom wydobycia surowca z tego kraju z poziomu 1,2 mb/d spadł w trakcie roku nawet do 100 kb/d (wznowienie eksportu ropy naftowej pod koniec 2020 roku utrudniło nieznacznie działania państw OPEC+ w zakresie bilansowania rynku). Wykres 13. Wydobycie ropy naftowej w latach 2016-2020 (w mln b/d) Wykres 14. Główni producenci ropy naftowej w 2020 roku (w mln b/d) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IEA, OPEC W 2020 roku globalne wydobycie ropy naftowej obniżyło się z poziomu 100,6 mln b/d do 94,5 mln b/d. Pomimo wybuchu pandemii COVID-19 Stany Zjednoczone Ameryki w dalszym ciągu są największym producentem na świecie. W ciągu ostatnich lat wydobycie w tym kraju znacząco wzrosło, tj. z poziomu 5,5 mln b/d w 2010 roku do 12,3 mln b/d w 2019 roku, przy czym wydarzenia z 2020 roku sprawiły, że produkcja zmniejszyła się do 11,3 mln b/d. Spadek zapotrzebowania na ropę naftową nie wpłynął jednak na poziom eksportu surowca wydobywanego w USA – w konsekwencji w 2020 roku eksport średnio wyniósł 3,1 mln b/d wobec 3,0 mln b/d w 2019 roku Do pozostałych kluczowych państw dla międzynarodowego rynku ropy naftowej należy zaliczyć Rosję (10,4 mln b/d), Arabię Saudyjską (9,2 mln b/d), Irak (4,0 mln b/d) oraz Kanadę (3,4 mln b/d). 3.3.2 Polska Na koniec 2020 roku w Polsce było udokumentowanych 87 złóż ropy naftowej, w tym w Karpatach – 29 złóż, na ich przedgórzu (w zapadlisku przedkarpackim) – 12 złóż, na Niżu Polskim – 44 złoża, a na obszarze polskiej strefy ekonomicznej Morza Bałtyckiego – 2 złoża. Złoża ropy naftowej w Karpatach są na wyczerpaniu, natomiast na pozostałych złożach w dalszym ciągu trwają prace wydobywcze oraz podejmowana są wysiłki na rzecz zwiększenia poziomu sczerpania złóż. W 2019 roku stan wydobywalnych zasobów ropy naftowej i kondensatu wyniósł 23 mln ton (zasoby bilansowe i pozabilansowe) i w porównaniu z rokiem poprzednim zmalał o 0,9 mln ton. Wydobycie ropy naftowej i kondensatu w 2019 roku ze wszystkich złóż, wyniosło 936,8 tys. ton i zmniejszyło się w stosunku do roku poprzedniego o 0,3 tys. ton. Krajowe złoża pokrywają jedynie 3% całkowitego krajowego zapotrzebowania na ten surowiec. W 2020 roku w dalszym ciągu (z uwagi na położenie geograficzne, dostępność surowca, istniejącą infrastrukturę dostaw, a także funkcjonujące w rafineriach instalacje) ropa naftowa do krajowych rafinerii była dostarczana przede wszystkim z Rosji, której udział w łącznych dostawach wyniósł 70% wobec 89% w 2015 roku. Do Polski dostarczana jest także ropa naftowa z Arabii Saudyjskiej (około 16%), Nigerii (5%), Kazachstanu (3%), Norwegii (2%) oraz Wielkiej Brytanii. 96,4 97,4 100,3 100,6 94,5 2016 2017 2018 2019 2020 11,3 10,4 9,2 4,0 3,4 56,2 USA Rosja Arabia Saudyjska Irak Kanada Pozostałe Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 15 3.4 Ceny ropy naftowej i gazu W 2020 roku notowania ropy naftowej gatunku Brent spadły o 24,4% w porównaniu z końcem 2019 roku (67,8 USD/bbl). Jednocześnie średnia cena ropy naftowej Brent w 2020 roku wyniosła 42 USD/bbl, czyli była o 22,3 USD/bbl (-31%) niższa niż średnia z 2019 roku. Spadek ceny tego surowca był efektem przede wszystkim pandemii COVID-19, a więc drastycznego spadku zapotrzebowania na ropę naftową na świecie. Wpływ na notowania miał także brak koordynacji działań w zakresie poziomu produkcji surowca przez państwa OPEC+, co spowodowało znaczące obniżenie wartości ropy naftowej w marcu i kwietniu 2020 roku. Niemniej od połowy 2020 roku dzięki skoordynowanym działaniom państw OPEC+ notowania surowca znacząco wzrosły, by na koniec 2020 roku osiągnąć poziom 51,2 USD/bbl, a więc znacznie wyższy niż 21 kwietnia 2020 roku (9,1 USD/bbl – najniższy poziom odnotowany w 2020 roku). Na notowania ropy naftowej wpływ miały również inne wydarzenia, takie jak negocjacje dotyczące Brexitu, a także niestabilna sytuacja na Bliskim Wschodzie (Iran) oraz w Afryce Północnej (Libia). Nieco mniejszy spadek ceny miał miejsce w odniesieniu do gatunku WTI, którego notowania obniżyły się w 2020 roku o 20,5%. Warto przy tym jednak wspomnieć o bezprecedensowej sytuacji związanej z notowaniami ropy WTI, do jakiej doszło w trakcie 2020 roku – w kwietniu majowe kontrakty terminowe na ten surowiec na giełdzie NYMEX osiągnęły wartości poniżej zera, chwilowo spadając nawet do -37 USD/bbl, co było związane z dużą nadpodażą ropy naftowej na rynku w związku z pandemią COVID-19 oraz brakiem dostępności magazynowych (kontrakty te rozliczane są fizycznie przez dostawę i odbiór ropy naftowej w terminalu w Cushing). Z powodu między innymi gorszej jakości surowca cena rosyjskiej ropy naftowej (Urals) jest nieznacznie niższa niż ropy naftowej Brent. W 2020 roku średnia różnica pomiędzy tymi gatunkami wyniosła -0,58 USD/bbl, natomiast w 2019 roku był to poziom -0,89 USD/bbl. Wykres 15. Notowania ropy naftowej Brent w latach 2018-2020 (w USD/bbl) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Refinitiv W 2020 roku nastąpił znaczny spadek ceny gazu ziemnego (w przypadku gazu ziemnego z National Balancing Point spadek średnio o 20,1%), co było efektem kilku czynników, w tym: zmniejszonego zapotrzebowania na surowiec (spowolnienie gospodarcze wywołane pandemią COVID-19), dużą dostępnością gazu ziemnego z USA i Kataru (dostawy w formie skroplonej), stabilnego poziomu wydobycia w Norwegii oraz dostaw surowca z Algierii (gazociągi do Włoch i Hiszpanii), przy malejącej produkcji w Niderlandach (złoże Groningen). W trakcie całego 2020 roku rynek był dobrze zaopatrzony (efekt pandemii oraz mniej mroźnej zimy, który sprawił, że zapasy były na wysokim poziomie) i nie odnotowano żadnych przerw w dostawach. W Europie wprowadzone obostrzenia, rosnąca rywalizacja z odnawialnymi źródłami energii oraz ciepła zima wpłynęły na spadek konsumpcji i ceny gazu ziemnego w porównaniu do wartości z 2019 roku. Niemniej pod koniec 2020 roku nastąpił z jednej strony sezonowy wzrost zużycia gazu ziemnego, a także spadek temperatur w regionie Azji i Pacyfiku, co miało wpływ na wzrost notowań surowca. 0 20 40 60 80 100 sty 18 lut 18 mar 18 kwi 18 maj 18 cze 18 lip 18 sie 18 wrz 18 paź 18 lis 18 gru 18 sty 19 lut 19 mar 19 kwi 19 maj 19 cze 19 lip 19 sie 19 wrz 19 paź 19 lis 19 gru 19 sty 20 lut 20 mar 20 kwi 20 maj 20 cze 20 lip 20 sie 20 wrz 20 paź 20 lis 20 gru 20 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 16 Wykres 16. Notowania cen gazu ziemnego na giełdzie brytyjskiej National Balancing Point (NBP) (USD/mln BTU 4 ) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Refinitiv Ceny ropy naftowej na światowych rynkach są zwyczajowo wyrażane w dolarach. Dlatego też z perspektywy spółek rafineryjnych ważne są nie tylko notowania samej ropy naftowej, ale także kształtowanie się kursu waluty ich kraju wobec waluty amerykańskiej. W 2020 roku notowania złotego nieznacznie umocniły się w stosunku do amerykańskiego dolara, tj. kurs USD/PLN spadł o 1%, z poziomu 3,7977 zł na koniec 2019 roku do poziomu 3,7584 zł na koniec 2020 roku. W trakcie ubiegłego roku przez pewien czas (od marca do maja) notowania USD/PLN kształtowały się jednak na poziomach istotnie wyższych, tj. w przedziale 4-4,2 zł. Wykres 17. Notowania złotego w relacji do USD w latach 2018-2020 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego Ponadto na ceny ropy naftowej i gazu mogą oddziaływać takie czynniki jak spadek zapotrzebowania (sytuacja gospodarcza), niepewna sytuacja geopolityczna oraz konflikty zbrojne w rejonach wydobycia ropy naftowej, restrykcje importowe i eksportowe oraz warunki pogodowe i klęski żywiołowe. 4 BTU – British Thermal Unit 0 50 100 150 200 sty 18 lut 18 mar 18 kwi 18 maj 18 cze 18 lip 18 sie 18 wrz 18 paź 18 lis 18 gru 18 sty 19 lut 19 mar 19 kwi 19 maj 19 cze 19 lip 19 sie 19 wrz 19 paź 19 lis 19 gru 19 sty 20 lut 20 mar 20 kwi 20 maj 20 cze 20 lip 20 sie 20 wrz 20 paź 20 lis 20 gru 20 3,20 3,40 3,60 3,80 4,00 4,20 4,40 sty 18 lut 18 mar 18 kwi 18 maj 18 cze 18 lip 18 sie 18 wrz 18 paź 18 lis 18 gru 18 sty 19 lut 19 mar 19 kwi 19 maj 19 cze 19 lip 19 sie 19 wrz 19 paź 19 lis 19 gru 19 sty 20 lut 20 mar 20 kwi 20 maj 20 cze 20 lip 20 sie 20 wrz 20 paź 20 lis 20 gru 20 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 17 3.5 Przerób ropy naftowej 3.5.1 Moce przerobowe W 2020 roku podstawowe zdolności przerobowe rafinerii szacowano na 102,6 mln b/d globalnie. Największe były w USA i Kanadzie (łącznie 20,2%) oraz w Chinach (16,6%). Współcześnie następuje specjalizacja w kierunku coraz bardziej złożonych zakładów, charakteryzujących się zwiększoną zdolnością przetwarzania wtórnego. Ten występujący od wielu lat trend jest wynikiem połączenia tendencji do zamykania starszych, prostszych rafinerii, stopniowego dodawania przetwarzania wtórnego w istniejących zakładach i budowania nowych rafinerii o wysokim poziomie złożoności. Wynika to z rosnącego światowego popytu głównie na lekkie czyste produkty i stopniowego spadku popytu na resztkowy olej opałowy. Ponadto zmiany te wynikają z coraz surowszych przepisów dotyczących jakości paliw. Od 2012 roku w Europie zamknięto szereg rafinerii o mocach przerobowych wynoszących łącznie 1,7 mln b/d. W Europie funkcjonuje ponad 100 zakładów, charakteryzujących się różnym poziomem konwersji, a część z nich (uwzględniając panujące uwarunkowania rynkowe,) cechuje niski poziom rentowności. Pandemia COVID-19 dodatkowo znacząco negatywnie wpłynęła na funkcjonowanie rafinerii na świecie, powodując zmniejszenie poziomu wykorzystania zdolności przerobowych. W efekcie tych wydarzeń część zakładów została lub zostanie zamknięta. Obecnie potwierdzono zamknięcie lub zmniejszenie mocy przerobowych w Belgii, Finlandii Portugalii, Wielkiej Brytanii. Charakterystycznym trendem w panujących uwarunkowaniach jest również przekształcanie zakładów w biorafinerie (co najmniej cztery takie zakłady powstaną na bazie tradycyjnych rafinerii w Finlandii, Francji, Szwecji oraz we Włoszech). Z uwagi na pandemię COVID-19, a w efekcie niski poziom wzrostu gospodarczego oraz zapotrzebowania na paliwa, a także rosnącego znaczenia kwestii środowiskowych i wykorzystania innych źródeł energii, istnieje prawdopodobieństwo spadku poziomu mocy przerobowych rafinerii na świecie, a w konsekwencji likwidacji kolejnych zakładów (OPEC prognozuje zamknięcia rafinerii o łącznej mocy około 2,5 mln b/d w perspektywie do 2025 roku, w tym głównie w Europie, USA i Kanadzie, a w perspektywie do 2045 roku kolejne 6 mln b/d). Wykres 18. Wykorzystanie mocy produkcyjnych rafinerii w 2019 oraz na prognoza na 2040 rok (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OPEC W kolejnych latach nowe moce wytwórcze powstawać mają z kolei głównie w Azji (przede wszystkim w Chinach i Indiach) oraz na Bliskim Wschodzie, umacniając te regiony na globalnym rynku rafineryjnym, a także wywołując dodatkową presję na działalność tradycyjnych rafinerii w krajach rozwiniętych. Jak wynika z danych IEA, regiony te odpowiadają za 2/3 inwestycji w branży rafineryjnej w ostatnich pięciu latach, a także za więcej niż 80% mocy produkcyjnych w trakcie budowy. 79,9% 88,5% 55,4% 62,2% 77,8% 91,1% 72,7% 76,7% 87,8% 76,7% 78,4% 74,4% 70,9% 66,0% 80,1% 77,4% 75,6% 84,2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Świat USA i Kanada Ameryka Łacińska Afryka Europa Rosja i Morze Kaspijskie Bliski Wschód Chiny Inne państwa azjatyckie 2019 2040 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 18 W 2020 roku przerobiono w Polsce 25,8 mln ton ropy naftowej, tj. o 5,2% mniej niż w poprzednim roku. Wykres 19. Przerób ropy naftowej w Polsce (w mln t) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych POPiHN 3.5.2 Marże na produktach (cracki) W 2020 roku różnice pomiędzy notowaniami produktów a ceną referencyjną ropy naftowej (tzw. crack) przedstawiały się następująco: o benzyna – wartość najniższa -38,0 USD/t, najwyższa 125,3 USD/t, roczna dynamika zmiany notowań wyniosła -45,5%, tj. -51,0 USD/t; o paliwo lotnicze (Jet) – wartość najniższa -35,9 USD/t, najwyższa 145,6 USD/t, roczna dynamika zmiany notowań wyniosła -59,8%, tj. -82,8 USD/t; o olej napędowy – wartość najniższa 7,0 USD/t, najwyższa 188,9 USD/t, roczna dynamika zmiany notowań wyniosła -63,7%, tj. -70,8 USD/t; o ciężki olej opałowy (COO) – wartość najniższa -270,4 USD/t, najwyższa 19,0 USD/t, roczna dynamika zmiany notowań wyniosła +60,0% tj. +161,3 USD/t. Wykres 20. Marże na produktach w latach 2018-2020 (USD/t) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Refinitiv 26,9 27,2 25,8 2018 2019 2020 -300 -250 -200 -150 -100 -50 0 50 100 150 200 250 sty 18 lut 18 mar 18 kwi 18 maj 18 cze 18 lip 18 sie 18 wrz 18 paź 18 lis 18 gru 18 sty 19 lut 19 mar 19 kwi 19 maj 19 cze 19 lip 19 sie 19 wrz 19 paź 19 lis 19 gru 19 sty 20 lut 20 mar 20 kwi 20 maj 20 cze 20 lip 20 sie 20 wrz 20 paź 20 lis 20 gru 20 Benzyna JET Diesel COO Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 19 3.6 Otoczenie regulacyjne W Polsce od 1 stycznia 2020 roku otoczenie regulacyjne uległo wielu przemianom zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, co ma lub może mieć wpływ na rozwój Grupy LOTOS. Jedną z głównych zmian, jaka zaszła w regulacjach unijnych, była zapowiedź wdrożenia Europejskiego Zielonego Ładu. Jest to nowa strategia rozwoju gospodarczego Unii Europejskiej. Jej celem jest głęboka proekologiczna przebudowa gospodarki Unii Europejskiej, która z trzeciego największego źródła emisji gazów cieplarnianych na świecie ma w ciągu trzech dekad stać się pierwszym obszarem neutralnym klimatycznie. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu dokonuje się przegląd i nowelizacja regulacji dotyczących poszczególnych obszarów gospodarki pod kątem osiągnięcia neutralności klimatycznej. Ostateczny kształt poszczególnych aktów prawnych nie jest jeszcze znany, jednak w ramach zapowiedzi Komisja Europejska przedstawia plany działania i kierunek, w którym mają podążać zmiany. W 2020 rozpoczął się proces implementacji IV fazy ETS (ang. Emissions Trading System – unijny system handlu uprawnieniami do emisji) przypadającej na lata 2021-2030. W ramach procedury wstępnej Komisja Europejska zaproponowała następujące zmiany: o zmianę liniowego współczynnika redukcji – obecnie wynosi on 2,2 %, co oznacza, że o tyle spadnie liczba uprawnień w systemie; o rozszerzenie handlu emisjami na sektor morski, potencjalnie emisje z budynków, transportu drogowego oraz na spalanie wszystkich paliw kopalnych i spalanie odpadów; o wzmocnienie Mechanizmu Rezerwy Stabilizacyjnej, co pozwoli na skuteczniejsze interwencje, w przypadku nadmiernego spadku cen; o poprawa wsparcia dla inwestycji i innowacji niskoemisyjnych, takich jak np. fundusz innowacyjny; o przepisy dotyczące tzw. ucieczki emisji, takie jak zasady przydziału bezpłatnych uprawnień i aktualizacja wskaźników emisji, rekompensata kosztów pośrednich. W czerwcu 2020 roku zatwierdzono system klasyfikacji dla zrównoważonych środowiskowo rodzajów działalności gospodarczych zwany taksonomią. Klasyfikacja ta będzie używana do przeorientowania przepływów kapitału z rynku prywatnego oraz programów unijnych na inwestycje „zielone”. Wyróżniono 6 celów środowiskowych, do których przygotowane zostaną akty delegowane, w których dokona się klasyfikacja zielonych inwestycji: o łagodzenie zmian klimatu; o dostosowanie do zmian klimatu; o zrównoważone użytkowanie i ochrona zasobów wodnych i morskich; o przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym; o zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola; o ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej i ekosystemów. Działalność gospodarcza musi spełniać 4 wymagania, aby zostać zakwalifikowana do jednego z sześciu powyższych celów środowiskowych: o zapewniać znaczący wkład do co najmniej jednego z celów środowiskowych; o wykazywać „brak znaczącej szkody” dla innych celów środowiskowych; o zgodność z kryteriami technicznymi; o zgodność z minimalnymi gwarancjami dotyczącymi zabezpieczenia społecznego i zarządzania. W ramach Odnowionej Strategii Zrównoważonego Finansowania której częścią jest taksonomia można wyróżnić 4 inicjatywy Komisji dotyczące zrównoważonego finansowania, które w mniejszym lub większym stopniu mają lub mogą mieć wpływ na Grupę LOTOS: o Unijna norma dotycząca „obligacji ekologicznych” (EU Green Bond Standard) – celem inicjatywy jest zapewnienie jednolitego standardu dla zielonych obligacji EU Green Bond Standard opartego na taksonomii. W ramach konsultacji grupa ekspertów technicznych wskazała na możliwe komponenty przyszłego standardu: o obowiązek publikacji dokumentu, tzw. Green Bond Framework przez emitenta obligacji wraz z opisem strategii inwestycyjnej i dostosowaniem obligacji do przepisów taksonomii o obowiązek raportowania przeznaczenia i oddziaływania obligacji; o zewnętrzna weryfikacja dokumentu; o Rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Sustainability related disclosures in the financial services sector regulation) – wprowadza obowiązek dla uczestników rynku finansowego oraz doradców finansowych publikacji na swoich stronach internetowych informacji na temat strategii dotyczących wprowadzania do działalności ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz w ramach świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego lub ubezpieczeniowego. Ponadto uczestnicy rynku finansowego oraz doradcy finansowi są zobowiązani podawać informację na temat uwzględniania niekorzystnych skutków dla zrównoważonego rozwoju; o Zrównoważony Ład Korporacyjny (Sustainable Corporate Governance) – inicjatywa ta przewiduje nałożenie dodatkowych obowiązków na spółki z o. o. w zakresie identyfikacji działań przedsiębiorstw mających niekorzystny wpływ na zrównoważony rozwój, zapobiegania tym działaniom oraz łagodzenia skutków. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 20 Ponadto zobowiązuje dyrektorów firm do uwzględnienia w strategii korporacyjnej wpływu swojej działalności na interesy szerokiej grupy interesariuszy oraz ryzyka dla zrównoważonego rozwoju; o Rewizja dyrektywy w sprawie sprawozdań niefinansowych (Review of the Non Financial Reporting Directive NFRD) – od 2018 roku spółki zatrudniające powyżej 500 pracowników są zobowiązane do publikacji sprawozdań niefinansowych na temat wpływu ich działalności na pracowników, środowisko i społeczeństwo. Dyrektywa nie nakłada obowiązku używania jednego standardu raportowania finansowego ani nie zakłada weryfikacji raportu przez instytucję zewnętrzną. W przeglądzie dyrektywy Komisja dąży do m.in.: o opracowania jednego standardu raportowania niefinansowego; o wprowadzenia obowiązku audytowania informacji niefinansowych; o rozszerzenia obowiązku raportowania niefinansowego na inne spółki (np. zatrudniające powyżej 250 osób). Komisja Europejska w drugiej połowie 2020 roku zaproponowała nowelizację dyrektywy dotyczącej opodatkowania energii i paliw (Energy Tax Directive ETD). Najważniejszym celem nowelizacji dyrektywy będzie wykorzystanie systemu podatkowego w celu wsparcia niskoemisyjnych alternatyw dla paliw ropopochodnych, takich jak biopaliwa, energia elektryczna czy wodór. Zmiany mają polegać na odejściu od modelu, w którym bazą opodatkowania jest wolumen na rzecz opodatkowania energii i/lub emisyjności paliw. Komisja Europejska przeprowadziła w bieżącym roku kolejny etap konsultacji publicznych w sprawie rewizji przepisów dotyczących opodatkowania energii. KE stawiała m.in. pytania o potrzebę: o opodatkowania energii w sektorach narażonych na ucieczkę emisji; o opodatkowania emisji CO 2 , jeśli te już są objęte ceną emisji w ramach EU ETS, podatkowych zachęt do korzystania z alternatywnych źródeł energii (biopaliw, biometanu, czystego wodoru itp.). Kolejną zapowiedzią zmian legislacyjnych mających bezpośredni wpływ na Grupę LOTOS jest propozycja zmian dyrektywy w zakresie promowania energii ze źródeł odnawialnych. Wyznacza ona ogólne zasady i cel dotyczące minimalnych poziomów energii ze źródeł odnawialnych. Oddzielny cel dotyczy sektora transportowego, który według obecnych przepisów musi osiągnąć 14% udziału energii odnawialnej. W związku ze wzrostem ambicji klimatycznych UE podniesiony został ogólny cel redukcji gazów cieplarnianych, a w ślad za nim wzrośnie także cel dla sektora transportowego. Wstępne propozycje zmiany dotyczące sektora paliwowego przedstawione przez KE w ramach konsultacji dotyczą: o wzrostu obowiązkowego udziału energii odnawialnej w transporcie do 24% (tj. o 10 p.p.); o promowania paliw niskoemisyjnych – rozumianych jako wodór i paliwa syntetyczne; o promowanie paliw odnawialnych – rozumianych jako biopaliwa, biogaz, biometan; o zwiększenie poziomu ambicji w sektorze lotniczym i morskim. W 2020 roku zaczęły obowiązywać nowe normy emisji CO 2 dla samochodów osobowych, które wynoszą 95 gr/km. Jednocześnie rozpoczęły się prace nad rewizją ww. norm emisji dla pojazdów osobowych, dostawczych oraz ciężarowych. Komisja planuje, aby emisje z całego sektora transportowego zostały ograniczone o 90% do 2050 roku, przy czym transport drogowy obecnie odpowiada za 1/5 emisji gazów cieplarnianych w UE (w tym 70% pochodzi z pojazdów osobowych i lekkich pojazdów użytkowych). Najważniejsze założenia: o zastosowanie bardziej rygorystycznych norm emisji CO 2 dla nowych pojazdów; o wprowadzenie mechanizmu zachęt i preferencji dla pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych; o określenie, na ile nowy mechanizm przyczynia się do osiągnięcia wyznaczonych poziomów emisji nałożonych na producentów pojazdów. W ramach wprowadzania zachęt do zwiększania ilości pojazdów zeroemisyjnych Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje dyrektywy dotyczącej infrastruktury paliw alternatywnych. Dyrektywa w obecnym kształcie określa zasady dotyczące rozwoju stacji ładowania dla samochodów elektrycznych, stacji tankowania wodoru oraz gazu ziemnego CNG/LNG. Ustanawia minimalne wymogi dotyczące rozbudowy infrastruktury paliw alternatywnych, które mają być wdrażane za pomocą krajowych ram polityki w każdym kraju UE. Państwa członkowskie muszą zapewnić utworzenie: o do końca 2020 roku – wystarczającej liczby stacji ładowania, co umożliwi użytkowanie samochodów elektrycznych na gęsto zaludnionych obszarach w ramach sieci określonej przez dany kraj; o do końca 2025 roku – wystarczającej liczby stacji tankowania wodoru (dotyczy każdego kraju, który zdecyduje się na włączenie wodoru do swoich ram polityki krajowej); o do końca 2025 roku – wystarczającej liczby stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG) w portach na potrzeby statków napędzanych LNG. Komisja Europejska w konsultacjach dotyczących skuteczności obowiązujących przepisów odnosiła się m.in. do kwestii: o ustanowienia obowiązkowych celów dotyczących rozwoju tej infrastruktury na poziomie UE; o zwiększenia liczby stacji ładowania samochodów elektrycznych, tankowania wodoru oraz stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG) w portach na potrzeby statków napędzanych LNG; o koordynacji polityk w zakresie infrastruktury paliw alternatywnych i bezpieczeństwa długoterminowych inwestycji w technologie pojazdów i paliw. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 21 W 2020 roku rozpoczęły się prace nad zrównoważonymi paliwami lotniczymi (inicjatywa „ReFuelEU Aviation”). Celem jest przyspieszenie dekarbonizacji lotnictwa poprzez zwiększenie produkcji i wykorzystania zrównoważonych paliw lotniczych (dalej SAF – Sustainable Aviation Fuel). W ocenie Komisji Europejskiej wpływ obecnych regulacji mających na celu zachęcić uczestników rynku do produkcji i wykorzystywania SAF jest niewystarczający. W ramach konsultacji przedstawione zostały różne opcje dotyczące wymuszenia wzrostu wykorzystania SAF w sektorze lotniczym, m.in.: o nałożenie na producentów paliw obowiązku minimalnego poziomu dostaw SAF i/lub nałożenie obowiązku minimalnego wykorzystania SAF przez linie lotnicze (obowiązek miałby z czasem rosnąć); o centralny mechanizm aukcyjny paliw lotniczych; o różne mechanizmy finansowania UE; o priorytetyzację surowców biomasowych dla produkcji SAF; o ustanowienie platformy współpracy ułatwiającej zawieranie umów zakupu SAF; o stworzenie różnego rodzaju ułatwień technicznych i inicjatyw wspierających; o monitorowanie rynku UE w zakresie produkcji i wykorzystania SAF. W lipcu 2020 roku Komisja Europejska opublikowała Strategię wodorową UE. Działania opisane w Strategii mają pomóc UE osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 roku. Strategia kładzie największy nacisk na produkcję wodoru z wykorzystaniem technologii bezemisyjnych, takich jak elektroliza wody. Priorytetem strategii ma być wsparcie produkcji i wykorzystanie wodoru w technologiach bezemisyjnych jako istotnego narzędzia dekarbonizacji, w szczególności takich sektorów jak przemysł energochłonny czy transport towarowy, jak również stabilizującego system elektroenergetyczny w obliczu rosnącego udziału odnawialnych źródeł wytwarzania (rola wodoru w magazynowaniu energii). W fazie przejściowej wspierany będzie także niskoemisyjny wodór, tzw. „niebieski” (wytwarzany z metanu z wykorzystaniem technologii CCS – ang. Carbon Capture and Storage, tj. wychwytywanie i składowanie CO 2 ) oraz inne niskoemisyjne technologie wytwarzania. Najważniejsze elementy strategii mają dotyczyć: o identyfikacji barier, które uniemożliwiają zwiększenie produkcji i wykorzystanie czystego wodoru; o zdefiniowania działań mających na celu usunięcie ww. barier oraz wspieranie produkcji i wykorzystywania czystego wodoru na dużą skalę, rozwoju rynku wodoru oraz niezbędnej, efektywnej kosztowo infrastruktury. Kolejną zapowiedzą zmian jest Strategia na rzecz mobilności. Strategia określa plan działania obejmujący konkretne środki polityczne, podzielone na 10 kluczowych obszarów działania, które będą przedmiotem prac Komisji w nadchodzących latach. Najważniejsze elementy strategii na rzecz mobilności: o nadrzędnym celem ma być zmniejszenie emisji z transportu, który obecnie odpowiada za ponad 1/4 emisji CO 2 , o zapewnienie co najmniej 30 mln pojazdów bezemisyjnych; o podwojenie kolejowego ruchu towarowego, potrojenie ruchu kolei dużych prędkości i ukończenie transeuropejskiej sieci transportowej z najnowocześniejszymi systemami zarządzania ruchem, cel: do końca dekady 100 miast neutralnych dla klimatu; o zapewnienie, że do 2030 roku podróże między miastami na odcinkach mniejszych niż 300 km będą neutralne pod względem emisji CO 2 , kolej powinna być preferowana do podróży poniżej 1 000 kilometrów; o lotnictwo: do 2035 roku mają pojawić się samoloty i statki bezemisyjne; projekt określa cele paliwowe dla przemysłu lotniczego: do 2030 roku udział paliw odnawialnych i niskoemisyjnych powinien osiągnąć 5%, do 2050 roku ma wzrosnąć do ponad 60%, transport drogowy i kolejowy powinien wykorzystywać mieszankę energii elektrycznej i wodoru; komisja dąży do zmiany norm emisji spalin dla samochodów osobowych w 2021 roku i samochodów ciężarowych do 2022 roku, aby zachęcić do przejścia na pojazdy bezemisyjne. Podsumowując, wszystkie omówione inicjatywy legislacyjne UE mają na celu obniżenie emisyjności gospodarki unijnej, w tym, w sektorach przemysłowym i transportowym, kluczowych dla Grupy LOTOS. Wejście w życie projektowanych obecnie w Brukseli regulacji będzie miało bardzo duży wpływ na warunki prowadzenia biznesu przez Spółkę i prawdopodobnie będzie wymagało daleko idących dostosowań. We wrześniu 2020 roku Komisja Europejska przyjęła nowe Wytyczne w sprawie niektórych środków pomocy państwa w kontekście systemu handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych po 2021 roku, w których określono listę sektorów objętych prawem do rekompensat finansowych z tytułu kosztów pośrednich emisji (tj. kosztów wynikających z wyższej ceny energii elektrycznej będącej wynikiem opłat za emisje CO 2 w systemie ETS). Celem tego narzędzia jest wyrównywanie szans konkurencyjnych producentów z UE i spoza Wspólnoty. Na liście umieszczono sektory uznane za narażone na znaczące ryzyko tzw. ucieczki emisji z powodu kosztów pośrednich (przenoszenie produkcji poza UE), wśród których znalazł się także sektor rafineryjny. Oznacza to, że Grupa LOTOS będzie uprawniona do ubiegania się o rekompensaty za koszty pośrednie emisji CO 2 . Wysokość rekompensat będzie zależała od cen uprawnień do emisji w systemie ETS oraz od szczegółowego sposobu wdrożenia wytycznych do polskiego porządku prawnego. Analizy dotyczące wdrożenia Wytycznych rozpoczęły się pod koniec 2020 roku. W 2020 trwały również prace nad nowelizacją bardzo istotnych dla Grupy LOTOS ustaw. Polska jest zobowiązana do implementowania Dyrektywy z dnia 11 grudnia 2018 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Przewiduje ona m.in. wzrost obowiązku w zakresie minimalnego udziału energii odnawialnej w transporcie (tzw. Narodowy Cel Wskaźnikowy) do 14% (wobec 10% obecnie) oraz minimalnego Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 22 udziału biopaliw zaawansowanych na poziomie 3,5% do roku 2030. W 2020 roku trwały prace analityczne dotyczące szczegółowego sposobu wdrożenia ww. przepisów do polskiego porządku prawnego, w tym uwarunkowań wprowadzenia benzyny E10, obowiązkowego blendingu biokomponentów czy technologii współuwodornienia. W 2020 roku rozpoczęły się także prace nad nowelizacją ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, na mocy której Grupa LOTOS jest zobligowana m.in. do realizacji tzw. Narodowego Celu Redukcyjnego (NCR), tj. osiągnięcia 6% redukcji emisji w cyklu życia paliw. Nowelizacja przewiduje m.in. zmianę sposobu naliczania kary za brak realizacji celu NCR (wartość bezwzględna zamiast odniesienia do cen uprawnień do emisji w systemie ETS), potwierdzenie obowiązywania celu NCR po 2020 roku, ułatwienie wspólnego z innymi podmiotami rozliczania LPG oraz utworzenie rejestru dokumentów potwierdzających osiągnięcie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w segmencie wydobywczym (certyfikaty UER, ang. Upstream Emission Reductions). W 2020 roku rozpoczęto prace nad nowelizacją ustawy z dnia 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej. Nowelizacja zakłada m.in. rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do osiągnięcia celów w zakresie poprawy efektywności energetycznej o spółki paliwowe. Podmioty objęte obowiązkiem będą musiały w każdym roku wykazać odpowiednią redukcję ilości energii dostarczonej odbiorcom końcowym. 3.7 Przewidywane kształtowanie się czynników zewnętrznych w 2021 roku Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) przewiduje, że w 2021 roku Produkt Krajowy Brutto na świecie wzrośnie o 5,2%, a więc ścieżka wzrostu powinna być szybka uwzględniając recesję gospodarczą na świecie w 2020 roku wywołaną pandemią COVID-19 (-4,4%). W 2021 roku wysoką dynamikę odnotować mają kraje Azji Wschodniej i Pacyfiku – wzrost na poziomie 6,7% (w tym Chiny 8,2%). Warto przy tym zauważyć, że Chiny jako jedyne duże państwo w 2020 roku odnotowało wzrost gospodarczy na poziomie 2,3%. Szybkim wzrostem powinny charakteryzować się państwa Południowej Azji (przewidywany wzrost PKB o 8,1%, w tym Indie o 8,8%). Według prognoz MFW znacznie niższą dynamikę rozwoju gospodarczego odnotują jednak kraje rozwinięte. Gospodarka amerykańska ma wzrosnąć o 3,1%, państw należących do strefy euro o 5,2%, a Japonii o 2,3%. Porównywalne tempo rozwoju gospodarczego powinno mieć miejsce w Rosji (do 2,8%), a także w państwach Ameryki Południowej, w tym: Brazylii (wzrost o 2,8%), Meksyku (3,5%) i Argentynie (4,9%) 5 . Polska, uwzględniając skalę spadków PKB w 2020 roku, będzie należeć do grupy państw najszybciej rozwijających się w UE – przewidywany wzrost znajduje się na poziomie 4,6%. Co ważne, motorem wzrostów w Europie będą przede wszystkim państwa Europy Zachodniej: Hiszpania (7,2%), Portugalia (6,5%) oraz Francja (6,0%). Natomiast w Europie Środkowej prym powinna odegrać Słowacja ze wzrostem na poziomie 6,9%. Wykres 21. Prognozowane tempo wzrostu gospodarczego w 2021 roku (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MFW Organizacje międzynarodowe prognozują, że w 2021 roku zapotrzebowanie na ropę naftową wzrośnie w stosunku do 2020 roku o 6,2%, tj. do poziomu 96,9 mb/d, niemniej nadal nie zostanie osiągnięty poziom sprzed pandemii, a więc z 2019 roku. Wiele agencji podkreśla również, że w kontekście niektórych paliw (m.in. oleju napędowego) szczyt konsumpcji już miał miejsce w 2019 roku (w szczególności w Europie). Niemniej w dalszym ciągu zapotrzebowanie 5 World Economic Outlook, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, październik 2020 r. 5,2 3,1 5,2 2,3 8,2 8,8 2,8 3,1 2,8 3,5 4,9 4,6 Świat USA Strefa euro Japonia Chiny Indie Rosja Arabia Saudyjska Brazylia Meksyk Argentyna Polska Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 23 na ropę naftową w najbliższych latach będzie rosło, w tym przede wszystkim w regionie Azji i Pacyfiku (w dalszym ciągu kluczowe znaczenie będzie miała sytuacja gospodarcza Indii i Chin). Wiele państw w 2021 roku zapewne będzie wprowadzać rozwiązania służące odbudowie gospodarki, więc jednocześnie stabilnie powinna rosnąć konsumpcja paliw. Proponowane pakiety stymulacyjne mogą sprawić, że w 2022 roku być może konsumpcja paliw zbliży się do poziomu z 2019 roku. Pandemia COVID-19 wpłynęła na zmiany także w zakresie wykorzystania innych źródeł energii, w tym węgla. W konsekwencji przewiduje się, że wiele zaproponowanych reform służących odbudowie gospodarek, w szczególności w państwach europejskich, będzie nakierowane na rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE). Kluczowe znacznie w UE zaczyna się przypisywać morskim farmom wiatrowym. W tych uwarunkowaniach zapewne gaz ziemny, który jest w porównaniu do węgla relatywnie przyjaznym dla środowiska źródłem energii będzie stanowić surowiec „przejściowy” w kierunku bardziej zielonej energii. Niemniej w najbliższych latach węgiel nadal będzie stanowić istotne źródło energii. W odniesieniu do wydobycia ropy naftowej w 2020 roku najważniejszą rolę odgrywały państwa zrzeszone w OPEC+, które w kwietniu podjęły decyzję o zmniejszeniu produkcji w dobie wprowadzonych obostrzeń i spadku konsumpcji paliw oraz cen surowca na giełdach międzynarodowych. Obowiązujące w całym 2020 roku limity produkcyjne sprawiły, że cena ropy naftowej uległa stabilizacji. Niemniej spadek konsumpcji paliw wpłynął także na decyzje niezależnych producentów ropy naftowej w USA. W 2021 roku jest spodziewane „odbicie” produkcji, co będzie uwarunkowane ceną surowca na giełdzie w USA oraz wzrostem liczby aktywnych naftowych urządzeń wiertniczych (ten proces jest kontynuowany od końca 2020 roku). Także w innych państwach, w przypadku stopniowej odbudowy gospodarek, można przewidywać wzrost produkcji, a więc m.in. w Norwegii, Brazylii, Kanadzie. Ważne miejsce dla stabilizacji zarówno produkcji oraz cen będzie miała sytuacja polityczna w państwach Bliskiego Wschodu. Nowa administracja USA pod przewodnictwem Joe Bidena, prezydenta USA, być może powróci do rozmów z Iranem w zakresie programu jądrowego, co przyczyniłoby się do zwiększenia dostępności surowca z tego państwach na rynkach międzynarodowych. Źródłem podstawowych zagrożeń dla europejskich rafinerii będzie oprócz pandemii COVID-19 (proces zmniejszania restrykcji) jeszcze większa konkurencja ze strony rafinerii z Bliskiego Wschodu, Azji i Pacyfiku (Indie, Chiny) oraz Rosji, w szczególności w okresie wciąż zmniejszonego zapotrzebowania na paliwa. Uwzględniając panujące uwarunkowania rynkowe, wiele rafinerii na kontynencie może zostać zlikwidowanych. Niemniej rozpoczęty na przełomie 2020/2021 proces szczepień może pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie obostrzeń, a więc w konsekwencji na wzrost zapotrzebowania na paliwa. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 24 4 Strategia Grupy LOTOS S.A. na lata 2017 –2022 4.1 Wizja i główne cele strategiczne Głównym celem Strategii Grupy LOTOS S.A. jest stabilizacja i bezpieczny rozwój Grupy Kapitałowej. Jako jedna z wiodących firm w Polsce i znaczący koncern energetyczny Spółka dąży do osiągnięcia pozycji: ○ optymalnie zintegrowanego pionowo producenta paliw i produktów chemicznych wysokiej jakości, ○ dostawcy wyspecjalizowanych usług logistycznych i serwisowych, oraz ○ lidera wdrożeń innowacji w obrębie podstawowej działalności, dla zapewnienia stabilnego wzrostu wartości Grupy LOTOS S.A. dla akcjonariuszy. Spółka realizuje pięć głównych celów strategicznych: ○ efektywne wykorzystanie aktywów w całym łańcuchu wartości: w tym optymalne zagospodarowanie koncesji wydobywczych, dalsza technologiczna optymalizacja rafinerii, wprowadzenie nowych produktów i paliw alternatywnych oraz dbałość o standardy jakości, ○ sukcesywne i powtarzalne obniżanie kosztów działalności oraz optymalizacja marży całym łańcuchu wartości, ○ gotowość do rozwoju i wdrażania innowacji dzięki dedykowanemu funduszowi, nowoczesnemu modelowi współpracy z ośrodkami naukowymi oraz kreatywnemu zaangażowaniu pracowników, ○ elastyczność w reagowaniu na pojawiające się ryzyka, które Grupa LOTOS S.A. postrzega również poprzez pryzmat szans biznesowych, ○ dbałość o rozwój talentów w organizacji, podnoszenie bezpieczeństwa pracy, infrastruktury i systemów informatycznych oraz spójna odpowiedzialność społeczna. Grupa LOTOS podzieliła realizację Strategii na dwa horyzonty czasowe. Głównymi celami na lata 2017–2018 była stabilizacja przepływów pieniężnych, redukcja zadłużenia oraz efektywna realizacja rozpoczętych projektów inwestycyjnych. W perspektywie strategicznej na lata 2019-2022 Spółka założyła realizację nowego programu inwestycyjnego opartego o wybrane projekty rozwojowe aktywów produkcyjnych, budowę efektywnego portfela aktywów wydobywczych oraz dalszy organiczny rozwój sieci stacji paliw i wdrażanie innowacyjnych przedsięwzięć. Na dzień publikacji niniejszego dokumentu Spółka uczestniczyła w pracach w ramach procesu przejęcia Grupy LOTOS S.A. przez PKN Orlen S.A. (szerzej w rozdziale 4.8.) Zestaw kluczowych mierników, służących ocenie stopnia wdrożenia Strategii Grupy LOTOS na lata 2017–2022: ○ podwojenie średniorocznego wyniku EBITDA wg. LIFO w latach 2019–2022, ○ spadek współczynnika zadłużenia: dług netto/EBITDA LIFO ≤1,5, ○ nakłady inwestycyjne na poziomie 9,4 mld zł w całym okresie objętym Strategią, ○ osiągnięcie i utrzymywanie zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego w kategorii 2P 6 na poziomie ponad 60 mln boe i wydobycie węglowodorów średniorocznie w latach 2019–2022 utrzymane w przedziale 30 – 50 tys. boe/d, ○ wzrost liczebności stacji paliw w sieci detalicznej do 550, ○ wskaźnik wypadkowości utrzymany na niskim poziomie (tzw. LTIF 7 <3). 6 zasoby 2P – pewne i prawdopodobne wg klasyfikacji SPE 7 LTIF – ang. Lost Time Injury Frequency Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 25 4.2 Aktualny stan realizacji strategii Perspektywa strategiczna na lata 2019–2022, kluczowe mierniki strategiczne i ich realizacja: Średnioroczny wynik EBITDA LIFO Dług netto / EBITDA LIFO Przerób ropy naftowej mln zł Rezerwy węglowodorów 2P mln boe wydobycie tys. boe/d Liczba stacji Wskaźnik wypadkowości LTIF Wykonanie – średnia dla lat 2019 – 2020; dodatkowo: pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału 2020 roku, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. W rezultacie średnia EBITDA dla lat 2019 – 2020 została obniżona o 0,2 mld zł. Źródło: Spółka Średnioroczny wynik EBITDA LIFO: o opóźnienie realizacji projektu EFRA, a w konsekwencji efektów ekonomicznych z tego tytułu, wpływające na wyniki finansowe Grupy LOTOS w 2019 roku; o wyniki w 2020 roku poniżej założeń strategicznych ze względu na dużą presję wynikającą z wyjątkowo trudnych warunków rynkowych. Dług netto / EBITDA LIFO: o wskaźnik dług netto do EBITDA LIFO utrzymany poniżej strategicznego celu na poziomie 1,5x; Przerób ropy naftowej: o utrzymanie poziomu przerobu pomimo znaczących perturbacji rynkowych spowodowanych pandemią COVID-19. Rezerwy 2P i wydobycie węglowodorów: o aktualny stan zasobów 2P (74,8 mln boe) powyżej strategicznego celu 60 mln boe, m.in. dzięki aktywnym działaniom na Szelfie Norweskim; o niższa od zakładanej realizacja wolumenu wydobycia ropy i gazu ze względu na opóźnienia zaawansowania prac w ramach projektów YME i B8. 3,8 2,1 Strategia 2019- 2022 2020 <1,5 1,4 Strategia 2019- 2022 2020 10,5 10,2 Strategia 2019- 2022 2020 60 75 Strategia 2019- 2022 2020 30 20 20 Strategia 2019- 2022 2020 550 513 Strategia 2019- 2022 2020 <3 3,52 Strategia 2019- 2022 2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 26 9 miesięcy 2020 roku było okresem historycznie najdłużej trwającej destabilizacji na rynku surowców i produktów naftowych w związku z rozprzestrzeniającą się pandemią COVID-19 i skutkami jej zwalczania. Skrajnie niekorzystne warunki makrootoczenia znacznie utrudniły lub uniemożliwiły realizację części mierników strategicznych. Założenia makro dla Strategii Spółki na lata 2017-2022 vs. rzeczywiste wartości notowań surowców i kluczowe cracki produktowe Ropa naftowa (USD/bbl) Gaz ziemny (USD/boe) Cracki produktowe - olej napędowy (USD/t) Cracki produktowe - benzyna (USD/t) Cracki produktowe – ciężki olej napędowy 4.3 Efektywnie wykorzystane aktywa w całym łańcuchu wartości Obszar wydobywczy Wolumen posiadanych przez Grupę LOTOS S.A. na koniec 2020 roku łącznych zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego w kategorii 2P osiągnął poziom ok. 74,8 mln boe, przekraczając założony miernik strategiczny. W 2020 roku wydobycie węglowodorów w Grupie LOTOS wynosiło średnio 20,3 tys. boe/d. Na spadek poziomu wydobycia w 2020 roku wpłynęły skutki obostrzeń wprowadzanych przez rządy państw w związku z pandemią COVID-19 oraz kolejnymi falami wzrostów zachorowań. Ograniczenia ruchu transgranicznego i swobody przepływu osób (w tym pracowników z zagranicy) wprowadzone przez rząd norweski wpłynęły na tempo realizacji kluczowego projektu wydobywczego Spółki. Na skutek braku pracowników remontujących platformę produkcyjną w stoczni w Egersundzie, przesunięciu na 4 kwartał 2021 roku uległ termin rozpoczęcia eksploatacji złoża YME, które zwiększy wolumen wydobywanej przez Spółką ropy naftowej o ok. 5 tys. boe/d (średnio w okresie 5 lat eksploatacji złoża). Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 27 Obszar rafineryjny W 2020 roku poziom przerobu rafineryjnego Grupy LOTOS S.A. wyniósł ok. 10,2 mln ton, przy wykorzystaniu zainstalowanych mocy wytwórczych rafinerii Spółki na poziomie 96,8%, podczas gdy większość zakładów w Europie było zmuszonych ograniczać wykorzystanie mocy w związku z dekoniunkturą i zaburzeniem relacji podaży i popytu na surowce i produkty naftowe na globalnych rynkach. Stabilna praca i wysoka dostępność operacyjna instalacji oraz zwiększona na skutek realizacji Projektu EFRA (Efektywna Rafinacja), kompleksowość przerobu ropy naftowej (Wskaźnik Kompleksowości Nelsona na poziomie 11,1) umożliwiły elastyczne optymalizowanie strumieni produktów do zmiennych i nieprzewidywalnych w 2020 roku warunków rynkowych, co skutkowało zwiększeniem opłacalności ekonomicznej przerobu ropy naftowej. W przypadku dojścia skutku procesu połączenia Spółki z PKN Orlen S.A., nastąpi realizacja środków zaradczych opisanych w raporcie bieżącym 21/2020 z dnia 14 lipca 2020 roku – Pozytywna warunkowa decyzja Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez PKN ORLEN S.A. kontroli nad Grupą LOTOS S.A. W ramach mniejszych projektów podnoszących efektywność procesów rafinacji w końcu 2020 roku Spółka rozpoczęła ruch testowy instalacji Węzła Odzysku Wodoru (tzw. WOW). Instalacja zgodnie z założeniami projektowymi umożliwi produkcję dodatkowej puli: 70 tys. ton LPG, 43 tys. ton benzyny surowej, 39 tys. ton benzyny lekkiej i prawie 9 tys. ton wodoru rocznie. Dodatkowym efektem jej działania będzie zmniejszenie emisji CO 2 w procesie przerobu ropy naftowej. W 2020 roku finalizowano prace nad projektem budowy czwartego nalewaka kolejowego, celem zwiększenia efektywności i opłacalności procesów produkcyjnych, a także ograniczenia uciążliwości dla środowiska i usprawnienia logistyki. Nalewak o wydajności 2,2 mln ton paliw rocznie, zapewni Grupie LOTOS możliwość dostarczenia większej ilości oleju napędowego i benzyny na krajowy rynek. W prognozach dotyczących rozwoju rynku paliw stowarzyszenie CONCAWE, skupiające europejskie rafinerie, zaprezentowało wizję modelowej rafinerii 2050 jako hubu energetycznego, wykorzystującego odnawialne źródła energii. Pierwszym etapem rozwoju byłoby w tym ujęciu osiągnięcie doskonałości operacyjnej. W drugiej fazie firma wprowadzałaby do produkcji coraz więcej niskoemisyjnych biokomponentów, a w fazie trzeciej stałaby się hubem energetycznym przerabiającym biosurowce i odpady oraz wychwytującym CO 2 , tworząc gospodarkę o obiegu zamkniętym, neutralną dla środowiska. Grupa LOTOS konsekwentnie podąża w tym kierunku, realizując duże projekty rozwojowe. W ramach pierwszej fazy były to kamienie milowe na drodze do doskonałości operacyjnej rafinerii – Program 10+ oraz Projekt EFRA. W 2020 roku Spółka kontynuowała prace analityczne i przygotowawcze w ramach projektów wskazanych w Strategii na lata 2017–2022 jako te, które mogłyby umacniać pozycję konkurencyjną firmy na rynku: o projekt HBO – blok olejowy do produkcji olejów bazowych II i III Grupy Najbardziej zaawansowany analitycznie jest Projekt HBO (Hydrokrakingowy Blok Olejowy). Ten kierunek rozwoju technologicznego rafinerii to pomysł na dywersyfikację w kierunku nowych, niepaliwowych produktów oraz efektywnego zagospodarowania pozostałości z instalacji hydrokrakingu MHC, czyli hydrowosku. Projekt umożliwi rozpoczęcie produkcji i sprzedaży wysokomarżowych olejów bazowych II i III grupy. o projekt elektrociepłowni z turbiną gazowo-parową Projekt budowy elektrociepłowni wpisuje się w transformację energetyczną źródeł energii na potrzeby rozbudowującej swój potencjał rafinerii i w celach komercyjnego obrotu. Na podstawie listu intencyjnego podpisanego pomiędzy Grupą LOTOS, PKN Orlen i Energą, z dnia 2 listopada 2020 roku, spółki analizują możliwość wspólnej budowy elektrowni gazowo-parowej CCGT w Gdańsku ze wskazanym terminem realizacji do lipca 2026 roku. Możliwość wykorzystania elektrociepłowni na potrzeby własne, wykorzystanie doświadczeń partnerów, a także inwestycja w bezpieczeństwo energetyczne zakładu to elementy mające wpływ na poddanie dalszym analizom realizacji inwestycji. Podpisany list intencyjny wiąże Strony do czasu zawarcia stosownych umów, nie później jednak niż do 31 grudnia 2021 roku. Równolegle, w ramach Strategii na lata 2017 – 2022 Grupa LOTOS rozwija projekty związane m.in. z paliwami alternatywnymi, które wpisują się w drugą fazę transformacji rafinerii wg modelu CONCAWE. Celem tych działań jest dywersyfikacja działalności i budowa przewag konkurencyjnych w nowych segmentach rynku energii, w odniesieniu do oczekiwań, że w perspektywie kilkunastu lat tradycyjne paliwa węglowodorowe będą stopniowo tracić na znaczeniu w Europie. W raportowanym okresie rafineria Grupy LOTOS S.A. po raz pierwszy w swojej historii wytworzyła biokomponenty: biopropan, czyli biokomponent LPG oraz biowęglowodory ciekłe, czyli biokomponenty oleju napędowego. To pierwszy krok w stronę ekologicznej rafinerii produkującej paliwa z biosurowców. Grupa LOTOS prowadzi projekty badawczo-rozwojowe dotyczące przyjaznych środowisku paliw przyszłości, tj. energii elektrycznej i paliw gazowych: CNG, czyli sprężony gaz ziemny oraz LNG, czyli skroplony gaz ziemny oraz przede wszystkim wodoru, który może być używany w transporcie, a także w produkcji rafineryjnej i do magazynowania energii. W 2020 roku spółka podpisała umowę z firmą Remontowa LNG Systems na budowę pilotażowej stacji dokującej LNG na stacji paliw LOTOS w Gdańsku, która posłuży do tankowania pojazdów na LNG oraz CNG. Grupa LOTOS zakończyła także studium wykonalności budowy terminala LNG małej skali w Gdańsku. Inwestycja umożliwi wykorzystanie LNG jako paliwa w transporcie morskim i lądowym, a tym samym umocni pozycję koncernu jako lidera w dziedzinie paliw alternatywnych. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. i PGNiG S.A. wspólnie przeprowadziły Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 28 pierwsze bunkrowanie statku skroplonym gazem ziemnym LNG w jednym z portów podległych Urzędowi Morskiemu w Szczecinie. Szczecin jest kolejnym miastem, po Gdyni i Gdańsku, gdzie takie operacje miały miejsce. Firmy kontynuowały współpracę w tym obszarze by wzmocnić konkurencyjność polskich portów i spopularyzować ekologiczne paliwo LNG na Bałtyku. Rafineria Grupy LOTOS jest w czołówce producentów wodoru w kraju. Wytwarza go ok. 16,5 t/h. Instalacja WOW zwiększa zdolności produkcyjne o dodatkową 1 t/h. Odpowiedzią Spółki na zmieniające się otoczenie biznesowe i trendy rynkowe jest projekt budowy wielkoskalowej instalacji do produkcji wodoru. o projekt Green H2 – wielkoskalowa instalacja do produkcji zielonego wodoru Pierwszym krokiem w ramach programu Green H2 jest pilotaż, tj. budowa instalacji elektrolizy w mniejszej skali, rozbudowanej o funkcjonalności takie jak magazyn wodoru i ogniwa paliwowe. Tak zaprojektowana instalacja będzie docelową konfiguracją dla projektu w dużej skali, obliczonego nie tylko na produkcję wodoru dla rafinerii, ale też na udział w rynku mocy, świadczenie usług na rynku bilansującym, a w przyszłości także świadczenie usług na rzecz operatorów farm wiatrowych na Bałtyku. Rafineria Grupy LOTOS jest zlokalizowana w wyjątkowo sprzyjających warunkach dla współpracy z planowanymi farmami wiatrowymi na morzu. Struktura geologiczna lokalizacji pozwala magazynować wodór w kawernach solnych, by następnie wykorzystywać go do produkcji energii w okresach zwiększonego zapotrzebowania. Partnerem projektu są Polskie Sieci Elektroenergetyczne, operator krajowego systemu przesyłowego. Spółka zamierza pobierać prąd za pośrednictwem sieci przesyłowej, w drodze elektrolizy wyodrębniać wodór i magazynować go. W okresach większego zapotrzebowania na energię w sieci, np. w przypadku wystąpienia niedoborów (jakie stają się normą na zachodnich rynkach z silną ekspozycją na OZE), Spółka będzie elastycznie korzystać ze zmagazynowanego wodoru i wytwarzać prąd. W procesie elektrolizy Spółka planuje wykorzystywać odnawialne źródła energii w celu produkowania ekologicznej odmiany wodoru (tzw. zielonej), co pozwoli ograniczyć emisję CO 2 i zrealizować Narodowy Cel Wskaźnikowy w produkcji paliw silnikowych. Spółka wybrała doradców strategicznych i technicznych oraz zakończyła wstępne analizy projektu inwestycyjnego Green H2, w ramach którego planuje zbudować wielkoskalową instalację do produkcji zielonego wodoru. Złożyła też wniosek do unijnego Innovation Fund o dofinansowanie. Decyzje w sprawie szczegółów programu mają zapaść w 2021 roku. ○ projekt Pure H2 Do zasilania ogniw wodorowych napędzających silniki elektryczne potrzebny jest wodór o bardzo wysokiej czystości (99,999 proc.). Dlatego Grupa LOTOS realizuje projekt Pure H2, w ramach którego powstaje instalacja do oczyszczania i dystrybucji wodoru i 2 punkty tankowania tego paliwa. LOTOS zamierza wytwarzać aż ok. 160 kg czystego wodoru na godzinę. Wartość inwestycji to ok. 40 mln zł, w tym 20 procent będzie pochodzić ze środków unijnych w ramach programu „Łącząc Europę” (ang. Connecting Europe Facility, CEF). Grupa LOTOS uczestniczy także w Pakiecie na Rzecz Czystego Transportu i w pracach Ministerstwa Klimatu nad narodową strategią wodorową, poszukując również możliwości zastosowania wodoru − w pierwszej kolejności w transporcie miejskim. Spółka podpisała listy intencyjne o współpracy w zakresie dostaw wodoru i infrastruktury do jego tankowania z Rzeszowem, Gdynią, Tczewem i Wejherowem, a także list intencyjny z Toyota Motor Poland i Autosanem, producentem autobusów, który pracuje nad stworzeniem pojazdu zasilanego wodorem i zamierza testować do jego napędu gaz z Grupy LOTOS. Obszar detaliczny Na koniec 2020 roku w sieci stacji paliw LOTOS funkcjonowało 513 jednostek, w tym 318 obiektów było stacjami własnymi (CODO), a 195 punktów działało w formule franczyzowej (DOFO). W ramach sieci działało 23 Miejsc Obsługi Podróżnych, tj. stacji przyautostradowych z bogatą ofertą poza paliwową. Grupa LOTOS S.A. jako jeden z liderów rozwoju elektromobilności w Polsce, uruchomiła pilotażową sieć 12 stacji ładowania samochodów elektrycznych na trasie Gdańsk–Warszawa, wzdłuż autostrad A1 i A2. Zgodnie z przyjętą strategią Spółka, zamierza kontynuować rozwój sieci LOTOS Niebieski Szlak, zwiększając liczbę stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Kolejne stacje ładowania będą powstawać wzdłuż głównych tras, tak aby kontynuować ideę umożliwienia kierowcom pojazdów elektrycznych podróżowanie między miastami. W 2021 roku Spółka planuje również otworzyć pierwsze stacje do tankowania LNG i CNG. Grupa LOTOS S.A. poprzez kampanię „Każdy czeka na swoje NAJ” wspomagała walkę z pandemią COVID-19. Od 1. maja kierowcy tankujący na stacjach sieci LOTOS mogli przekazać swoje punkty z programu Navigator na badania związane z leczeniem COVID-19. W przypadku dojścia do skutku procesu połączenia Grupy LOTOS S.A. z PKN Orlen S.A., nastąpi realizacja środków zaradczych opisanych w raporcie bieżącym 21/2020 z dnia 14 lipca 2020 roku – Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 29 Pozytywna warunkowa decyzja Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez PKN ORLEN S.A. kontroli nad Grupą LOTOS S.A. W portfelu projektowym, w zależności od czynników rynkowych, znaleźć się może również, m.in.: budowa kompleksu benzyn motorowych, budowa kompleksu olefinowego wraz z produkcją ETBE, budowa morskiego terminala przeładunkowego produktów ropopochodnych na Martwej Wiśle czy też inwestycja w instalację olejów przepracowanych. 4.4 Sukcesywne i powtarzalne obniżanie kosztów działalności oraz optymalizacja marży Rok 2020, z powodu trwającej pandemii COVID-19, charakteryzowały historycznie najdłużej trwające skrajnie niesprzyjające warunki makroekonomiczne. Średnioroczne notowania ropy naftowej były niższe od założeń strategicznych o ponad 30%, natomiast notowania gazu ziemnego obniżyły się o ok. 50%. Cracki produktowe również okazały się niższe od długoterminowych projekcji. Dla oleju napędowego i benzyny było to odchylenie na poziomie przekraczającym 50%. W 2020 roku średnioroczny kurs dolara wyniósł 3,90 PLN/USD wobec zakładanego 3,70 PLN/USD. Optymalizacja pracy rafinerii w tych warunkach rynkowych okazała się kluczowym działaniem umożliwiającym realizację zysku i ograniczenie rozmiaru strat powodowanych dekoniunkturą, recesją gospodarek państw i znaczącą nieprzewidywalnością zachowania notowań produktów naftowych. Jedno z istotnych działań Grupy LOTOS S.A., mających zapewnić ciągłość i stabilność dostaw ropy naftowej stanowiła dywersyfikacja źródeł surowca. Dywersyfikacja źródeł zaopatrzenia była narzędziem poprawy efektywności produkcji oraz budowy doświadczenia w przerobie zróżnicowanych gatunków rop naftowych, takich jak: Abo, Egina, Schiehallion czy Culzean. Na wynik EBITDA pozytywny wpływ miał realizowany Program Poprawy Efektywności, którego celem jest identyfikacja i raportowanie działań proefektywnościowych w Grupie LOTOS S.A. W 2020 roku największy udział efektów przypada na obszary Produkcji i Energii oraz Transportu i Logistyki. W ramach optymalizacji przerobu ropy naftowej w rafinerii, Spółka prowadziła działania zmierzające do utrzymania przewag konkurencyjnych oraz umocnienia przez Grupę LOTOS S.A. pozycji w globalnym rankingu rafinerii firmy Solomon Associates. Spółka realizowała m. in. inicjatywy poprawiające efektywność energetyczną rafinerii, a także wdrażające najnowsze rozwiązania informatyczne zgodne z koncepcją Przemysłu 4.0 (funkcjonujące przy współpracy z firmą Microsoft Centrum Kompetencyjne i wykorzystujące możliwości dostarczane w ramach chmur obliczeniowych). 4.5 Gotowość do wdrażania innowacji W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. kontynuowała inicjatywy w obszarach paliw przyszłości, tj. działała na rzecz promocji technologii opartych na wodorze oraz aktywnie uczestniczyła w realizacji Pakietu na Rzecz Czystego Transportu, którego zadaniem jest wzmocnienie bezpieczeństwa kraju w sektorze energii i ograniczenie zanieczyszczeń w transporcie. Grupa LOTOS S.A. współpracuje z przedstawicielami polskich miast zainteresowanych wdrożeniem komunikacji miejskiej zasilanej wodorem, czego wyrazem są listy intencyjne dotyczące dostaw wodoru. W minionym roku Grupa zaangażowała się również w prace nad stworzeniem Pomorskiej Doliny Wodorowej, której celem jest wprowadzenie wodoru do komunikacji autobusowej, transportu kolejowego oraz transportu morskiego. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. przystąpiła do stowarzyszenia Hydrogen Europe, aktywnie działającego na rzecz rozwoju rynku wodorowego w Unii Europejskiej. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. podpisała list intencyjny z Polskimi Sieciami Energetycznymi, którego konsekwencją jest rozpoczęcie planowania pracy badawczo-rozwojowej dotyczącej wielkoskalowej farmy elektrolizerów i jej integracji w rynku energii. Grupa LOTOS S.A. aktywnie włącza się też w inne projekty związane z paliwami alternatywnymi nowej generacji, w tym LNG/CNG. Spółka kontynuuje projekt opracowania dokumentacji dotyczącej budowy terminala LNG małej skali zlokalizowanego w Gdańsku, Prowadzi także prace analityczne związane z wejście Grupy na rynek biometanu. Projekty „Pure H2” oraz „Studium Wykonalności projektu budowy w Gdańsku terminalu LNG małej skali i budowy innowacyjnych bunkierek LNG” były współfinansowane ze środków unijnych w ramach instrumentu Łącząc Europę (CEF – Connecting Europe Facility). W ramach współpracy biznesu i nauki, konsorcjum LOTOS Asfalt i Politechnika Gdańska podpisało pod koniec listopada umowę z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju na dofinansowanie projektu „Ekologiczne asfalty”. Celem tego projektu jest stworzenie innowacyjnej nawierzchni, zdolnej do redukcji zanieczyszczeń powietrza w rejonie pasa drogowego. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. przystąpiła do opracowani Strategicznych kierunków rozwoju innowacji oraz Strategicznej Agendy Badawczej, które określają priorytety działań innowacyjnych Grupy na najbliższe 2 lata, z perspektywą do 2030 roku, ukierunkowując je na: o nowoczesne technologie rafineryjne i produkty ropopochodne; o rozwój portfela nowych produktów i usług; o digitalizację i wzrost efektywności organizacyjnej. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 30 W 2021 roku Grupa LOTOS S.A. planuje kontynuację projektów związanych z paliwami alternatywnymi oraz realizację inicjatyw określonych w Strategicznej Agendzie Badawczej. 4.6 Aktywne zarządzanie szansami i ryzykami Jednym z kluczowych wyzwań, które miały wpływ na funkcjonowanie Spółki w 2020 roku była sytuacja rynkowa spowodowana pandemią COVID-19. Dzięki wypracowanym procedurom postępowania i wdrożonym działaniom zaradczym utrzymano sprawność operacyjną we wszystkich obszarach funkcjonowania Spółek Grupy Kapitałowej LOTOS. W 2020 roku o przewadze konkurencyjnej decydowało nie tylko unikanie zagrożeń, ale świadome podejmowanie ryzyka i wykorzystywanie szans. Budowanie kultury zarządzania w oparciu o analizę zarówno zagrożeń jak i szans pozwalało na podejmowanie większych wyzwań na wymagającym i zmiennym rynku. Dlatego Grupa LOTOS S.A. wzmacniała otwartość w komunikowaniu ryzyka, by podejmować szybkie i skuteczne decyzje. Spółka aktywnie zarządzała ryzykami w procesach biznesowych i prowadziła działania na rzecz ujednolicenia zasad zarządzania ryzykiem, systematyzując metodyki w spółkach zależnych o różnym profilu działalności. Rok 2021 będzie okresem, w którym zagrożenia i zmienne pojawiające się w ubiegłym roku stały się realnymi warunkami prowadzenia działalności. W ramach dalszego rozwoju obszaru aktywnego zarządzania szansami i zagrożeniami Spółka planuje większą integrację i kompleksowe zarządzanie poszczególnymi kategoriami ryzyk zwłaszcza kształtowanych przez globalne megatrendy, z których najważniejsze dotyczą zmian klimatu i ochrony środowiska. Szereg regulacji zapowiedzianych przez Komisje Europejską, które będą wdrażane w 2021 roku w ramach polityki Nowego Zielonego Ładu, ukształtuje zupełnie inne niż dotychczas otoczenie biznesowe dla Spółki. Planowane zmiany dotyczące udziału energii odnawialnej w transporcie, opodatkowania paliw i energii, elektryfikacji transportu, zasad zrównoważonego finansowania czy zaostrzania limitów emisji gazów cieplarnianych w przemyśle i transporcie będą miały bezpośrednie przełożenie na działalność biznesową Grupy LOTOS S.A. W 2021 roku Spółka zamierza nadal brać aktywny udział w procesach legislacyjnych zarówno na poziomie krajowym jak i unijnym oraz wzmocnić efektywność komunikacji szans i ryzyk, jakie dla Spółki wynikają ze zmian otoczenia regulacyjnego. 4.7 Silny zespół, spójny CSR, dbałość o bezpieczeństwo Zaplanowane na 2020 rok działania rozwojowe w Grupie LOTOS S.A. stanowiły odpowiedź na opracowane przez organizację na lata 2017-2022: wizję, cele strategiczne i miały służyć: podwyższaniu kompetencji pracowników w kierunku ich dopasowania do wymogów realizacji Strategii biznesowej Spółki, identyfikacji talentów w organizacji i wzmacnianiu ich mocnych strony, rozpowszechnianiu wiedzy eksperckiej oraz wzrostowi poziomu zaangażowania i satysfakcji z pracy. Zintegrowana polityka społecznej odpowiedzialności Grupa LOTOS S.A. traktuje społeczną odpowiedzialność biznesu jako element zarządzania i doskonalenia organizacji. Nadrzędnym celem polityki społecznej odpowiedzialności jest wsparcie organizacji w osiąganiu jej celów strategicznych z uwzględnieniem potrzeb wszystkich grup interesariuszy. W procesie budowania trwałych i pozytywnych relacji z interesariuszami Grupa LOTOS S.A. dąży do skutecznego integrowania swojej strategii oraz podejmowanych działań z wyzwaniami społecznymi i środowiskowymi. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. kontynuowała współpracę przy projektach o charakterze społeczno-sportowym, skierowanych do dzieci i młodzieży. Polityka społecznej odpowiedzialności biznesu jest także realizowana w ramach działalności Fundacji LOTOS, wspierającej inicjatywy w zakresie edukacji, bezpieczeństwa i ekologii. Grupa LOTOS S.A. wraz z Fundacją LOTOS w 2020 roku uczestniczyły w stawieniu czoła wyzwaniom związanym z pandemią COVID-19 w kraju. Spółka przekazała środki finansowe m.in. na doposażenie placówek medycznych w Polsce oraz podjęła się budowy szpitala tymczasowego w Gdańsku. Potwierdzeniem skutecznie realizowanych programów CSR i działań w zakresie zrównoważonego rozwoju było zajęcie w 2020 roku (drugi rok z rzędu) pierwszej pozycji w XIV edycji Rankingu Odpowiedzialnych Firm (w kategorii „Paliwa, energetyka, wydobycie”). W całym zestawieniu Spółka uplasowała się na 5. pozycji. W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. utrzymała się w składzie giełdowego indeksu spółek społecznie odpowiedzialnych WIG-ESG. Dodatkowo w 2020 roku Grupa LOTOS S.A. już po raz ósmy znalazła się w gronie najbardziej odpowiedzialnych społecznie przedsiębiorstw, nagrodzonych przez tygodnik „Polityka”. Spółka została uhonorowana Srebrnym Listkiem CSR. Listkom CSR towarzyszy przegląd inicjatyw wspierających realizację 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju. W tej edycji brano pod uwagę dobre praktyki odnoszące się do Celu 13, dotyczącego ochrony środowiska naturalnego i klimatu. Za realizację kompleksowego projektu „LOTOS pomaga bałtyckiej przyrodzie” Grupa LOTOS otrzymała wyróżnienie za wsparcie ochrony środowiska naturalnego i klimatu. Realizowane działania społeczne, sponsoringowe oraz marketingowe służą budowaniu przewag konkurencyjnych i spójnego wizerunku marki na rynku, a także wsparciu sprzedaży produktów Grupy LOTOS S.A. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 31 Wysoka kultura bezpieczeństwa Bezpieczeństwo pracowników pozostaje fundamentem dla całej Grupy LOTOS S.A. Spółka podejmuje konsekwentne działania budujące kulturę bezpiecznej pracy, podnoszące świadomość bezpiecznego środowiska pracy oraz zwiększające zaangażowanie w bezpieczeństwo pracowników. Jednym z celów strategicznych na lata 2017-2022 jest obniżenie wskaźnika wypadkowości (ang. LTIF) do poziomu poniżej 3. W 2020 roku wskaźnik wyniósł 2,9 dla Spółki Grupa LOTOS S.A. oraz 3,5 dla Grupy Kapitałowej. 4.8 Stan prac w zakresie przejęcia Grupy LOTOS S.A. przez PKN Orlen S.A. W dniu 27 lutego 2018 roku Ministerstwo Energii i PKN Orlen S.A. podpisały list intencyjny dotyczący przejęcia kontroli kapitałowej nad Grupą LOTOS S.A. W lipcu 2019 roku PKN Orlen S.A. złożył do Komisji Europejskiej wniosek dotyczący planowanego przejęcia udziałów w Spółce. W 2019 roku zakończył się również proces due diligence, tj. proces badania kondycji finansowej, podatkowej, handlowej i prawnej Grupy LOTOS S.A. przez PKN Orlen S.A., związany z transakcją przejęcia. W dniu 14 lipca 2020 roku PKN Orlen S.A. otrzymał od Komisji Europejskiej warunkową zgodę na przejęcie Grupy LOTOS S.A. W związku z tym PKN Orlen S.A. jest zobowiązany wykonać określone w treści tej decyzji środki zaradcze, które mają na celu zapobieżenie wystąpieniu negatywnych skutków planowanej koncentracji dla konkurencji na właściwych rynkach. Środki Zaradcze obejmują zobowiązania o charakterze strukturalnym oraz behawioralnym, odnoszące się do struktury oraz polityki przedsiębiorstw uczestniczących w koncentracji, opisane w raporcie bieżącym 21/2020 z dnia 14 lipca 2020 roku – Pozytywna warunkowa decyzja Komisji Europejskiej w sprawie przejęcia przez PKN ORLEN S.A. kontroli nad Grupą LOTOS S.A. W ramach harmonogramu transakcji, umowy warunkowe, pomyślnie zawarte z wybranymi wcześniej partnerami, należy przedstawić Komisji Europejskiej do 14 lipca 2021 roku. Szereg transakcji w ramach środków zaradczych może zostać zrealizowany z udziałem dwóch partnerów – jeden przejąłby infrastrukturę logistyczną, a drugi hurt, detal oraz 30% udziałów w podmiocie gdzie zostaną ulokowane aktywa rafineryjne będące dotychczas umiejscowione w Grupie LOTOS S.A. oraz LOTOS Asfalt Sp. z o.o. Wytyczne KE dopuszczają również, żeby w miejsce drugiego partnera pojawiło się kilku, którzy podzielą się pakietem aktywów (stacje paliw, hurt i udziały w rafinerii). Zgodnie z deklaracjami PKN Orlen S.A., w ramach procesu przejmowania Spółki preferowanym wariantem będzie wymiana aktywów, nie zaś rozliczenie pieniężne. Po przedstawieniu Komisji Europejskiej przez PKN Orlen S.A. umów warunkowych, realizacja środków zaradczych będzie podlegała analizie Komisji, co zazwyczaj trwa od 2 do 4 miesięcy. W przypadku pozytywnego stanowiska Komisji Europejskiej rozpocznie się proces przejęcia kontroli kapitałowej przez PKN Orlen S.A. nad Grupą LOTOS S.A. Spółki będą miały 6 miesięcy na zrealizowanie transakcji, w ramach której PKN Orlen S.A. stanie się akcjonariuszem większościowym Grupy LOTOS S.A. Dla powodzenia procesu istotna będzie również ostateczna decyzja akcjonariuszy. Wśród działań korporacyjnych, warunkujących realizację środków zaradczych po stronie spółki Grupy LOTOS S.A. wymienić należy: o zgodnie ze statutem Grupy LOTOS S.A. zbycie albo wydzierżawienie przedsiębiorstwa Spółki lub jego zorganizowanej części, której działalność obejmuje wytwarzanie i przetwarzanie oraz sprzedaż produktów rafinacji ropy naftowej wymaga uchwały Walnego Zgromadzenia podjętej większością 4/5 głosów, jeżeli na Walnym Zgromadzeniu reprezentowana jest co najmniej połowa kapitału zakładowego Spółki, o dokonanie dezinwestycji przez Grupę LOTOS S.A. podlega zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą, która wyraża zgodę na zbycie aktywów o wartości rynkowej przekraczającej 0,1% sumy aktywów Spółki i na zawarcie wszelkich istotnych transakcji oraz przekazuje swoje opinię w tej sprawie Walnemu Zgromadzeniu, o w odniesieniu do dezinwestycji zbycie akcji i udziałów posiadanych przez Grupę LOTOS S.A. w innych spółkach, których wartość rynkowa przekracza 100 milionów złotych, lub 10% sumy aktywów Grupy LOTOS, wymagana jest zgoda Walnego Zgromadzenia Grupy LOTOS S.A. udzielana bezwzględną większością głosów, o działania dokonywane na poziomie spółek zależnych od Grupy LOTOS S.A. mogą wymagać zgód korporacyjnych, udzielanych przez organy tych spółek. Powyższe działania będą przedmiotem szczegółowej analizy i realizacji zgodnie z prawem w zależności od ostatecznej struktury realizowanych transakcji. W trakcie prowadzonego procesu przejmowania, tj. przygotowania do realizacji środków zaradczych, Grupa LOTOS S.A. buduje wartość dla akcjonariuszy przez kontynuowanie zwyczajnej działalności operacyjnej, zachowując niezależność i konkurencyjność w stosunku do innych podmiotów na rynku. W dniu 18 sierpnia 2020 r. Grupa LOTOS S.A. podpisała porozumienie o współpracy z PKN Orlen S.A. i Skarbem Państwa. Dotyczy ono sfinalizowania procesu nabycia przez PKN Orlen S.A. akcji Grupy LOTOS S.A. od Skarbu Państwa. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 32 W dniu 12 marca 2021 roku Spółka poinformowała w raporcie bieżącym nr 10/2021 o rozpoczęciu przygotowań do reorganizacji Grupy LOTOS S.A., w ramach których Zarząd Spółki przyjął kierunkową akceptację działań wewnątrzorganizacyjnych w celu optymalizacji struktury grupy kapitałowej oraz przygotowania do wdrożenia modelu realizacji środków zaradczych niezbędnych do przejęcia kontroli kapitałowej nad Spółką przez PKN Orlen S.A., tj.: o wydzielenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa Grupy LOTOS składającej się z aktywów rafineryjnych i wniesienie jej aportem do LOTOS Asfalt Sp. z.o.o. (której jedynym wspólnikiem jest Spółka); LOTOS Asfalt Sp. z o.o. stanie się wtedy spółką celową, której 30% udziałów ma zostać zbytych na rzecz niezależnego podmiotu; o transfer udziałów w spółce LOTOS Biopaliwa ze spółki LOTOS Terminale do Spółki; o transfer udziałów w spółce LOTOS Infrastruktura do spółki LOTOS Terminale; o transfer aktywów logistycznych spółki LOTOS Infrastruktura do spółki LOTOS Terminale. Wraz z postępami prac w ramach transakcji Spółka będzie informowała uczestników rynku kapitałowego zgodnie z właściwymi przepisami prawa. Grupa LOTOS S.A. prowadzi politykę transparentnej komunikacji z rynkiem z poszanowaniem obowiązujących przepisów prawa regulujących niezwłoczne ujawnienia informacji poufnych. 4.9 Działania na rzecz realizacji strategii Grupy w 2021 roku Wśród kluczowych czynników istotnych dla rozwoju Grupy LOTOS S.A. Spółka wymienia decyzje dotyczące alokacji nakładów inwestycyjnych do wybranych projektów rozwojowych, proaktywne reagowanie na szanse biznesowe w segmencie wydobywczym oraz rozwój infrastruktury nalewczej wspierającej rentowność sprzedaży paliw na krajowym rynku. Dodatkowo wpływ na rozwój Spółki w 2021 roku będzie miał status projektu przejęcia kontroli kapitałowej nad Grupą LOTOS S.A. przez PKN Orlen. W latach 2017 – 2022 Grupa LOTOS S.A. zaplanowała przeznaczyć na inwestycje łącznie kwotę blisko 9,4 mld zł, z czego w okresie 2017 – 2020 wydatkowała ok. 4,3 mld zł. W 2020 roku wydatki inwestycyjne wyniosły ok. 0,8 mld zł. Zarząd planuje realizację planów inwestycyjnych w 2020 roku przy wykorzystaniu środków własnych oraz finansowania zewnętrznego. W 2020 roku wskaźnik Dług netto/EBITDA LIFO wynosił 1,4x, a więc poniżej poziomu zapisanego w strategii rozwoju i na bezpiecznym dla realizacji zamierzeń inwestycyjnych Spółki, w tym inwestycji kapitałowych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 33 5 Działalność Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w segmencie produkcji i handlu 5.1 Grupa LOTOS S.A. – rafinacja ropy naftowej 5.1.1 Rynek rafinacji ropy i układ sił konkurencyjnych w regionie Grupa LOTOS S.A. posiada jedną z najnowocześniejszych i najmłodszych rafinerii w Europie o mocach przerobowych około 10,5 mln ton ropy naftowej rocznie i wysokim na tle konkurencji wskaźniku kompleksowości przerobu, tzw. Nelson Complexity Index. Zmodernizowaną rafinerię w Gdańsku charakteryzuje wysoki współczynnik konwersji (duży udział paliw w strukturze produkcji) oraz selektywność w kierunku średnich destylatów, pozwalająca na skuteczne dopasowanie produkcji do struktury popytu krajowego i możliwości eksportowych. Na tak zaawansowany stan technologiczny rafinerii w 2020 roku złożyły się: efekt realizacji Programu 10+ zakończonego w 2011 roku, finalizacji w 2019 roku Projektu EFRA oraz jego pełnej integracji z instalacjami rafinerii, a także szeregu pomniejszych inwestycji poprawiających efektywność przerobu, w tym Węzła Odzysku Wodoru. Modernizacja i rozbudowa rafinerii w ramach Programu 10+ pozwoliła na uzyskiwanie większej ilości wysokomarżowych produktów z każdej przerobionej baryłki ropy naftowej, na wzrost wolumenu paliw z 4 mln ton rocznie do 7,8 mln ton rocznie oraz umożliwiła przerób bardziej wymagających technologicznie gatunków rop naftowych. Projekt EFRA był kontynuacją technologicznego unowocześniania rafinerii i naturalnym dopełnieniem konfiguracji rafinerii Grupy LOTOS. Głównym celem Projektu EFRA było lepsze zagospodarowanie ciężkiej pozostałości, czyli tej frakcji ropy naftowej, z której powstawał ciężki olej opałowy lub asfalty. Nowe instalacje Projektu EFRA uzupełniły ciąg technologiczny przerobu ropy naftowej działający w rafinerii w Gdańsku i umożliwiły elastyczność w zastępowaniu produkcji niskomarżowego ciężkiego oleju opałowego większą ilością paliw silnikowych. W rezultacie rafineria poszerzyła zakres optymalizowania produkcji, co pozwoliło zachować konkurencyjność, również w przypadku skrajnie niesprzyjających warunków makrootoczenia, jakie panowały w przeważającej części 2020 roku i były związane z pandemią COVID-19. Instalacje EFRA, zintegrowane z działającym w rafinerii ciągiem technologicznym przerobu ropy naftowej, umożliwiają dostarczenie na rynek dodatkowych około 900 tys. ton frakcji średnich rocznie (olejów napędowych i – opcjonalnie – paliwa lotniczego) z tej samej ilości przerabianej ropy. W ramach pozostałych grup produktowych zmienił się możliwy do uzyskania wolumen produkcji benzyny surowej i LPG, a ich ostateczną wielkość Spółka planuje wypracować w ramach procesu optymalizacji. Rafineria Grupy LOTOS utrzymała również zdolność do produkcji asfaltów, które charakteryzowały się relatywnie wysoką zyskownością w porównaniu do pozostałych produktów ropopochodnych w 2020 roku. Maksymalizacja ich produkcji oraz wykorzystanie pojawiających się szans rynkowych istotnie wsparła zyskowność sprzedaży Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku. W 2020 roku Spółka zakończyła realizację projektu budowy systemu ciągłego monitoringu emisji zanieczyszczeń CEMS (ang. Continuous Emission Monitoring System), którego zadaniem jest bieżące monitorowanie wpływu pracy rafinerii na środowisko naturalne. Realizacja projektu wynikała z krajowych i unijnych przepisów dotyczących ochrony środowiska naturalnego. Jest to krok wychodzący naprzeciw dyrektywie unijnej o emisjach przemysłowych, zgodnie z którą trzeba dostosować monitoring emisji do tzw. najlepszych dostępnych technik (ang. BAT, tj. Best Available Technologies). W celu zwiększenia możliwości ekspedycyjnych paliw z rafinerii po jej rozbudowie o instalacje Programu EFRA w 2020 roku Spółka finalizowała inwestycję budowy czwartego nalewaka bramowego o wydajności 2,2 mln ton produktów paliwowych rocznie. Konfiguracja technologiczna rafinerii, w połączeniu z jej atutami lokalizacyjnymi, umożliwiła elastyczny dobór gatunków ropy naftowej celem maksymalizacji marży na jej przerobie i sprzedaży produktów. Korzystna strategicznie lokalizacja rafinerii dawała istotną przewagę logistyczną w dostępie do surowców oraz kanałów sprzedaży produktów w stosunku do konkurencji w regionie. Położenie rafinerii w pobliżu morskiego terminala przeładunkowego zapewniało Grupie LOTOS S.A. bezpośredni dostęp do międzynarodowych rynków zbytu, pozwalając przede wszystkim na eksport produktów naftowych w szczególności na rynki krajów skandynawskich, północnozachodniej Europy oraz krajów nadbałtyckich, optymalizację wykorzystywanych przez Spółkę kanałów sprzedaży oraz prowadzenie efektywnych zakupów różnych gatunków ropy naftowej oraz paliw. Ponadto rafineria posiadała unikalne połączenie kanałów zaopatrzenia w surowiec zarówno drogą lądową, z Rosji, za pośrednictwem sieci rurociągów PERN, jak i drogą morską z wielu krajów oraz z własnych złóż. Dostęp do dwóch kanałów zaopatrzenia pozwalał na dywersyfikację dostaw surowca, a także płynną reakcję na zmienność cen produktów naftowych i gatunków rop naftowych. W konsekwencji umożliwiło to Grupie LOTOS S.A. skuteczną dywersyfikację gatunków ropy naftowej oraz zwiększało potencjał negocjacyjny w zakresie warunków cenowych jej zakupu. Firma Solomon Associates, przygotowująca najbardziej uznane globalne rankingi rafinerii, uplasowała gdańską rafinerie wśród 25% najlepszych rafinerii według kluczowych wskaźników konkurencyjności takich jak marża przerobowa, efektywność energetyczna, efektywność służb utrzymania ruchu czy dostępność instalacji, jednocześnie plasując ją jako najnowocześniejszą rafinerię w Środkowo-Wschodniej Europie. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 34 5.1.2 Optymalizacja przerobu ropy w warunkach pandemii COVID-19 Konsekwencje pandemii miały znaczący wpływ na warunki, w jakich funkcjonowała Grupa LOTOS w raportowanym okresie. Spółka działa w sektorze naftowym, którego otoczenie ma zasięg globalny. W 2020 roku rynek produktów naftowych podlegał dynamicznym zmianom pod wpływem rozprzestrzeniania się pandemii i ograniczania jej skutków zarówno wewnątrz kraju, jak i w krajach sąsiadujących oraz w perspektywie globalnej. W 2020 roku otoczenie rynkowe Spółki znajdowało się w historycznie najdłużej trwającym okresie załamania koniunktury i było w znacznym stopniu obarczone ograniczoną przewidywalnością w krótkim okresie oraz niepewnością co do przyszłych kwartałów. Widoczny był brak równowagi i płynności w relacjach międzynarodowej wymiany gospodarczej. Grupa LOTOS, w 1 kwartale 2020 roku niezwłocznie podjęła szereg inicjatyw optymalizacyjnych. Rafineria Spółki została poddana intensywnej optymalizacji w celu elastycznego dostosowania uzysków do dynamicznej sytuacji rynkowej. Spółka, wykorzystując zwiększoną dzięki realizacji Programu EFRA kompleksowość technologiczną posiadanych instalacji rafineryjnych, płynnie zarządzała strumieniem uzysków produktów naftowych, by dopasować wolumeny do zmieniającego się popytu i najlepszych możliwych do uzyskania warunków cenowych. Do takich działań należało między innymi ograniczenie produkcji paliwa lotniczego w związku z drastycznym załamaniem popytu na ten produkt, a także wzrost sprzedaży asfaltów (w tym wykorzystując kierunki eksportowe), które w 2020 roku charakteryzowały się nadzwyczajnie wysokimi marżami rynkowymi. Działania te pozwoliły utrzymać wykorzystanie niemal pełnych mocy produkcyjnych gdańskiej rafinerii, podczas gdy większość zakładów w Europie była zmuszona w tym okresie znacząco ograniczać swój przerób. Jednocześnie Grupa LOTOS zdecydowała o odłożeniu w czasie części zaplanowanych inwestycji rozwojowych, w oczekiwaniu na poprawę warunków otoczenia. Dodatkowo, nadmorska lokalizacja rafinerii Grupy LOTOS sprzyjała szybkiemu wykorzystywaniu okazji rynkowych, m.in. sprzedaż atrakcyjnie notowanej benzyny surowej w eksporcie morskim, co wsparło możliwość utrzymania wysokiego poziomu przerobu ropy w rafinerii i optymalizację realizowanej marży w najtrudniejszym dla branży okresie. Rok 2020 nie odzwierciedlił pełnych możliwości instalacji Programu EFRA z powodu destabilizacji rynku paliw. W efekcie obostrzeń związanych ze zwalczaniem rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19 obserwowane było nietypowe i niespodziewane przez analityków rynku naftowego zawężenie spreadu pomiędzy crackiem na oleju napędowym (8,90 USD bbl w 2020 roku vs. 16,94 USD/bbl w 2019 roku) a crackiem na ciężkim oleju opałowym (-6,34 USD/bbl w 2020 roku vs. -11,29 USD/bbl) na globalnych rynkach (spread 15,24 USD/bbl w 2020 vs. 28,23 USD/bbl w 2019 roku), co skutkowało osiąganiem przez Spółkę marginalnej marży rafineryjnej generowanej dzięki projektowi EFRA w przedziale pomiędzy 2,9 a 0,0 USD/bbl, to znaczy przez większą część 2020 roku mniej niż Spółka planowała bazując na założeniach długoterminowych (pomiędzy 2 a 4 USD/bbl). 5.1.3 Kompleksy rafineryjne prowadzące działalność w regionie Na sytuację na polskim rynku paliw i produktów paliwowych wpływ ma działalność kilku sąsiednich rafinerii. Poza liderem rynkowym, rafinerią w Płocku, należącą do PKN Orlen S.A., pozostałe podmioty z regionu dostarczają swoją produkcję na rynek w Polsce, stanowiącą konkurencję dla Grupy LOTOS. W 2020 roku z uwagi na pandemię COVID-19 i spadek zapotrzebowania na paliwa w efekcie wprowadzonych obostrzeń wiele rafinerii w Europie musiało ograniczyć wykorzystanie mocy przerobowych dostosowując wielkość wytwarzanych paliw do obniżonej konsumpcji. Zgodnie z szacunkami analityków sektora naftowego szereg zakładów rafineryjnych w efekcie spadku marż rafineryjnych staje przed koniecznością likwidacji lub wyłącza mniej rentowne instalacje (agencja JBC Energy prognozuje, że w latach 2021-2023 co najmniej 5 takich zakładów o zdolnościach przerobowych wynoszących 465 tys. bbl/d zostanie zamkniętych). Od 2020 roku uwidocznił się też trend związany z przekształcaniem rafinerii w zakłady wytwarzające paliwa z produktów pochodzenia roślinnego, tj. biorafinerie. Takie kroki podjęły firmy m.in. TOTAL we Francji, Neste w Finlandii oraz ENI we Włoszech. Recesja gospodarcza z 2020 roku i jej kontynuacja w 2021 roku przekłada się na decyzje poszczególnych zakładów, co do dalszego funkcjonowania oraz realizacji kolejnych projektów inwestycyjnych. Grupa LOTOS posiada zaawansowaną technicznie rafinerię z jednym z najwyższych współczynników kompleksowości przerobu ropy w rosnącym regionie Europy Środkowej, tzw. NCI, na poziomie 11,1. Wysoka elastyczność struktury uzysków rafinerii Spółki umożliwiła przetrwanie znacznej zmienności warunków rynkowych wywołanych pandemią COVID-19, oddziałujących na popyt oraz poziomy marż produktowych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 35 Wykres 22. Rafinerie w Europie Środkowej: zdolność przerobowa oraz współczynnik kompleksowości Nelsona (NCI) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Spółki oraz PKN Orlen, Grupa MOL, Rosneft, S&P Global Platts Moce przerobowe najważniejszych konkurencyjnych rafinerii w regionie: o rafineria w Płocku (PKN Orlen), Polska – około 16,5 mln ton rocznie, o rafineria w Leuna (Grupa TOTAL), Niemcy – około 12 mln ton, o rafineria w Schwedt (PCK Raffinerie GmbH), Niemcy – około 12 mln ton, o rafineria w Możejkach (PKN Orlen), Litwa – zdolności produkcyjne projektowe 15 mln ton, jednak biorąc pod uwagę wykorzystywany obecnie układ technologiczny i możliwości rynkowe, efektywne wykorzystanie mocy obecnie wynosi 8 mln ton, o rafineria w Schwechat (OMV), Austria – około 9,6 mln ton, o rafinerie należące do UniPetrol – Kralupy, Litvinov, (PKN Orlen), Czechy – około 8,7 mln ton, o rafineria w Bratysławie (Slovnaft, Grupa MOL), Słowacja – około 6,1 mln ton. Mapa 2. Rafineria w Gdańsku na tle konkurencyjnych rafinerii w regionie Źródło: Spółka, zdolności produkcyjne w mln ton rocznie Bratysława Százhalombatta Kralupy Schwedt Litvinov Gdańsk Płock Mozyr Nowopołock Możejki Leuna Kremenczuk 0 50 100 150 200 250 300 350 400 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 przerób, kb/d Nelson, pkt Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 36 5.1.4 Główne produkty Głównymi grupami produktowymi uzyskiwanymi w wyniku przerobu ropy naftowej w rafinerii Grupy LOTOS są: o Paliwa: ○ Benzyna bezołowiowa. Jest przeznaczona do silników z zapłonem iskrowym. W ramach benzyn bezołowiowych Grupa LOTOS oferuje benzynę premium – LOTOS DYNAMIC 98, która zawiera dodatki o działaniu przeciwutleniającym i myjącym, mające na celu poprawę czystości silnika, uzyskanie dłuższej jego żywotności oraz oszczędność w zużyciu paliwa. Paliwo premium pod marką DYNAMIC jest dedykowane wyłącznie do stacji paliw działających pod marką LOTOS. ○ Olej napędowy. Jest przeznaczony do siników wysokoprężnych. Oferta Spółki obejmuje m.in. olej napędowy premium – LOTOS DYNAMIC DIESEL, który dzięki zastosowaniu komponentów obniżających tarcia w silniku pozwala na lepsze wykorzystanie dynamiki i mocy silnika oraz może zapewnić zimą rozruch przy temperaturze -32°C. Paliwo premium pod marką DYNAMIC dedykowane jest wyłącznie do stacji paliw działających pod marką LOTOS. Olej napędowy posiada największy udział wolumenowy w sprzedaży Grupy Kapitałowej LOTOS realizowanej na krajowym rynku. ○ Olej napędowy do celów opałowych (tzw. lekki olej opałowy). Produkt jest przeznaczony do urządzeń grzewczych. Dzięki niskiej zawartości siarki oraz odpowiednim dodatkom jest odporny na utlenianie, posiada działanie antykorozyjne, pozwala na utrzymywanie czystości dysz oraz redukcję emisji szkodliwych substancji z procesu spalania. ○ Paliwo lotnicze. Produkt, który jest dedykowany do silników odrzutowych. o Gaz płynny propan-butan (LPG). Jest to produkt, który może być stosowany jako paliwo do: silników wyposażonych w instalację gazową, zasilania urządzeń grzewczych, do butli gazowych. Może być także wsadem do procesów petrochemicznych. o Benzyna surowa. Jest wykorzystywana jako surowiec w przemyśle petrochemicznym oraz do produkcji benzyn motorowych. Benzyna surowa jest produktem w całości przeznaczonym na eksport. o Asfalty. W ramach tej grupy produktowej, głównym produktem Grupy Kapitałowej LOTOS są nowoczesne asfalty drogowe przeznaczone do budowy i utrzymania dróg, lotnisk oraz innych powierzchni utwardzonych. Poza drogownictwem istotnym zastosowaniem asfaltów jest również produkcja wyrobów budowlanych o właściwościach hydroizolacyjnych, gdzie najczęściej wykorzystuje się asfalty przemysłowe. o Oleje bazowe. W ramach tej grupy produktowej głównym produktem Spółki są tzw. oleje bazowe grupy 1. Stanowią one wsad do produkcji olejów smarowych, w tym silnikowych i przemysłowych. W ramach olejów silnikowych główne linie produktowe Grupy Kapitałowej LOTOS to: LOTOS Aurum, Hybrid, LOTOS Quazar, oleje syntetyczne premium do samochodów osobowych, LOTOS Thermal Control, oleje mineralne, semisyntetyczne i syntetyczne dedykowane do samochodów osobowych, LOTOS Turdus, oleje mineralne, semisyntetyczne i syntetyczne dedykowane do taboru ciężarowego. W ramach olejów przemysłowych główne linie produktowe Grupy LOTOS to Hydromil, Transmil czy Remiz, stanowiące pełną kategorię olejów hydraulicznych, turbinowych, maszynowych oraz smarów przemysłowych. o Ciężki olej opałowy. Produkt może mieć trzy przeznaczenia, tj. może być stosowany jako paliwo energetyczne, paliwo żeglugowe od roku 2020 w jednostkach pływających z zainstalowanymi tzw. scrubberami, jak również jako wsad do dalszego przerobu m.in. na instalacjach koksowania. Pozostałe znaczące linie produktowe oferowane w gamie produktów o Plastyfikatory klasy TDAE i RAE – oferowane pod nazwami QUANTILUS T50 i QUANTILUS T60 stosowane przez producentów opon i gumy w Europie i Azji. Produkty te spełniają wymagania unijnego rozporządzenia dotyczącego rejestracji chemikaliów, tzw. REACH i zostały zaaprobowane przez globalne koncerny oponiarskie. o Asfalty modyfikowane MODBIT – zaawansowane technologicznie, zwiększające odporność na koleinowanie się nawierzchni, przedłużające jej trwałość i odporność w ekstremalnych warunkach atmosferycznych. o Frakcja ksylenowa – wprowadzony w 2012 roku produkt petrochemiczny, otrzymywany w procesie rozdziału reformatu. Służy do produkcji tworzyw sztucznych. Instalacja wydzielania frakcji ksylenowej umożliwia dalszą dywersyfikację portfela produktów Grupy Kapitałowej LOTOS, a także ograniczenie zawartości węglowodorów aromatycznych w puli komponentów benzynowych rafinerii w Gdańsku. Poprawia to elastyczność technologiczną rafinerii, stwarzając możliwość alternatywnej sprzedaży części komponentów na rynek paliwowy bądź petrochemiczny. o Koks naftowy – otrzymywany od 2019 roku, w efekcie przyłączenia instalacji opóźnionego skoksowania do rafinerii Grupy LOTOS jako produkt uboczny pogłębionego przerobu ciężkiej pozostałości ropy naftowej na wysokomarżowe średnie destylaty (olej napędowy i paliwo lotnicze). o Biokomponenty – Produkt wytworzony po raz pierwszy w 2020 roku. Grupa LOTOS rozpoczęła wytwarzanie własnych biokomponentów w technologii współuwodornienia, tj. biowęglowodorów ciekłych oraz biopropanu. W Spółce trwają prace analityczne nad wdrożeniem koncepcji wykorzystania biowodoru wytworzonego z biometanu. Grupa LOTOS jest podmiotem zobowiązanym do realizacji celów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie jak również w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych w paliwach transportowych. Cele te realizowane są poprzez wykorzystywanie biokomponentów, takich jak estry metylowe kwasów tłuszczowych (FAME) oraz etanol jak również gaz płynny LPG. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 37 5.1.5 Wielkość przerobu ropy i produkcji W 2020 roku rafineria Grupy LOTOS przerobiła 10,2 mln ton ropy naftowej, a wykorzystanie nominalnych zdolności przerobowych rafinerii w Gdańsku kształtowało się na poziomie 96,8%, tj. niemal pełnym wykorzystaniu mocy. Dobór rop naftowych do przerobu oparty był na procesie optymalizacji produkcji, by wykorzystać nadarzające się okazje do zwiększenia marży przerobowej rafinerii. W 2020 roku rafineria w Gdańsku wyprodukowała 11 mln ton produktów 8 . Główny udział w strukturze produkcji miał olej napędowy. Wyprodukowano go 5,8 mln ton, czyli o 5,5% więcej niż w poprzednim roku. Jego udział w strukturze produkcji wynosił 52%. Wykres 23. Struktura produkcji rafinerii Spółki Źródło: Spółka, wolumeny w mln ton 5.2 Modelowa marża rafineryjna Narzędziem, za pomocą którego podmioty z branży pokazują możliwości produkcyjne rafinerii jest tzw. modelowa marża rafineryjna. Wskaźnik ten przedstawia aproksymację zyskowności rafinerii opartą na notowaniach rynkowych publicznie dostępnych, publikowanych przez dostawców danych rynkowych (dla Grupy LOTOS jest to Refinitiv). Marża modelowa obliczana jest dla struktury uzysków wynikającej z uśrednionego scenariusza typowej pracy rafinerii Spółki (z pominięciem sezonowości rocznej). W 4 kwartale 2019 roku Spółka zawiesiła publikację modelowej marży rafineryjnej, ponieważ w związku z procesem uruchamiania instalacji Projektu EFRA i zmieniającym się wolumenem produkcji – publikowana dotychczas modelowa marża rafineryjna Grupy LOTOS przestała odzwierciedlać strukturę uzysków i przedstawiać zyskowność rafinerii. Spółka zaktualizowała metodykę kalkulacji marży modelowej (szerzej: → raport bieżący nr 5/2021 z dnia 10 lutego 2021 roku), po ustabilizowaniu pracy rafinerii zintegrowanej z instalacjami EFRA i udostępniła dostosowany do nowej struktury uzysków produktów model kalkulacji marży oraz rozpoczęła → publikację marży dziennej, miesięcznej, kwartalnej oraz rocznej. Matematycznie wyrażony zaktualizowany wzór na marżę modelową rafinerii Grupy LOTOS S.A. przedstawia się następująco: Modelowa marża rafineryjna [USD/baryłka] = przychody (produkty z 94% przerobionej ropy = 23% benzyna + 63% diesel + 8% ciężki olej opałowy) – koszty (100% przerobionej ropy naftowej + koszt zużycia gazu ziemnego) Model marży służy przedstawieniu jedynie hipotetycznej zyskowności rafinerii, działającej w ramach określonej konfiguracji technologicznej, opartej na notowaniach rynku Europy Północno-Zachodniej publikowanych 8 Różnica pomiędzy wolumenem przerobionej ropy naftowej i wolumenem produkcji rafinerii wynika z faktu, że oprócz ropy naftowej na instalacje i do komponowania wyrobów gotowych kierowane są strumienie biokomponentów, dodatków uszlachetniających oraz średnich destylatów naftowych, zakupione od zewnętrznych dostawców 1,8 2,1 2,0 1,4 1,9 2,1 1,8 1,3 5,2 5,4 5,5 6,2 2,0 2,2 2,1 2,2 10,9 11,8 11,5 2017 2018 2019 2020 Benzyny Średnie destylaty Produkty ciężkie Pozostałe produkty 11,1 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 38 przez Refinitiv. W konsekwencji wartości prezentowanej marży modelowej nie są tożsame z rzeczywistymi wartościami marży rafineryjnej uzyskiwanymi w podlegającej sezonowości i optymalizacji pracy rafinerii Grupy LOTOS S.A. Na poniższym wykresie Spółka prezentuje hipotetyczną różnicę pomiędzy starą i nową marżą, w okresie od stycznia do grudnia 2020 roku – korytarz pomiędzy obiema marżami ilustruje wartość inkrementalną dostarczoną dzięki rozbudowie rafinerii w ramach EFRA. Wykres 24. Różnica (delta) pomiędzy obecną marżą, osiąganą po uruchomieniu instalacji EFRA, a dawną marżą rafinerii Spółki (w USD/bbl) – korytarz pomiędzy wartościami liczonymi wg aktualnego modelu marży modelowej (górna krzywa) oraz wartościami liczonymi wg poprzedniego modelu marży (dolna krzywa) Źródło: Spółka Począwszy od 4 kwartału 2019 roku, w 2020 roku Spółka kontynuowała publikację → miesięcznej struktury wytworzenia produktów rafineryjnych w celu przybliżenia rynkowi efektów wdrażania Projektu EFRA, a także procesów optymalizacyjnych, szczególnie widocznych w związku ze skrajnie trudną sytuacją na rynku surowców i produktów naftowych wywołaną pandemią COVID-19 i jej skutkami. 5.3 Źródła zaopatrzenia Jako główny surowiec Grupa LOTOS S.A. wykorzystuje ropę REBCO (Russian Export Blend Crude Oil). W porównaniu z globalnym notowaniem referencyjnym ropy naftowej Brent, REBCO jest mieszanką rop cięższych, o wyższej zawartość siarki i pozwala wyprodukować więcej tzw. średnich destylatów (diesla, paliwa lotniczego). W gdańskiej rafinerii przerabiano także ropę z polskich złóż (Lubiatów i Rozewie) oraz ze złóż litewskich. Pozostałą część surowca stanowiły ropy naftowe pochodzące z innych kierunków. Wykres 25. Przerób ropy naftowej w Grupie LOTOS S.A. (w tys. t) Źródło: Spółka W procesie wytworzenia produktów rafineryjnych Spółka wykorzystuje ropę naftową, półprodukty, chemikalia i materiały ropopochodne, których wartość w ujęciu skonsolidowanym obrazuje poniższa tabela. 2,9 2,7 2,3 1,8 1,5 1,1 1,3 1,1 0,8 -0,1 0,0 0,1 -1 1 3 5 7 9 11 13 sty.20 lut.20 mar.20 kwi.20 maj.20 cze.20 lip.20 sie.20 wrz.20 paź.20 lis.20 gru.20 9 625 10 764 10 672 10 197 2017 2018 2019 2020 Przerób ropy naftowej Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 39 Tabela 2. Struktura zaopatrzenia w surowce, półprodukty, chemikalia i materiały ropopochodne Grupy Kapitałowej LOTOS 2020 2019 w mln zł % udział w mln zł % udział Ropa naftowa 11 450,1 82,1% 18 705,2 86,4% Komponenty do benzyn: MTBE/ETBE 120,4 0,9% 186,6 0,8% Estry metylowe kwasów tłuszczowych 1 161,9 8,3% 1 114,2 5,2% Benzyny 31,1 0,2% - 0,0% Alkohol etylowy 214,4 1,5% 232,6 1,1% Dodatki 104,1 0,7% 87,4 0,4% Komponent oleju napędowego 99,7 0,7% 371,6 1,7% Gaz ziemny 325,1 2,3% 492,4 2,3% Asfalty, komponenty i dodatki asfaltowe 44,5 0,3% 58,6 0,3% Surowiec do produkcji FAME 398,3 2,9% 374,5 1,7% Pozostałe 12,2 0,1% 16,2 0,1% Razem 13 961,8 100,0% 21 639,3 100,0% Źródło: Spółka 5.3.1 Dostawcy Głównymi dostawcami Grupy Kapitałowej LOTOS, których wartość zaopatrzenia stanowiła ponad 10% kosztów zakupu ogółem w 2020 roku były firmy: Tatneft – Europe AG z siedzibą w Szwajcarii, VITOL SA z siedzibą w Szwajcarii, Rosneft Oil Company z siedzibą w Rosji. Udział powyższych dostawców w zaopatrzeniu Grupy Kapitałowej LOTOS wyniósł odpowiednio: 17,1%, 16,5% oraz 14,9%. Zgodnie z wiedzą Spółki nie istniały formalne powiązania z Emitentem, które byłyby istotne dla kluczowych dostawców. 5.3.2 Odbiorcy W latach 2019-2020 Grupa Kapitałowa LOTOS nie posiadała żadnego odbiorcy, którego udział w przychodach ze sprzedaży ogółem Grupy Kapitałowej LOTOS przekroczył 10%. Głównym odbiorcą, którego udział w przychodach ze sprzedaży ogółem Grupy LOTOS S.A. w 2020 roku oraz 2019 roku wynosił ponad 50% była spółka LOTOS Paliwa Sp. z o.o. (spółka w 100% zależna od Grupy LOTOS S.A.). W obu tych okresach Spółka nie posiadała żadnego innego odbiorcy, którego udział w przychodach ze sprzedaży ogółem przekroczył 10%. 5.4 Sprzedaż produktów naftowych przez Grupę Kapitałową LOTOS na krajowym rynku Rok 2020 był trudny i pełen wyzwań dla wielu branż, w tym paliwowej. Obostrzenia, wprowadzane na różnych etapach pandemii COVID-19, wyraźnie wpłynęły na zmniejszenie zużycia paliw. Według danych POPiHN, zanotowano spadki konsumpcji benzyn (-8,5%), oleju napędowego (-1,6%), lekkiego oleju opałowego (-8%) i paliwa lotniczego (-57,6%). Znaczącą rolę w zarządzaniu tą sytuacją w Grupie LOTOS odegrały służby optymalizujące produkcję i działania handlowe. Dzięki ich kompetencjom i aktywnemu wykorzystywaniu szans i okazji rynkowych oraz minimalizacji strat w niekorzystnym makrootoczeniu, rafineria Spółki mogła pracować przy niemal pełnym wykorzystaniu mocy wytwórczych, lokując przeważającą część paliw na krajowym rynku. Po 12 miesiącach 2020 roku bilans krajowy benzyn, olejów napędowych i lekkiego oleju opałowego był ujemny. Największy deficyt, konsekwentnie od kilku lat, zanotowano w podaży diesla. Luka między produkcją diesla i jego zużyciem wyniosła 3,6-nadwyżka importu nad eksportem to 4 903 470 m 3 ) mln ton. Na polskim rynku w 2020 roku wystąpił również deficyt w wielkości (358 224 m 3 ) 220 tys. ton benzyn. Import lekkiego oleju opałowego kształtował na poziomie 66 tys. ton. Wyjątek od tych kilkuletnich trendów stanowi paliwo lotnicze, ponieważ tradycyjnie jego bilans był dodatni, co oznacza nadwyżkę produkcji nad krajową konsumpcją. W obliczu niemal 58-procentowego spadku zużycia (626 tys. ton produktu mniej r/r), związanego z zawieszeniem większości połączeń lotniczych realizowanych w Polsce, krajowe rafinerie zdołały odpowiednio zoptymalizować produkcję i nadwyżka wyniosła jedynie 130 tys. ton. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 40 Wykres 26. Import benzyn i oleju napędowego do Polski (w tys. ton) Żródło: opracowanie własne na podstawie danych POPiHN W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS miała 33,2% udziału w krajowym rynku paliw ogółem, czyli o 0,6 punktu procentowego więcej niż w poprzednim roku. Wykres 27. Udział Grupy Kapitałowej LOTOS w krajowym rynku paliw w Polsce ogółem (w %) Wykres 28. Udział poszczególnych grup operatorów w zaopatrzeniu detalicznego rynku paliw w Polsce (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych POPiHN 5.4.1 Detaliczna sprzedaż paliw W 2020 roku udział krajowych koncernów w zaopatrzeniu rynku detalicznego spadł z 34,2% w 2019 roku do 32,5% w 2020 roku (o 1,7 p.p.). Udział pozostałych stacji POPiHN (koncernów zagranicznych i sieci MOYA) w rynku detalicznym wzrósł o 0,9 p.p. i wyniósł 20,8%. Niezależni operatorzy również odnotowali wzrost udziału w rynku z 39,3% do 40,1%. Stacje przysklepowe utrzymały swoją pozycję na rynku na poziomie 6,5%. Według danych POPiHN na koniec 2020 roku na krajowym rynku paliw funkcjonowało ponad 7,7 tys. stacji paliw. Podobnie jak w latach poprzednich, 30% stacji paliw stanowiły obiekty krajowych koncernów, 20,3% stacji paliw funkcjonowało w sieci koncernów zagranicznych, zaś 47,3 % stacji należało do operatorów niezależnych. Rozwój sieci stacji koncernów odbywał się poprzez rozbudowę w oparciu zarówno o stacje własne (CODO) i franczyzowe (DOFO). Największe sieci stacji paliw należały do: o PKN Orlen – 1 811, o BP – 570, 477 493 546 487 5 534 4 984 4 746 4 393 2017 2018 2019 2020 benzyna olej napędowy 32% 31% 33% 33% 2017 2018 2019 2020 40,1% 20,8% 32,5% 6,5% niezależni operatorzy pozostałe stacje POPiHN koncerny krajowe hipermarkety Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 41 o LOTOS – 513, o Shell – 423, o Circle(K) – 368 Wykres 29. Stacje paliw w Polsce – stan na koniec 2020 roku Źródło: POPiHN Działalność na krajowym rynku paliwowym w zakresie sprzedaży detalicznej realizuje spółka LOTOS Paliwa przez: rozwój i zarządzanie siecią stacji własnych CODO (będących własnością koncernu i prowadzonych przez ajenta – Company Owned Dealer Operated) oraz siecią stacji partnerskich DOFO (będąca własnością ajenta i prowadzona na zasadzie umowy franszyzy – Dealer Owned Franchise Operated). Spółka prowadzi sprzedaż: o paliw na stacjach własnych w systemie ajencyjnym CODO, w tym poprzez sieć stacji autostradowych MOP, o paliw do stacji partnerskich DOFO, o towarów pozapaliwowych, w tym gastronomii na stacjach własnych, o usług na stacjach własnych, w tym myjni samochodowych. Na koniec 2020 roku działało 513 stacji paliw z logo LOTOS: o 318 stacji własnych CODO, o 195 stacji partnerskich DOFO. W roku 2020 sieć powiększyła się o 7 lokalizacji: o uruchomiono 7 nowych stacji CODO, przy jednoczesnym usunięciu z Sieci 1 stacji, o włączono do sieci 8 nowych stacji DOFO, przy jednoczesnym zakończeniu współpracy w 7 przypadkach, o przedłużono również 24 wygasające w 2020 roku umowy DOFO. Celem Grupy Kapitałowej LOTOS jest maksymalne wykorzystanie posiadanych zasobów poprzez intensyfikację sprzedaży paliw oraz przychodów z działalności pozapaliwowej. Jednym z elementów strategii jest rozwój sieci stacji przy autostradach i drogach szybkiego ruchu (tzw. Miejsca Obsługi Podróżnych, MOP). Sprzedaż w formacie MOP zlokalizowana będzie w miejscach, w których LOTOS Paliwa posiada lub uruchomi stacje w związku z wygranymi przetargami. W ramach wzmacniania pozycji w strategicznym segmencie stacji przy autostradach i drogach szybkiego ruchu, w 2020 roku Spółka uruchomiła 2 nowe stacje autostradowe W 2020 roku na stacjach paliw z logo LOTOS sprzedano 1,56 mln m 3 paliwa, czyli o 7,2% mniej niż w 2019 roku. Pozostałe stacje zrzeszone w POPiHN, zanotowały w 2020 r. spadek sprzedaży na poziomie 8,5% r/r. W 2020 roku spadła średniodobowa sprzedaż paliw na stacjach LOTOS o 9,5% (podczas gdy stacje zrzeszone w POPiHN zanotowały spadek o 11,0%). Średniomiesięczna sprzedaż sklepowa Grupy Kapitałowej LOTOS była niższa o 7,8%. Na pozostałych stacjach zrzeszonych w POPiHN spadek ten był wyższy i wyniósł 8,6%. Podsumowując, w roku 2020 sieć LOTOS zanotowała spadki sprzedaży spowodowane pandemią COVID-19, jednak spadki te były mniejsze niż pozostałych koncernów zrzeszonych w POPiHN. W efekcie nastąpił wzrost udziału sprzedaży stacji LOTOS w całkowitej sprzedaży POPiHN do 10,8% r/r (tj. o 0,2 p.p.). 1 811 570 513 423 368 1164335 14 187 303 3 356 PKN Orlen BP LOTOS Shell CircleK (dawniej Statoil) AMIC (dawniej Lukoil) TOTAL AS24 IDS Sieci sklepowe Moya Niezależne Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 42 5.4.2 Hurtowa sprzedaż benzyny, oleju napędowego, lekkiego oleju napędowego W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS wzmacniała istniejące i budowała nowe relacje handlowe w obszarze handlu z klientami kluczowymi. Filarami dalszego rozwoju współpracy z tą grupą klientów były: wiarygodność dostawcy, oferowany serwis i jakość dostarczanych paliw. W ramach poszczególnych jednostek biznesowych Grupa LOTOS podejmowała działania zmierzające do maksymalizowania zysków, przy jednoczesnym koncentrowaniu się na klientach dysponujących największym potencjałem wzrostu oraz uwzględnieniu struktury geograficznej pod kątem ekonomicznie uzasadnionego wykorzystania siatki logistycznej. Optymalizacja i poszukiwanie synergii w ramach sprzedaży hurtowej realizowanej przez Grupę LOTOS S.A. i spółkę LOTOS Paliwa to element brany pod uwagę przy definiowaniu skali i zakresu współpracy z poszczególnymi klientami. Celem podejmowanych działań była maksymalizacja marży w warunkach wahania cen produktów i zmieniającego się popytu na paliwa w związku z obostrzeniami wprowadzanymi przez rządy państw w walce z rozprzestrzenianiem się COVID-19. Dodatkowo z uwagi na ilości oleju napędowego uzyskane z instalacji Projektu EFRA Spółka rozpoczęła współpracę z nowymi kontrahentami oraz zwiększyła skalę prowadzonych operacji. W 2020 roku działalność handlowa Grupy Kapitałowej LOTOS w kanale hurtowym koncentrowała się na: o pogłębieniu współpracy z klientami celem zagospodarowania wolumenów oleju napędowego pochodzącego z instalacji Projektu EFRA, o elastycznym zarządzaniu grupami docelowymi/kanałami sprzedaży w kraju w celu najbardziej efektywnego lokowania produktów paliwowych, przy uwzględnieniu bezpieczeństwa transakcji, o koncentracji sprzedaży opartej na grupie strategicznych klientów, o umacnianiu pozycji na dotychczas operowanych rynkach, o efektywnej realizacji polityki cenowej. 5.4.3 Sprzedaż paliwa lotniczego W ramach Grupy Kapitałowej LOTOS sprzedaż krajową paliwa lotniczego prowadzi spółka LOTOS – Air BP Polska. W 2020 roku LOTOS - Air BP Polska odnotowała znaczący spadek wolumenu sprzedaży w kanale „do skrzydła” (ang. into-plane) – czyli bezpośrednio do samolotów zakontraktowanych klientów – który wynikał z drastycznie zmniejszonego zapotrzebowania na paliwo lotnicze względem roku poprzedniego i jednocześnie mniejszej produkcji tego paliwa w Grupie LOTOS. W ramach działań optymalizacyjnych rafineria gdańska wyprodukowała więcej oleju napędowego, który sprzedała na rynku krajowym i zagranicznym. Produkcja i sprzedaż LPG Rok 2020 był kontynuacją działań handlowych, mających na celu budowanie pozycji Grupy LOTOS na rynku LPG w Polsce. Pojawienie się pandemii COVID-19 w pierwszym kwartale roku i związane z tym ograniczenia w przemieszczaniu się ludności, miały istotny wpływ na realizację planów sprzedażowych w tym okresie. Spadki w sprzedaży detalicznej autogazu sięgały 50%. W związku z pełną integracją instalacji DCU oraz ruchem testowym instalacji WOW, służby handlowe koncentrowały się szczególnie na działaniach mających na celu budowanie rynku pod spodziewane większe uzyski LPG z nowouruchomionych instalacji produkcyjnych. Ponadto kontynuowane były prace w obszarach logistycznym i produkcyjnym, mające na celu modernizację oraz organizację magazynowania i nalewu produktu w rafinerii. Systematycznie rosnący, w kolejnych latach wolumen sprzedaży LPG, wskazuje na skuteczność podejmowanych działań, potwierdzając jednocześnie potrzebę ich intensyfikacji w przyszłości. 5.4.4 Produkcja i sprzedaż olejów silnikowych i przemysłowych Produkcja i dystrybucja środków smarnych: olejów samochodowych, przemysłowych i smarów, olejów bazowych, a także płynów eksploatacyjnych i chemii samochodowej jest przedmiotem działalności LOTOS Oil Sp. z o.o. W 2020 roku działania handlowe LOTOS Oil koncentrowały się na sprzedaży segmentu motoryzacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększania udziałów produktów z segmentu olejów syntetycznych i semisyntetycznych dla pojazdów osobowych. W odpowiedzi na sytuację epidemiczną związaną z COVID-19 Spółka rozpoczęła również produkcję płynów do higienicznej dezynfekcji rąk oraz powierzchni. Do najistotniejszych czynników wpływających na opłacalność działalności Grupy Kapitałowej LOTOS na rynku olejów smarowych w 2021 roku i w latach kolejnych zaliczyć należy: o dostępność i ceny surowców (baz olejowych oraz dodatków uszlachetniających), o w zakresie olejów silnikowych pogłębienie współpracy z mniejszymi dystrybutorami oraz hurtowniami motoryzacyjnymi oraz intensywny rozwój sprzedaży bezpośredniej, wsparty skutecznymi akcjami marketingowymi, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 43 o w obszarze olejów przemysłowych zmiana struktury sprzedaży w kierunku zmniejszenia udziałów sprzedaży olejów maszynowych, W ramach budowy wartości dodanej i korzyści skali spółka LOTOS Oil działała w ramach Stowarzyszenia Polska Grupa Motoryzacyjna oraz Stowarzyszenia Polskich Przedsiębiorców na Ukrainie. Celem działań było pozyskanie nowych odbiorców w ramach produkcji własnej, wymiana baz danych za granicą oraz wspólne działania mające na celu dalszą ekspansję w sektorze. 5.4.5 Produkcja i sprzedaż asfaltów oraz paliw żeglugowych Podmiotem dedykowanym biznesowi asfaltowemu w Grupie Kapitałowej LOTOS jest spółka LOTOS Asfalt Sp. z o.o. – producent i dystrybutor szerokiej gamy asfaltów drogowych, miękkich asfaltów drogowych, asfaltów modyfikowanych (MODBIT, w tym produktów wysokomodyfikowanych HiMA), asfaltów WMA (ang. Warm Mix Asphalt) mających zastosowanie w trudno dostępnych miejscach (np. tunele) oraz asfaltów przemysłowych. Spółka zajmuje się również wytwarzaniem produktów specjalnych dedykowanych konkretnym zamówieniom. LOTOS Asfalt Sp. z o.o. w 2020 roku konsekwentnie realizował zadania związane z utrzymaniem pozycji lidera na rynku asfaltów specjalnych (asfalty modyfikowane i asfalty przemysłowe) oraz utrzymaniem pozycji wiodącego dostawcy asfaltów drogowych w Polsce. Produkty Spółki trafiły na wiele kontraktów drogowych zarówno w Polsce, jak i za granicą. Podobnie jak w latach poprzednich, kluczowym rynkiem dla asfaltów w roku 2020 był rynek polski. Wg szacunków Spółki, udział w krajowym rynku asfaltów w 2020 roku wyniósł około 45% Wyjątkowo chłonny w roku 2020 był rynek europejski (m.in. Rumunia). Ważnym aspektem wpływającym na osiągane rezultaty sprzedażowe Spółki była koniunktura na rynku infrastruktury drogowej. Branża drogowa była bowiem obszarem największej aktywności gospodarczej w Polsce i w krajach sąsiednich, mimo spowolnienia w innych gałęziach wynikających z pandemii. Wykorzystując okazje rynkowe, Spółka zwiększyła sprzedaż asfaltów r/r w kraju i w eksporcie. Dynamika spadku cen asfaltów r/r była znacząco niższa od spadających cen surowca, (ropy Brent). Spadek cen surowca był o 10% większy r/r w stosunku do spadku cen asfaltu co pozytywnie wpłynęło na wyniki segmentu produkcji i handlu Grupy LOTOS, zwiększając marżę realizowaną na produkcji i sprzedaży asfaltów. Znacznie większy spadek notowań paliw przełożył się na większą opłacalność produkcji asfaltów. W 2020 roku Spółka prowadziła także działalność handlową w zakresie sprzedaży paliw bunkrowych. Głównym obszarem zainteresowania był akwen Morza Bałtyckiego. W roku 2020 Spółka realizowała cele związane z efektywną sprzedażą paliwa żeglugowego, m.in poprzez utrzymanie sprzedaży paliwa MGO oraz dalszy rozwój paliw alternatywnych (hybrydowych). Mimo wymagających warunków rynkowych i dużych wahań surowca, LOTOS Asfalt wykorzystała szanse związane ze wzrostem zapotrzebowania rynku na ten produkt i osiągnęła najlepszy w historii spółki rezultat sprzedaży (wolumen). 5.5 Rynki eksportowe W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. wyeksportowała ponad 1,8 miliona ton produktów, z czego większość przypadła na eksport LPG, benzyny surowej. Jest to związane przede wszystkim z uruchomieniem instalacji DCU i dodatkową podażą tych produktów. Pozostałe główne produkty eksportowe Spółki według wielkości wolumenu to: asfalty, olej napędowy, benzyna motorowa, ciężki olej opałowy, paliwo lotnicze, oleje bazowe, frakcja ksylenowa, reformat. Sprzedaż eksportowa paliw produkowanych przez Grupę LOTOS S.A. odbywa się zarówno drogą lądową, jak i morską, przy czym większość sprzedaży realizowana jest tankowcami za pośrednictwem infrastruktury przeładunkowej, zarządzanej przez Naftoport. Przeładunek odbywa się za pośrednictwem dedykowanych około 12 kilometrowych rurociągów produktowych dla benzyny bezołowiowej, reformatu, oleju napędowego, paliwa lotniczego, benzyny surowej i oleju opałowego. Do transportu produktów wykorzystuje się tankowce o ładowności od 6 do 30 tysięcy ton. 5.6 Logistyka jako wsparcie segmentu produkcji i handlu Grupa Kapitałowa LOTOS systematycznie dostosowuje działania logistyczne do wymogów handlowych oraz tworzy efektywny, satysfakcjonujący klientów system dystrybucji, przy jednoczesnej optymalizacji. Celem tych działań jest tworzenie optymalnego łańcucha logistycznego, sprawnie funkcjonującego w zmieniającym się środowisku wewnętrznym i zewnętrznym. Połączenie rurociągami produktowymi i surowcowymi rafinerii w Gdańsku z bazą przeładunkową paliw płynnych w Porcie Północnym pozwala Grupie LOTOS osiągać znaczące korzyści dzięki obniżeniu kosztów transportu. Transport morski stanowi główną drogę wysyłek eksportowanych przez Spółkę produktów naftowych oraz istotną część dostaw surowców i komponentów do produkcji. W 2020 roku Spółka przeładowała w portach morskich około 5,7 mln ton ropy, produktów naftowych i komponentów paliwowych. Liczba obsłużonych zbiornikowców wyniosła 234 jednostek, w tym 60 zbiornikowców z ropą naftową. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 44 Mapa 3. Infrastruktura logistyczna Grupy Kapitałowej LOTOS Źródło: Spółka W 2020 roku Spółka pozyskała dodatkowe pojemności na paliwa i ropę naftową, zwiększające poziom bezpieczeństwa surowcowego i zdolności operacyjnych spółki. Zoptymalizowała także strukturę zapasów w celu osiągnięcia minimalnego poziomu kosztów ich utrzymywania przy jednoczesnym zabezpieczeniu potrzeb handlowych Grupy Kapitałowej LOTOS. W ramach optymalizacji kosztów operacyjnych Spółka kontynuowała prace w zakresie wykorzystania taboru kolejowego, uzyskując szereg korzyści w zakresie kosztów i liczby wykorzystywanych cystern kolejowych. Jednocześnie zmodernizowała i dostosowała część infrastruktury kolejowej pod cysterny z naciskiem do 22,5 tony na oś, co istotnie wpłynęło na zwiększenie dziennej ekspedycji produktów naftowych oraz zaoszczędzenie nalewu i ekspedycji około 2800 cystern w skali roku przy zachowaniu niezmienionego wolumenu. W obszarze logistyki wtórnej paliw Spółka przyjęła model współpracy z firmami przewozowymi, zapewniający odpowiednią elastyczność w obsłudze klientów przy jednoczesnej minimalizacji kosztów stałych. W 2020 roku Spółka kontynuowała prace nad rozwojem małotonażowych przeładunków morskich. Zakładany termin rozpoczęcia eksploatacji terminala na Martwej Wiśle to 2024 rok. W celu zwiększenia możliwości ekspedycyjnych z rafinerii i w ramach dostosowania infrastruktury do sytuacji na krajowym rynku paliw Grupa realizowała inwestycję budowy nalewaka kolejowego, którego planowane oddanie do użytku przewidziano na 2 kwartał 2021 roku. W roku 2020 Spółka wdrożyła interfejsy B2B elektronicznej wymiany danych z siatką baz LPG firmy Amerigas. Grupa LOTOS rozbudowała interfejsy z bazami PERN oraz bazą paliw w Szczecinie firmy Batchem o mechanizm on-line’owego blendingu paliw B7 wraz z dozowaniem dodatków klientów. W ramach zmian z systemem SENT, Spółka zaimplementowała w systemie SAP obsługę obrotu olejami opałowymi na nowych zasadach zgodnie z wymaganiami znowelizowanej ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi. Spółka wdrożyła także mechanizm automatycznego uzupełniania zgłoszeń do SENT w imieniu przewoźnika. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 45 Odpowiadając na zapotrzebowanie rynku, w dniu 14 stycznia 2020 roku Spółka podpisała umowy związane z rozbudową i modernizacją terminala paliw w Piotrkowie Trybunalskim. Rozpoczęty projekt zwiększy jego pojemności magazynowe czterokrotnie, tj. do ok. 11 tys. m³, oraz podwoi jego zdolność przeładunkową. Realizacja projektu planowana jest na lata 2021-2022. 5.6.1 Magazynowanie i dystrybucja paliw Funkcję ośrodka biznesowego zajmującego się profesjonalną działalnością związaną z magazynowaniem i dystrybucją paliw na terenie całego kraju pełni spółka LOTOS Terminale S.A. Spółka posiada 4 bazy paliw zlokalizowane w Czechowicach-Dziedzicach, Poznaniu, Piotrkowie Trybunalskim i Rypinie, w których przeładowuje łącznie ponad 2 miliony m³ paliw rocznie. LOTOS Terminale posiada spółkę zależną LOTOS Biopaliwa, która w ramach swojej działalności produkuje rocznie 100 tys. ton biokomponentów, wykorzystywanych przy produkcji biopaliw. 5.6.2 Transport kolejowy Istotnym elementem bezpieczeństwa produkcyjnego Grupy Kapitałowej LOTOS jest ekspedycja produktów transportem kolejowym z rafinerii w Gdańsku. O kompleksową realizację logistyki kolejowej dla całej Grupy Kapitałowej dba wyspecjalizowana w tym obszarze spółka LOTOS Kolej. W 2020 roku LOTOS Kolej realizowała następujące usługi kolejowe: o przewozy kolejowe towarów na terenie całego kraju, o samodzielne przewozy towarowe na terenie Niemiec i Czech, o świadczenie usługi trakcyjnej, o przewozy całopociągowe, przewozy pojedynczych wagonów, o utrzymanie taboru kolejowego, o ekologiczne czyszczenie cystern kolejowych, o ekspedycję towarów transportem kolejowym poza granicami kraju, o świadczenie obsługi bocznic kolejowych Grupy Kapitałowej LOTOS, o dzierżawę wagonów, o usługi szkolenia maszynistów. 2020 był rokiem spadków na rynku przewozów towarowych w Polsce. Na koniec grudnia 2020 roku przewozy towarowe na podstawie licencji wydanej przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego realizowało 84 przewoźników. W okresie od stycznia do grudnia 2020 roku przewieźli oni 223,22 mln ton towarów, czyli o 5,57% mniej niż rok wcześniej. Jednocześnie spadła średnia odległość przewozu, co spowodowało, że wolumen pracy przewozowej (mierzony tono- kilometrami) zmniejszył się w 2020 roku o 6,62%. Tabela 3. Dynamika rynku przewozów towarowych w Polsce 2020 2019 2020/2019 masa towarów (mln ton) 223,22 236,40 -5,6% praca przewozowa (mln tono-km) 52 203,39 55 905,46 -6,6% praca eksploatacyjna (mln pociągo-km) 77,50 82,34 -5,9% Źródło: Opracowanie własne LOTOS Kolej na podstawie danych Urzędu Transportu Kolejowego Mimo ogólnej tendencji spadkowej w 2020 roku, LOTOS Kolej utrzymała na rynku pozycję wicelidera w kategorii ilości pracy przewozowej. Spółka w 2020 roku zwiększyła swój udział w polskim rynku towarowych przewozów kolejowych (liczony według pracy przewozowej) z 9,79% na koniec grudnia 2019 roku do 10,36% na koniec grudnia 2020 roku. Spółka dokonała tego pomimo spadku wielkości pracy przewozowej z 5 474 mln ntkm (tzw. netto tonokilometry) w 2019 roku do 5 407 mln ntkm w 2020 roku (spadek o 1,2%) oraz spadku przewiezionej masy z 12 803 tys. ton w 2019 roku do 12 552 tys. ton w 2020 roku (- 2%), z czego 8,4 mln ton stanowiły materiały niebezpieczne, w transporcie których Spółka od lat utrzymuje pozycję lidera. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 46 Wykres 30: Przewozy kolejowe zrealizowane przez LOTOS Kolej w 2020 roku [tys. ton] Źródło: opracowanie własne LOTOS Kolej Wykres 31: Udziały w krajowym rynku przewozów towarowych w okresie od stycznia do grudnia 2020 wg pracy przewozowej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Transportu Kolejowego Spółka stale rozwija współpracę z klientami spoza Grupy Kapitałowej LOTOS zarówno w zakresie przewozów krajowych, jak i zagranicznych. W związku z pandemią COVID-19 i jej wpływem na sytuację gospodarczą Spółka w 2020 roku realizowała wdrożony w ramach Grupy Kapitałowej LOTOS Program Tarczy Antykryzysowej. W ramach tego programu Spółka uzyskała znaczne oszczędności, w szczególności w zakresie ograniczenia kosztów stałych, optymalizacji marży, ograniczenia inwestycji, optymalizacji wykorzystania wagonów i obniżenia czynszów dzierżawnych lokomotyw. Na mocy umów zawartych z NEWAG S.A. i Millenium Leasing Sp. z o.o. Spółka w 2020 roku pozyskała 4 nowe lokomotywy typu E6ACTab „Dragon 2. Łącznie w latach 2019-2020 roku Spółka użytkowała na mocy w/w umów 6 nowych lokomotyw tego typu. 177 708 1 612 2 578 3 567 5 016 6 037 8 397 10 468 10 553 9 412 10 639 12 603 12 670 13 335 12 501 12 803 12 552 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 27% 3% 4% 4% 5% 5% 10% 41% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Pozostali Freightliner PL Orlen Kol-Trans CTL Logistics PKP LHS DB Cargo Polska LOTOS Kolej PKP Cargo Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 47 W 2020 roku LOTOS Kolej kontynuowała realizację projektu zakupu nowoczesnego taboru intermodalnego, który objęty jest dofinansowaniem w wysokości około 74 mln zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014- 2020. Celem Projektu było zwiększenie udziału LOTOS Kolej w rynku transportu intermodalnego począwszy od 2020 roku. W ramach tego projektu wyłoniono dostawców i zawarto umowy na zakup 324 sztuk specjalistycznych wagonów platform oraz jednej lokomotywy elektrycznej. LOTOS Kolej z dniem 10 stycznia 2020 r. uzyskała Certyfikat bezpieczeństwa, który umożliwia LOTOS Kolej sp. z o.o. samodzielną realizację przewozów kolejowych na czeskiej infrastrukturze. W 2020 r. Spółka kontynuowała umowę z Siłami Zbrojnymi RP na przewóz paliwa lotniczego F-34 i w tym zakresie zawarła kolejną 4-letnią umowę ramową. Umowa jest skutkiem wygranego postępowania przetargowego. Spółka w 2020 roku kontynuowała przewozy na terytorium Niemiec. W 2020 roku korzystając z własnych maszynistów i usług niemieckich Spółka przewiozła ponad 527 tys. ton produktów i planuje tą ilość sukcesywnie zwiększać. Dzięki rozwojowi przewozów na terenie Niemiec, Spółka rozszerzyła swoją ofertę, a także zapewniła klientom szybkie i sprawdzone połączenia transportowe między Polską a krajami Europy Zachodniej. 5.7 Asortymentowa struktura sprzedaży segmentu produkcji i handlu W 2020 roku segment produkcji i handlu Grupy Kapitałowej LOTOS sprzedał 10 960 tys. ton produktów (o 4,4% mniej niż w 2019 roku). Dominująca część wolumenu sprzedaży, tj. 9 137 tys. ton (czyli 83,4%) trafiła na krajowy rynek. Krajowa sprzedaż wzrosła o 2,2%, zaś eksport spadł o 27,9% w porównaniu z 2019 rokiem. Główną część wolumenu sprzedaży stanowił olej napędowy, którego sprzedano 6 046 tys. ton (wzrost sprzedaży o 1,9%). Był on prawie w całości sprzedany krajowym nabywcom (98%). Istotny udział w strukturze wolumenowej sprzedaży miały także benzyny, których upłynniono 1 643 tys. ton (spadek wolumenu o 0,3%). Mniej sprzedano także produktów ciężkich (982 tys. ton, spadek wolumenu o 45,4%), głównie na skutek spadku sprzedaży zagranicznej, która miała główny udział w sprzedaży tej kategorii produktów. Tabela 4. Struktura asortymentowa sprzedaży segmentu produkcji i handlu (w t) 2020 2019 kraj eksport ogółem kraj eksport ogółem Benzyny 1 447 539 195 528 1 643 066 1 411 177 236 049 1 647 227 Benzyna do pirolizy 0 567 401 567 401 0 474 031 474 031 Reformat 0 43 867 43 867 0 0 0 Olej napędowy 5 912 456 133 837 6 046 294 5 932 327 0 5 932 327 Paliwo bunkrowe 109 331 0 109 331 94 537 0 94 537 Olej opałowy lekki 235 141 0 235 141 228 816 0 228 816 Produkty ciężkie 528 047 454 395 982 443 528 637 1 269 442 1 798 080 Jet 75 086 153 538 228 624 192 200 252 508 444 707 Oleje smarowe 34 570 42 673 77 243 26 752 42 295 69 047 Oleje bazowe 13 166 166 987 180 153 12 310 174 880 187 189 LPG 246 785 975,318 247 760 243 252 0 243 252 Pozostałe ropopochodne 534 643 63 581 598 224 265 724 79 747 345 471 SUMA 9 136 763 1 822 784 10 959 547 8 935 732 2 528 951 11 464 683 Ropa naftowa (materiał) 80 583 80 583 0 0 SUMA 9 217 346 1 822 784 11 040 130 8 935 732 2 528 951 11 464 683 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 48 6 Działalność Grupy Kapitałowej LOTOS w obszarze poszukiwań i wydobycia 6.1 Organizacja Obszaru Poszukiwań i Wydobycia Na dzień 31 grudnia 2020 roku Segment wydobywczy Grupy LOTOS był zorganizowany zgodnie ze strukturą biznesową przedstawioną na poniższym schemacie. Schemat 1. Struktura biznesowa Segmentu wydobywczego Źródło: Spółka Działalność poszukiwawczo-wydobywczą w Grupie Kapitałowej LOTOS prowadzą dwa wyspecjalizowane podmioty: LOTOS Petrobaltic oraz LOTOS Upstream. LOTOS Upstream (tzw. „LUPS”) realizuje plany rozwojowe w oparciu o swoje spółki zależne: LOTOS E&P Norge AS (działalność na Szelfie Norweskim), AB LOTOS Geonafta wraz ze swoimi spółkami zależnymi (działalność na obszarach lądowych Litwy), a także Baltic Gas sp. z o.o. oraz Baltic Gas i wspólnicy sp. z o.o. sp.k. (spółki celowe powołane do realizacji projektu zagospodarowania złóż gazu ziemnego B4/B6 na Morzu Bałtyckim). Spółka LOTOS Upstream UK Ltd została utworzona jako wehikuł potencjalnego rozwoju działalności poszukiwawczo - wydobywczej w Wielkiej Brytanii. W 2020 roku podjęto jednak decyzję o wycofaniu się z planów rozwoju na Szelfie Brytyjskim. Od 25 listopada 2020 roku spółka LOTOS Upstream UK znajduje się formalnie w likwidacji. LOTOS Petrobaltic wraz ze swoimi spółkami zależnymi koncentruje się na działalności poszukiwawczo-wydobywczej oraz operacyjno-serwisowej w obszarze bałtyckim, tj.: eksploatacji złoża B3, zagospodarowaniu złoża B8 w celu uruchomienia pełnej produkcji, realizacji projektów poszukiwawczych na Morzu Bałtyckim oraz koncesjach lądowych w Polsce. Równolegle, LOTOS Petrobaltic podejmuje inicjatywy rozwojowe w zakresie m.in. wykorzystania kompetencji inżyniersko-wykonawczo-projektowych i świadczenia usług dla sektora offshore. Podejmowane działania rozwojowe mają na celu zdywersyfikowanie przedmiotu działalności i źródeł przychodów. 6.2 Posiadane aktywa i wielkość wydobycia Grupa Kapitałowa LOTOS prowadzi działalność poszukiwawczo-wydobywczą na terenie Polski, Norwegii i Litwy. W 2020 roku wydobycie węglowodorów realizowane było: ze złóż zlokalizowanych: o na Morzu Bałtyckim - głównie ropa naftowa z niewielką ilością współwystępującego gazu ziemnego, o na Norweskim Szelfie Kontynentalnym - gaz i kondensat (tj. lekka ropa naftowa) z przewagą gazu ziemnego, o na lądzie, na Litwie – ropa naftowa. W 2020 roku, średnie dzienne wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego Grupy Kapitałowej LOTOS wyniosło 20,3 tys. boe/d, co oznacza roczny wolumen na poziomie blisko 1 mln toe (ton ekwiwalentu ropy). Około 71% łącznego wolumenu, tj. 14,4 tys. boe/d, pochodziło ze złóż norweskich. Na koniec 2020 roku, Grupa Kapitałowa LOTOS dysponowała łącznymi potwierdzonymi rezerwami ropy naftowej i gazu ziemnego w kategorii 2P na poziomie 74,8 mln boe, w tym 61,0 mln boe ropy naftowej (82% łącznych rezerw 2P) oraz 13,8 mln boe gazu ziemnego (18% łącznych rezerw 2P). Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 49 Mapa 4. Rezerwy i wydobycie Grupy Kapitałowej LOTOS Rezerwy ropy i gazu w kategorii 2P, stan na dzień 31 grudnia 2020 roku Średnia dzienna produkcja ropy i gazu w roku 2020 Źródło: Spółka Tabela 5. Struktura asortymentowa sprzedaży ropy naftowej i gazu ziemnego 2020 2019 wolumen w % wolumen w % Gaz ziemny w mln boe 3,55 44,1% 3,95 57,9% Ropa naftowa w mln bbl 4,50 55,9% 2,87 42,1% Ogółem ropa i gaz w mln boe 8,06 6,83 Źródło: Spółka 6.3 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza w Polsce Działalność poszukiwawczo-wydobywcza Grupy Kapitałowej LOTOS w Polsce prowadzona jest przez dwa podmioty, LOTOS Petrobaltic oraz LOTOS Upstream, a także ich spółki zależne i współzależne. Głównym obszarem aktywności jest polska strefa Morza Bałtyckiego. Dodatkowo działalność prowadzona jest w granicach RP na lądzie. Grupa Kapitałowa LOTOS, poprzez swoje spółki zależne i współzależne, prowadzi działalność poszukiwawczo- wydobywczą w Polsce łącznie na 9 koncesjach, uwzględniając: 3 morskie koncesje w fazie poszukiwawczo rozpoznawczej ropy naftowej i gazu ziemnego w obszarach Łeba, Rozewie i Gotlandia, 4 morskie koncesje na wydobywanie węglowodorów ze złóż B3, B8, B4 i B6, oraz 2 lądowe koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego w obszarach Młynary oraz Górowo Iławeckie. W 2020 roku, średnie dzienne wydobycie w Polsce wyniosło 5,3 tys. boe/dzień (+ 15,7% r/r), co stanowiło 26% łącznego wolumenu wydobycia Grupy Kapitałowej LOTOS. Wydobycie realizowane było ze złóż B3 i B8 zlokalizowanych na Morzu Bałtyckim. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 50 Według stanu na koniec 2020 roku, rezerwy węglowodorów LOTOS w Polsce wyniosły 46,0 mln boe w kategorii rezerw 2P (w tym: 42,0 mln boe ropy naftowej oraz 4,0 mln boe gazu ziemnego), co stanowiło 61% łącznych rezerw 2P Grupy Kapitałowej LOTOS. Równolegle do prowadzonej działalności poszukiwawczo-wydobywczej w Polsce, na przestrzeni 2020 roku LOTOS Petrobaltic podejmował inicjatywy rozwojowe w celu zdywersyfikowania przedmiotu działalności i źródeł przychodów, m.in. prowadzone były prace związane z uzyskaniem możliwości wejścia na nowo tworzący się rynek Morskich Elektrowni Wiatrowych (MEW). Ponadto, prowadzone były prace koncepcyjne związane z możliwością wdrożenia programu geosekwestracji dwutlenku węgla (podziemne składowanie CO 2 ) w zawodnionych strukturach na obszarze Morza Bałtyckiego. 6.3.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej Podmioty prowadzące działalność poszukiwawczo-rozpoznawczą oraz wydobycie węglowodorów ze złóż w obszarze Polski to głównie przedsiębiorstwa z większościowym udziałem kapitału Skarbu Państwa. Liderem jest PGNiG, który: o prowadzi prace poszukiwawczo-rozpoznawcze na obszarze 46 koncesji (41 samodzielnie, 5 we współpracy z innymi podmiotami). Na koniec 2020 roku stanowiło to 62% wszystkich koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego wydanych w Polsce; o posiada 189 koncesji na wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego ze złóż (96% wszystkich wydanych koncesji). Liderem w polskiej strefie Morza Bałtyckiego w obszarze poszukiwań i wydobycia jest Grupa Kapitałowa LOTOS. Wszystkie trzy morskie koncesje łączne na poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie węglowodorów, a także wszystkie cztery koncesje na wydobywanie węglowodorów z bałtyckich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w polskiej strefie ekonomicznej wydane zostały na rzecz spółek zależnych Grupy LOTOS i ich wspólnych przedsięwzięć. Na koncesjach wydobywczych obejmujących złoża gazu ziemnego B4/B6 prace realizowane są przy współpracy z partnerem CalEnergy Resources Poland sp. z o.o. Projekt realizowany jest poprzez spółki celowe Baltic Gas Sp. z o.o. oraz Baltic Gas Sp. z o.o. i wspólnicy Sp. k. Udział Grupy LOTOS w projekcie wynosi 51%. Tabela 6. Zestawienie podmiotów posiadających koncesje na poszukiwanie i rozpoznanie złóż węglowodorów oraz na wydobywanie węglowodorów ze złóż w Polsce . Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku Koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów Koncesje na wydobywanie węglowodorów ze złóż w Polsce PGNiG S.A. 46 (w tym 4 z Orlen Upstream oraz 1 z LOTOS Petrobaltic) 189 (w tym 1 z Orlen Upstream) Orlen Upstream Sp. z o. o. 14 (w tym 4 z PGNiG) 1 (z PGNiG) Grupa Kapitałowa LOTOS 5 (w tym 1 z PGNiG) 4 Northam Sp. z o.o. 4 Gemini Resources Ltd. 2 Palomar Capital - San Leon Energy BV 2 San Leon Energy PLC 2 Blue Gas N'R'G Sp. z o.o. 1 Central European Petroleum Ltd 1 KGHM Polska Miedź SA 1 Trias Sp. z o.o. 1 1 ZOK Sp. z o.o. 2 Łączna liczba wydanych koncesji 9 74 196 Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Klimatu Raporty i zestawienia dotyczące udzielonych koncesji – grudzień 2020 r. → https://bip.mos.gov.pl/pl/koncesje-geologiczne/raporty-i-zestawienia-dotyczace-udzielonych-koncesji-w-tym-zestawienia- otworow-wiertniczych/raporty-i-zestawienia-rok-2020/raporty-i-zestawienia-grudzien-2020-r/ 9 Do tej samej koncesji może być przypisane kilka firm. W związku z tym łączna liczba wydanych koncesji jest większa niż liczba firm, które otrzymały koncesje. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 51 6.3.2 Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS w ramach posiadanych koncesji w Polsce obejmują: o złoże produkcyjne B3: W 2020 roku średnie wydobycie ropy naftowej i współwystępującego gazu ziemnego wyniosło 1,6 tys. boe/dzień (+22% r/r). Zanotowany wzrost wydobycia r/r jest efektem skutecznie przeprowadzonego programu rekonstrukcji odwiertów: łącznie na przestrzeni 2020 roku przeprowadzono rekonstrukcję 8 odwiertów (w tym 2 zatłaczających) na złożu B3. Według stanu na koniec 2020 roku, pozostałe rezerwy wydobywalne w kategorii 2P złoża B3 kształtowały się na poziomie 12,6 mln boe. Eksploatacja zgodnie z aktualnym terminem ważności koncesji zakładana jest do roku 2031; o złoże produkcyjne B8: W 2020 roku średnie wydobycie ropy naftowej i współwystępującego gazu ziemnego wyniosło 3,7 tys. boe/dzień (+13% r/r). Według stanu na koniec 2020 roku, pozostałe rezerwy wydobywalne w kategorii 2P złoża B8 kształtowały się na poziomie 33,4 mln boe. Eksploatacja zgodnie z aktualnym terminem ważności koncesji zakładana jest do roku 2036; o złoża gazowe B4/B6 przygotowywane do zagospodarowania. Projekt realizowany poprzez spółki celowe Baltic Gas Sp. z o.o. oraz Baltic Gas Sp. z o.o. i wspólnicy Sp. k., przy współpracy z partnerem, firmą CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. Udział LOTOS w projekcie wynosi 51%. Zasoby wydobywalne złóż B4B6 w kategorii 2C (ang. contingent resources) szacowane są na poziomie 4,8 mld m³ gazu (udział 100%). Projekt znajduje się obecnie na etapie przygotowania finalnej decyzji inwestycyjnej (ang. Final Investment Decision, FID). Ponadto w obszarze posiadanych koncesji, Spółka prowadzi prace poszukiwawczo-rozpoznawcze w celu odkrycia dodatkowych zasobów ropy i gazu. Na przestrzeni 2020 roku, na koncesjach morskich Gotlandia, Łeba i Rozewie (udział LOTOS Petrobaltic 100%) trwały prace nad regionalnym modelem strukturalno-tektonicznym. Na koncesji lądowej Młynary (udział LOTOS Petrobaltic 100%) trwały prace przygotowawcze do wykonania zdjęcia sejsmicznego 3D, w tym m.in.: opracowano Dodatek nr 1 do Projektu Robót Geologicznych na wykonanie badań sejsmicznych oraz analizowano granice planowanego zdjęcia. Na koncesji lądowej Górowo Iławeckie (operator PGNiG udział 51%, udział LOTOS Petrobaltic 49%) trwały prace nad przejściem do etapu wiercenia otworu poszukiwawczego. Mapa 5. Koncesje spółek Grupy Kapitałowej LOTOS na obszarze RP Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 52 6.3.3 Logistyka Wydobycie ropy naftowej i współwystępującego gazu ziemnego ze złoża B3 odbywa się przy pomocy platformy produkcyjnej Baltic Beta i platformy bezzałogowej PG-1. Wydobyta ropa naftowa jest transportowana tankowcem lub zbiornikowcem i w całości sprzedawana do Grupy LOTOS S.A. Wydobyty gaz ziemny jest przesyłany rurociągiem podwodnym o długości ponad 80 km do Elektrociepłowni Energobaltic we Władysławowie, stanowiącej własność Energobaltic Sp. z o.o. (spółka w 100% zależna od LOTOS Petrobaltic). Wydobycie ropy naftowej ze złoża B8 odbywa się przy pomocy Centrum Produkcyjnego, które zostało przekazane do eksploatacji w dniu 1 października 2020 roku. Wydobyta ropa naftowa jest transportowana tankowcem lub zbiornikowcem i w całości sprzedawana do Grupy LOTOS S.A. Gaz ziemny będzie przesyłany rurociągiem podwodnym do Elektrociepłowni Energobaltic we Władysławowie. Zakupiona w 2019 roku platforma wiertnicza Petro Giant, po wykonaniu prac przystosowawczych i przeszkoleniu załogi, rozpoczęła w 2020 roku prace rekonstrukcyjne na bałtyckim złożu B3. Łącznie na przestrzeni 2020 roku przeprowadzono rekonstrukcję 8 odwiertów (w tym 2 zatłaczających) na złożu B3. Prowadzony program rekonstrukcji odwiertów ma na celu zmaksymalizowanie współczynnika sczerpania złoża i zwiększenia wydobycia. Usługi logistyki morskiej w obszarze Morza Bałtyckiego realizowane są przez spółki z Grupy Kapitałowej Miliana Shipholding Company Limited. Usługi te obejmują m.in.: odbiór i magazynowanie ropy naftowej w rejonie wydobycia, transport ropy naftowej ze złoża do portu, asystę ratowniczą dla platform. 6.4 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza w Norwegii Działalność poszukiwawczo - wydobywcza w Norwegii realizowana jest za pośrednictwem spółki zależnej LOTOS Exploration & Production Norge AS (LOTOS Norge), z siedzibą w Stavanger. Na koniec 2020 roku, spółka LOTOS Norge była udziałowcem 28 koncesji na poszukiwanie, rozpoznanie i wydobycie złóż węglowodorów na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Zgodnie z decyzją wydaną w 19 stycznia 2021 roku, spółka LOTOS Norge pozyskała udziały w 3 nowych koncesjach w Norwegii w wyniku rozstrzygnięcia rundy koncesyjnej APA 2020 (ang. Awards in Predefined Areas): PL 1098 (udział 50%), PL 1099 (udział 30%), oraz PL 1091 (udział 20%). Koncesje PL 1098 oraz PL 1099 znajdują się w obszarze nowego projektu rozwojowego NOAKA. Operatorem koncesji PL 1098 jest firma Sval Energi AS, który podobnie jak LOTOS Norge posiada w niej 50% udziałów. W przypadku koncesji PL 1099 funkcję operatora pełnić będzie firma AkerBP ASA (udział 40%), a skład konsorcjum tworzyć będzie dodatkowo firma Lundin Energy Norway AS (udział 30%). Koncesja PL 1091 mieści się natomiast w obszarze Sleipner, który jest głównym obszarem obecnej produkcji gazu i kondensatu LOTOS w Norwegii. Na koncesji tej LOTOS Norge będzie współpracować z firmą Lundin Energy Norway AS jako operatorem z udziałem 40% oraz partnerami KUFPEC Norway AS (udział 20%) i Petoro AS (udział 20%). Po formalnym przyjęciu nowych koncesji, portfel Grupy Kapitałowej LOTOS w Norwegii zwiększy się do 31 koncesji. W 2020 roku, średnie dzienne wydobycie Grupy Kapitałowej LOTOS w Norwegii wyniosło 14,4 tys. boe/dzień (-6,6% r/r), co stanowiło 71% łącznego wolumenu wydobycia Grupy Kapitałowej LOTOS. Wydobycie obejmowało gaz ziemny i kondensat ze złóż zlokalizowanych w obszarach Heimdal i Sleipner (w tym z uruchomionego w 3 kw. 2019 roku złoża Utgard). Według stanu na koniec 2020 roku, rezerwy węglowodorów GK LOTOS w Norwegii wyniosły 26,3 mln boe w kategorii rezerw 2P (w tym: 16,5 mln boe ropy naftowej oraz 9,8 mln boe gazu ziemnego), co stanowiło 35% łącznych rezerw 2P LOTOSU. 6.4.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej Aktywność w obszarze poszukiwań i wydobycia na Norweskim Szelfie Norweskim utrzymywała się w 2020 roku na wysokim poziomie pomimo trwającej pandemii COVID-19 oraz kryzysu na rynku surowców. Rok 2020 charakteryzował się wzrostem wydobycia węglowodorów i inwestycji w rozwój nowych złóż w stosunku do roku 2019. Obraz otoczenia rynkowego w Norwegii prezentują poniższe kluczowe statystyki 10 : o 155 mld NOK zrealizowanych inwestycji (z wyłączeniem poszukiwań) (+ 2% r/r), o 3,89 mln boe/dzień zrealizowanego średniego wydobycia węglowodorów (+6% r/r), o 14 nowych odkrytych złóż, o 4 nowe złoża oddanych do eksploatacji (Tor, Skogul, Ærfugl oraz Dvalin), o 31 wykonanych otworów poszukiwawczych. Na koniec 2020 roku w eksploatacji była rekordowa liczba 90 złóż. W 2020 roku wydobycie węglowodorów w Norwegii kształtowało się na średnim poziomie 3,89 mln boe/dzień i zanotowało wzrost o 6% w stosunku do roku 2019. Połowę wolumenu wydobycia stanowią frakcje ciekłe tj. ropa 10 Źródło: Statystyki Szelfu Norweskiego na podstawie publikacji i danych Norwegian Petroleum Directorate →https://www.npd.no/en/facts/publications/reports2/the-shelf/the-shelf-in-2020/ Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 53 naftowa, kondensat oraz NGL (ang. natural gas liquids). Norweski Dyrektoriat ds. Ropy zakłada utrzymanie trendu wzrostowego produkcji w horyzoncie roku 2025, przy oczekiwanym stabilnym wydobyciu węglowodorów na średnim poziomie około 4,0-4,4 tys. boe/dzień. Co istotne, oczekiwanym trendem jest optymalizacja kosztów eksploatacji oraz niższy poziom emisji gazów cieplarnianych, co przy wzroście wolumenu produkcji, powinno przełożyć się na wzrost efektywności i rentowności prowadzonych projektów wydobywczych. Wykres 32. Historyczny i planowany poziom wydobycia węglowodorów na Norweskim Szelfie Kontynentalnym (mln boe/dzień) Źródło: opracowanie własne na podstawie publikacji i danych Norwegian Petroleum Directorate → https://www.npd.no/en/facts/publications/reports2/the-shelf/the-shelf-in-2020/ Norweski Szelf Kontynentalny oferuje wciąż atrakcyjny potencjał wzrostu i generowania wartości dodanej dla firm z branży poszukiwawczo-wydobywczej. Według danych Norweskiego Dyrektoriatu ds. Ropy, rządowego organu administracyjnego, z łącznych zasobów ropy i gazu w Norwegii szacowanych na około 15,7 mld m 3 , ok. połowa stanowi wciąż potencjał do wydobycia, uwzględniając: pozostałe rezerwy wydobywalne w aktualnie eksploatowanych złożach bądź złożach będących w fazie zagospodarowania (około 18% łącznych zasobów), zasoby warunkowe w złożach już odkrytych (ok. 9%), a także zasoby perspektywiczne zidentyfikowane w obszarach poszukiwawczych (ok. 25%). W kolejnych latach, oczekiwany jest stabilny poziom inwestycji w rozwój nowych złóż, wspierany dodatkowo systemem nowych ulg podatkowych wprowadzonych w Norwegii w 2019 roku. 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Frakcje ciekłe Gaz ziemny Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 54 Wykres 33. Potencjał zasobowy Norweskiego Szelfu Kontynentalnego Źródło: Opracowanie własne na podstawie publikacji i danych Norwegian Petroleum Directorate → https://www.npd.no/en/facts/publications/reports2/the-shelf/the-shelf-in-2020/ Otoczenie konkurencyjne w Norwegii podlega zmianom, przy czym najbardziej widoczne trendy obserwowane w ciągu ostatnich kilku lat to: bardzo aktywne procesy konsolidacji aktywów i spółek, większa aktywność rynkowa firm wspieranych przez fundusze typu private equity, a także kontynuacja procesów dezinwestycji portfeli wydobywczych na Morzu Północnym przez duże koncerny międzynarodowe i w rezultacie zmniejszenie ich udziału rynkowego. Na koniec 2020 roku, działalność poszukiwawczo-wydobywczą w Norwegii prowadziło łącznie 37 firm. W ostatniej dekadzie widoczny jest spadek liczby aktywnych graczy rynkowych, co wynika z prowadzonych procesów konsolidacyjnych (rekordową liczbę 56 firm zanotowano w 2013 roku). Pozycję lidera na Szelfie Norweskim utrzymuje firma Equinor, która odpowiada za ok. 70% produkcji ropy i gazu z Szelfu Norweskiego. Ważną grupę inwestorów branżowych, która zwiększyła swój udział rynkowy w ostatnich latach, stanowią firmy średniej wielkości jak: AkerBP, LOTOS E&P Norge, Lundin, MOL, Neptun, OMV, Vår Energi czy Wintershall DEA. Kolejną grupą inwestorów są firmy małe jak: OKEA, Pandion, Sval Energy, Wellesley oraz spółki z sektora użyteczności publicznej (utility) jak Edison i PGNiG. Na rynku działają także duże międzynarodowe koncerny tzw. Majors, chociaż ich udział w rynku uległ zmniejszeniu w ostatnich latach. Spółka LOTOS E&P Norge, z aktualną produkcją około 14,4 tys. boe/d i poziomem rezerw 2P około 26 mln boe, posiada około 0,4% udziału w rynku. Tabela 7. Grupy inwestorów prowadzących działalność wydobywczą w Norwegii. 2020 2019 Duże firmy norweskie (Equinor, Petoro) 2 2 Duże koncerny typu Majors (ConocoPhillips, Shell, Total) 3 3 Średnie firmy (np. AkerBP, LOTOS, Lundin, MOL, Vår Energi) 19 20 Małe firmy (np. OKEA, Pandion, Sval Energy, Wellesley) 11 12 Firmy sektora utility (Edison, PGNiG) 2 2 Łączna liczba firm 37 39 Źródło: Opracowanie własne na podstawie publikacji i danych Norwegian Petroleum Directorate →https://www.npd.no/en/facts/publications/reports2/the-shelf/the-shelf-in-2020/ Podsumowując, Norweski Szelf Kontynentalny pozostaje atrakcyjnym obszarem aktywności firm z branży poszukiwawczo-wydobywczej, z uwagi na m.in.: wysoką perspektywiczność zasobową, wciąż duży potencjał nowych odkryć ropy naftowej i gazu ziemnego, obserwowane pozytywne trendy w zakresie redukcji kosztów, poprawy efektywności i rozwoju nowych technologii, aktywny rynek transakcyjny, a także stabilne środowisko fiskalne i regulacyjne. 48% 18% 9% 25% Rezerwy wydobyte Rezerwy Zasoby warunkowe Nieodkryte zasoby Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 55 6.4.2 Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) Kluczowe aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS w ramach posiadanych koncesji w Norwegii obejmują: o złoża produkcyjne w obszarze Heimdal tj. Atla (udział LOTOS Norge 20%), Skirne (udział 30%), Vale (udział 25,8%) oraz Heimdal (udział 5%). Pozostałe rezerwy wydobywalne w kategorii 2P szacowane są na 1,0 mln boe według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku (udział LOTOS Norge). Średnie wydobycie zrealizowane przez Spółkę ze złóż obszaru Heimdal w 2020 roku to 2,1 tys. boe/dzień; o złoża produkcyjne w obszarze Sleipner tj. Sleipner Vest, Sleipner East ze złożami satelitarnymi Gungne i Loke (udział LOTOS Norge 15%). Pozostałe rezerwy wydobywalne w kategorii 2P szacowane są na 11,2 mln boe według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku (udział LOTOS Norge). Średnie wydobycie zrealizowane przez spółkę ze złóż obszaru Sleipner w 2020 roku to 8,7 tys. boe/dzień; o złoże produkcyjne Utgard (udział LOTOS Norge 17,36%). Złoże zostało uruchomione w 3 kw. 2019 roku i eksploatowane jest przy wykorzystaniu infrastruktury obszaru Sleipner. Pozostałe rezerwy wydobywalne w kategorii 2P szacowane są na 1,6 mln boe według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku (udział LOTOS Norge). Średnie wydobycie zrealizowane przez spółkę w 2020 roku to 3,7 tys. boe/dzień. Rezerwy i wydobycie złoża Utgard są poniżej pierwotnych oczekiwań, z uwagi na duże zawodnienie otworów produkcyjnych. W drugiej połowie 2020 oraz na początku 2021 roku, podjęte zostały interwencje w otworach w celu zahamowania silnej tendencji spadkowej złoża. Na początku marca 2021 roku realizowano wydobycie z 2 otworów produkcyjnych na stabilnym poziomie ok. 3,5 tys. boe/dzień dla udziału LOTOS Norge. o złoże Yme w fazie zagospodarowania (udział LOTOS Norge 20%). Operatorem złoża jest firma Repsol a zagospodarowanie odbywa się zgodnie z zatwierdzonym nowym planem zagospodarowania przy wykorzystaniu dzierżawionej platformy - Maersk Inspirer. Projekt jest w zaawansowanej fazie realizacji, z zakładanym terminem rozpoczęcia wydobycia (ang. First Oil) w 4 kw. 2021 roku. Rezerwy wydobywalne złoża w kategorii 2P szacowane są na 12,5 mln boe dla udziału LOTOS Norge według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku; o nowy projekt rozwojowy NOAKA: zagospodarowanie odkrytych złóż w obszarze na północ od hubu Heimdal: Frigg Gamma Delta, Rind, Langfjellet, Liatårnet, Fulla, Frøy (średni udział LOTOS Norge 10%), a także złóż Krafla oraz Askja, w których LOTOS nie posiada udziałów. Projekt jest na etapie opracowania optymalnej koncepcji zagospodarowania złóż. Łączny potencjał projektu NOAKA to ponad 500 mln boe zasobów wydobywalnych (udział 100%). Obok udziałów bezpośrednio w złożach spółka LOTOS Norge w ramach posiadanych koncesji jest także udziałowcem w infrastrukturze gazowej w obszarach Heimdal (5%) oraz Sleipner (15%), które stanowią centra przetwarzania oraz transportu gazu i kondensatu (tzw. huby gazowe) o strategicznym znaczeniu dla eksportu gazu z Norwegii do Europy Centralnej oraz Wielkiej Brytanii. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 56 Mapa 6. Koncesje spółki LOTOS Exploration & Production Norge AS Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku Źródło: Spółka 6.4.3 Logistyka Spółka LOTOS Norge jest udziałowcem w koncesjach obejmujących infrastrukturę wydobywczą w obszarach Heimdal oraz Sleipner w tym: centrum przetwarzania oraz transportu gazu i kondensatu Heimdal (Operator Equinor, udział LOTOS Norge 5%) oraz centrum przetwarzania oraz transportu gazu i kondensatu Sleipner (Operator Equinor, udział LOTOS Norge 15%). Wydobywany gaz ze złóż Heimdal i Sleipner wtłaczany jest do systemu rurociągów Gassled, a następnie dostarczany do punktów odbioru w Wielkiej Brytanii i Europie kontynentalnej (Niederlandy, Niemcy). Kondensat ze złóż Heimdal wtłaczany jest do systemu rurociągów Forties Pipeline System (FPS), a następnie dostarczany do punktu odbioru w Kinneil Terminal / Hound Point w Szkocji (Wielka Brytania), gdzie jest przetwarzany na produkty końcowe, tj. ropę naftową tzw. Forties Blend oraz frakcje gazowe. Kondensat ze złóż Sleipner transportowany jest rurociągiem do punktu odbioru w Karsto (Norwegia), gdzie jest przetwarzany na produkty końcowe tj. lekką ropę naftową tzw. Gudrun Blend oraz frakcje ciekłe (NGL). 6.5 Działalność poszukiwawczo-wydobywcza na Litwie Działalność poszukiwawczo-wydobywcza na Litwie realizowana jest za pośrednictwem spółki zależnej AB LOTOS Geonafta z siedzibą w Gargždai. Spółka posiada swoją własną grupę kapitałową, w skład której wchodzą następujące podmioty: o UAB Genciu Nafta (100% należy do AB LOTOS Geonafta), o UAB Manifoldas (100% należy do AB LOTOS Geonafta), o UAB Minijos Nafta (50% należy do AB LOTOS Geonafta). 6.5.1 Otoczenie konkurencyjne dla działalności wydobywczej Na Litwie nie ma aktywnego rynku E&P. Spółki z Grupy Kapitałowej LOTOS, należące do AB LOTOS Geonafta są jedynymi podmiotami prowadzącymi wydobycie ropy naftowej ze złóż litewskich. Grupa LOTOS jest 100% właścicielem za wyjątkiem spółki UAB Minijos Nafta, gdzie posiada 50%, a pozostali inwestorzy to: Tethys Oil AB, Odin Energy A/S i inwestorzy prywatni. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 57 6.5.2 Kluczowe aktywa Grupy LOTOS (poziom wydobycia i koncesje) W 2020 roku, średnie dzienne wydobycie LOTOS na Litwie wyniosło 0,6 tys. boe (-17% r/r). Stanowiło ono 3% łącznego wolumenu wydobycia Grupy Kapitałowej LOTOS. Wydobycie prowadzono na lądowych złożach ropy naftowej zlokalizowanych w obrębie bloków koncesyjnych: Girkaliai, Genciai, Kretinga, Nausodis, Klaipeda, Gargždai. Według stanu na koniec 2020 roku, rezerwy węglowodorów GK LOTOS na Litwie wyniosły 2,5 mln boe w kategorii rezerw 2P (100% ropa naftowa), co stanowiło 3% łącznych rezerw 2P Grupy Kapitałowej LOTOS. Mapa 7. Koncesje Grupy Kapitałowej AB LOTOS Geonafta Stan na dzień 31 grudnia 2020 roku Źródło: Spółka 6.5.3 Logistyka Wydobycie ropy naftowej ze złóż litewskich odbywa się przy pomocy lądowej infrastruktury wydobywczej. Wydobyta ropa naftowa transportowana jest drogą lądową do terminalu morskiego w Lipawie na Łotwie, a następnie tankowcem do Gdańska, gdzie jest w całości przetwarzana w gdańskiej rafinerii. Towarzyszący wydobyciu ropy gaz ziemny jest w całości spalany. 6.6 Kluczowe projekty rozwojowe Segmentu wydobywczego Projekt B8 Zagospodarowanie złoża ropy naftowej na Morzu Bałtyckim Projekt realizowany jest przez spółkę celową B8 Sp. z o.o. Baltic S.K.A. W 2020 roku ze złoża B8 wydobywano ropę naftową i współwystępujący gaz ziemny na średnim poziomie 3,7 tys. boe/d (+13% r/r). Równolegle, na przestrzeni 2020 roku prowadzone były prace związane z przekazaniem do eksploatacji Centrum Produkcyjnego na złożu B8. W szczególności, zakończono uruchomienie bloków technologicznych Centrum Produkcyjnego oraz z sukcesem przeprowadzono 30 dniowy test bloków technologicznych separacji i przesyłu ropy, zasilania turbiną gazową (gazem złożowym) oraz systemu zatłaczania wody. Centrum Produkcyjne uzyskało Świadectwo Klasy PRS zgodnie z obowiązującą normą P105. W dniu 01 października 2020 roku Centrum Produkcyjnego zostało przekazane do eksploatacji. Ponadto, prowadzone były prace związane z uruchamianiem systemu sprężania gazu, umożliwieniem przesyłu gazu ze złoża B8 do elektrociepłowni Energobaltic we Władysławowie i zakończeniem projektu zagospodarowania złoża. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 58 Kluczowe parametry projektu B8 (udział Grupy Kapitałowej LOTOS): ○ udział GK LOTOS 100% ○ rezerwy 2P 33,4 mln boe na dzień 31.12.2020 (91% ropa naftowa, 9% gaz ziemny) ○ aktualne wydobycie 3,5 tys. boe/d (4 kw. 2020 roku) Pełna zdolność Centrum Produkcyjnego została osiągnięta w 4 kw. 2020 roku, jednak termin zwiększenia wolumenów wydobycia ropy do średniego poziomu 5,0 tys. boe/d w okresie 5 lat jest uzależniony od pełnej realizacji zakładanych warunków technicznych oraz od sytuacji makroekonomicznej, w szczególności zaś od notowań ropy na globalnych rynkach. Projekt Yme Zagospodarowanie złoża ropy naftowej w Norwegii Projekt Yme jest w zaawansowanej fazie zagospodarowania. Operatorem złoża jest firma Repsol, udział LOTOS Norge w projekcie wynosi 20%. W 4 kw. 2020 roku osiągnięto ważny kamień milowy dla terminowej realizacji prac. Platforma Maersk Inspirer, która będzie służyła wydobyciu ze złoża YME, została przeholowana ze stoczni Egrsund, gdzie prowadzone były prace związane z jej przebudową. 31 grudnia 2020 roku została pomyślnie posadowiona na złożu. Aktualnie realizowana jest faza rozruchów offshore, z podłączaniem i uruchamianiem systemów produkcyjnych. Zakładany obecnie termin rozpoczęcia wydobycia ze złoża Yme (ang. First Oil) to 4 kw. 2021 roku. Na harmonogram projektu mogą mieć wpływ ograniczenia związane z panującą pandemią COVID-19, a także identyfikowane ryzyka prac na morzu, w tym m.in.: wydłużony okres prac związanych z fazą rozruchów oraz infrastrukturą podwodną, a także okna pogodowe wpływające na możliwość wykonania prac na morzu w warunkach zimowych. Kluczowe parametry projektu Yme (udział LOTOS) o udział GK LOTOS 20% o rezerwy 2P 12,5 mln boe/d na dzień 31 grudnia 2020 (100% ropa naftowa) o rozpoczęcie wydobycia 4 kwartał 2021 roku o planowane wydobycie 5,0 tys. boe/d (średnia 5-letnia od uruchomienia produkcji) o operator Repsol Norge AS Projekt B4/B6 Zagospodarowanie złóż gazu ziemnego na Morzu Bałtyckim Projekt B4/B6 dotyczy zagospodarowania złóż gazu ziemnego na Morzu Bałtyckim, przy współpracy z partnerem, firmą CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. Projekt realizowany jest poprzez spółki celowe Baltic Gas Sp. z o.o. oraz Baltic Gas Sp. z o.o. i wspólnicy Sp. k. Udział LOTOS w projekcie wynosi 51%. Zasoby wydobywalne złóż B4/B6 w kategorii 2C szacowane są na poziomie 4,8 mld m³ gazu (udział 100%). Finalna decyzja inwestycyjna (ang. Final Investment Decision, FID) nie została jeszcze podjęta, prowadzone są prace przygotowawcze. Projekt jest zdefiniowany od strony technicznej. Jednak trudna sytuacja związana ze skutkami pandemii COVID-19, perturbacjami na rynku wykonawców oraz gwałtownym spadkiem cen surowców nie sprzyja podjęciu FID w aktualnych warunkach rynkowych. Podjęcie FID i uruchomienie etapu konstrukcyjno-budowlanego planowane jest po ustąpieniu warunków kryzysu i obniżeniu ryzyk realizacyjnych. W międzyczasie finalizowane są postępowania formalno-administracyjne, niezbędne dla efektywnej realizacji projektu. W szczególności, w 2020 roku realizowano następujące kluczowe prace: (i) realizowano proces związany z pozyskaniem wymaganych zgód administracyjnych i środowiskowych oraz aktualizacją koncesji wydobywczych; (ii) uzyskano zatwierdzenie zmian koncesji wydobywczych, (iii) uzyskano decyzję środowiskową dla zakładu lądowego; (iv) uruchomiono przygotowania do wykonania badań archeologicznych wzdłuż trasy planowanego gazociągu, (v) uzyskano zatwierdzenia dokumentacji geologiczno- inżynierskiej pod budowę platform; (vi) wykonano specjalistyczne badania geotechniczne pod posadowienie platform; (vii) prowadzono prace nad umowami sprzedaży produktów naftowych z B4/B6, uzgadniano z Grupą LOTOS główne warunki handlowe umów na sprzedaż produktów. Kluczowe parametry projektu B4/B6 (udział LOTOS): o udział LOTOS 51% o zasoby 2C 17,9 mln boe na dzień 31 grudnia 2020 roku o decyzja inwestycyjna zależna od rozwoju sytuacji rynkowej o planowane wydobycie 4,3 tys. boe/dzień (średnia 5-letnia od uruchomienia produkcji) Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 59 Projekt rozwojowy NOAKA Planowane zagospodarowanie złóż w obszarze Greater Heimdal w Norwegii Projekt NOAKA dotyczy zagospodarowania odkrytych złóż w obszarze na północ od Heimdal: Frigg Gamma Delta, Langfjellet, Liatårnet, Rind, Fulla oraz Froy, ze średnim udziałem LOTOS na poziomie 10% i operatorem AkerBP, a także złóż Krafla oraz Askja, w których LOTOS nie posiada udziałów, a których operatorem jest firma Equinor. Projekt znajduje się na etapie opracowania optymalnej koncepcji zagospodarowania złóż. W 2 kw. 2020 roku osiągnięto istotny kamień milowy dla realizacji projektu: 11 czerwca AkerBP i Equinor zawarły porozumienie w sprawie warunków komercyjnych realizacji projektu. Stanowi to podstawę do rozpoczęcia prac nad przygotowaniem Planu Zagospodarowania Złóż (ang. Plan for Development and Operation, PDO). Harmonogram projektu zakłada wypracowanie PDO i przedłożenie do zatwierdzenia władz norweskich do końca 2022 roku. NOAKA jest jednym z kluczowych projektów rozwojowych na Szelfie Norweskim, z łącznym potencjałem ponad 500 mln boe zasobów wydobywalnych (udział 100%). Dla Grupy LOTOS projekt stanowi bazę do długofalowego rozwoju w Norwegii, przy współpracy z kluczowymi operatorami na Szelfie – AkerBP i Equinor. 6.7 Planowane postoje w 2021 roku Norwegia: o obszar Heimdal: zaplanowany postój w 2 kw. z uwagi na prace konserwacyjne Forties Pipeline System (21 dni); o obszar Sleipner: zaplanowany postój w 3 kw. z uwagi na prace modernizacyjne infrastruktury (21 dni). Polska: o zaplanowany jeden cykliczny krótki postój na złożu B3 w 2 kw. związany z odpięciem tankowca i rozładunkiem ropy (3 dni). Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 60 7 Rozwój organizacji i infrastruktury 7.1 Struktura Grupy Kapitałowej LOTOS W dniu 31 grudnia 2020 roku Grupa LOTOS S.A. była Jednostką Dominującą dla następującej grupy kapitałowej: Schemat 2. Struktura Grupy Kapitałowej LOTOS Stan na 31 grudnia 2020 roku 1) Skarb Państwa – 0,01% 2) Komandytariusz 3) Komplementariusz 4) CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. – 50% 5) CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. – Komandytariusz 6) BP Europa SE – 50% 7) Odin Energi A/S – 50% Spółki klasyfikowane jako wspólne przedsięwzięcia, niewchodzące w skład GK LOTOS Ponadto Grupa LOTOS S.A. posiada: – 8,97% udziałów w kapitale zakładowym P.P.P.P. „Naftoport” Sp. z o.o. (spółce należącej do Grupy Kapitałowej PERN z Płocka) – 17,3% akcji w spółce Grupa Azoty Polyolefins S.A. Źródło: Spółka W skład Grupy Kapitałowej LOTOS wchodzą podmioty o profilu produkcyjnym, usługowym i handlowym oraz fundacja. Oprócz spółek klasyfikowanych jako wspólne przedsięwzięcia oraz Fundacji LOTOS, wszystkie podmioty przedstawione na powyższym wykresie są konsolidowane metodą pełną. Jako Jednostka Dominująca, Grupa LOTOS S.A. określa strategię rozwoju Grupy Kapitałowej i poprzez uczestnictwo we władzach statutowych spółek może mieć wpływ na kluczowe decyzje dotyczące zarówno zakresu działalności, jak i finansów podmiotów tworzących jej grupę kapitałową. Powiązania kapitałowe Grupy LOTOS S.A. ze spółkami zależnymi wzmacniają więzi o charakterze handlowym. Transakcje Grupy LOTOS S.A. ze spółkami zależnymi odbywają się na warunkach rynkowych. Zmiany w strukturze Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku: o Grupa Azoty Polyolefins S.A. – Grupa LOTOS S.A. stała się akcjonariuszem spółki Grupa Azoty Polyolefins S.A. z udziałem w kapitale zakładowym wynoszącym 17,3%. → 16 listopada Grupa LOTOS S.A. objęła 15 967 352 sztuk akcji serii G, nowej emisji spółki Grupa Azoty Polyolefins S.A., wnosząc wkład pieniężny w łącznej wysokości 300 000 000 zł na pokrycie ceny Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 61 emisyjnej akcji nowej emisji. Nadwyżka wartości ceny emisyjnej akcji nad ich wartością nominalną (agio) zasiliła kapitał zapasowy ww. spółki; → 27 listopada w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego zostało zarejestrowane podwyższenie kapitału zakładowego spółki Grupa Azoty Polyolefins S.A. z 599 283 310 zł do 922 968 300 zł dzięki emisji 32 368 499 sztuk akcji serii G, nieuprzywilejowanych, o wartości nominalnej każdej akcji 10 zł. o LOTOS Vera Sp. z o.o. - Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki w dniu 31 grudnia podjęło uchwałę o rozwiązaniu spółki. o Infrastruktura Kolejowa Sp. z o.o. w likwidacji - wykreślenie z KRS. W rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wpis z dnia 21 września o uprawomocnieniu się wykreślenia Spółki z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego został ujawniony w dniu 22 stycznia 2021 roku. o LOTOS Upstream UK - otwarcie likwidacji: Wspólnicy Spółki w dniu 25 listopada. podjęli uchwałę o otwarciu likwidacji Spółki. Spółki w segmencie wydobywczym dokapitalizowane w 2020 roku: o LOTOS Exploration and Production Norge AS – rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego: → 7 stycznia w norweskim rejestrze przedsiębiorców (Brønnøysundregistrene) zarejestrowano dodatkowe 745 046 878 NOK, co stanowi wzrost z poziomu 3 686 843 122 NOK do 4 431 890 000 NOK → podwyższenie kapitału zrealizowano poprzez emisję prywatną dla LOTOS Upstream sp. z o.o. praw do akcji (1 prawo do akcji w cenie 1 NOK = 1 akcja o wartość 1,- NOK) w zamian za wkład pieniężny. o Baltic Gas Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i wspólnicy sp.k. – rejestracja podwyższenia wysokości wkładów umówionych. → 10 stycznia w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego zarejestrowano podwyższenie wkładów umówionych spółki przez jej dotychczasowych wspólników, tj.: − LOTOS Upstream sp. z o.o. - o kwotę 13 520 435 zł, z poziomu 104 363 301 zł do 117 883 736 zł, − CalEnergy Resources Poland sp. z o.o. – o kwotę 12 990 223 zł, z poziomu 125 440 241 zł do 138 430 464 zł. o SPV Petro Sp. z o.o. – rejestracja podwyższenia kapitału zakładowego. → 10 marca w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego zarejestrowano podwyższenie kapitału zakładowego spółki o 15 000 zł, z poziomu 5 000 zł do 20 000 zł poprzez utworzenie 300 nowych udziałów o nominale 50 zł każdy. → Dotychczasowy wspólnik, tj. Technical Ship Management Sp. z o.o. objął i pokrył, wszystkie nowe udziały wkładem pieniężnym. o Baltic Gas Sp. z o.o. – podwyższenie kapitału zakładowego → 19 czerwca. Zgromadzenie Wspólników spółki Baltic Gas Sp. z o.o. podjęło uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego o 50 000 zł, z poziomu 414 500 zł do 464 500 zł → Zgromadzenie Wspólników ustanowiło 1 000 nowych udziałów o wartości nominalnej 50 zł każdy. → Wszystkie nowo utworzone udziały zostały wniesione wkładem pieniężnym przez dotychczasowych wspólników, tj. LOTOS Upstream sp. z o.o. i „CalEnergy Resources Poland sp. z o.o. co nie zmieliło struktury własnościowej → 15 września ww. podwyższenie kapitału zostało zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. o LOTOS Upstream UK Ltd - podwyższenie kapitału zakładowego: → 23 września wspólnicy LOTOS Upstream UK Ltd podjęli uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego o 100 000 GBP, z poziomu 409 042 GBP do 509 042 GBP poprzez utworzenie 100 000 akcji zwykłych o wartości nominalnej 1 GBP za 1 akcję. → 25 września ww. podwyższenie kapitału zostało zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców Wielkiej Brytanii (Registrar of Companies, Companies House). Obniżenie kapitału zakładowego w 2020 roku w: o LOTOS Vera Sp. z o.o. → Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki LOTOS Vera Sp. z o.o. w dniu 15 czerwca podjęło uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego spółki o 39 995 000 zł, z 40 milionów zł do 5 000 zł, poprzez umorzenie 799 900 udziałów spółki. → 18 grudnia ww. obniżenie kapitału zostało zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Zmiany w strukturze Grupy Kapitałowej LOTOS po zakończeniu okresu sprawozdawczego: o LOTOS Lab Sp. z o.o. → Zbycie udziałów w celu umorzenia związanego z procedurą obniżenia kapitału zakładowego LOTOS Lab Sp. z o.o. – 25 lutego 2021 roku Grupa LOTOS S.A. podpisała z LOTOS Lab Sp. z o.o. umowę przeniesienia udziałów na podstawie której Grupa LOTOS zbyła na rzecz LOTOS Lab 196.000 udziałów w kapitale zakładowym o wartości nominalnej 500 złotych każdy, tj. 98 mln złotych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 62 7.2 Zatrudnienie i polityka wynagrodzeń 7.2.1 Zatrudnienie W dniu 31 grudnia 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS zatrudniała 5 473 pracowników wobec 5 368 pracowników na koniec 2019 roku (przyrost o 105 pracowników). Przyrost zatrudnienia wynikał z przejęcia części procesów wspólnych, realizowanych wewnątrz i poza Grupą Kapitałową LOTOS i przygotowań do postoju remontowego. Na koniec 2020 roku w Grupie LOTOS S.A. pracowało 1 685 osób, czyli o 46 osób więcej niż rok wcześniej. Znacznie wzrosło także zatrudnienie w następujących spółkach: LOTOS Serwis Sp. z o.o. (o 33 osoby), LOTOS Kolej Sp. z o.o. (o 17 pracowników), LOTOS Asfalt Sp. z o.o. (o 16 osób). Tabela 8. Zatrudnienie w Grupie Kapitałowej LOTOS (w osobach) 31.12.2020 31.12.2019 Stanowiska robotnicze Stanowiska nierobotnicze Ogółem Stanowiska robotnicze Stanowiska nierobotnicze Ogółem Grupa LOTOS S.A. 537 1 148 1 685 522 1 117 1 639 LOTOS Paliwa Sp. z o.o. 0 313 313 0 299 299 LOTOS Kolej Sp. z o.o. 726 365 1 091 727 347 1 074 LOTOS Oil S.A. 74 186 260 78 180 258 LOTOS Lab Sp. z o.o. 7 125 132 10 114 124 LOTOS Serwis Sp. z o.o. 387 147 534 359 142 501 LOTOS Straż Sp. z o.o. 81 16 97 81 15 96 LOTOS Asfalt Sp. z o.o. 141 141 282 134 132 266 LOTOS Upstream sp. z o.o. 0 13 13 0 13 13 LOTOS Ochrona Sp. z o.o. 168 24 192 168 23 191 LOTOS Infrastruktura S.A. 42 33 75 43 32 75 LOTOS Terminale S.A. 62 50 112 63 48 111 RC Ekoenergia Sp. z o.o. 40 24 64 39 28 67 LOTOS Biopaliwa Sp. z o.o. 24 19 43 24 14 38 LOTOS Petrobaltic S.A. 218 233 451 249 241 490 Energobaltic Sp. z o.o. 3 27 30 3 27 30 LOTOS E&P Norge AS 0 31 31 0 29 29 AB LOTOS Geonafta 24 14 38 32 9 41 Pozostałe spółki Grupy LOTOS 11 19 30 7 19 26 Grupa Kapitałowa LOTOS 2 545 2982 5 473 2 539 2 829 5 368 Źródło: Spółka Z uwagi na charakter pracy, wśród pracujących w Grupie Kapitałowej LOTOS przeważają mężczyźni. Na koniec 2020 roku stanowili oni 77,1% ogółu zatrudnionych. Natomiast w Grupie LOTOS S.A. udział mężczyzn w ogólnej liczbie zatrudnionych wynosił 68,8%. Grupa Kapitałowa LOTOS działając w branży naftowej wymaga na znacznej części stanowisk m.in. obsługi instalacji rafineryjnych, taboru kolejowego, platform poszukiwawczych i wydobywczych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku na stanowiskach robotniczych pracowało 46,5% pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS (o 0,7% mniej niż rok wcześniej). Na stanowiskach robotniczych pracowali głównie mężczyźni – 97,3% wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. Natomiast w Grupie LOTOS S.A. zatrudnieni na stanowiskach robotniczych stanowili 31,9% ogółu pracowników i byli to wyłącznie mężczyźni. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 63 Wykres 34. Struktura zatrudnienia w Grupie Kapitałowej LOTOS według płci i rodzaju zatrudnienia (w osobach) Źródło: Spółka 7.2.2 Wynagrodzenia władz statutowych Wynagrodzenie Członków Zarządu oraz Członków Rady Nadzorczej Spółki zostało ukształtowane zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 9 czerwca 2016 roku o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (dalej: „Ustawa”) oraz podjętymi na jej podstawie uchwałami. Wynagrodzenie Członków Rady Nadzorczej Spółki określa uchwała nr 3 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia „w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń Członków Rady Nadzorczej” z dnia 22 grudnia 2016 roku, zmieniona uchwałą nr 25 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 28 czerwca 2019 roku. Członkom Rady Nadzorczej Spółki przysługuje miesięczne wynagrodzenie obliczane jako iloczyn podstawy wymiaru, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 11 Ustawy oraz mnożnika wynoszącego: o dla Przewodniczącego Rady Nadzorczej – 1,7, o dla pozostałych Członków Rady Nadzorczej – 1,5. Wynagrodzenie Członków Zarządu Spółki określa uchwała nr 2 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia „w sprawie zasad kształtowania wynagrodzeń Członków Zarządu” z dnia 22 grudnia 2016 roku, zmieniona uchwałą nr 5 Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia z dnia 17 marca 2017 roku oraz zmieniona uchwałą nr 24 Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 28 czerwca 2019 roku, które zostały uszczegółowione uchwałą nr 168/IX/2017 Rady Nadzorczej Grupy LOTOS z dnia 8 marca 2017 roku z późniejszymi zmianami. W wykonaniu obowiązków wynikających z ustawy z dnia 16 października 2019 roku o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw, Spółka w 2020 r. wprowadziła w życie „Politykę Wynagrodzeń Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. (dalej: „Polityka Wynagrodzeń”). Polityka Wynagrodzeń została przyjęta uchwałą z dnia 30 czerwca 2020 roku przez Walne Zgromadzenie. Za informacje zawarte w Polityce Wynagrodzeń odpowiadają Członkowie Zarządu. Polityka Wynagrodzeń reguluje zasady dotyczące wynagrodzeń Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Spółki oraz zasady sporządzania przez Radę Nadzorczą corocznego sprawozdania o wynagrodzeniach, zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz ustawą z dnia 9 czerwca 2016 roku o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami. Celem postanowień Polityki Wynagrodzeń jest przyczynienie się do realizacji strategii biznesowej, długoterminowych interesów oraz stabilności Spółki. Pełny tekst obowiązującej Polityki Wynagrodzeń jest zamieszczony na stronie internetowej spółki pod adresem: → https://inwestor.lotos.pl/226/lad_korporacyjny/dokumenty_spolki Wynagrodzenie całkowite Członka Zarządu Spółki składa się z części stałej, stanowiącej wynagrodzenie miesięczne podstawowe (Wynagrodzenie Stałe) oraz części zmiennej, stanowiącej wynagrodzenie uzupełniające za rok obrotow Spółki (Wynagrodzenie Zmienne). Wynagrodzenie Stałe dla Prezesa Zarządu oraz pozostałych Członków Zarządu jest ustalane w przedziale kwotowym mieszczącym się od 7 do 15 – krotności podstawy wymiaru 11 . Wynagrodzenie uzupełniające za dany rok obrotowy (Wynagrodzenie Zmienne) uzależnione jest natomiast 11 Podstawa wymiaru – przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. 2 463 76 1 675 1 154 2477 68 1741 1187 Mężczyźni - stanowiska robotnicze Kobiety - stanowiska robotnicze Mężczyźni - stanowiska nierobotnicze Kobiety - stanowiska nierobotnicze 31.12.2019 31.12.2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 64 od poziomu realizacji celów zarządczych i nie może przekroczyć 100% wynagrodzenia stałego w poprzednim roku obrotowym. W 2020 roku łączna kwota świadczeń wypłaconych Członkom Zarządu wyniosła 5,39 mln zł, podczas gdy w 2019 roku było to 6,42 mln zł. Tabela 9. Wynagrodzenia wypłacone i należne Członkom Zarządu Grupy LOTOS S.A. w 2020 roku (w mln zł) 12 Wynagrodzenie stałe Wynagrodzenie zmienne Odszkodow. z tyt. zakazu konkurencji Odprawa 13 Inne 14 Razem wypłacone Rezerwa na wynagrodz. zmienne 15 Mateusz Aleksander Bonca - 0,28 0,18 - - 0,47 - Patryk Demski - 0,15 0,04 - - 0,18 - Marcin Jastrzębski - - - - 0,003 0,003 - Jarosław Kawula 0,46 0,28 0,03 0,17 - 0,94 0,30 Marian Krzemiński 0,69 0,12 - - 0,03 0,84 0,42 Mariusz Machajewski - 0,17 - - - 0,17 - Paweł Jan Majewski 0,57 - - - 0,03 0,60 0,38 Zofia Paryła 0,69 0,12 - - 0,04 0,85 0,46 Robert Sobków - 0,22 0,04 - 0,01 0,26 0,27 Jarosław Wittstock 0,71 - - - - 0,71 0,70 Artur Cieślik 0,19 - - - 0,01 0,20 0,21 Piotr Walczak 0,17 - - - 0,01 0,17 0,17 Razem 3,46 1,34 0,29 0,17 0,13 5,39 2,91 Źródło: Spółka Tabela 10. Wynagrodzenia wypłacone i należne Członkom Zarządu Grupy LOTOS S.A. w 2019 roku (w mln zł) 12 Wynagrodzenie stałe Wynagrodzenie zmienne Odszkodow. z tyt. zakazu konkurencji Odprawa 13 Inne 14 Razem wypłacone Rezerwa na wynagrodz. zmienne 15 Mateusz Aleksander Bonca 0,75 0,70 - 0,18 - 1,63 0,50 Patryk Demski 0,42 0,24 0,31 - 0,002 0,97 0,27 Jarosław Kawula 0,69 0,73 - - - 1,42 0,51 Marcin Jastrzębski - 0,38 - - - 0,38 - Marian Krzemiński 0,21 - - - 0,01 0,22 0,22 Mariusz Machajewski - - - - - 0,00 0,17 Zofia Paryła 0,23 - - - 0,01 0,24 0,22 Robert Sobków 0,42 - 0,31 - 0,03 0,75 0,47 Jarosław Wittstock 0,69 0,12 - - - 0,81 0,51 Razem 3,41 2,17 0,62 0,18 0,05 6,42 2,87 Źródło: Spółka 12 Suma wartości cząstkowych może się różnić od podanych składowych z powodu zaokrągleń 13 Z tytułu rozwiązania umowy o świadczenie usług zarządzania 14 Obejmuje: koszty wynajęcia mieszkania oraz zwrot składek emerytalno-rentowych 15 Rezerwa założona na wynagrodzenie zmienne, którego wypłata uzależniona jest od realizacji celów postawionych przed Członkami Zarządu i wymaga zgody Rady Nadzorczej Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 65 W 2020 roku Członkowie Zarządu Grupy LOTOS S.A. nie pobierali wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji w radach nadzorczych spółek z Grupy Kapitałowej LOTOS. Z tytułu przestrzegania zakazu konkurencji po zakończeniu pełnienia funkcji Członkowi Zarządu przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości obliczonej jako: 0,5 krotności miesięcznego Wynagrodzenia stałego x6. Odszkodowanie płatne jest w 6 miesięcznych równych częściach. Umowę o świadczenie usług zarządzania (dalej: „Umowa”) zawiera się na czas pełnienia funkcji przez Członka Zarządu. W przypadku wygaśnięcia mandatu, w szczególności na skutek śmierci, odwołania lub złożenia rezygnacji, upływu kadencji, Umowa rozwiązuje się z ostatnim dniem pełnienia funkcji bez okresu wypowiedzenia i konieczności dokonywania dodatkowych czynności. Każda ze Stron ma prawo wypowiedzenia Umowy z: o 1 (jedno) miesięcznym terminem wypowiedzenia w przypadku pełnienia przez Zarządzającego Funkcji przez okres krótszy niż 12 (dwanaście) miesięcy, o 3 (trzy) miesięcznym terminem wypowiedzenia w przypadku pełnienia przez Zarządzającego Funkcji przez co najmniej 12 (dwanaście) miesięcy. o Ze skutkiem natychmiastowym w przypadku istotnego naruszenia postanowień zawartej Umowy. Członkowie Zarządu może zostać przyznana odprawa w razie rozwiązania albo wypowiedzenia Umowy przez Spółkę, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków wynikających z tej Umowy, w wysokości nie wyższej niż trzykrotność części stałej wynagrodzenia, pod warunkiem pełnienia przez niego funkcji przez okres co najmniej dwunastu miesięcy przed rozwiązaniem tej umowy. Wynagrodzenia Członków Rady Nadzorczej zostały przedstawione w Tabeli 11. Członkowie Rady Nadzorczej nie otrzymywali wynagrodzeń i nagród z tytułu pełnienia funkcji we władzach spółek z Grupy Kapitałowej LOTOS. Tabela 11. Wynagrodzenia Członków Rady Nadzorczej (w mln zł) 2020 2019 Ciach Piotr 0,08 0,08 Figura Dariusz 0,08 0,08 Golecki Mariusz - 0,07 Kozłowska-Chyła Beata 0,10 0,10 Lewandowska Katarzyna 0,08 0,08 Lewandowski Adam 0,08 0,08 Rybicki Grzegorz 0,08 0,08 Szklarczyk-Mierzwa Agnieszka 0,05 0,09 Razem 0,55 0,66 Źródło: Spółka 7.2.3 Pozafinansowe składniki wynagrodzeń przysługujące Członkom Zarządu i kluczowym menedżerom Członkom Zarządu oraz kluczowym menedżerom przysługiwały następujące świadczenia dodatkowe: o samochód służbowy w zależności od zakresu obowiązków – udostępniany zgodnie z obowiązującą w Spółce procedurą dot. Zasad przydziału, pozyskiwania oraz używania samochodów służbowych, lub na podstawie uchwał Rady Nadzorczej w przypadku samochodów służbowych użytkowanych przez Członków Zarządu, o możliwość korzystania ze świadczeń medycznych dla pracownika oraz członków jego najbliższej rodziny wg. preferencyjnych, wynegocjowanych przed Grupę LOTOS warunków i stawek. Koszty tych świadczeń ponoszą Członkowie Zarządu (poprzez potrącenie z wynagrodzenia), o umowa ubezpieczenia na życie na czas obowiązywania umowy o pracę na preferencyjnych warunkach wynegocjowanych przez Spółkę, przy czym Członkowie Zarządu ponoszą jej koszty poprzez potrącenie z wynagrodzenia, o możliwość skorzystania z grupowego ubezpieczenia na życie w funduszu inwestycyjnym w wysokości miesięcznej składki 250 zł, pokrywanej przez Grupę LOTOS. Członkowie Zarządu ponoszą jej koszty poprzez potracenie z wynagrodzenia, o możliwość skorzystania z dofinansowania szkoleń w kwocie 15 tys. zł rocznie. W dniu 22 stycznia 2020 roku Zarząd Grupy LOTOS uchylił dotychczas obowiązujące zasady zatrudniania i wynagradzania pracowników zajmujących kluczowe stanowiska menedżerskie. Zgodnie z tą decyzją wszyscy pracownicy Grupy LOTOS S.A. otrzymują jednakowe świadczenia dodatkowe opisane w Zakładowym Układzie Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 66 Zbiorowym Pracy. Dotychczasowe zapisy dotyczące świadczeń dodatkowych zapisane w umowach o pracę menedżerów pozostają jednak w mocy jako zapisy korzystniejsze niż zapisy Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. 7.2.4 Zobowiązania wynikające z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze dla byłych osób zarządzających i nadzorujących Emitent nie posiada w stosunku do byłych osób zarządzających i nadzorujących żadnych zobowiązań wynikających z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze. 7.2.5 Polityka wynagrodzeń i ocena jej funkcjonowania Jako pracodawca, Grupa LOTOS S.A optymalizuje kształtowanie wynagrodzeń, w tym szczególnie płacę zasadniczą i premię, tak by z jednej strony pracownicy mieli zapewnione konkurencyjne rynkowo wynagrodzenie, uzależnione od osiąganych wyników, a z drugiej Spółka i jej akcjonariusze uzyskiwali zwrot z zainwestowanego kapitału. Rozumiejąc rolę motywacyjnego oddziaływania wynagrodzeń, Grupa LOTOS S.A. promuje w szczególności tych pracowników, którzy poprzez swoje postawy, zachowania, kompetencje oraz efekty pracy przyczyniają się do jej rozwoju. Spółka oferuje swoim pracownikom warunki wynagradzania uwzględniające: o rodzaj wykonywanej przez nich pracy oraz kwalifikacji i kompetencji wymaganych do jej wykonania, o różnicowanie indywidualnych wynagrodzeń pracowników w powiązaniu z ich wynikami pracy, o realizację na oczekiwanym poziomie wyznaczonych celów i zadań, o szczególne osiągnięcia zawodowe skutkujące znaczną, nieoczekiwaną wartością dodaną dla Spółki. Poza wynagrodzeniem zasadniczym, zgodnym z przyporządkowanym przedziałem poziomu zaszeregowania, pracownikowi przysługują dodatkowe wynagrodzenia naliczane i wypłacane zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami prawa pracy, tj. za pracę w godzinach nadliczbowych oraz za pracę w porze nocnej. Od 2019 r. w spółce istnieją Pracownicze Plany Kapitałowe. Pracownicy mogą otrzymać indywidualne premie roczne według zasad określonych w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy (ZUZP) oraz nagrody specjalne za szczególne osiągnięcia zawodowe. Raz w roku przeprowadzany jest okresowy przegląd płac. Pracownikom zajmującym stanowiska typu kierowniczego i zarządczego oraz doradcom dyrektora i doradcom zarządu mogą zostać ustalone parametry premii rocznej zależne od realizacji indywidualnych celów rocznych. Cele są kaskadowane i formułowane wg. reguł SMART (Skonkretyzowane, Mierzalne, Ambitne, Realne i Terminowe). Cele indywidualne są powiązane z celami firmy, dzięki czemu działania całej organizacji mają spójny charakter a pracownicy są skoncentrowani na realizacji strategii firmy. Jednocześnie Grupa LOTOS S.A. dba o rozwój zawodowy pracowników, oferując indywidualne plany szkoleniowe oraz zapewniając pracownikom o dużym potencjale rozwojowym awanse i ścieżki kariery. W przyjętej formule wynagradzania osób zarządzających Grupy LOTOS S.A. znaczna jego część zależy od wyników osiągniętych przez Spółkę. W ocenie Spółki, stosowany obecnie system wynagrodzeń jest wystarczający, aby zapewnić realizację celów Spółki, w szczególności z punktu widzenia długoterminowego wzrostu wartości dla akcjonariuszy i stabilności jej funkcjonowania. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 67 8 Finanse Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku 8.1 Zasady sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego Skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS oraz jednostkowe sprawozdanie finansowe Grupy LOTOS S.A. zostały sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej („MSSF”) zatwierdzonymi przez Unię Europejską, opublikowanymi i obowiązującymi na dzień 31 grudnia 2020 roku. Zestawienie zmian w standardach zostało zawarte w Skonsolidowanym Sprawozdaniu Finansowym w nocie 4 (s. 10). 8.2 Główne czynniki kształtujące wynik finansowy W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS wygenerowała zysk operacyjny powiększony o amortyzację i oczyszczony ze zdarzeń jednorazowych (tzw. oczyszczona EBITDA wg LIFO) na poziomie 1 356,6 mln zł wobec 2 861,1 mln zł w 2019 roku (spadek o 52,6%). Główne czynniki wpływające na wynik Grupy Kapitałowej LOTOS: o przychody ze sprzedaży wyniosły 20 908,6 mln zł, czyli były o 8 584,7 mln zł (-29,1%) niższe niż w 2019 roku, przede wszystkim z powodu niższych notowań cen ropy i produktów naftowych na rynkach światowych oraz mniejszego wolumenu sprzedaży. Średni przychód netto ze sprzedaży przypadający na 1 tonę sprzedanego w 2020 roku wolumenu wyniósł 1 770 zł, czyli obniżył się o 665 zł (-27,3%) w relacji do 2019 roku. Wolumen sprzedaży produktów, towarów i materiałów ropopochodnych w 2020 roku obniżył się o 2,5% w porównaniu z 2019 rokiem. Największy spadek zanotowano dla produktów ciężkich (asfaltów i ciężkiego oleju opałowego). Szczegółowe rozbicie przychodów ze sprzedaży zaprezentowano w punkcie 8.2.1. niniejszego rozdziału; o zysk na sprzedaży wyniósł 1 466,9 mln zł (o 2 377,3 mln zł mniej niż w 2019 roku), co wynikało ze zmiennego trendu cen ropy naftowej oraz niskich cracków dla produktów naftowych. Z uwagi na stosowaną metodę wyceny zapasów według średniej ważonej ceny nabycia występuje opóźnienie przełożenia cen na koszt własny sprzedaży. Dlatego Grupa LOTOS S.A. prezentuje wynik z wyłączeniem efektu wyceny zapasów, tzw. EBIT wg LIFO i EBITDA wg LIFO, który jest dokładniejszym parametrem, przybliżającym rzeczywistą dochodowość w ramach segmentu produkcji i handlu (szersze informacje dotyczące kalkulacji wyniku EBITDA LIFO przedstawiono w punkcie 8.2.4.); o koszty sprzedaży zmniejszyły się o 0,9%, przede wszystkim na skutek niższego wolumenu sprzedaży zagranicznej; o wzrost o 6,2% kosztów ogólnego zarządu wynika głównie ze wzrostu świadczeń pracowniczych, związanego między innymi ze wzrostem zatrudnienia; o duży ujemny wynik na pozostałej działalności operacyjnej w wysokości -929,8 mln zł związany jest przede wszystkim z odpisami aktualizującymi w segmencie wydobywczym; o ujemny wynik na działalności finansowej -254,1 mln zł, głównie z powodu kosztów odsetek i prowizji oraz odpisu aktualizującego inwestycje w projekt B4/B6 (zagospodarowanie złóż gazowych na Morzu Bałtyckim). W związku ze stosowaniem zasady rachunkowości zabezpieczeń przepływów środków pieniężnych w odniesieniu do kredytów walutowych przeznaczonych na finansowanie Programu 10+ wyznaczonych na instrument zabezpieczający dla przyszłych transakcji sprzedaży produktów naftowych denominowanych w USD, w 2020 roku zostały odniesione dodatnie różnice kursowe z wyceny zabezpieczeń przepływów pieniężnych na kapitał rezerwowy w wysokości 221,2 mln zł. Tabela 12. Podstawowe elementy rachunku zysków i strat Grupy Kapitałowej LOTOS (w mln zł) 2020 2019 2020/2019 w mln zł w % Przychody ze sprzedaży 20 908,6 29 493,3 -8 584,7 -29,1% Koszt własny sprzedaży -19 441,7 -25 649,1 6 207,4 -24,2% Koszty sprzedaży -1 412,9 -1 425,6 12,7 -0,9% Koszty ogólnego zarządu -521,0 -490,8 -30,2 6,2% Wynik na pozostałej działalności operacyjnej -929,8 41,9 -971,7 -2 319,1% Zysk (strata) z działalności operacyjnej -1 396,8 1 969,7 -3 366,5 -170,9% Wynik na działalności finansowej -254,1 -281,7 27,6 -9,8% Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 68 Udział w wynikach netto wspólnych przedsięwzięć wycenianych metodą praw własności -1,9 4,2 -6,1 -145,2% Zysk (strata) przed opodatkowaniem -1 652,8 1 692,2 -3 345,0 -197,7% Podatek dochodowy 506,6 -539,3 1 045,9 - Zysk (strata) netto, w tym: -1 146,2 1 152,9 -2 299,1 -199,4% – przypadający akcjonariuszom jednostki dominującej -1 146,2 1 152,9 -2 299,1 -199,4% Źródło: Spółka Wykres 35. Dekompozycja czynników wpływających na wynik netto Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku (w mln zł) Źródło: Spółka Wykres 36. Źródła kreacji wyniku netto Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku (w mln zł) Źródło: Spółka -764,2 -615,1 -17,5 -1 396,8 -254,1 -1,9 -1 652,8 506,6 -1 146,2 EBIT - Segment wydobywczy EBIT- Segment produkcji i handlu Korekty konsolidacyjne Wynik operacyjny Działalność finansowa Pozostałe Wynik brutto Podatek dochodowy Wynik netto 1 152,9 -2 377,3 12,7 -30,2 -971,7 27,6 -6,1 1 045,9 -1 146,2 Wynik netto - 2019 Wynik brutto ze sprzedaży Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Wynik na pozostałej działalności operacyjnej Wynik na działalności finansowej Udział w wynikach netto wspólnych przedsięwzięć wycenianych metodą praw własności Podatek dochodowy Wynik netto - 2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 69 8.2.1 Przychody W 2020 roku przychody ze sprzedaży Grupy Kapitałowej LOTOS ukształtowały się na poziomie 20 908,6 mln zł (spadek o 29,1% w porównaniu do 2019 roku). Główną ich część stanowiły przychody ze sprzedaży olejów napędowych. Wyniosły one 11 814,0 mln zł (56,5% całości przychodów Grupy). W 2020 roku były one o 27,3% niższe niż w 2019 roku. Istotną rolę w strukturze przychodów odgrywały także wpływy z tytułu sprzedaży benzyn. Osiągnęły one poziom 3 032,7 mln zł (14,5% przychodów ogółem), przy czym ich wartość była o 30,2% niższa w porównaniu z 2019 rokiem. W 2020 roku 5,8% przychodów Grupy Kapitałowej LOTOS ze sprzedaży przypadało na produkty ciężkie. Wartość ich wyniosła 1 209,0 mln zł (spadek o 54,2% w stosunku do 2019 roku). W 2020 roku zwiększył się udział sprzedaży krajowej w strukturze przychodów ze sprzedaży Grupy Kapitałowej LOTOS. Przychody ze sprzedaży krajowej wyniosły 17 735,6 mln zł (84,8% całości przychodów) i zmniejszyły się o 26,5% w porównaniu z poprzednim rokiem. Tabela 13. Struktura asortymentowa przychodów ze sprzedaży Grupy Kapitałowej LOTOS (w mln zł) Segment wydobywczy Segment produkcji i handlu Razem 2020 2019 2020 2019 2020 2019 Benzyny 3 032,7 4 346,6 3 032,7 4 346,6 Benzyna surowa 752,7 936,9 752,7 936,9 Oleje napędowe 11 814,0 16 246,8 11 814,0 16 246,8 Paliwo bunkrowe 156,3 211,0 156,3 211,0 Lekki olej opałowy 492,1 618,8 492,1 618,8 Produkty ciężkie 1 209,0 2 639,7 1 209,0 2 639,7 Paliwo lotnicze 418,1 1 114,2 418,1 1 114,2 Oleje smarowe 345,4 291,4 345,4 291,4 Oleje bazowe 320,7 460,1 320,7 460,1 Gazy płynne 470,5 513,0 470,5 513,0 Ropa naftowa towar 37,6 37,6 0,0 Ropa naftowa produkt 332,7 233,9 332,7 233,9 Gaz ziemny 248,1 434,6 1,1 1,0 249,2 435,6 Frakcja ksylenowa 140,1 235,4 140,1 235,4 Pozostałe produkty, towary i materiały rafineryjne 0,2 410,7 338,0 410,9 338,0 Pozostałe produkty, towary i materiały 5,7 8,3 546,0 568,2 551,7 576,5 Usługi 60,7 53,8 354,4 372,8 415,1 426,6 Efekt rozliczenia rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych -240,2 -131,2 -240,2 -131,2 Razem 647,4 730,6 20 261,2 28 762,7 20 908,6 29 493,3 Sprzedaż krajowa 15,6 8,0 17 720,0 24 113,8 17 735,6 24 121,8 Sprzedaż zagraniczna 631,8 722,6 2 541,2 4 648,9 3 173,0 5 371,5 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 70 8.2.2 Koszty operacyjne Rok 2020 Grupa Kapitałowa LOTOS zamknęła z kosztami operacyjnymi 21 375,6 mln zł, czyli o 22,5% niższymi niż w poprzednim roku. Główne pozycje rodzajowe kosztów to: o zużycie materiałów i energii – przede wszystkim na skutek spadku ilości i wartości przerobionej ropy koszty te obniżyły się o 30,6% i o 6 820,6 mln zł w ujęciu r/r; o koszty usług obcych – wyniosły 1 433,1 mln zł (spadek o 2,4% w stosunku do 2019 roku). Mniejsza ich wartość spowodowana była głównie niższymi kosztami usług transportowych związanych z niższym wolumenem sprzedaży zagranicznej; o koszty świadczeń pracowniczych – ukształtowały się na poziomie 938,7 mln zł (wzrost o 2,0%); o amortyzacja – Grupa wykazała z tego tytułu koszty w wysokości 1 089,9 mln zł, tj. o 19,9% większe niż w 2019 roku. Wzrost ten dotyczy głównie: przekazanych do użytkowania instalacji projektu EFRA, w szczególności instalacji opóźnionego skoksowania (ang. DCU) w segmencie produkcji i handlu, a także amortyzacji naturalnej związanej z aktywami wydobywczymi w Norwegii; o podatki i opłaty – Grupa wykazała z tego tytułu koszty w wysokości 764,1 mln zł, tj. o 28,5% i 169,5 mln zł większe niż w 2019 roku. Wzrost ten uwzględnia rezerwę na Narodowy Cel Redukcyjny w wysokości 75,1 mln zł, wzrost rezerwy na pokrycie niedoboru uprawnień do emisji CO 2 na poziomie 71,7 mln zł oraz rezerwą na opłatę zastępczą (NCW) w wysokości 62,6 mln zł. Tabela 14. Koszty w układzie rodzajowym operacyjne Grupy Kapitałowej LOTOS (w mln zł) 2020 2019 Zmiana w % Amortyzacja 1 089,9 909,3 19,9% Zużycie materiałów i energii 15 462,7 22 283,3 -30,6% Usługi obce 1 433,1 1 468,1 -2,4% Podatki i opłaty 764,1 594,6 28,5% Koszty świadczeń pracowniczych 938,7 920,4 2,0% Pozostałe koszty rodzajowe 273,8 235,8 16,1% Wartość sprzedanych towarów i materiałów 977,7 1 046,5 -6,6% Razem koszty według rodzaju 20 940,0 27 458,0 -23,7% Zmiana stanu produktów oraz korekty kosztu własnego 435,6 107,5 305,2% Razem koszty operacyjne, w tym: 21 375,6 27 565,5 -22,5% Koszt własny sprzedaży 19 441,7 25 649,1 -24,2% Koszty sprzedaży 1 412,9 1 425,6 -0,9% Koszty ogólnego zarządu 521,0 490,8 6,2% Źródło: Spółka 8.2.3 Wynik na pozostałej działalności operacyjnej W 2020 roku wynik Grupy Kapitałowej LOTOS na pozostałej działalności operacyjnej był ujemny i wyniósł -929,8 mln zł wobec +41,9 mln zł w poprzednim roku. Uwzględniał on przede wszystkim nietypowe zdarzenia: o odpisy aktualizujące aktywa związane ze złożem YME na poziomie -460,6 mln zł (+105,4 mln zł odwrócenie odpisu w poprzednim roku), o odpisy aktualizujące aktywa związane ze złożem Utgard w wysokości -155,0 mln zł, o odpis z tytułu utraty wartości aktywów na złożach B3 na poziomie -118,3 mln zł, o odpis z tytułu utraty wartości aktywów na złożach B8 na poziomie -135,0 mln zł, o odpisy z tytułu utraty wartości aktywów związanych ze złożami litewskimi -29,1 mln zł (-8,9 mln zł w 2019 roku), o odpisy aktywów w obszarach Młynary i Górowo Iławeckie na poziomie -15,8 mln zł, o odpisy aktualizujące wartość stacji paliw w kwocie -8,8 mln zł (w 2019 roku -21,3 mln zł), o odwrócenie odpisów na aktywach w obszarze Heimdal na złożu Vale w wysokości +16,6 mln zł, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 71 o rezerwę na negatywne wyniki spraw sądowych w LOTOS Petrobaltic na poziomie -32,1 mln zł, o rozwiązanie i aktualizację rezerwy na koszty likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego w obszarze Heimdal w wysokości +13,8 mln zł, o rozwiązanie i aktualizację szacunku rezerwy na zobowiązania z tytułu warunkowych płatności związanej z nabyciem aktywów Sleipner w wysokości +4,5 mln zł (+44,5 mln zł w 2019 roku). Spółka nie identyfikuje innych niż wymienione wyżej nietypowych zdarzeń mających wpływ na działalność, osiągnięte zyski lub poniesione straty. 8.2.4 Wynik EBITDA LIFO Zgodnie z przyjętymi zasadami wyceny zapasów Grupa Kapitałowa LOTOS stosuje do wyceny rozchodu zapasów metodę średniej ważonej ceny nabycia. Stosowanie takiej metody wyceny zapasów powoduje opóźnienie przenoszenia efektów zmiany cen ropy naftowej w stosunku do cen wyrobów gotowych. W związku z powyższym wzrostowa tendencja cen ropy wpływa pozytywnie, a tendencja spadkowa odbija się negatywnie na osiąganych wynikach finansowych. Dla wyeliminowania powyższego zniekształcenia standardem zarządczym w sektorze rafineryjnym jest posługiwanie się wynikiem EBITDA LIFO, dzięki któremu ww. efekt opóźnienia zostaje wyeliminowany. Tabela 15. EBITDA według LIFO (w mln zł) 2020 2019 Zmiana 2020/2019 w mln zł w % Wynik operacyjny (1) -1 396,8 1 969,7 -3 366,5 -170,9% Amortyzacja (2) 1 089,9 909,3 180,6 19,9% Zdarzenia jednorazowe 16 (3) 923,6 -159,1 1 082,7 - Efekt LIFO (4) 739,9 141,2 598,7 - EBITDA LIFO ** (1+2+3+4) 1 356,6 2 861,1 -1 504,5 -52,6% * Wyniki 2020 roku pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. ** Wynik EBITDA LIFO oczyszczony ze zdarzeń jednorazowych. Źródło: Spółka 16 W 2020 roku: odpisy aktualizujące aktywa związane ze złożem YME na poziomie -460,6 mln zł, odpisy aktualizujące aktywa związane ze złożem Utgard w wysokości -155,0 mln zł, odpis z tytułu utraty wartości aktywów na złożach B3 na poziomie -118,3 mln zł, odpis z tytułu utraty wartości aktywów na złożach B8 na poziomie -135,0 mln zł, odpisy z tytułu utraty wartości aktywów związanych ze złożami litewskimi -29,1 mln zł, odpisy aktywów w obszarach Młynary i Górowo Iławeckie na poziomie -15,8 mln zł, odpisy aktualizujące wartość stacji paliw w kwocie -8,8 mln zł, odwrócenie odpisów na aktywach w obszarze Heimdal na złożu Vale w wysokości +16,6 mln zł, rezerwę na negatywne wyniki spraw sądowych w LOTOS Petrobaltic związaną z roszczeniami AGR na poziomie -32,1 mln zł, rozwiązanie i aktualizację rezerwy na koszty likwidacji kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego w obszarze Heimdal w wysokości +13,8 mln zł, rozwiązanie i aktualizację szacunku rezerwy na zobowiązania z tytułu warunkowych płatności związanej z nabyciem aktywów Sleipner w wysokości +4,5 mln zł, ujemne różnice kursowe w działalności operacyjnej -3,8 mln zł. W 2019 roku: odwrócenie odpisu aktualizującego nakłady związanego ze złożem YME na poziomie +105,4 mln zł, rozwiązanie i aktualizację szacunku rezerwy na zobowiązania z tytułu warunkowych płatności związanej z nabyciem aktywów Sleipner w wysokości około +44,5 mln zł, stratę z tytułu zaniechanych inwestycji na złożach norweskich na poziomie -41,2 mln zł, odpis z tytułu utraty wartości aktywów związanych ze złożami litewskimi -8,9 mln zł, odpis wartości statków w GK Miliana -5,9 mln zł, odpisy aktualizujące wartość stacji paliw w kwocie -21,3 mln zł, dodatnie różnice kursowe w działalności operacyjnej +66,0 mln zł, rozwiązanie odpisów na poziomie LIFO +20,5 mln zł. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 72 Oczyszczony wynik EBITDA LIFO Grupy Kapitałowej LOTOS za 2020 rok wyniósł 1 356,6 mln zł. Zdaniem Spółki spadek o 1 504,5 mln zł, tj. o 52,6% w stosunku do 2019 roku, kluczowego z punktu widzenia oceny działalności miernika finansowego jest uzasadniony znaczącym pogorszeniem się notowań surowców dla segmentu wydobywczego oraz niższych marż dla czterech głównych produktów segmentu produkcji i handlu (benzyny, oleju napędowego, paliwa lotniczego, lekkiego oleju opałowego). Oczyszczony wynik EBITDA LIFO zawierał: o wynik segmentu produkcji i handlu w wysokości 905,3 mln zł – zauważyć przy tym należy, że ze względu na wahania poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnice pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału 2020 roku w jego kalkulacji uwzględniony został koszt przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł, o wynik segmentu wydobywczego w wysokości 468,8 mln zł, o korekty konsolidacyjne na poziomie -17,5 mln zł. Wykres 37. Oczyszczona EBITDA LIFO oraz wynik netto Grupy Kapitałowej LOTOS w latach 2015-2020 (w mln zł) Źródło: Spółka 8.2.5 Wynik na działalności finansowej Główne czynniki wpływające na wynik na działalności finansowej w 2020 roku w wysokości 254,1 mln zł (-281,7 mln zł w poprzednim roku): o wynik skompensowania odsetek od zadłużenia, przychodów odsetkowych i prowizji wynoszący -223,8 mln zł (w 2019 roku -259,7 mln zł), o odpis aktualizujący inwestycje w projekt B4/B6 w kwocie -114,5 mln zł, o dodatnie saldo różnic kursowych w wysokości +42,1 mln zł (w 2019 roku: ujemne saldo -46,0 mln zł), o dodatni efekt wyceny i rozliczenia instrumentów pochodnych zabezpieczających ryzyko rynkowe na poziomie +65,7 mln zł (w 2019 roku +15,8 mln zł); o strata z tytułu utraty wartości instrumentów finansowych w wysokości -9,4 mln zł, związana z pożyczką udzieloną spółce Grupa Azoty Polyolefins S.A. 8.3 Sytuacja finansowa 8.3.1 Aktywa W dniu 31 grudnia 2020 roku aktywa ogółem Grupy Kapitałowej LOTOS wynosiły 21 856,4 mln zł wobec 23 672,1 mln zł rok wcześniej (spadek o 7,7%). Główne pozycje aktywów to: o rzeczowe aktywa trwałe o wartości 12 390,0 mln zł (56,7% całości aktywów Grupy). Wartość ich była o 6,6% niższa niż na koniec 2019 roku. Główną ich część stanowiły aktywa rzeczowe segmentu produkcji i handlu. 2 156 2 590 3 051 3 099 2 861 1 357 -263 1 015 1 672 1 587 1 153 -1 146 2015 2016 2017 2018 2019 2020 EBITDA LIFO Wynik netto Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 73 Wynosiły one 9 466,9 mln zł i zmniejszyły się o 1,8% w ciągu roku. Rzeczowe aktywa trwałe segmentu wydobywczego spadły o 19,5% do poziomu 2 923,1 mln zł (głównie na skutek odpisów aktualizujących aktywa trwałe w segmencie wydobywczym); o zapasy wycenione na 3 495,7 mln zł (16% aktywów Grupy). Ich niższa o 28% wartość jest skutkiem spadku cen; o należności z tytułu dostaw i usług na poziomie 1 693,9 mln zł, czyli 7,8% aktywów. Ich wartość była o 915,2 mln zł niższa niż rok wcześniej na skutek spadku notowań ropy, gazu ziemnego i produktów naftowych na rynkach światowych; o udziały i akcje w wysokości 309,8 mln zł w wyniku nabycia akcji Grupy Azoty Polyolefins S.A. oraz udzielone pożyczki na poziomie 195,9 mln zł w związku z realizacją umowy inwestycyjnej związanej z finansowaniem projektu Polimery Police; o aktywa z tytułu podatku odroczonego na poziomie o 209,7 mln zł wyższym niż w poprzednim roku związane głównie z odpisami w LOTOS Norge; o pozostałe aktywa krótko- oraz długoterminowe na zbliżonym poziomie, tj. 492,4 mln zł; o środki pieniężne i ich ekwiwalenty. Ukształtowały się one na poziomie 2 145,6 mln zł (9,8% aktywów) i były o 629,0 mln zł wyższe niż na koniec 2019 roku. Wykres 38. Aktywa Grupy Kapitałowej LOTOS (w mln zł) Źródło: Spółka 13 270,8 490,5 142,2 174,5 9,8 0,0 148,3 25,2 4 854,3 2 609,1 96,7 1 516,6 334,1 12 390,0 474,8 26,1 384,2 309,8 195,9 178,1 67,1 3 495,7 1 693,9 180,9 2 145,6 314,3 Rzeczowe aktywa trwałe Aktywa niematerialne Wspólne przedsięwzięcia wyceniane metodą praw własności Aktywa z tytułu podatku odroczonego Udziały i akcje Udzielone pożyczki Pozostałe aktywa trwałe Pochodne instrumenty finansowe Zapasy Należności z tytulu dostaw i usług Należności z tytułu podatku dochodowego Środki pieniężne i ich ekwiwalenty Pozostałe aktywa obrotowe 2019-12-31 2020-12-31 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 74 8.3.2 Pasywa W dniu 31 grudnia 2020 roku kapitał własny wynosił 11 573,8 mln zł (53,0% sumy bilansowej). Wartość jego była o 9,0% niższa niż na koniec 2019 roku. Spadek był głównie skutkiem obniżenia się poziomu zysków zatrzymanych o 1 337,5 mln zł. Spadek ten został zmniejszony o odniesione na kapitał rezerwowy dodatnie różnice kursowe z wyceny zabezpieczeń przepływów pieniężnych skorygowanych o efekt podatkowy w kwocie 179,2 mln zł oraz o wzrost o 16,7 mln zł różnic kursowych z przeliczenia. Główne pozycje zobowiązań to: o niższy o 342,9 mln zł stan kredytów, pożyczek, obligacji oraz zobowiązań z tytułu leasingu finansowego związany ze spłatą zadłużenia oraz przeszacowania po niższym kursie walutowym na koniec 2020 roku w porównaniu z kursem z końca 2019 roku; o zobowiązania z tytułu dostaw i usług w kwocie 1 636,0 mln zł (7,5% pasywów). Stan ich był o 15,7% niższy niż rok wcześniej na skutek mniejszego wolumenu zakupu ropy spoza GK LOTOS w grudniu 2020 roku w porównaniu z grudniem 2019 roku oraz zdecydowanie niższej ceny zakupu; o wyższy o 345,1 mln zł poziom pozostałych zobowiązań i rezerw związany utworzoną rezerwą na Narodowy Cel Redukcyjny, wzrostem rezerw na pokrycie niedoboru uprawnień do emisji CO 2 i na opłatę zastępczą (NCW) oraz wzrostem rezerw na koszty likwidacji i rekultywacji w segmencie wydobywczym; o spadek o 330,7 mln zł zobowiązań z tytułu podatku odroczonego (głównie w jednostce dominującej). Wykres 39. Pasywa Grupy Kapitałowej LOTOS (w mln zł) Źródło: Spółka Dług finansowy Grupy Kapitałowej LOTOS na 31 grudnia 2020 roku osiągnął poziom 4 073,5 mln zł, niższy o 342,9 mln zł w stosunku do końca 2019 roku, głównie na skutek spłaty kredytów inwestycyjnych. Dług netto wyniósł 1 927,9 mln zł wobec 2.899,8 mln zł na koniec 2019 roku. Wskaźnik relacji długu netto do zysku oczyszczonego EBITDA LIFO na 31 grudnia 2020 roku wyniósł 1,42x, co stanowi wzrost o 0,41 w stosunku do 31 grudnia 2019 roku. 8.4 Przepływy pieniężne Na dzień 31 grudnia 2020 roku stan środków pieniężnych w Grupie Kapitałowej LOTOS, uwzględniający zadłużenie na w rachunkach bieżących, wyniósł 1 923,4 mln zł. W ciągu 2020 roku przepływy pieniężne netto powiększyły stan środków pieniężnych i ich ekwiwalentów o 406,8 mln zł, przy czym: o z działalności operacyjnej Grupa Kapitałowa LOTOS wygenerowała 2 869,9 mln zł dodatnich przepływów pieniężnych, co potwierdza efektywne wykorzystanie aktywów i zdrowy biznes pomimo niesprzyjających okoliczności wynikających z pandemii COVID-19. Zostało to wzmocnione korzystnym ukształtowaniem się kapitału pracującego, a także skorzystaniem z narzędzi poprawiających sytuacją płynnościową (wykorzystanie faktoringu na koniec 2020 roku); 12 715,4 4 416,4 475,2 1 940,8 217,1 21,9 381,8 3 503,5 11 573,8 4 073,5 144,5 1 636,0 134,2 19,5 426,3 3 848,6 Kapitał własny Kredyty, pożyczki, obligacje oraz zobwiązania z tytułu leasingu finansowego Zobowiązania z tytułu podatku odroczonego Zobowiązania z tytułu dostaw i usług Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Pochodne instrumenty finansowe Świadczenia pracownicze Pozostałe zobowiązania i rezerwy 2019-12-31 2020-12-31 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 75 o przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej wyniosły -1 388,5 mln zł i obejmowały przede wszystkim wydatki z tytułu realizacji kluczowych rozwojowych projektów inwestycyjnych, w szczególności projektu EFRA, związanych z wydobyciem zasobów ropy naftowej i gazu ze złóż norweskich i bałtyckich. Uwzględniały także objęcie akcji spółki Grupa Azoty oraz udzieloną Grupie Azoty pożyczkę; o ujemne saldo przepływów pieniężnych z działalności finansowej w kwocie -1 089,8 mln zł, wynikało głównie z ujemnego salda wpływów z tytułu zaciągniętych kredytów, wydatków z tytułu spłaty kredytów (kredytu GL S.A. na finansowanie zapasów i inwestycyjnego na Program 10+; kredytu Inwestycyjnego LOTOS Asfalt) i pożyczek oraz zapłaconych odsetek, wypłaconej dywidendy i płatności zobowiązań z tytułu umów leasingu. Tabela 16. Przepływy środków pieniężnych (w mln zł) 2020 2019 Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na początek okresu 1 516,6 1 938,3 Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej 2 869,9 2 130,2 Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej -1 388,5 -407,9 Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej -1 089,8 -2 141,2 Zmiana stanu środków pieniężnych z tytułu różnic kursowych 15,2 -2,8 Zmiana stanu środków pieniężnych netto 406,8 -421,7 Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na koniec okresu 1 923,4 1 516,6 Źródło: Spółka 8.5 Wskaźniki finansowe W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS uzyskała niższe niż w poprzednim roku podstawowe wskaźniki rentowności. Ujemne wskaźniki rentowności/deficytowości, ROE, ROA ROACE, są bezpośrednio związane ze stratą netto Grupy Kapitałowej LOTOS za 2020 rok. Również wskaźniki rentowności odnoszące się do wyniku EBIT/EBITDA LIFO oczyszczony są na niższym poziomie niż w roku ubiegłym. Jest to skutek ogólnej sytuacji gospodarczej a przede wszystkim związanego z nią spadku notowań ropy naftowej i gazu ziemnego oraz spadku cracków na paliwa na rynkach światowych. Tabela 17. Wskaźniki rentowności Grupy Kapitałowej LOTOS 2020 2019 Marża EBIT LIFO (Oczyszczony wynik operacyjny LIFO / Przychody ze sprzedaży) w % 1,3 6,6 Marża EBITDA LIFO ((Oczyszczony wynik operacyjny LIFO + Amortyzacja) / Przychody ze sprzedaży) w % 6,5 9,7 Rentowność/(deficytowość) sprzedaży netto (Wynik netto / Przychody ze sprzedaży) w % -5,5 3,9 Stopa zwrotu z kapitału własnego – ROE (Wynik netto / Kapitał własny na koniec okresu) w % -9,9 9,1 Stopa zwrotu z aktywów – ROA (Wynik netto / Aktywa ogółem na koniec okresu) w % -5,2 4,9 Stopa zwrotu z kapitału zaangażowanego – ROACE (Wynik operacyjny po opodatkowaniu / (Kapitał własny + Dług netto na koniec okresu)) w % -8,4 10,2 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 76 Wykres 40. Miary rentowności dla Grupy Kapitałowej LOTOS (w %) Wykres 41. Wskaźniki płynności dla Grupy Kapitałowej LOTOS Marże EBITDA LIFO oraz EBIT LIFO oczyszczone z wpływu zdarzeń jednorazowych Źródło: Spółka Na koniec 2020 roku działalność Grupy Kapitałowej LOTOS charakteryzowała się zadowalającymi wskaźnikami płynności: o wskaźnik płynności bieżącej wyniósł 1,4 wobec 1,6 na koniec poprzedniego roku. Był to skutek spadku stanu aktywów obrotowych (-16,3%) przy spadku zobowiązań krótkoterminowych (-1%); o wskaźnik płynności szybkiej ukształtował się na poziomie zbliżonym do wskaźnika z poprzedniego roku 0,8. Wskaźnik ogólnego zadłużenia kształtował się także na bezpiecznym poziomie. Udział kapitału pracującego w aktywach wyniósł 9,7% wobec 15,1 % w 2019 roku, na skutek spadku poziomu kapitału pracującego o 1 449,5 mln zł (spadek o 1 539,6 mln zł stanu aktywów obrotowych i spadek stanu zobowiązań krótkoterminowych o 90,1 mln zł). Tabela 18. Wskaźniki płynności i zadłużenia Grupy Kapitałowej LOTOS 31.12.2020 31.12.2019 Wskaźnik płynności bieżącej (Aktywa obrotowe / Zobowiązania krótkoterminowe) 1,4 1,6 Wskaźnik płynności szybkiej ((Aktywa obrotowe - Zapasy) / Zobowiązania krótkoterminowe) 0,8 0,8 Udział kapitału pracującego w aktywach ((Aktywa obrotowe - Zobowiązania krótkoterminowe) / Aktywa ogółem) w % 9,7 15,1 Wskaźnik ogólnego zadłużenia (Zobowiązania ogółem / Aktywa ogółem) w % 47,0 46,3 Źródło: Spółka 10,3 9,7 6,5 7,9 6,6 1,3 5,3 3,9 -5,5 -8 -6 -4 -2 0 2 4 6 8 10 12 2018 2019 2020 Marża EBITDA LIFO Marża EBIT LIFO Rentowność netto 1,5 1,6 1,4 0,7 0,8 0,8 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8 2018 2019 2020 Wskaźnik płynności bieżącej Wskaźnik płynnosci szybkiej Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 77 W 2020 roku sytuacja w zakresie wskaźników rotacji przedstawiała się następująco: o cykl rotacji zapasów ukształtował się na poziomie 73,1 dnia, czyli był o 13,1 dnia dłuższy niż w poprzednim roku; o cykl obrotu należności wyniósł 37,7 dnia, czyli był wyższy o 9,9 dnia od zanotowanego w 2019 roku na skutek spadku średniego stanu należności z tytułu dostaw i usług o 4,2%, przy spadku przychodów ze sprzedaży o 29,1%. o cykl zobowiązań wyniósł 33,7 dnia, czyli był o 6,3 dnia dłuższy niż w poprzednim roku z powodu spadku średniego stanu zobowiązań z tytułu dostaw i usług (-7,2%) przy spadku kosztu własnego sprzedaży (-24,2%). W wyniku tych zmian cykl konwersji gotówki wydłużył się o 16,7 dnia w stosunku do poprzedniego roku. Tabela 19. Wskaźniki rotacji Grupy Kapitałowej LOTOS 31.12.2020 31.12.2019 Cykl zapasów ((Średni stan zapasów / Przychody ze sprzedaży) x 365) w dniach 73,1 60,0 Cykl należności ((Średni stan należności z tytułu dostaw i usług / Sprzedaż netto) x 365) w dniach 37,7 27,8 Cykl zobowiązań ((Średni stan zobowiązań z tytułu dostaw i usług / Koszt własny sprzedaży) x 365) w dniach 33,7 27,4 Cykl konwersji gotówki (Cykl zapasów + Cykl należności - Cykl zobowiązań) w dniach 77,1 60,4 Źródło: Spółka 8.6 Wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS w podziale na segmenty 8.6.1 Segment produkcji i handlu W 2020 roku przychody segmentu produkcji i handlu wyniosły 20 319,5 mln zł i były o 29,5% niższe niż w 2019 roku. Spadek ten był głównie efektem niższej o 26,8% średniej ceny sprzedaży w segmencie, która w 2020 roku wynosiła 1 841 zł/t. Również wolumen sprzedaży segmentu zmniejszył się o 3,7% w porównaniu do 2019 roku i wyniósł 11 040,1 tys. ton. Główną ich część stanowiły przychody ze sprzedaży olejów napędowych. Wyniosły one 11 814,0 mln zł i były o 27,3% niższe niż w 2019 roku. Istotną rolę w strukturze przychodów segmentu odgrywały także wpływy z tytułu sprzedaży benzyn. Ukształtowały się one na poziomie 3 032,7 mln zł, tj. o 30,2% niższym w porównaniu z 2019 rokiem. W segmencie produkcji i handlu za 2020 rok Grupa Kapitałowa LOTOS wykazała stratę na poziomie operacyjnym na poziomie -615,1 mln zł. Dla wyeliminowania wpływu na wynik operacyjny wyceny zapasów metodą średniej ważonej i tym samym opóźnienia efektów zmian cen ropy naftowej w stosunku do cen wyrobów gotowych standardem zarządczym w sektorze rafineryjnym jest posługiwanie się wskaźnikiem tzw. EBITDA LIFO. Dodatkowo dla celów zarządczych wynik operacyjny korygowany jest o zdarzania nietypowe/jednorazowe (np. różnice kursowe w działalności operacyjnej, odpisy aktywów). Wynik EBITDA LIFO oczyszczony z wpływu zdarzeń nietypowych w segmencie produkcji i handlu wyniósł 905,3 mln zł i obniżył się o 59,3% w porównaniu z rokiem 2019. Spadek wyniku jest przede wszystkim skutkiem niższych cracków dla podstawowych produktów naftowych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 78 Tabela 20. Wyniki finansowe segmentu produkcji i handlu (w mln zł) 2020 2019 2020/2019 w mln zł w % Przychody ze sprzedaży 20 319,5 28 826,2 -8 506,7 -29,5% Wynik operacyjny -615,1 1 474,7 -2 089,8 -141,7% Amortyzacja 767,9 673,1 94,8 14,1% EBITDA 152,8 2 147,8 -1 995,0 -92,9% Efekt LIFO 739,9 141,2 598,7 423,9% Zdarzenia jednorazowe 17 12,6 -65,2 77,8 - EBITDA LIFO oczyszczony 18 905,3 2 223,8 -1 318,5 -59,3% Źródło: Spółka 8.6.2 Segment wydobywczy W 2020 roku przychody ze sprzedaży segmentu wydobywczego wyniosły 1 111,5 mln zł, czyli spadły o 75,2 mln zł w porównaniu do 2019 roku. Wynikało to przede wszystkim ze spadku notowań ropy Brent dtd (-34,7%) i gazu ziemnego (-27,6%) na rynkach światowych. Wpływ spadku cen został znacznie zniwelowany dzięki wzrostowi o 18,0% wolumenu sprzedaży węglowodorów. Znaczny spadek cen węglowodorów spowodował spadek oczyszczonego wyniku EBITDA o 160,7 mln zł w porównaniu z poprzednim rokiem. Tabela 21. Wyniki finansowe segmentu wydobywczego (w mln zł) 2020 2019 2020/2019 w mln zł w % Przychody ze sprzedaży 1 111,5 1 186,7 -75,2 -6,3% Wynik operacyjny -764,2 487,2 -1 251,4 -256,9% Amortyzacja 322,0 236,2 85,8 36,3% EBITDA -442,2 723,4 -1 165,6 -161,1% Zdarzenia jednorazowe 19 911,0 -93,9 1 004,9 - EBITDA oczyszczony 468,8 629,5 -160,7 -25,5% Źródło: Spółka 17 W 2020 roku odpisy aktualizujące wartość stacji paliw w kwocie -8,8 mln zł i ujemne różnice kursowe z działalności operacyjnej na poziomie -3,8 mln zł. W 2019 roku odpisy aktualizujące wartość stacji paliw w kwocie -21,3 mln zł, dodatnie różnice kursowe z działalności operacyjnej na poziomie +66,0 mln zł, rozwiązanie odpisów na poziomie LIFO wynoszące +20,5 mln zł. 18 Wyniki 2020 roku pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. 19 W 2020 roku saldo odpisów i rezerw w kwocie -911,0 mln zł. W 2019 roku saldo odpisów i rezerw w kwocie 93,9 mln zł. Szczegóły w przypisie 16 na str. 71). Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 79 Wykres 42. Oczyszczona EBITDA LIFO Grupy Kapitałowej LOTOS w podziale na segmenty (w mln zł) 20 Źródło: Spółka 8.7 Kredyty i pożyczki 8.7.1 Kredyty bankowe Grupy LOTOS S.A. Kredyt na refinansowanie i finansowanie zapasów Na dzień 31 grudnia 2020 roku wykorzystanie kredytu na refinansowanie i finansowanie zapasów udzielonego przez konsorcjum banków (1 – zgodnie z tabelą 22 na s. 82), w kwocie nominalnej wynosiło 187,9 mln zł (50,0 mln USD). W dniu 2 grudnia 2020 roku podpisany został aneks do umowy na finansowanie i refinansowanie zapasów, zawartej dnia 10 października 2012 roku, skutkujący przedłużeniem okresu obowiązywania umowy do dnia 17 grudnia 2021 roku. Zmianie uległ skład konsorcjum bankowego będącego stroną umowy. Konsorcjum opuściły mBank S.A. oraz Intesa Sanpaolo S. p. A., a dołączyły do niego Erste Group Bank AG, ING Bank Śląski S.A. oraz PKO BP S.A. Ponadto zmianie uległ udział poszczególnych banków w kwocie kredytu, a także lista rachunków bankowych objętych zastawem rejestrowym, stanowiących jedno z zabezpieczeń kredytu. Wprowadzono również lub zaktualizowano zapisy dotyczące sankcji, FATCA, schematów podatkowych, przepisów antykorupcyjnych czy przypadków naruszeń. Refinansowanie kredytów zaciągniętych na finansowanie Programu 10+ W dniu 2 lipca 2019 roku Grupa LOTOS S.A. oraz konsorcjum banków (2 – zgodnie z tabelą 22 na s. 82), w skład którego weszły: • ING Bank Śląski S.A., • Bank PEKAO S.A., • PKO BP S.A., • Sumitomo Mitsui Banking Corporation Bank EU AG, • Intesa Sanpaolo S.p.A, • Caixabank S.A. (Spółka Akcyjna), • Industrial and Commercial Bank of China (Europe) S.A., • Erste Group Bank AG, 20 Wyniki 2020 roku pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. 344 688 863 917 630 469 1 781 1 901 2 198 2 176 2 224 905 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Segment wydobywczy Segment produkcji i handlu Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 80 podpisały umowy kredytowe na łączną kwotę 500 mln USD, w celu refinansowania kredytów zaciągniętych w 2008 roku na finansowanie Programu 10+. Na mocy podpisanych umów konsorcjum banków udzieliło Spółce: • kredytu terminowego w wysokości 400 mln USD, • kredytu obrotowego w wysokości 100 mln USD, z możliwością wykorzystania w USD, EUR lub PLN. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wynikające z powyższych umów kredyty wykorzystane były w kwocie nominalnej 1.424,9 mln zł, z czego 1.202,7 mln zł (320 mln USD) przypadało na kredyt terminowy, a 222,2 mln zł na kredyt obrotowy. Grupa LOTOS S.A. w ramach powyższych umów kredytowych zobowiązana jest do utrzymywania wskaźników dług netto / EBITDA na określonym poziomie. Na dzień 31 grudnia 2020 roku doszło do przekroczenia poziomu jednego ze wskaźników zapisanego w ww. umowach kredytowych. W związku z przewidywanym niespełnieniem wskaźników Spółka wystąpiła do banków finansujących z wnioskiem o tzw. waiver, dotyczący odstąpienia przez te podmioty od wykonania prawa do wypowiedzenia umowy i postawienia kredytu w stan wymagalności. W dniu 29 grudnia 2020 roku Spółka otrzymała pismo potwierdzające zgodę banków na niedotrzymanie wskaźników na dzień 31 grudnia 2020 roku. Pozostałe umowy kredytowe W dniu 5 grudnia 2019 roku Grupa LOTOS S.A. podpisała z bankiem PKO BP S.A. umowę kredytową na kwotę 2,0 mln EUR. Celem umowy jest finansowanie projektu Pure H2, którego przedmiotem jest budowa i uruchomienie infrastruktury do produkcji i sprzedaży wodoru o wysokiej czystości. Termin spłaty kredytu przypada na 23 grudnia 2023 roku. Oprocentowanie kredytu jest zmienne, oparte o stopę EURIBOR 3M. Zabezpieczenie kredytu stanowi oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Na dzień 31 grudnia 2020 roku Spółka nie wykazywała zobowiązań z tytułu tego kredytu. Ponadto Jednostka Dominująca ma możliwość korzystania z kredytów obrotowych w łącznej kwocie 150 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku, podobnie jak 31 grudnia 2019 roku Spółka nie wykazywała zobowiązań z tego tytułu. Finansowanie projektów wydobywczych LOTOS Exploration and Production Norge AS W dniu 21 marca 2019 roku spółka LOTOS Exploration and Production Norge AS podpisała z konsorcjum banków umowę kredytu RBL (finansowanie dla projektów wydobywczych oparte na zasobach złóż węglowodorów) z limitem 220 mln USD. W skład konsorcjum wchodzą banki BNP Paribas, Skandinaviska Enskilda Banken AB, PKO BP S.A., PEKAO S.A. oraz Bank Gospodarstwa Krajowego. Zabezpieczenie kredytu stanowią zastawy na akcjach spółki, licencjach, zapasach, rachunkach bankowych, cesja należności, cesja z umów ubezpieczeniowych. W ramach umowy kredytu RBL obowiązują dwie wyemitowane przez banki gwarancje: o gwarancja na kwotę 1.070 mln NOK na pokrycie zobowiązań likwidacyjnych Sleipner DSA wystawiona przez Bank BNP Paribas na rzecz ExxonMobil Exploration and Production Norge AS, o gwarancja na kwotę 167 mln NOK na pokrycie zobowiązań likwidacyjnych obszaru Heimdal wystawiona przez PKO Bank Polski na rzecz Spirit Energy Norway AS. W lipcu 2020 roku podpisano aneks do umowy, który wprowadził korzystne z punktu widzenia spółki zmiany takie jak: o wyłączenie z limitu zdolności kredytowej zobowiązań likwidacyjnych, dla których spółka zapewniła już pokrycie w gotówce, co pozwoliło na uwolnienie części zdolności kredytowej, o ograniczenie ryzyka kursowego poprzez zwiększenie częstotliwości, z jaką będzie przeliczana z NOK na USD wykorzystana kwota limitu kredytowego, o dodanie gwarancji Grypy LOTOS S.A. jako dodatkowej formy zabezpieczenia zobowiązań likwidacyjnych, w przypadku gdyby zdolność kredytowa spółki była niewystarczająca. W ramach umowy spółka ma możliwość korzystania z linii kredytowej w BNP Paribas. W dniu 17 grudnia 2020 roku, w ramach dostępnego limitu kredytowego, spółka podpisała umowę kredytu w wysokości 10 mln NOK. Przeznaczeniem kredytu jest pokrycie kosztów związanych z wydatkami na licencje. Data spłaty została ustalona na dzień 19 stycznia 2021 roku. Zadłużenie z tytułu kredytu na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosi 4,4 mln zł (10,0 mln NOK). 8.7.2 Kredyty bankowe pozostałych spółek Grupy Kapitałowej Łączna wartość zobowiązań z tytułu kredytów bankowych pozostałych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosiła 942,8 mln zł (31 grudnia 2019 roku: 1.178,0 mln zł). Na kwotę tę składały się głównie zobowiązania spółek LOTOS Asfalt Sp. z o.o. i LOTOS Paliwa Sp. z o.o. oraz spółki segmentu wydobywczego SPV Baltic Sp. z o.o. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 81 Umowa na finansowanie Projektu EFRA W dniu 30 czerwca 2015 roku spółka LOTOS Asfalt Sp. z o.o. i konsorcjum instytucji finansowych podpisały umowę kredytową (wraz z umowami towarzyszącymi), której celem jest uzupełnienie środków niezbędnych do sfinansowania realizacji Projektu EFRA. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość zobowiązań z tytułu powyższych umów kredytowych wynosiła 804,0 mln zł (31 grudnia 2019 roku: 956,7 mln zł). Kredyty bankowe spółki LOTOS Paliwa Sp. z o.o. Zobowiązania spółki LOTOS Paliwa Sp. z o.o. z tytułu kredytów bankowych związane są przede wszystkim z kredytami inwestycyjnymi udzielonymi przez bank PKO BP S.A., Pekao S.A oraz mBank S.A. na refinansowanie i finansowanie zakupu stacji paliw. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość zobowiązań z tytułu powyższych umów kredytów inwestycyjnych wynosiła łącznie 84,2 mln zł (31 grudnia 2019: 110,9 mln zł). Kredyt bankowy spółki SPV Baltic Sp. z o.o. W dniu 31 stycznia 2014 roku spółka SPV Baltic Sp. z o.o. zawarła umowę kredytu inwestycyjnego z Nordea Bank Polska S.A. (obecnie PKO BP S.A.) na sfinansowanie zakupu platformy wiertniczej (umowa z dnia 20 grudnia 2013 roku). Na dzień 31 grudnia 2020 roku zobowiązania z tego tytułu wynosiły 32,6 mln zł (31 grudnia 2019 roku: 39,8 mln zł). Zobowiązania z tytułu kredytów pozostałych spółek Grupy dotyczą kredytu spółki LOTOS Terminale S.A. (31 grudnia 2020 roku: 22,0 mln zł). 8.7.3 Pożyczki Pożyczki Grupy dotyczą głównie spółki SPV Baltic Sp. z o.o. (segment wydobywczy), która zawarła w dniu 31 stycznia 2014 roku umowę pożyczki z Agencją Rozwoju Przemysłu S.A., z przeznaczeniem na sfinansowanie zakupu platformy wiertniczej (umowa z dnia 20 grudnia 2013 roku). Na dzień 31 grudnia 2020 roku zobowiązania z tytułu tej pożyczki wynosiły 32,6 mln zł (31 grudnia 2019 roku: 39,8 mln zł). Zobowiązania z tytułu pożyczek pozostałych spółek Grupy dotyczą pożyczki spółki LOTOS Kolej Sp. z o.o. (31 grudnia 2020 roku: 3,0 mln zł) zaciągniętej w celu dofinansowania modernizacji lokomotyw. W 2020 roku spółkom z Grupy Kapitałowej LOTOS nie zostały wypowiedziane umowy dotyczące kredytów i pożyczek. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 82 Tabela 22. Informacje na temat kredytów i pożyczek Grupy Kapitałowej LOTOS na dzień 31 grudnia 2020 roku Spółka Nazwa (firma) banku/ jednostki ze wskazaniem formy prawnej Kwota kredytu / pożyczki wg umowy Kwota kredytu / pożyczki pozostała do spłaty Termin spłaty części Warunki finansowe (warunki oprocentowania, sposób płacenia odsetek, inne) Zabezpieczenia (część krótkoterminowa) (część długoterminowa) PLN Waluta PLN Waluta PLN Waluta krótko- terminowej długo- terminowej (mln) (mln) (mln) (mln) (mln) (mln) Grupa LOTOS S.A. Konsorcjum banków (1) - 400,0 USD 188,2 50,1 USD - - 20.12.2021 - oprocentowanie oparte o LIBOR USD 3M lub 6M w zależności od wybranego w danym momencie okresu odsetkowego + marża bankowa zastaw rejestrowy na zapasach, zastaw rejestrowy na rachunkach bankowych, cesja z umów ubezpieczenia zapasów, cesja z umów przechowywania zapasów, oświadczenie o poddaniu się egzekucji Grupa LOTOS S.A. Konsorcjum banków (2) 400,0 USD 300,2 79,9 USD 902,0 240,0 USD 15.07.2021 15.07.2024 oprocentowanie, oparte o LIBOR USD 1M / 3M / 6M w zależności od wybranego w danym momencie okresu odsetkowego + marża bankowa oświadczenie o poddaniu się egzekucji 100,0 USD 195,2 51,9 USD - - kredyt w rachunku bieżącym - 27,0 5,8 EUR - - kredyt w rachunku bieżącym - LOTOS Paliwa Sp. o.o. Konsorcjum banków (3) 150,0 - 16,6 - 25,0 - 31.12.2021 30.06.2023 WIBOR 3M + marża bankowa hipoteki LOTOS Paliwa Sp. o.o. Konsorcjum banków (4) 100,0 - 10,0 - 32,6 - 31.12.2021 31.03.2025 WIBOR 3M + marża bankowa hipoteki LOTOS Kolej Sp. z o.o. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku 6,9 - 0,7 - 2,3 - 30.11.2021 31.07.2024 0,8 stopy redyskontowej weksli, nie mniej niż 3% weksel in blanco, przelew wierzytelności LOTOS Asfalt Sp. z o.o. Konsorcjum instytucji finansowych (5) 300,0 - 0,2 - - - 20.02.2021 - WIBOR 1M + marża bankowa hipoteka kaucyjna, zastawy rejestrowe na zapasach, na zbiorze wszystkich rzeczy i praw, na wierzytelnościach, pełnomocnictwa do rachunków bankowych, oświadczenia o poddaniu się egzekucji, cesja praw z umów projektowych, ubezpieczeniowych i kontraktów handlowych, zastaw na udziałach Jednostki Dominującej w spółce LOTOS - 357,0 USD 164,1 43,7 USD 639,7 179,6 USD 22.03.2021 31.12.2024 LIBOR 3M lub LIBOR 6M + marża bankowa Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za 2020 rok 83 Konsorcjum banków (1): Pekao S.A., Société Générale S.A., Bank Handlowy w Warszawie S.A., Industrial and Commercial Bank of China (Europe) S.A. (Spółka Akcyjna) Oddział w Polsce, Banco Santander S.A., CaixaBank S.A. Oddział w Polsce, Sumitomo Mitsui Banking Corporation Bank EU AG, Erste Group Bank AG, ING Bank Śląski S.A., PKO BP S.A., Konsorcjum banków (2): ING Bank Śląski S.A., Pekao S.A., PKO BP S.A., Sumitomo Mitsui Banking Corporation Bank EU AG, Intesa Sanpaolo S.p.A., Caixabank S.A. (Spółka Akcyjna), Industrial and Commercial Bank of China (Europe) S.A. (Spółka Akcyjna), Erste Group Bank AG, Konsorcjum banków (3): Pekao S.A., PKO BP S.A., Konsorcjum banków (4): Pekao S.A., mBank S.A Konsorcjum instytucji finansowych (5): Bank Gospodarstwa Krajowego, Bank Millennium S.A., Pekao S.A., Bank Zachodni WBK S.A., PKO BP S.A., Powszechny Zakład Ubezpieczeń S.A., Powszechny Zakład Ubezpieczeń na Życie S.A. oraz Société Générale S.A. Źródło: Spółka Asfalt Sp. z o.o., cesja praw z umowy pożyczki warunkowej LOTOS Terminale S.A. Bank Millennium S.A. 50,9 - 5,0 - 17,0 - 31.12.2021 30.04.2025 WIBOR 3M + marża bankowa hipoteka, zastaw rejestrowy, cesja wierzytelności, cesja praw z polis ubezpieczeniowych SPV Baltic Sp. z o.o. PKO BP S.A. 100,0 - 7,5 - 25,1 - 31.12.2021 31.12.2024 WIBOR 1M + marża bankowa zastaw rejestrowy na udziałach, zastaw finansowy na udziałach, cesja praw z polis ubezpieczeniowych SPV Baltic Sp. z o.o. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. 100,0 - 7,5 - 25,1 - 31.12.2021 31.12.2024 WIBOR 1M + marża bankowa zastaw rejestrowy na udziałach, zastaw finansowy na udziałach, cesja praw z polis ubezpieczeniowych, weksel in blanco LOTOS Exploration and Prodcution Norge AS BNP Paribas - 10,0 NOK 4,4 10,0 NOK - - 19.01.2021 - NIBOR 1M + marża bankowa hipoteka, zastaw rejestrowy na zapasach, zastaw na rachunkach bankowych, cesja należności, zastaw na akcjach spółki 47,5 - 127,1 - RAZEM 847,7 225,6 USD 1.541,7 419,6 USD 27,0 5,8 EUR - - 4,4 10,0 NOK - - 926,6 1.668,8 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 84 Tabela 23. Informacje na temat pożyczek wewnątrzgrupowych Grupy Kapitałowej LOTOS na dzień 31 grudnia 2020 roku Jednostka udzielająca pożyczkę Jednostka otrzymująca pożyczkę Kwota pożyczki wg umowy Kwota pożyczki pozostała do spłaty Termin spłaty części Warunki finansowe (warunki oprocentowania, sposób płacenia odsetek, inne) Zabezpieczenia Data zawarcia umowy na dzień 31.12.2020 (część krótkoterminowa) (część długoterminowa) Waluta (mln) PLN Waluta PLN Waluta krótkoterminowej długoterminowej (mln) (mln) (mln) (mln) LOTOS Petrobaltic S.A. Energobaltic Sp. z o.o. 9,9 PLN 5,1 - - - 31.12.2021 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco z klauzulą „bez protestu” wraz z deklaracją wekslową 30.10.2013 LOTOS Petrobaltic S.A. Energobaltic Sp. z o.o. 5,8 PLN 2,3 - 2,6 - 31.12.2021 31.12.2022 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco z klauzulą „bez protestu” wraz z deklaracją wekslową 16.07.2019 LOTOS Petrobaltic S.A. Energobaltic Sp. z o.o. 10,0 PLN 10,2 - - - 30.06.2021 - WIBOR 1Y + marża Hipoteka, weksel in blanco 23.04.2020 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Petro Sp z o.o. 22,3 PLN 7,5 - 8,1 - 31.12.2021 15.01.2023 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco 06.06.2019 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Petro Sp z o.o. 14,8 PLN 5,0 - 5,4 - 31.12.2021 15.01.2023 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco 02.08.2019 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Petro Sp z o.o. 16,0 PLN - - 16,0 - - 15.01.2023 WIBOR 3M + marża Weksel in blanco 30.04.2020 LOTOS Petrobaltic S.A. B8 Sp. z o.o. SKA 8,5 PLN - - 10,8 - - 31.12.2022 WIBOR 3M + marża Weksel in blanco 20.10.2015 LOTOS Petrobaltic S.A. B8 Sp. z o.o. SKA 80,0 PLN 4,7 - 80,0 - 31.12.2020 01.07.2022 WIBOR 1Y + marża Weksel in blanco 30.10.2018 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Baltic Sp. z o.o. 14,0 USD - - 71,5 19,0 USD - 31.01.2022 LIBOR 6M + marża Weksel in blanco 23.12.2013 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Baltic Sp. z o.o. 46,3 PLN - - 42,4 - - 31.01.2022 WIBOR 6M + marża Weksel in blanco 27.01.2014 Kambr Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,2 USD 0,2 0,1 USD 0,1 0,0 USD 31.12.2021 30.06.2022 LIBOR 1M + marża Brak 29.05.2013 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 85 Petro Icarus Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 1,1 USD 1,3 0,3 USD 0,7 0,2 USD 31.12.2021 30.06.2022 LIBOR 1M + marża Brak 29.05.2013 Granit Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,2 USD 0,3 0,1 USD 0,1 0,0 USD 31.12.2021 30.06.2022 LIBOR 1M + marża Brak 29.05.2013 Bazalt Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,2 USD 0,2 0,1 USD 0,1 0,0 USD 31.12.2021 30.06.2022 LIBOR 1M + marża Brak 29.05.2013 Granit Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,6 USD 3,3 0,9 USD - - 30.06.2020 - LIBOR 1M + marża Brak 10.12.2014 Petro Icarus Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 3,6 USD 14,2 3,8 USD - - 30.06.2020 - LIBOR 1M + marża Brak 10.12.2014 Kambr Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,7 USD 3,5 0,9 USD - - 30.06.2020 - LIBOR 1M + marża Brak 10.12.2014 Bazalt Navigation Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,6 USD 3,1 0,8 USD - - 30.06.2020 - LIBOR 1M + marża Brak 10.12.2014 Miliana Shipping Group Miliana Shipmanagement Limited 0,2 USD 0,8 0,2 USD - - 31.12.2021 - LIBOR 1M + marża Brak 25.08.2016 Miliana Shipmanagement Limited St. Barbara Navigation Company Limited 1,1 USD 1,1 0,3 USD 0,8 0,2 USD 31.12.2021 30.04.2023 LIBOR 1M + marża Brak 10.11.2016 Petro Aphrodite Company Limited Miliana Shipmanagement Limited 0,2 USD 0,9 0,2 USD - - 30.06.2020 - LIBOR 1M + marża Brak 19.08.2016 Grupa LOTOS S.A. SPV Petro Sp z o.o. 0,7 USD - - 2,6 0,7 USD - 31.12.2022 LIBOR 1M + marża Weksel in blanco z klauzulą „bez protestu”, zabezpieczenie majątkowe na platformie wiertniczej 16.05.2019 Grupa LOTOS S.A. LOTOS Straż Sp. z o.o. 6,0 PLN 0,9 - 0,3 - 31.12.2021 30.04.2026 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco 09.01.2020 35,7 PLN 165,6 PLN 28,9 7,7 USD 75,9 20,1 USD 64,6 241,5 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 86 Tabela 24. Informacje na temat pożyczek wewnątrzgrupowych Grupy Kapitałowej LOTOS udzielonych w 2020 roku Jednostka udzielająca pożyczkę Jednostka otrzymująca pożyczkę Kwota pożyczki wg umowy Kwota pożyczki pozostała do spłaty Termin spłaty części Warunki finansowe (warunki oprocentowania, sposób płacenia odsetek, inne) Zabezpieczenia Data zawarcia umowy na dzień 31.12.2020 (część krótkoterminowa) (część długoterminowa) Waluta (mln) PLN Waluta PLN Waluta krótkoterminowej długoterminowej (mln) (mln) (mln) (mln) Grupa LOTOS S.A. LOTOS Straż Sp. z o.o. 6,0 PLN 0,9 - 0,3 - 31.12.2021 30.04.2026 WIBOR 1M + marża Weksel in blanco 09.01.2020 LOTOS Petrobaltic S.A. Energobaltic Sp. z o.o. 10,0 PLN 10,2 - - - 30.06.2021 - WIBOR 1Y + marża Hipoteka, weksel in blanco 23.04.2020 LOTOS Petrobaltic S.A. SPV Petro Sp z o.o. 16,0 PLN - - 16,0 - - 15.01.2023 WIBOR 3M + marża Weksel in blanco 30.04.2020 LOTOS Upstream Sp. z o.o. LOTOS Upstream UK Ltd. 0,1 GBP - - - - pożyczka spłacona LIBOR 3M + marża Brak 29.05.2020 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 87 8.8 Finansowanie projektu B8 w ramach emisji obligacji W roku 2016 spółka celowa B8 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Baltic S.K.A. (segment wydobywczy) zawarła z Bankiem Gospodarstwa Krajowego oraz Polskim Funduszem Rozwoju S.A. (Fundusz Inwestycji Infrastrukturalnych – Dłużny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych) umowy dotyczące finansowania zagospodarowania złoża ropy naftowej B8 na Morzu Bałtyckim, w tym umowy dotyczące programu emisji obligacji senioralnych oraz programu emisji obligacji podporządkowanych. W dniu 25 lipca 2018 roku spółka B8 spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Baltic S.K.A. zawarła z Bankiem Gospodarstwa Krajowego aneks do umowy programu emisji obligacji senioralnych oraz aneksy do warunków emisji obligacji, wyemitowanych przez spółkę i objętych przez BGK. W dniu 27 lipca 2018 roku spółka B8 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Baltic S.K.A. wyemitowała obligacje o łącznej wartości nominalnej wynoszącej 30 mln USD. Środki pozyskane z emisji zostały przeznaczone na wykup wszystkich obligacji objętych przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. Terminy wykupu wszystkich wyemitowanych obligacji zostały określone na okresy w przedziale od 30 września 2020 roku do 31 grudnia 2021 roku. W odniesieniu do obecnie wyemitowanych i niewykupionych obligacji spółki B8 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Baltic S.K.A. na dzień 31 grudnia 2020 roku miało miejsce przekroczenie harmonogramu i budżetu projektu oraz naruszenie jednego z kowenantów, w związku z tym długoterminowa część zobowiązań z tytułu powyższej umowy jest prezentowana w zobowiązaniach krótkoterminowych. W dniu 14 grudnia 2020 roku zawarto aneks do umowy programu emisji obligacji senioralnych oraz aneksy do warunków emisji obligacji, w wyniku których na dzień 31 grudnia 2020 roku zobowiązania te nie zostały postawione przez BGK w stan wymagalności, a stand still wydłużono do 31 stycznia 2021 roku. W dniu 29 stycznia 2021 roku zawarto aneks do umowy programu emisji obligacji senioralnych oraz aneksy do warunków emisji obligacji i aneks do pisma w sprawie prowizji, które wydłużyły okres dostępności finansowania do dnia 30 czerwca 2021 roku, okres spłaty określiły na koniec każdego kwartału od dnia 30 września 2021 roku do dnia 31 grudnia 2024 roku. Na dzień 31 grudnia 2020 roku wartość zobowiązania z tytułu wyemitowanych przez spółkę B8 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Baltic S.K.A. obligacji, bez uwzględnienia wydatków związanych z emisją wynosiła 231,7 mln zł (31 grudnia 2019 roku: 231,8 mln zł). 8.9 Nakłady inwestycyjne W 2020 roku Grupa Kapitałowa LOTOS poniosła nakłady inwestycyjne w kwocie 842,4 mln zł, z czego największą pozycję stanowiły nakłady związane z projektem instalacji opóźnionego koksowania (Projekt EFRA), rozbudową sieci stacji paliw, budową nalewaka kolejowego, nabyciem taboru kolejowego oraz wydobyciem zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego, dotyczące głównie złóż B8 na Morzu Bałtyckim oraz YME na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Tabela 25. Nakłady inwestycyjne Grupy Kapitałowej LOTOS poniesione na kluczowe projekty w 2020 roku Segment Produkcji i Handlu Segment Wydobywczy Projekt w mln zł Projekt w mln zł EFRA 64,6 Złoże B8 98,0 Rozwój sieci stacji paliw 140,5 Złoże B3, w tym platforma Giant 13,2 Nalewak kolejowy 50,3 Norwegia Sleipner 9,2 Tabor kolejowy 54,3 Norwegia Heimdal 14,8 Pozostałe 147,7 Norwegia YME 228,5 Pozostałe 21,1 Razem 457,4 Razem 384,8 Źródło: Spółka 8.10 Zobowiązania warunkowe Na dzień 31 grudnia 2020 roku obowiązywała wystawiona przez spółkę LOTOS Upstream Sp. z o.o. bezwarunkowa i nieodwołalna gwarancja na rzecz rządu Norweskiego za działania spółki LOTOS Exploration and Production Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 88 Norge AS w zakresie poszukiwań i wydobycia na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Spółka LOTOS Upstream Sp. z o.o. w wystawionej gwarancji zobowiązuje się ponieść pełną odpowiedzialność finansową tytułem zabezpieczenia wszelkich zobowiązań mogących powstać w związku z działalnością spółki LOTOS Exploration and Production Norge AS w ramach poszukiwań i wydobycia naturalnych złóż znajdujących się pod dnem morza, w tym składowania i transportu przy pomocy innych środków transportu niż statki na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. Ponadto, na dzień 31 grudnia 2020 roku obowiązuje zabezpieczenie akcyzowe w formie dwóch weksli własnych z terminem obowiązywania od dnia 20 sierpnia 2020 roku do 19 sierpnia 2021 roku na łączną zryczałtowaną kwotę 240 mln złotych złożonych przez Grupę LOTOS S.A. do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku. 8.11 Ocena zarządzania zasobami finansowymi Spółka w optymalny sposób zarządzała zasobami finansowymi własnymi, jak i wszystkich innych podmiotów wchodzących w skład Grupy Kapitałowej LOTOS. Pomimo wyjątkowo niesprzyjających warunków spowodowanych pandemią COVID-19 wszystkie istotne wskaźniki finansowe i płynnościowe pozostały w 2020 roku na bezpiecznych poziomach, dzięki czemu wszystkie zobowiązania były na bieżąco obsługiwane. Wygenerowane przepływy z działalności operacyjnej pozwoliły pokryć z nawiązką potrzeby inwestycyjne i spłacić cześć zadłużenia. Płynność w ramach Grupy Kapitałowej LOTOS jest na bezpiecznym poziomie i na dzień publikacji raportu Spółka nie identyfikuje znaczących ryzyk, które mogłyby tę sytuację zmienić na niekorzyść. 8.12 Prognozy wyników finansowych Grupa LOTOS S.A. nie publikowała prognoz skonsolidowanych lub jednostkowych wyników finansowych na 2020 rok. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 89 9 Finanse Grupy LOTOS S.A. w 20 20 roku 9.1 Główne czynniki kształtujące wynik finansowy W 2020 roku Grupa LOTOS S.A. wygenerowała stratę netto w wysokości -881,4 mln zł. Natomiast strata operacyjna Spółki wyniosła -1 512,5 mln zł (wobec 744,5 mln zł zysku operacyjnego w 2019 roku). Wpływ na poziom wyniku netto Spółki w 2020 roku miały następujące czynniki: o spadek przychodów netto ze sprzedaży. Wyniosły one 17 736,9 mln zł, czyli były o 32,6% niższe niż w poprzednim roku. Spadek przychodów ze sprzedaży był skutkiem niższych notowań cen produktów naftowych na rynkach światowych. Ogólna masa sprzedaży produktów, towarów i materiałów ropopochodnych wyniosła 11 656,7 tys. ton (+23,2 tys. ton, +0,2% w stosunku do 2019 roku). Natomiast średnia cena sprzedaży netto ukształtowała się na poziomie 1 522 zł za 1 tonę, tj. była o 740 zł (o 32,7%) niższa w porównaniu do 2019 roku; o spadek kosztu własnego sprzedaży. Wyniósł on 18 202,4 mln zł (spadek o 25,7% w stosunku do poprzedniego roku). Średni jednostkowy koszt własny ukształtował się na poziomie 1 562 zł za 1 tonę (był o 545 zł niższy niż w 2019 roku). Średni koszt był wyższy od średniej ceny sprzedaży netto o 40 zł/t; o spadek kosztów sprzedaży o 4,2%, związany głównie z mniejszym o 34,8% wolumenem sprzedaży zagranicznej produktów; o wzrost kosztów ogólnego zarządu (o 6,2%), głównie na skutek wyższego poziomu kosztów świadczeń pracowniczych, spowodowanego m.in. wzrostem liczby zatrudnionych w Spółce; o ujemne saldo na pozostałej działalności operacyjnej w wysokości -24,8 mln zł; o wynik na działalności finansowej równy 374,2 mln zł. Tabela 26. Podstawowe elementy rachunku zysków i strat Grupy LOTOS S.A. (w mln zł) 2020 2019 2020/2019 w mln zł w % Przychody ze sprzedaży 17 736,9 26 313,0 -8 576,1 -32,6% Koszt własny sprzedaży -18 202,4 -24 509,4 6 307,0 -25,7% Koszty sprzedaży -743,2 -775,8 32,6 -4,2% Koszty ogólnego zarządu -279,0 -262,8 -16,2 6,2% Wynik na pozostałej działalności operacyjnej -24,8 -20,5 -4,3 21,0% Zysk (strata) z działalności operacyjnej -1 512,5 744,5 -2 257,0 -303,2% Wynik na działalności finansowej 374,2 210,7 163,5 77,6% Zysk (strata) przed opodatkowaniem -1 138,3 955,2 -2 093,5 -219,2% Podatek dochodowy 256,9 -120,9 377,8 - Zysk (strata) netto -881,4 834,3 -1 715,7 -205,6% Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 90 Tabela 27. Wynik EBITDA LIFO dla Grupy LOTOS S.A. 21 2020 2019 2020/2019 w mln zł w % Wynik operacyjny -1 512,5 744,5 -2 257,0 -303,2% Amortyzacja 403,3 393,6 9,7 2,5% EBITDA -1 109,2 1 138,1 -2 247,3 -197,5% Efekt LIFO 726,1 115,3 610,8 529,6% Zdarzenia jednorazowe 22 4,2 -86,6 90,8 - Oczyszczony EBIT LIFO -782,2 773,2 -1 555,4 -201,2% Oczyszczony EBITDA LIFO -378,9 1 166,8 -1 545,7 -132,5% Źródło: Spółka Wykres 43. Źródła kreacji wyniku netto Grupy LOTOS S.A. w 2020 roku (w mln zł) Źródło: Spółka 21 Wyniki 2020 roku pod wpływem efektu wahań poziomu zapasów ropy naftowej oraz różnic pomiędzy wolumenem zakupu i przerobu ropy naftowej w trakcie 2 kwartału, które spowodowały uwzględnienie w kalkulacji kosztu przerobu wg metodyki LIFO ropy wycenionej przy wyższym koszcie jednostkowym niż cena bieżąca – wystąpił tzw. efekt historycznych warstw ropy naftowej (wycenionych po znacznie wyższym koszcie jednostkowym). Powyższy efekt jest ograniczeniem przyjętego modelu i nie ma wpływu na generowane przepływy. Spółka szacuje wyżej wymieniony negatywny efekt w 2020 roku dla wyniku wg LIFO na ~370 mln zł. 22 W 2020 roku: ujemne różnice kursowe w działalności operacyjnej -4,2 mln zł. W 2019 roku: dodatnie różnice kursowe w działalności operacyjnej +66,1 mln zł, rozwiązanie opisów na poziomie LIFO +20,5 mln zł. 834,3 -2 269,1 32,6 -16,2 -4,3 163,5 377,8 -881,4 Wynik netto - 2019 Wynik brutto na sprzedaży Koszty sprzedaży Koszty ogólnego zarządu Wynik na pozostałej działalności operacyjnej Wynik na działalności finansowej Podatek dochodowy Wynik netto - 2020 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 91 9.1.1 Przychody Niższa o 32,6% wartość przychodów ze sprzedaży jest skutkiem przede wszystkim znacznego spadku notowań cen produktów naftowych na rynkach światowych. 9.1.2 Koszty operacyjne W 2020 roku koszty operacyjne Grupy LOTOS S.A. wyniosły 19 224,6 mln zł, czyli były niższe o 24,8% w porównaniu z poprzednim rokiem. Główne pozycje kosztów rodzajowych Spółki to: o zużycie materiałów i energii – w łącznej kwocie 15 930,1 mln zł. Były one o 29,8% niższe niż w 2019 roku, głównie z powodu mniejszego wolumenu oraz znacznie niższego kosztu jednostkowego przerobionej ropy naftowej; o koszty usług obcych – w wysokości 974,1 mln (-4,6%). Spadek spowodowany głównie niższymi kosztami usług transportowych związanych z niższym wolumenem sprzedaży zagranicznej; o podatki i opłaty – na poziomie 652,6 mln zł (+155,1 mln zł vs. 2019 rok). Wzrost ten uwzględnia rezerwę na Narodowy Cel Redukcyjny w wysokości 75,1 mln zł, wzrost rezerwy na pokrycie niedoboru uprawnień do emisji CO 2 na poziomie 71,7 mln zł oraz rezerwę na opłatę zastępczą (NCW) w wysokości 62,6 mln zł; o amortyzacja – w wysokości 403,3 mln zł (+2,5%), w związku z oddaniem do użytkowania instalacji EFRA; o koszty świadczeń pracowniczych – w wysokości 314,0 mln zł (wzrost o 6,6%), spowodowane rosnącym poziomem zatrudnienia, rosnącym poziomem płac oraz aktualizacją wyceny aktuarialnej zobowiązań wobec pracowników. Tabela 28. Koszty operacyjne Grupy LOTOS S.A. (w mln zł) 2020 2019 % Amortyzacja 403,3 393,6 2,5% Zużycie materiałów i energii 15 930,1 22 707,4 -29,8% Usługi obce 974,1 1 021,2 -4,6% Podatki i opłaty 652,6 497,5 31,2% Koszty świadczeń pracowniczych 314,0 294,5 6,6% Pozostałe koszty rodzajowe 117,3 93,0 26,1% Wartość sprzedanych towarów i materiałów 272,5 349,1 -21,9% Razem koszty według rodzaju 18 663,9 25 356,3 -26,4% Zmiana stanu produktów oraz korekty kosztu własnego 560,7 191,7 192,5% Razem 19 224,6 25 548,0 -24,8% w tym: Koszt własny sprzedaży 18 202,4 24 509,4 -25,7% Koszty sprzedaży 743,2 775,8 -4,2% Koszty ogólnego zarządu 279,0 262,8 6,2% Źródło: Spółka 9.1.3 Wynik na działalności finansowej Wynik na działalności finansowej Spółki był dodatni i wyniósł 368,8 mln zł. Składały się na niego przede wszystkim: o otrzymane dywidendy +319,5 mln zł, o wycena i rozliczenie instrumentów finansowych +78,8 mln zł, o skompensowane odsetki od zadłużenia, przychody odsetkowe, prowizje i gwarancje bankowe w wysokości -32,7 mln zł, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 92 o dodatnie saldo różnic kursowych w wysokości +17,4 mln zł; o strata z tytułu utraty wartości instrumentów finansowych w wysokości -9,4 mln zł, związana z pożyczką udzieloną spółce Grupa Azoty Polyolefins S.A. 9.2 Sytuacja finansowa 9.2.1 Aktywa W dniu 31 grudnia 2020 roku aktywa ogółem Grupy LOTOS S.A. wynosiły 15 149,9 mln zł, czyli zmniejszyły się o 8% w porównaniu ze stanem na koniec 2019 roku. Główne czynniki zmiany poziomu aktywów: o spadek o 1 332,5 mln zł poziomu zapasów związany głównie z mniejszym wolumenem i niższymi cenami/kosztami zapasów ropy naftowej, wyrobów gotowych i półproduktów, o niższy o 1 152,6 mln zł poziom należności z tytułu dostaw i usług również związany ze znacznym spadkiem cen sprzedaży, o niższy o 232,7 mln zł poziom rzeczowych aktywów trwałych głównie na skutek ich amortyzacji, skorygowany o zakupy rzeczowych aktywów trwałych związanych z Projektem EFRA, o wzrost o 300 mln zł pozycji udziałów i akcji w związku z realizacją umowy inwestycyjnej, której przedmiotem jest finansowanie projektu Polimery Police – poprzez objęcie akcji spółki celowej; o wzrost stanu udzielonych pożyczek o 196,4 mln zł w związku z podpisaną umową udzielenia spółce Grupa Azoty Polyolefins S.A. pożyczki w wysokości 200 mln zł w ramach udziału Spółki w finansowaniu realizowanego Projektu Polimery Police; o wyższy o 753,0 mln zł stan środków pieniężnych i ich ekwiwalentów. Wykres 44. Aktywa Grupy LOTOS S.A. (w mln zł) Źródło: Spółka 9.2.2 Pasywa Na koniec 2020 roku kapitał własny Grupy LOTOS S.A. wyniósł 9 449,4 mln zł (spadek o 889,9 mln zł w porównaniu do końca 2019 roku). Spadek ten nastąpił głównie na skutek straty netto w wysokości -881,4 mln zł, wypłacone dywidendy w wysokości 184,9 mln zł oraz straty aktuarialne z wyceny określonych świadczeń pracowniczych po okresie zatrudnienia z uwzględnieniem efektu podatkowego w wysokości -2,8 mln zł. Kapitał własny uwzględniał 5 707,3 92,9 2 993,0 2,5 26,4 4 526,2 2 598,0 84,3 126,0 319,0 5 474,6 77,7 3 293,0 198,9 27,4 3 193,7 1 445,4 180,0 187,2 1 072,0 Rzeczowe aktywa trwałe Aktywa niematerialne Udziały i akcje Udzielone pożyczki Pozostałe aktywa trwałe Zapasy Należności z tytułu dostaw i usług Należności z tytułu podatku dochodowego Pozostałe aktywa obrotowe Środki pieniężne i ich ekwiwalenty 2019-12-31 2020-12-31 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 93 odniesione na kapitał rezerwowy dodatnie różnice kursowe z wyceny zabezpieczeń przepływów pieniężnych pomniejszone o efekt podatkowy w kwocie 179,2 mln zł. Na dzień 31 grudnia 2020 roku udział kapitału własnego w sumie pasywów spadł do 62,4% (na koniec 2019 roku wynosił on 62,8%). Na koniec grudnia 2020 roku zobowiązania Spółki wynosiły 5 700,5 mln zł, czyli były o 435,8 mln zł niższe niż rok wcześniej. Główne czynniki zmiany poziomu zobowiązań Grupy LOTOS S.A. w porównaniu do stanu na koniec 2019 roku: o niższy o 152,8 mln zł stan kredytów i leasingu głównie na skutek spłaty kredytów inwestycyjnych, o spadek poziomu zobowiązań z tytułu dostaw i usług o 311,0 mln zł, związany głównie z niższą wartością ropy zakupionej w grudniu 2020 roku niż w grudniu 2019 roku, o niższy o 216,3 mln zł poziom zobowiązań z tytułu podatku odroczonego, o wyższy o 216,2 mln zł stan pozostałych zobowiązań i rezerw, przede wszystkim zobowiązań budżetowych z tytułu akcyzy i opłaty paliwowej oraz na skutek utworzonej rezerwy na Narodowy Cel Redukcyjny, wzrostu rezerw na pokrycie niedoboru uprawnień do emisji CO 2 i na opłatę zastępczą (NCW). Na dzień 31 grudnia 2020 roku zadłużenie finansowe Grupy LOTOS S.A. osiągnęło poziom 1 767,5 mln zł (o 152,8 mln zł mniej w stosunku do stanu na dzień 31 grudnia 2019 roku). Wskaźnik relacji długu finansowego skorygowanego o wolną gotówkę do kapitału własnego wyniósł 7,4%, co stanowiło spadek o 8,1 p.p. w odniesieniu do 31 grudnia 2019 roku. Wykres 45. Pasywa Grupy LOTOS S.A. (w mln zł) Źródło: Spółka 9.3 Przepływy pieniężne Na dzień 31 grudnia 2020 roku stan środków pieniężnych w Spółce wyniósł 849,8 mln zł. Wielkość przepływów pieniężnych netto w ciągu 2020 roku wyniosła 530,8 mln zł (w 2019 roku -871,7 mln zł). Na zmiany te złożyły się następujące przepływy pieniężne: o z działalności operacyjnej Spółka wygenerowała 1 370,3 mln zł dodatnich przepływów pieniężnych (o 362,4 mln zł więcej niż w 2019 roku), co potwierdza efektywne wykorzystanie aktywów i zdrowy biznes pomimo niesprzyjających okoliczności wynikających z pandemii COVID-19. Zostało to wzmocnione korzystnym ukształtowaniem się kapitału pracującego, a także skorzystaniem z narzędzi poprawiających sytuacją płynnościową (wykorzystanie faktoringu na koniec 2020 roku); 10 339,3 1 920,3 328,8 1 968,6 133,2 1 785,4 9 449,4 1 767,5 112,5 1 657,6 161,3 2 001,6 Kapitał własny Kredyty, leasing Zobowiązania z tytułu podatku odroczonego Zobowiązania z tytułu dostaw i usług Świadczenia pracownicze Pozostałe zobowiązania i rezerwy 2019-12-31 2020-12-31 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 94 o przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej wyniosły -281,5 mln zł i obejmowały głównie wydatki związane z zakupem akcji spółki Grupa Azoty (-300 mln zł), udzielonymi pożyczkami (-201,2 mln zł) oraz zakupem rzeczowych aktywów trwałych (-171,3 mln zł). Jednocześnie Spółka otrzymała dywidendy (+318,9 mln zł); o ujemne saldo przepływów pieniężnych z działalności finansowej w kwocie -558,7 mln zł, związane głównie z wydatkami z tytułu spłaty kredytów i zapłaconych odsetek (-370,3 mln zł) oraz wypłaconą z zysku za 2019 rok dywidendą (-184,9 mln zł). Tabela 29. Przepływy środków pieniężnych (w mln zł) Przepływy środków pieniężnych (mln zł) 2020 2019 Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na początek okresu 319,0 1 190,7 Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej 1 370,3 1 007,9 Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej -281,5 -119,1 Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej -558,7 -1 759,9 Zmiana stanu środków pieniężnych netto 530,8 -871,7 Środki pieniężne i ich ekwiwalenty na koniec okresu 849,8 319,0 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 95 10 Ryzyko w działalności Grupy Kapitałowej LOTOS Ryzyko występujące w działalności Grupy Kapitałowej LOTOS obejmuje zarówno rodzaje ryzyka typowe dla branży Oil &Gas takie jak ryzyko: rynkowe, poszukiwacze, związane z wydobyciem i przerobem ropy naftowej, w tym ryzyko bezpieczeństwa procesowego, ludzkiego i środowiska, ale także ryzyko związane z projektami i inicjatywami rozwojowymi realizowanymi w Grupie Kapitałowej LOTOS. Ryzyko w organizacji rozumiane jest jako potencjalne zagrożenie, którym należy zarządzić, zgodnie z przyjętym apetytem na ryzyko oraz jako szansa, którą można wykorzystać. Jednym z kluczowych wyzwań, które w 2020 roku miały wpływ na funkcjonowanie Grupy Kapitałowej LOTOS była sytuacja rynkowa spowodowana pandemią COVID-19. Dzięki wypracowanym procedurom postępowania i wdrożonym działaniom zaradczym utrzymano sprawność operacyjną we wszystkich obszarach funkcjonowania Spółek grupy kapitałowej, od wydobycia po produkcję rafineryjną oraz działalność handlową. Przewiduje się, że w najbliższym okresie pandemia nadal będzie szerokie oddziaływać zarówno na bieżące działania operacyjne, jak i na trendy makroekonomiczne, które mają przełożenie na funkcjonowanie i wyniki Grupy Kapitałowej. Drugim kluczowym z punktu widzenia dalszego rozwoju Grupy Kapitałowej LOTOS czynnikiem ryzyka w bieżącym okresie jest ogólnoświatowy trend kierowania się ku gospodarce nisko- i zeroemisyjnej. Ryzyka klimatyczne stanowiące, zarówno zagrożenia jak i szanse, są coraz lepiej identyfikowane oraz zarządzane w Grupie Kapitałowej LOTOS. Organizacja mając świadomość doniosłości zagadnienia stawia je jako priorytetowe w procesie wyznaczania nowych celów biznesowych i planów rozwojowych. Ryzyko rynkowe związane z cenami ropy, gazu i produktów naftowych to jedno z kluczowych rodzajów ryzyka mających znaczący wpływ na wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS. Ceny te uzależnione są od notowań na międzynarodowych rynkach a Spółka nie ma wpływu na te notowania. Choć jest to naturalne ryzyko dla wszystkich firm w branży, GK LOTOS wprowadza różne mechanizmy ograniczające jego negatywny wpływ, ale i wykorzystuje możliwe szanse w tym zakresie. Zarządzanie zidentyfikowanymi rodzajami ryzyka w Grupie Kapitałowej LOTOS odbywa się w ramach wdrożonego i stale doskonalonego systemu zarządzania ryzykiem korporacyjnym (ang. Enterprise Risk Management, ERM). Obejmuje on m.in. ○ identyfikację i ocenę ryzyka, w tym planowanie oraz prognozowanie wyników i możliwych odchyleń, w kontekście zmienności i niepewności otoczenia, ○ świadome podejmowanie decyzji biznesowych z uwzględnieniem ryzyka, ○ aktywne kształtowanie profilu ryzyka działalności poprzez minimalizowanie wpływu zagrożeń na osiągnięcie wyznaczonych celów oraz przez wykorzystanie pojawiających się szans. We wszystkich spółkach Grupy Kapitałowej LOTOS obowiązuje Polityka zarządzania ryzykiem korporacyjnym oraz szczegółowa procedura postępowania w tym obszarze. 10.1 Kategorie ryzyka w Grupie Kapitałowej LOTOS W Grupie Kapitałowej LOTOS przyjęto podział na następujące kategorie ryzyka: Kategoria główna Podkategorie Opis kategorii Ryzyko strategiczne Ryzyko megatrendów Ryzyko klimatyczne Ryzyko regulacyjne Ryzyko projektów strategicznych Ryzyko geopolityczne Ryzyko technologiczne Ryzyko kompetencji Ryzyko strategiczne jest rozumiane jako możliwość wystąpienia negatywnych konsekwencji finansowych spowodowanych błędnymi decyzjami, podjętymi na podstawie niewłaściwej oceny dotyczącej strategicznych kierunków rozwoju Grupy Kapitałowej LOTOS (ryzyko megatrendów i technologiczne). W ramach ryzyka strategicznego utworzono nową kategorię ryzyk klimatycznych, które mają związek ze zmianami klimatu oraz idącymi za tym zmianami legislacyjnymi. Z uwagi na jego wagę w działalności firmy wyodrębnione zostało z podkategorii megatrendów. Ryzyka te w większości mają charakter regulacyjny, tzn. wynikają z planowanych nowych lub zmieniających się uregulowań prawnych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 96 Ryzyko strategiczne jest także związane z potencjalnym brakiem pełnej możliwości realizacji celów strategicznych z uwagi na opóźnienia lub zmiany zakresów prac w ramach realizowanych projektów strategicznych (ryzyko projektów strategicznych). W ramach ryzyka strategicznego identyfikowane jest również ryzyko związane z sytuacją geopolityczną wpływającą na działalność Organizacji ( geopolityczne). Istotnym obszarem ryzyka, mającego wpływ na funkcjonowanie i rozwój Grupy Kapitałowej LOTOS w strategicznej perspektywie jest dostęp do kompetentnej kadry pracowników (ryzyko kompetencji). Ryzyka operacyjne Ryzyko HSE Ryzyko poszukiwawcze Ryzyko wydobywcze Ryzyko produkcji rafineryjnej Ryzyko sprzedaży Ryzyko realizacji usług Ryzyko logistyczne Ryzyko zakupów Ryzyko operacji finansowych Ryzyko systemów IT Ryzyko sił natury Ryzyko bezpieczeństwa (security) Ryzyko operacyjne identyfikowane jest w ramach bieżących procesów realizowanych w Grupie Kapitałowej LOTOS, które mogą wpłynąć na realizację celów operacyjnych. Istotną pozycję w zakresie ryzyka operacyjnego posiadają kategorie ryzyka związane z szeroko pojętym bezpieczeństwem ludzi, środowiska i procesów oraz dostępnością i bezpieczeństwem systemów informatycznych wpływających na zachowanie ciągłości działania, produkcji i obsługi klientów. Ryzyka operacyjne mogą dotyczyć procesów realizowanych przez pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS jak również z udziałem dostawców i podwykonawców w szeroko rozumianym łańcuchu dostaw. Ryzyko finansowe Ryzyko rynkowe Ryzyko płynności i finansowania Ryzyko kredytowe W ramach ryzyka finansowego identyfikuje się ryzyko rynkowe, czyli ryzyko cen surowców i produktów naftowych, cen uprawnień do emisji CO 2 , ryzyko walutowe i stopy procentowej. Dodatkowo do ryzyka finansowego zalicza się ryzyko kredytowe partnerów transakcji handlowych i finansowych oraz ryzyko płynności i ograniczenia lub zmiany warunków dostępu do zewnętrznego finansowania i związane z obsługą zadłużenia. Ryzyko reputacyjne i compliance Ryzyko prawne Ryzyko pracownicze Ryzyko inwestorów Ryzyko zaufania klientów Ryzyko społeczne i środowiskowe Ryzyko reputacyjne dotyczy postrzegania Grupy Kapitałowej LOTOS przez istotnych interesariuszy – klientów, inwestorów, pracowników, czy otaczającą społeczność lokalną. Ryzyko o charakterze compliance dotyczy braku zgodności z obowiązującymi już wymaganiami prawnymi (ryzyka prawne). Poniżej opisano wybrane kluczowe kategorie ryzyka, które z uwagi na ich obecny poziom znajdują się na mapie ryzyka Grupy Kapitałowej, zaś szczegółowa lista powyższych kategorii ryzyka wraz z ich obecną wyceną i sposobami ich ograniczenia przedstawiono w tabeli nr 31 na stronie 105 niniejszego sprawozdania. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 97 10.1.1 Ryzyko strategiczne Ryzyko megatrendów Rozwój działalności i wyniki finansowe Grupy Kapitałowej LOTOS są skorelowane z ogólną sytuacją gospodarczą w Polsce i na świecie. Rok 2020, naznaczony pandemią COVID-19, był trudnym czasem, który wpłynie na kształt przemysłu naftowego w najbliższych latach. Pandemia COVID-19 spowodowała istotne perturbacje na rynku paliw na świecie. Wprowadzone przez poszczególne rządy ograniczenia uniemożliwiły lub też utrudniły przemieszczanie się ludzi oraz towarów. W tych uwarunkowaniach nastąpił duży spadek zapotrzebowania na paliwa, co w konsekwencji wpłynęło na decyzję państw uczestniczących w OPEC+ o obniżeniu wydobycia ropy naftowej. Sytuacja pandemiczna pozostaje dużym wyzwaniem dla branży lotniczej. W 2020 roku liczba przeprowadzonych lotów na świecie była mniejsza o ponad 40% w porównaniu do 2019 roku. Organizacje branżowe (m.in. IATA) przewidują, że poprawa sytuacji na rynku lotniczym do stanu sprzed pandemii nastąpi nie wcześniej niż za kilka lat. Dynamiczne zmiany, jakie nastąpiły w przemyśle naftowym w trakcie ostatnich miesięcy, były także efektem innych wydarzeń, takich jak utrzymanie w mocy sankcji USA nałożonych na Iran i Wenezuelę, blokadę portów w Libii, rywalizację o udział w rynku państw OPEC+ czy wybory prezydenckie w USA. Najbliższe miesiące i lata również obarczone są dużą niepewnością i ryzykiem wynikającym z pandemii COVID-19 i innych globalnych trendów. Niekorzystne czynniki takie jak: spadek PKB Polski w 2020 roku, szacowany na 2,8% czy też wprowadzone ograniczenia w życiu społeczno-gospodarczym wpłynęły na zmniejszenie zapotrzebowania na produkty paliwowe, a w konsekwencji na obniżenie wyników finansowych Grupy Kapitałowej LOTOS. Kolejne miesiące pokażą, czy proces szczepień umożliwi zmniejszenie ograniczeń i w konsekwencji na wzrost konsumpcji paliw. Skutki gospodarcze pandemii, ale także transformacji energetycznej widać również w prognozach dotyczących ograniczania produkcji rafineryjnej, tzn. w stopniowym zamykaniu zakładów lub ich przekształceniu np. w biorafinerie. Problemy mogą dotyczyć nie tylko prostych zakładów, ale także bardziej kompleksowych, o dużym udziale średnich destylatów. (→ więcej w rozdziale 3) Ryzyko klimatyczne W ostatnich latach prowadzone są na szeroką skalę działania (zarówno w skali globalnej jak i lokalnej), których celem jest ograniczanie zmian klimatycznych na świecie. Europejski Zielony Ład (Green Deal) stanowi nową strategię rozwoju gospodarczego UE. Przebudowa gospodarki UE w kierunku neutralności klimatycznej jest środkiem do osiągnięcia celu, którym jest zmiana statusu UE z trzeciego największego emitenta gazów cieplarnianych na świecie, na pierwszy neutralny klimatycznie region. Powyższe zmaterializować się ma w ciągu trzech dekad. Będzie to miało znaczący wpływ na działalność i rozwój branży rafineryjnej. Skutki tych działań poprzez zmiany w opodatkowaniu, wyższe ceny uprawnień do emisji CO 2 , wyższe koszty finansowania niektórych projektów, rosnące wymogi w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie. będą miały przełożenie na koszty działalności i wyniki Grupy Kapitałowej LOTOS. Powyższe zmiany mogą także oddziaływać pośrednio poprzez zmiany w oczekiwaniach i zachowaniach konsumentów oraz zmiany dotyczące modeli funkcjonowania poszczególnych podsektorów transportu (dekarbonizacja transportu publicznego, car sharing). Grupa Kapitałowa LOTOS zauważa jednak nie tylko wyzwania wynikające ze zmian klimatycznych, ale także szanse i dąży do ich wykorzystania m.in. poprzez realizację innowacyjnych projektów, np. w zakresie produkcji paliw alternatywnych. Szczegółowe informacje nt. zidentyfikowanych ryzyk klimatycznych przedstawia poniższa tabela. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 98 Tabela 30. Ryzyka wynikające ze zmian klimatu Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse Rewizja przepisów dyrektywy ws. promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED) Zwiększenie obowiązku dot. udziału energii odnawialnej w transporcie, co spowoduje zwiększenie wykorzystania paliw niskoemisyjnych, w tym zaawansowanych biopaliw, syntetycznych paliw płynnych i gazowych oraz wodoru. - wzrost kosztów związany z zakupem i produkcją biopaliw oraz ewentualne kary za brak realizacji celów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie + możliwość wejścia na nowe rynki zaawansowanych biopaliw lub wodoru + możliwość pozyskania dedykowanego wsparcia dla projektów niskoemisyjnych oraz możliwość nowych inwestycji w sektorze, na którego produkty może istnieć zwiększony popyt w Unii Europejskiej Rewizja dyrektywy ws. opodatkowania energii (ETD) Projektowane zmiany w systemie opodatkowania paliw i energii będą skutkowały podniesieniem minimalnych progów podatkowych oraz zróżnicowaniem ich w taki sposób, aby niskoemisyjne paliwa alternatywne były jak najtańsze względem paliw ropopochodnych. - możliwy stopniowy spadek popytu na paliwa tradycyjne - zwiększenie obciążeń podatkowych dla paliw tradycyjnych, zaburzenie obecnych relacji pomiędzy opodatkowaniem oleju napędowego, benzyny, LPG + wzrost zainteresowania niskoemisyjnymi alternatywami, takimi jak energia elektryczna, wodór, czy paliwa z większą zawartością zaawansowanych biokomponentów + potencjalnie większa rentowność projektów związanych z wytwarzaniem i zastosowaniem paliw alternatywnych w transporcie z uwagi na ich preferencyjne opodatkowanie Wprowadzenie regulacji unijnych dotyczących zrównoważonych paliw lotniczych, tzw. „ReFuelEU Aviation” Inicjatywa dotyczy rozwoju zrównoważonych (niskoemisyjnych) paliw dla lotnictwa (Sustainable Aviation Fuels - SAF) - rozważane są różne opcje, w tym zobowiązanie dla branży rafineryjnej do produkcji określonego wolumenu niskoemisyjnych paliw lotniczych. - wysokie koszty obowiązkowej produkcji SAF (jeśli ta opcja znajdzie się ostatecznie w regulacjach) - wynika m.in. z ograniczonej dostępności surowców oraz kosztownej procedury certyfikacji takich paliw; szacuje się, że koszt wprowadzenia SAF jest kilkukrotnie wyższy w porównaniu do paliw tradycyjnych + wejście na tworzący się, perspektywiczny i prawdopodobnie wysokomarżowy rynek zrównoważonych paliw lotniczych Rewizja dyrektywy dot. infrastruktury paliw alternatywnych Inicjatywa dotyczy ustanowienia obowiązkowych celów rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych na poziomie UE - celem jest wzrost liczby stacji ładowania samochodów elektrycznych, tankowania wodoru, CNG i LNG oraz stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG) w portach na potrzeby statków napędzanych LNG. - rosnąca liczba pojazdów elektrycznych może w konsekwencji przyczynić się do spadku popytu na paliwa tradycyjne, szczególnie benzynę - konieczność poniesienia kosztów dotyczących budowania nowej infrastruktury + rozwój segmentu elektromobilnego stwarza szanse związane z oferowaniem usług ładowania oraz rozwojem biznesu pozapaliwowego (dłuższy czas ładowania pojazdów elektrycznych w stosunku do spalinowych oznacza więcej czasu spędzonego przez klientów w przestrzeni handlowej stacji) + rozwój rynku paliw alternatywnych i uzyskanie przychodów z tytułu sprzedaży tych paliw (energii elektrycznej, wodoru, gazu CNG/LNG) Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 99 Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse Rewizja unijnego systemu ETS Projektowane zmiany w systemie ETS mają na celu przyspieszenie tempa wzrostu cen uprawnień do emisji CO 2 , a w konsekwencji impuls do większych inwestycji w technologie bezemisyjne - wzrost kosztów funkcjonowania Grupy LOTOS S.A. w wyniku wzrostu ceny uprawnień do emisji oraz spadku liczby darmowych uprawnień + wzrost rentowności innowacyjnych projektów związanych z dekarbonizacją (np. Green H2) Strategia wodorowa UE oraz akty legislacyjne dot. promocji wykorzystania wodoru Strategia ma na celu identyfikację barier, które utrudniają zwiększenie produkcji i wykorzystanie czystego wodoru, zdefiniowanie działań mających na celu usunięcie ww. barier oraz wspieranie produkcji i wykorzystywania czystego wodoru na dużą skalę, czy też rozwoju rynku wodoru oraz niezbędnej, efektywnej kosztowo infrastruktury. Propozycje aktów prawnych, kompleksowo regulujących kwestie produkcji i wykorzystania wodoru w gospodarce powinny się pojawić w 2021 r. - ustanowienie zbyt ostrych kryteriów dot. uznawania energii do produkcji wodoru za odnawialną. - wprowadzenie wiążących celów dot. udziału wodoru, bez adekwatnych narzędzi po stronie popytu +możliwość wejścia na perspektywiczny, rynek zielonego wodoru +możliwość realizacji nałożonych na Grupę LOTOS S.A. (rosnących) celów związanych z udziałem energii odnawialnej w transporcie. +dostęp do preferencyjnych modeli finansowania projektów wodorowych Wprowadzenie pakietu legislacyjnego dotyczącego zrównoważonego finansowania (tzw. taksonomia) Pakiet legislacyjny wprowadza ogólne ramy, które pozwolą na stopniowy rozwój systemu klasyfikacji dla zrównoważonych środowiskowo rodzajów działalności gospodarczych. Klasyfikacja ta będzie używana do przeorientowania przepływów kapitału z rynku prywatnego oraz programów unijnych na inwestycje zaklasyfikowane jako zrównoważone pod względem klimatycznym - wzrost kosztów finasowania oraz możliwe utrudnienie finansowania inwestycji nie zakwalifikowanych jako zrównoważone ("zielone") -wzrost kosztów ubezpieczenia działalności niezgodnej z taksonomią + preferencyjne finansowanie dla projektów zgodnych z taksonomią, tj. mających na celu obniżenie emisji, np. produkcja zielonego wodoru, zaawansowanych paliw alternatywnych, czy wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) określa minimalną wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw - nowelizacja Ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw Nowelizacja ustawy o jakości paliw przewiduje zmianę sposobu naliczania kary za brak realizacji celu w zakresie redukcji emisji w cyklu życia paliw – Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) Zakłada ona wprowadzenie do modelu wyliczeń wartości bezwzględnych zamiast odniesienia do cen uprawnień do emisji. Dodatkowo nowelizacja przewiduje potwierdzenie obowiązywania celu NCR po 2020 r., ułatwienie wspólnego rozliczania LPG oraz utworzenie rejestru dokumentów potwierdzających osiągnięcie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w segmencie wydobywczym - dodatkowe koszty dla Grupy Kapitałowej LOTOS wynikające z przedłużenia obowiązku po roku 2020 oraz wzrost poziomu kary + możliwość skorzystania z opłaty zastępczej, zmniejszenie ryzyka zastosowania certyfikatów redukcji emisji w sektorze wydobywczym (UER) oraz ułatwienia dla wspólnego rozliczania LPG po wejściu w życie nowelizacji Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW) określa minimalny udział energii odnawialnej w transporcie i stanowi implementację znowelizowanej dyrektywy RED (tzw. dyrektywy RED II) poprzez nowelizację Ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 100 Czynniki ryzyka Zagrożenia Szanse Dyrektywa RED II przewiduje m.in. wzrost obowiązku w zakresie minimalnego udziału energii odnawialnej w transporcie do 14% (wobec 10% obecnie) oraz minimalnego udziału biopaliw zaawansowanych na poziomie 3,5% do roku 2030. - wzrost kosztów działalności w wyniku zwiększenia wymogów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie (np. konieczność zastosowania droższych, zaawansowanych biopaliw, ewentualne kary) + wejście na nowy rynek zaawansowanych biopaliw, na które popyt w UE powinien rosnąć Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej Nowelizacja przewiduje rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do realizacji obowiązku dot. poprawy efektywności energetycznej. Podmioty objęte obowiązkiem będą musiały w każdym roku wykazać odpowiednią redukcję energii dostarczonej odbiorcom końcowym. - zwiększenie kosztów z uwagi na konieczność realizacji określonych przez ustawę celów efektywnościowych, które najprawdopodobniej będą wymagały uiszczania opłaty zastępczej lub zakupu tzw. białych certyfikatów Źródło: Spółka Ryzyko regulacyjne Istotne z punktu widzenia funkcjonowania Grupy Kapitałowej LOTOS jest ryzyko regulacyjne na poziomie krajowym oraz europejskim. Ryzyko to jest silnie powiązane z opisanymi w tabeli nr 30 ryzykami klimatycznymi. Spółka stale monitoruje otoczenie prawne, uczestniczy w komunikacji w ramach procesów legislacyjnych, formułując stanowisko w sposób pozwalający na możliwie najlepsze wykorzystanie szans i ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków regulacji. Intencją Spółki jest pozostawanie w zgodności ze wszelkimi wymogami regulacyjnymi. Ryzyko projektów strategicznych Jednym z kluczowych kategorii ryzyk mających znaczenie dla realizacji przyjętej strategii Grupy Kapitałowej LOTOS jest ryzyko realizowanych i planowanych projektów strategicznych. W 2020 roku głównie z uwagi na trwającą sytuację pandemiczną COVID-19 opóźnieniu uległo kilka projektów realizowanych w obszarze poszukiwawczo- wydobywczym tj. zagospodarowania złoża B8 oraz zagospodarowania złoża YME na Szelfie Norweskim (→ raport bieżący 7/2020). Przesunięcia czasowe wynikały m.in. z braku pełnej możliwości wykonywania prac serwisowych i stoczniowych przez podwykonawców. Wyzwaniem na kolejne lata pozostaje także realizacja innych projektów, które obecnie są w fazie planowania, a których realizacja pozwoli na dalszy rozwój Grupy Kapitałowej LOTOS. Jest to m.in. budowa hydrokrakingowego bloku olejowego (tzw. HBO) umożliwiającego produkcję nowoczesnych baz olejowych, projekt budowy elektrowni gazowo-parowej (CCGT), czy projekt Green H2, w ramach którego ma powstać wielkoskalowa instalacja do produkcji zielonego wodoru, złożona z elektrolizerów, magazynów wodoru i ogniw paliwowych lub ewentualnie turbin wodorowych. Systematyczne monitorowanie statusu zaawansowania projektów oraz związanego z nim ryzyka pozwala Grupie Kapitałowej LOTOS na wyprzedzającą analizę sytuacji oraz wdrażanie działań ograniczających zagrożenia oraz wspierających wykorzystywanie pojawiających się szans. W ramach zarządzania projektami Grupa Kapitałowa LOTOS stosuje metodę zarządzania portfelowego, w zależności od sytuacji wewnętrznej organizacji oraz zewnętrznej – rynkowej – kierując strumienie kapitału do różnych projektów na zróżnicowanym etapie zaawansowania. Ryzyko kompetencji Ryzyko kompetencji związane jest z trudnością w pozyskaniu lub utrzymaniu kompetentnych i doświadczonych pracowników zapewniających możliwość realizacji celów strategicznych. Ostatnie lata pokazały, że rynek pracy w Polsce ulega przeobrażeniu. W przemyśle i niszowych branżach często brakuje wykwalifikowanych specjalistów. Jest to istotna kwestia, która wymaga od pracodawcy elastyczności oraz aktywnego działania w pozyskiwaniu i utrzymywaniu pracowników posiadających odpowiednie kompetencje. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 101 10.1.2 Ryzyko finansowe Szczegółowe informacje na temat ryzyka finansowego i zasad zarządzania nim przedstawiono w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za rok 2020 w nocie nr 27 na stronie nr 71. Poniżej zawarto ogólną charakterystykę poszczególnych ryzyk z kategorii ryzyk finansowych. Ryzyko rynkowe: związane z cenami surowców i produktów naftowych Wyniki Grupy LOTOS S.A. ze sprzedaży produktów naftowych w istotnym stopniu zależą od różnicy pomiędzy notowaniami sprzedawanych produktów naftowych, a notowaniami ropy. Notowania cen produktów rafineryjnych oraz ropy i gazu mogą się znacznie wahać pod wpływem zdarzeń zewnętrznych, takich jak: zmiany globalnej i regionalnej podaży i popytu, zmiany sytuacji geopolitycznej oraz zmiany preferencji rynkowych.. Grupa LOTOS S.A. identyfikuje następujące czynniki ryzyka związanego z cenami surowców i produktów naftowych: o zmienność marży rafineryjnej, rozumianej jako różnica pomiędzy płynnymi indeksami referencyjnego koszyka produktów naftowych (np. paliwa lotniczego, benzyn, olejów napędowych, olejów opałowych) a płynnym indeksem referencyjnego surowca (np. ropy Ural), o zmienność poziomu cen w zakresie ilości zapasów surowców i produktów odbiegających od wymaganego poziomu zapasów obowiązkowych i operacyjnych, o zmienność dyferencjałów pomiędzy indeksami referencyjnymi a indeksami używanymi w kontraktach handlowych (np. dyferencjał Brent / Ural, czyli różnica pomiędzy różnymi gatunkami ropy), o stosowanie niestandardowych formuł cenowych w kontraktach handlowych. Ryzyko rynkowe: walutowe W ramach prowadzonej działalności Grupa Kapitałowa LOTOS jest narażona na zmiany kursów walutowych z tytułu: o handlu surowcami i produktami naftowymi oraz innymi towarami, o przepływów inwestycyjnych, o przepływów finansowych, w tym lokat i kredytów, o wyceny instrumentów pochodnych, indeksowanych do lub denominowanych w walucie innej niż waluta funkcjonalna (PLN). Strukturalnie Grupa Kapitałowa LOTOS posiada długą ekspozycję w USD, tzn. zyskuje w przypadku wzrostu kursu amerykańskiego dolara w stosunku do polskiego złotego ze względu na to, iż wpływy zależne od kursu USD (głównie z tytułu sprzedaży produktów naftowych) przewyższają odpowiednie wypływy (np. wypływy z tytułu zakupu ropy naftowej). Z drugiej strony, część zadłużenia Grupy Kapitałowej LOTOS denominowana jest w walutach obcych, w tym przede wszystkim w USD, przez co aprecjacja amerykańskiego dolara w stosunku do polskiego złotego powoduje wzrost kosztów obsługi tych zobowiązań, a także wzrost wartości zobowiązań wykazywanych w sprawozdaniu na dzień wyceny. Ryzyko rynkowe: stopy procentowej Grupa LOTOS S.A. jest narażona na ryzyko zmienności przepływów pieniężnych z tytułu zmian stóp procentowych wynikające z posiadanych aktywów oraz pasywów, dla których przychody oraz koszty odsetkowe są uzależnione od zmiennych stóp procentowych, w szczególności z tytułu przewidywanego harmonogramu spłat kredytów oraz wysokości odsetek ustalanych na podstawie zmiennej stopy LIBOR USD. W związku z przeprowadzaną obecnie reformą wskaźników referencyjnych stóp procentowych – LIBOR, która będzie skutkować zaprzestaniem publikacji obecnie obowiązujących stawek stóp procentowych (między innymi zaprzestaniem publikacji stawek LIBOR, które planowane jest na koniec roku 2021) i zastąpieniem ich innymi wskaźnikami, Grupa LOTOS S.A. aktywnie monitoruje stan zaawansowania wprowadzanej reformy w zakresie dotyczącym Spółki oraz podejmuje wszelkie konieczne decyzję i działania, aby przygotować się do przejścia na nowe wskaźniki stóp procentowych. W roku 2021 Spółka planuje podjęcie rozmów ze swoimi partnerami finansowymi, tak aby we właściwym terminie wprowadzić do posiadanych umów zapisy związane z nowymi wskaźnikami referencyjnymi stóp procentowych. Ryzyko rynkowe: cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla (CO 2 ) Grupa LOTOS S.A. uczestniczy w europejskim systemie handlu uprawnieniami do emisji CO 2 i w sposób ciągły zarządza ryzykiem zgodnie z założeniami przyjętej, szczegółowej strategii zarządzania ryzykiem „cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla”. Bieżący okres rozliczeniowy (tzw. III faza) zakończył się w 2020 roku. Grupa LOTOS S.A. posiada obecnie nadwyżkę uprawnień, które nabyła z uwzględnieniem sytuacji rynkowej i w kontekście strategicznego charakteru niedoboru uprawnień przewidywanego po roku 2020. Nowy przydział uprawnień na lata 2021-2025 spodziewany jest w pierwszej połowie 2021 roku. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 102 Ryzyko finansowe: płynności i finansowania Ryzyko płynności związane jest z zapewnieniem terminowej realizacji wszystkich zobowiązań. Materializacja ryzyka może następować z powodu niewłaściwego dopasowania strumieni płatności należności i zobowiązań lub nieadekwatnego poziomu finansowania działalności. Zarządzanie płynnością koordynowane jest w przekroju Grupy Kapitałowej LOTOS w oparciu o aktualne prognozy płynności. Część inwestycji Grupy LOTOS S.A. i jej spółek zależnych, jak i ich bieżąca działalność jest finansowana zewnętrznymi środkami dłużnymi. Istnieje zatem ryzyko, że w przyszłości spółki Grupy Kapitałowej LOTOS mogą napotkać trudności w pozyskaniu finansowania zewnętrznego lub akceptowalnych warunków tego finansowania na działalność rozwojową . Może to być spowodowane: niestabilną sytuacją na rynkach finansowych i kapitałowych w Polsce lub za granicą, bardziej restrykcyjną polityką instytucji finansujących, dotyczącą zawierania nowych umów lub interpretacjii wykonywania umów już zawartych, niekorzystnymi zmianami koniunktury gospodarczej w Polsce lub za granicą, niewypełnieniem bądź nienależytym wypełnieniem przez spółki Grupy Kapitałowej LOTOS zobowiązań przewidzianych w zawartych umowach finansowych. Zauważalny jest również trend ograniczania dostępu do zewnętrznego finansowania dla projektów opartych o paliwa konwencjonalne. Możliwości w zakresie pozyskiwania dodatkowych środków dłużnych ograniczają również uwarunkowania wynikające z obsługi już istniejącego zadłużenia w spółkach Grupy Kapitałowej LOTOS. Obecnie wyniki ekonomiczne, sytuacja płynnościowa oraz poziom zadłużenia są na satysfakcjonującym poziomie. Ryzyko finansowe: kredytowe Prowadząc działalność handlową, Grupa Kapitałowa LOTOS realizuje sprzedaż produktów i usług dla podmiotów gospodarczych z odroczonym terminem płatności, w wyniku czego może powstać ryzyko nieotrzymania należności od kontrahentów za dostarczone produkty i usługi (ryzyko kredytowe partnerów transakcji handlowych). Z kolei zawierając transakcje finansowe z instytucjami finansowymi brane jest pod uwagę ryzyko nieotrzymania środków należnych Grupie LOTOS S.A. z tytułu rozliczenia danej transakcji. Oprócz tego na poziom ekspozycji kredytowej składają się również depozyty bankowe i stany środków na rachunkach (ryzyko kredytowe partnerów transakcji finansowych). 10.1.3 Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne identyfikowane jest w ramach bieżących procesów realizowanych w Grupie Kapitałowej LOTOS, które mogą wpłynąć na realizację celów operacyjnych. Czynniki ryzyka operacyjnego są identyfikowane w wewnętrznych procesach Grupy Kapitałowej LOTOS oraz otoczeniu, w tym w łańcuchu dostaw. Ryzyko poszukiwawcze Realizowane w ramach Grupy Kapitałowej LOTOS działania poszukiwawcze są obarczone zarówno ryzykiem odwiercenia otworu bez przypływu węglowodorów, jak również ryzykiem niewłaściwego oszacowania zasobów i rezerw węglowodorów odkrytych otworami wiertniczymi. Możliwe jest wystąpienie sytuacji, gdy zestaw wykonanych analiz geologicznych i sejsmicznych nie przynosi potwierdzenia zasobów po wykonaniu odwiertu i oszacowane zasoby są mniejsze niż zakładano. Istnieje także ryzyko, że w trakcie rozpoznania kolejnymi odwiertami odkrytego złoża, zasoby ulegną zmniejszeniu, na skutek niekorzystnej zmienności parametrów złoża. Z tego powodu, analizy i decyzje w działalności poszukiwawczej są wieloetapowe oraz wykorzystywane są różne metody ograniczania ryzyka. Ryzyko wydobywcze Proces wydobycia węglowodorów ze złóż jest realizowany w trudnych warunkach głównie morskich. Wysokie ciśnienie, zwiększona korozyjność powodują zwiększone ryzyko awarii urządzeń i infrastruktury wydobywczej, np. pomp wgłębnych, instalacji wydobywczo-przesyłowej. Awarie mogą skutkować zmniejszoną produkcją i niższymi wynikami finansowymi. Niewykonanie prognozowanego wydobycia może także wynikać ze spadku wydajności odwiertów (zmiany ciśnienia złożowego) oraz innego rozkładu parametrów złożowych niż udokumentowano na etapie przygotowania zagospodarowania złoża. Podczas procesu wydobycia może także dojść do rozlewu ropy, pożaru czy erupcji, co może w konsekwencji doprowadzić do skażenia ekologicznego, zagrożenia zdrowia i życia pracowników, ograniczenia lub wstrzymania produkcji, a także powodować konieczność poniesienia dużych nakładów finansowych związanych z usuwaniem szkód czy nałożonymi karami. Niniejsze ryzyko jest pochodną jakości eksploatacji infrastruktury poszukiwawczo- wydobywczej, stosowania adekwatnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych oraz świadomości i kompetencji pracowników oraz podwykonawców. Pandemia spowodowała zdefiniowanie w 2020 nowego ryzyka związanego z potencjalnym ograniczeniem wydobycia związanego z rozprzestrzenianiem się COVID-19. Dotychczas nie zanotowano przypadków wstrzymania lub ograniczenia wydobycia ropy i gazu zarówno w LOTOS Petrobaltic S.A. jak i w Grupie Kapitałowej LOTOS Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 103 Upstream Sp. z o.o., głównie dzięki wypracowanym scenariuszom kryzysowym dotyczącym postępowania w przypadku wykrycia COVID-19, w szczególności na platformach. Ryzyko produkcji rafineryjnej Jednym z dwóch kluczowych filarów prowadzonej w Grupie Kapitałowej LOTOS działalności jest przerób ropy i rafinacja produktów naftowych. Kluczowe dla niej jest zapewnienie bezpieczeństwa ludzi, procesów, infrastruktury i środowiska. Potencjalna awaria na instalacjach rafineryjnych może skutkować zakłóceniami w produkcji, a w skrajnych przypadkach pożarem lub uwolnieniem substancji niebezpiecznych. Zdarzenia takie stanowią potencjalnie zagrożenie dla ludzi przebywających w pobliżu.. Wycieki węglowodorów mogą także spowodować zanieczyszczenia gruntu, wód powierzchniowych, a w przypadku większych awaryjnych emisji do atmosfery – zanieczyszczenie powietrza. W Grupie LOTOS S.A. wszelkie ryzyka związane z bezpieczeństwem procesów, ludzi i środowiska traktowane są z najwyższą starannością i prowadzone są działania, aby maksymalnie ograniczyć tego typu ryzyko. Rok 2020 przyniósł nowy czynnik ryzyka, jakim była pandemia COVID-19. Istnieje zatem ryzyko zatrzymania produkcji w wyniku braku kluczowych zasobów kadrowych. W Grupie LOTOS S.A. identyfikowano zachorowania na COVID-19, jednak właściwy monitoring i skuteczne działania pozwoliły na utrzymywanie ciągłej, bezpiecznej produkcji w rafinerii. W ciągu ostatnich miesięcy dzięki analizom doświadczeń wypracowano skuteczne rozwiązania organizacyjne zapobiegające materializacji ryzyka, nie można jednak wykluczyć jego wystąpienia w przypadku dalszego, znacznego rozprzestrzeniania się zagrożenia epidemicznego. Grupa Kapitałowa LOTOS nie posiada aktywów wydobywczych, które w całości pokrywają zapotrzebowanie na ropę naftową, dlatego identyfikuje się ryzyko związane z zakłóceniami ciągłości dostaw ropy naftowej. Ciągłość dostaw ropy naftowej do Grupy może być zakłócona głównie poprzez: o awarie techniczne, w tym awarie techniczne systemu rurociągów odpowiedzialnych za dostawy ropy naftowej, ataki terrorystyczne, akty sabotażu, zamieszki, rewolucje, wojny, katastrofy naturalne, istotnie niekorzystne warunki pogodowe lub inne przypadki zajścia siły wyższej, o nierównomierne dostawy ropy naftowej powodujące czasowe obniżenie poziomu zapasów operacyjnych, których skutkiem będzie obniżenie przerobu w rafinerii oraz o niespełnienie wymogów jakościowych przesyłanej ropy. W Grupie LOTOS S.A. postępuje się zgodnie z przyjętą Polityka zaopatrzenia w ropę naftową, która ma zagwarantować ciągłość operacyjną i bezpieczeństwo dostaw tego surowca poprzez m.in dywersyfikację kierunków zaopatrzenia, gatunków ropy oraz jej dostawców. Spółka utrzymuje dostępność do źródeł zaopatrzenia w ropę dostarczaną zarówno transportem rurociągowym, kolejowym oraz morskim. Dzięki uprzywilejowanej nadmorskiej lokalizacji rafinerii Grupy LOTOS S.A. oraz podjętym skutecznym działaniom w łańcuchu dostaw, w 2019 roku podczas przerwy w przesyle ropy naftowej rurociągiem Przyjaźń (raporty bieżące 7/2019 i 16/2019) nie było konieczności zatrzymywania pracy instalacji rafineryjnych, a klienci nie odczuli negatywnych skutków tego zdarzenia. Ryzyko zakupów produktów i usług Grupa Kapitałowa LOTOS identyfikuje ryzyko w zakresie współpracy z dostawcami i podwykonawcami w szeroko rozumianym łańcuchu dostaw. W ostatnich latach można zaobserwować kurczący się rynek dostawców dóbr i usług o oczekiwanej przez organizację jakości. Ma to szczególne znaczenie przy realizacji polityki utrzymania ruchu i remontów, ale także płynnej realizacji dużych projektów rozwojowych. Skuteczne zarządzanie tym ryzykiem jest kluczowe w kontekście planowanego na wiosnę 2021 roku remontu postojowego. Postój remontowy to jeden z projektów, do którego Grupa LOTOS S.A. przygotowuje się z wyprzedzeniem. Dla realizacji głównych zadań wybrano kilku niezależnych kontrahentów. Takie podejście umożliwia właściwe przygotowanie się wykonawców, odpowiednie zaplanowanie współpracy realizacyjnej oraz sprawne przeprowadzenie prac. Ryzyko HSE 23 Ryzyko związane z bezpieczeństwem jest jednym z kluczowych ryzyk identyfikowanych w Grupie Kapitałowej LOTOS. Z uwagi na specyfikę branży, wypadki mogą wystąpić na każdym etapie procesów produkcyjnych oraz w łańcuchu logistycznym. Dotyczy to zarówno wypadków przy procesie wydobycia i produkcji rafineryjnej, jak i wypadków drogowych i kolejowych podczas transportu produktów oraz lotniczych podczas transportu pracowników helikopterem na platformy. 23 HSE, Health, Safety and Environment, zdrowie, bezpieczeństwo i środowisko Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 104 Czynniki tego ryzyka obejmują m.in.: błędy ludzkie i niestosowanie się do obowiązujących wymagań i procedur postępowania, awarie na instalacjach, uwolnienie substancji szkodliwych dla zdrowia, ale także katastrofy naturalne oraz inne zdarzenia mogące powodować zagrożenie zdrowia i życia ludzkiego. W celu minimalizacji ryzyk HSE Grupa LOTOS S.A. podejmuje równolegle szereg przedsięwzięć w kierunku poprawy funkcjonowania obszaru bezpieczeństwa osobistego i procesowego. Jednym z nich jest budowanie kultury bezpieczeństwa opartej na zaangażowaniu pracowników oraz podwykonawców. Jednocześnie prowadzone są działania w zakresie zapewnienia stabilizacji prowadzonych procesów operacyjnych poprzez zachowanie najwyższych standardów bezpieczeństwa. Wdrożenie i doskonalenie systemu bezpieczeństwa procesowego (ang. Process Safety Management, PSM), m.in. w ramach którego procesy analizowane i monitorowane są kompleksowo, pozwala to na stałe podwyższanie bezpieczeństwa ludzi, środowiska oraz otoczenia Grupy LOTOS S.A. Ryzyka BHP będą pod szczególnym nadzorem w trakcie postojów remontowych zaplanowanych w 2021 i 2022r. Charakter prowadzonych prac remontowych oraz fakt, że na terenie zakładu będzie pracować dodatkowo ok. 2000 osób z różnych przedsiębiorstw i różnych regionów generuje dodatkowe ryzyka związane z bezpieczeństwem pracy a także potencjalnym rozprzestrzenianiem się COVID-19. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń Grupy LOTOS S.A. w ramach zarządzania ryzykiem epidemicznym w dużym zakładzie produkcyjnym wprowadzane są dodatkowe rozwiązania organizacyjne i proceduralne mające na celu ograniczenie tego rodzaju ryzyk. Ryzyko bezpieczeństwa (security) Grupa LOTOS S.A z uwagi na coraz bardziej powszechne wykorzystanie zasobów informatycznych (IT) i automatyzację procesów, poza kwestią fizycznego bezpieczeństwa organizacji i kontrahentów, wykazuje wysoką świadomość zagrożeń związanych z cyberprzestępczością. Technologiczne otwarcie na świat daje nowe możliwości dostępu do ściśle strzeżonych cennych aktywów biznesowych, zasobów przechowywanych w pamięci telefonu czy komputera. Kluczowe informacje, systemy sterowania operacyjnego (OT), procesy produkcyjne z uwagi na ryzyko ingerencji mogące doprowadzić do poważnych awarii i zniszczeń są strategicznymi obszarami nadzoru i ochrony. 10.1.4 Ryzyko reputacyjne i compliance Ryzyko reputacyjne dotyczy postrzegania Grupy Kapitałowej LOTOS przez istotnych interesariuszy – klientów, inwestorów, pracowników, czy otaczającą społeczność lokalną. Coraz większe szanse ale i zagrożenia niesie za sobą rozwój mediów społecznościowych, które z uwagi na szybkość reakcji oraz bardzo szeroki zasięg odbiorców wymagają szczególnej uwagi i ostrożności. Skutki materializacji ryzyka reputacyjnego mogą mieć wpływ na utrzymanie zaufania społecznego dla kontynuacji i rozwoju działalności, a przez to w długim okresie również przekładać się na osiągane wyniki finansowe. Ryzyko prawne Ryzyko prawne dotyczy nieprzestrzegania lub niepełnego przestrzegania już obowiązujących przepisów prawnych (ryzyko regulacyjne opisane wcześniej dotyczy regulacji przyszłych). Wymagania prawne nakładają na Grupę Kapitałową LOTOS wiele obowiązków, których spełnienie jest niezbędne dla prowadzenia działalności koncesjonowanej/regulowanej. Dodatkowo skala działalności Grupy Kapitałowej powoduje, że jest ona pod szczególnym nadzorem organów kontrolnych, interesariuszy społecznych oraz uczestników łańcucha dostaw. Praktyka stosowania prawa wskazuje, że przepisy prawne niejednokrotnie formułowane są w sposób nieprecyzyjny. Zastosowanie różnych wykładni prowadzić może do odmiennej ich interpretacji. Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS dokładają wysokiej staranności w celu minimalizacji tego ryzyka. Ryzyko pracownicze Obecni i przyszli pracownicy są kluczowym interesariuszem Grupy Kapitałowej LOTOS. Postrzeganie i zrozumienie przez pracowników działań realizowanych w Grupie Kapitałowej LOTOS jest niezmiernie istotne z punktu widzenia efektywności prowadzonych działań i wdrażanych zmian. Istnieje jednak ryzyko, że w wyniku nieskutecznej komunikacji wewnętrznej pojawi się niezrozumienie dla planowanych zmian , które w ostateczności doprowadzić może do protestów czy też strajków. Ryzyko społeczne i środowiskowe Procesy realizowane przez Grupę Kapitałową LOTOS takie jak poszukiwanie, zagospodarowanie i eksploatacja złóż, produkcja rafineryjna, transport produktów i logistyka mogą mieć wpływ na środowisko naturalne. Wpływ ten może być znaczący szczególnie w przypadku wystąpienia awarii i uwolnienia substancji niebezpiecznych do środowiska. Szczególnie duże skutki mogą mieć wycieki ropy z eksploatowanych platform, czy w trakcie transportu ropy lub produktów naftowych. Z tego też względu spółki Grupy Kapitałowej LOTOS stosują środki i narzędzia mające na celu maksymalną ochronę przed potencjalnym wyciekiem i skażeniem środowiska. Ryzyko społeczne analizowane jest w kontekście wpływu Grupy Kapitałowej LOTOS na otoczenie i interesariuszy. W toku prowadzonej działalności produkcyjnej oraz realizacji projektów inwestycyjnych infrastrukturalnych, istnieje Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 105 ryzyko sprzeciwu w skrajnych wypadkach wyrażanych w formie protestów społecznych. Prowadzone dotychczas działania komunikacyjne z interesariuszami znacząco redukują niniejsze ryzyko. Tabela 31. Wykaz kluczowych rodzajów ryzyka w Grupie Kapitałowej LOTOS wraz z określeniem poziomu istotności i sposobu mitygacji Poziom ryzyka: 1- ryzyko małe 2- ryzyko umiarkowane 3- ryzyko znaczące Trend ryzyka: → ryzyko stabilne  ryzyko z trendem spadkowym  ryzyko z trendem wzrostowym Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko megatrendów Zmiany w trendach podaży i popytu na rynku paliw 3  o Prowadzenie długoterminowych analiz i dostosowywanie odpowiedniej strategii w celu ograniczenia negatywnych skutków bądź wykorzystania pojawiającej się szansy i zdobycia przewagi konkurencyjnej na rynku o Realizacja projektów rozwojowych zwiększających i dywersyfikujących obecny portfel aktywów o Realizacja projektów rozwojowych poprawiających elastyczność produkcyjną i efektywność energetyczną o Realizacja projektów innowacyjnych Ryzyko klimatyczne Zagrożenia i szanse wynikające ze zmian klimatu 2  o Podejmowanie nowych inicjatyw i projektów m.in. z zakresu biopaliw zaawansowanych, paliw alternatywnych, np. wodoru, LNG, CNG a także projektów podnoszących efektywność energetyczną – działania mające na celu obniżanie emisji oraz wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych o Zaangażowanie w projekty badawczo-rozwojowe, których celem jest pozytywny wpływ na środowisko i zmiany klimatyczne o Monitoring oraz aktywny udział w procesach legislacyjnych (prezentowanie analiz, proponowanie korzystnych dla Organizacji rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE jak i krajowym – kluczowe ryzyka klimatyczne mają dla Grupy Kapitałowej LOTOS charakter transformacyjny i dotyczą zmian regulacyjnych Ryzyko regulacyjne Wpływ na spółkę wynikający ze zmian w legislacji lub niedostosowanie się do nowych regulacji prawnych krajowych i europejskich (może stanowić zagrożenie i szansę) 2 → o Rozwój systemu zarządzania zgodnością przez struktury Działu Compliance oraz Działu Regulacji Zewnętrznych o Monitorowanie nowych uregulowań i zmian w obowiązujących przepisach o Aktywne uczestniczenie w dialogu legislacyjnym prowadzonym przez Regulatora oraz organizacje pozarządowe o Analizy scenariuszowe możliwych skutków regulacji o Wdrażanie działań dostosowawczych do planowanych i wdrożonych zmian w prawie Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 106 Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko projektów strategicznych Opóźnienia, nieosiągnięcia założeń / celów w realizacji projektów strategicznych 3 → o Szczegółowe i etapowe przygotowanie projektów strategicznych do wdrożenia o Kwalifikacja wykonawców o Systematyczny przegląd ryzyk dla każdego z projektów i zarządzanie nimi o Bieżące monitorowanie statusu projektów i prognozowanie parametrów projektów oraz mitygowanie pojawiających się zagrożeń o Aktywne zarządzanie projektem w tym ścisły nadzór i komunikacja z wykonawcami Ryzyko geopolityczne Brak / utrudnienia w dostawach ropy i istotnych komponentów 2 → o Dywersyfikacja dostaw ropy (m.in. utrzymanie dostępności źródeł zaopatrzenia w ropę dostarczaną transportem rurociągowym i morskim) o Utrzymywanie odpowiednich zapasów operacyjnych o Harmonogramowanie produkcji i planowanie zakupów o Stosowanie odpowiednich klauzul w umowach w przypadku braku możliwości dostaw danym kanałem o Postępowanie zgodnie z Polityką zaopatrzenia Grupy LOTOS S.A. w ropę naftową Ryzyko kompetencji Trudności w pozyskaniu nowych wykwalifikowanych pracowników oraz utrzymaniu kompetentnych i doświadczonych pracowników 2 → o Budowanie angażującego środowiska pracy podnoszącego efektywność o Tworzenie wewnątrz organizacji przestrzeni dla rozwoju i innowacji (funkcjonowanie Akademii LOTOS, finansowanie szkoleń i studiów, możliwość uczestnictwa w programie doktoratów wdrożeniowych) o Budowanie wizerunku dobrego pracodawcy wewnątrz i na zewnątrz organizacji o Budowa systemu zarządzania wiedzą w celu efektywnego przekazywania i dzielenia się wiedzą oraz systemowego rozwoju kompetencji pracowników niezbędnych do realizacji bieżących i perspektywicznych celów biznesowych Ryzyko rynkowe Zmiany cen surowców i produktów naftowych, zmiany kursów walut i stóp procentowych. Ryzyko mogące być zarówno zagrożeniem i jakszansą dla działalności Grupy Kapitałowej LOTOS 3  o Postępowanie zgodnie z określoną polityką zarządzania ryzykiem cen surowców i produktów naftowych oraz polityką zarządzania ryzykiem walutowym o Codzienny monitoring ekspozycji na ryzyko rynkowe o Wybór strategii transakcyjnej w kontekście celów polityki, aktualnej sytuacji rynkowej oraz w ramach obowiązującej struktury limitów Ryzyko płynności i finansowania Nieadekwatne zarządzanie kapitałem obrotowym oraz ograniczenie finansowania działalności i projektów rozwojowych 2 → o Analiza i prognoza przepływów pieniężnych oraz sytuacji płynnościowej Grupy Kapitałowej LOTOS o Analiza źródeł finansowania dostępnych dla Grupy Kapitałowej LOTOS o Dywersyfikacja źródeł finansowania. o Optymalizacja płynności i zadłużenia w ramach Grupy Kapitałowej LOTOS o Skuteczne zarządzanie portfelem projektów strategicznych Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 107 Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko kredytowe Niewypłacalność partnerów transakcji handlowych i finansowych 2 → o Monitorowanie ratingów i sytuacji finansowej partnerów o Określanie limitów poziomów kredytów kupieckich oraz limitów dla partnerów finansowych zgodnie z wewnętrznymi procedurami o Stosowanie różnych narzędzi finansowych w celu minimalizacji ryzyka Ryzyko poszukiwawcze Nietrafne oszacowanie zasobów, w tym: nietrafne szacowanie zasobów i rezerw węglowodorów odkrytych otworami wiertniczymi, oraz odwiercenie negatywnego otworu bez przepływu węglowodorów 2 → o Przeprowadzanie analiz geologicznych i inżynierii złożowej w zależności od otworu (poszukiwawczego, rozpoznawczego czy rozpoznawczo-produkcyjnego) o Stosowanie punktów decyzyjnych w projekcie (faza wstępna, faza realizacji operacyjnej, faza analityczno-dokumentacyjna, faza projektowa) minimalizujących ryzyko odwiercenia negatywnego otworu o Stosowanie międzynarodowych standardów oceny ryzyka odwiertów poszukiwawczych (tzw. PoS – probability of success) o Współpraca z doświadczonymi operatorami złóż na Norweskim Szelfie Kontynentalnym Ryzyko wydobycia Ryzyko awarii podczas procesu wierceń i wydobycia, ograniczenia dostępności infrastruktury wiertniczej i wydobywczej 2 → Stosowanie licznych działań ograniczających i monitorujących skuteczność sposobu nadzoru nad ryzykiem w następujących obszarach: erupcji niekontrolowanej, awarii otworowej, rozlewu ropy, pożarów oraz kolizji morskich, m.in. poprzez: o monitoring parametrów procesowych o testy sprawności urządzeń o stosowanie odpowiednich środków ochrony o postępowanie zgodnie z obowiązującymi procedurami bezpieczeństwa i realizacji prac Ryzyko geologiczno-złożowe i techniczne instalacji wgłębnych 3 → o Wykonywanie bieżących analiz złożowych (aktualizacja modeli statyczno- dynamicznych) o Analizy pracy odwiertów oraz pracy pomp o Rekonstrukcje otworów produkcyjnych o Zatłaczanie chemii (inhibitorów osadów) zmniejszającej ryzyko awarii pomp wgłębnych Ryzyko produkcji rafineryjnej Awaria infrastruktury produkcyjnej rafinerii 2 → o Badanie stanu technicznego urządzeń i wyposażenia instalacji zgodnie z opracowanymi planami o Inspekcje infrastruktury w oparciu o poziom ryzyka w ramach RBI (Risk Based Inspection) o Dozór urządzeń przez służby (Urzędu Dozoru Technicznego UDT ) oraz Zakładowego Dozoru Technicznego (ZDT ) o Wytypowanie Urządzeń Krytycznych, wobec których stosowane są szczególne zasady nadzoru o Realizacja rocznych Planów Prac Profilaktycznych oraz Planów Utrzymania Ruchu i Remontów o Podnoszenie kwalifikacji pracowników, w tym ćwiczenia na symulatorach o Automatyczne systemy sterowania, alarmowania i zatrzymania instalacji Ryzyko sprzedaży Ryzyko mniejszej sprzedaży produktów w stosunku do planowanej 2  o Bieżące analizy scenariuszy zmiany popytu w poszczególnych kanałach sprzedażowych o Dostosowanie struktury produkcji rafineryjnej do zmiany popytu na rynku o Wypracowane standardy utrzymywania dobrych relacji z klientami Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 108 Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko HSE Wypadki w całym cyklu produkcji i łańcuchu logistycznym (w tym wypadki drogowe, kolejowe podczas transportu produktów oraz lotnicze przy transporcie pracowników na platformę) 2 → o Podnoszenie świadomości i zaangażowania pracowników i podwykonawców w budowanie kultury bezpieczeństwa pracy o Ocena ryzyka BHP oraz analizy ryzyka procesowego o Systematyczne kontrole przestrzegania przepisów BHP na stanowiskach pracy o Wdrażanie corocznego Planu BHP dla Grupy Kapitałowej LOTOS o Nadzór nad podwykonawstwem; funkcjonowanie Portalu dla kontrahentów (bieżąca aktualizacja procedur, wytycznych dla podwykonawców realizujących prace na terenie Grupy LOTOS S.A.) o Z uwagi na powietrzny transport pracowników na morskie platformy wiertnicze, w zakresie ryzyka wypadków lotniczych: o wysokie wymagania bezpieczeństwa stawiane dla floty powietrznej – certyfikaty AOC, E12, dopuszczenie IFR, o stały monitoring warunków pogodowych i odpowiednia logistyka przewozów osobowych statkami, o nadzór nad warunkami umowy z przewoźnikiem. Uwolnienie substancji skutkujące zatrzymaniem procesów produkcyjnych oraz wpływem na ludzi i środowisko 2 → o Stałe doskonalenie systemu bezpieczeństwa procesowego (PSM), o Wdrożenie zasad i procedury zarządzania zmianą o Prowadzenie analiz ryzyka dla każdej modernizacji i inwestycji o Szkolenie personelu z zakresu bezpieczeństwa procesowego o Instrukcje i procedury dotyczące bezpieczeństwa pracy o Rejestracja i raportowanie incydentów bezpieczeństwa procesowego Ryzyko bezpieczeństwa (security) Zniszczenie infrastruktury krytycznej w wyniku terroryzmu 2 → o Okresowe prowadzenie ćwiczeń praktycznych sprawdzających systemy zabezpieczeń i komunikacji o Wdrożone procedury postępowania w przypadku naruszenia bezpieczeństwa fizycznego i ochrony o Udział w ćwiczeniach organizowanych przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa o Komunikacja z Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego Zewnętrzna lub wewnętrzna ingerencja (cyberatak) w systemy informatyczne (IT) i sterowania (OT) oraz awarie 2 → o Implementacja wymagań systemu ISO 27001 oraz ustawy o cyberbezpieczeństwie o Wdrożenie Zasad cyberbezpieczeństwa w Grupie Kapitałowej LOTOS o Stosowanie wewnętrznych procedur dotyczących zarządzania bezpieczeństwem systemów o Prowadzenie audytów bezpieczeństwa IT o Prowadzenie regularnych testów bezpieczeństwa infrastruktury teleinformatycznej o Podnoszenie świadomości pracowników w zakresie cyberbezpieczeństwa (szkolenia, informacje, testy) o Współpraca z Zespołem Reagowania na Incydenty Komputerowe CERTABW o Funkcjonowanie i rozwój Biura Security Operation Center (SOC) Ryzyko zakupowe Ograniczony rynek dostawców dóbr i usług o oczekiwanej jakości 2 → o Procedury wyboru kontrahenta o Zasady postępowania z kluczowymi dostawcami o Utrzymywanie dobrych relacji z dostawcami z zachowaniem przejrzystych procedur Współpraca z nierzetelnym dostawcą uczestniczącym w tzw. „karuzeli podatkowej” 2 → o Stosowanie split-payment o Szczegółowa procedura weryfikacji kontrahentów o Wprowadzenie stosownych zapisów w umowach z kontrahentami o Stosowanie zasad należytej staranności Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 109 Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko prawne Nadużycia rozumiane jako zawinione działanie lub zaniechanie działania, stanowiące złamanie przepisów prawa lub zasad obowiązujących w Grupie Kapitałowej LOTOS, w wyniku którego dopuszczająca się go osoba odnosi nieuprawnione korzyści lub którego rezultatem są nieuzasadnione straty ponoszone przez firmę (w tym działania korupcyjne). 2 → o Funkcjonowanie Polityki Grupy Kapitałowej w zakresie przeciwdziałania nadużyciom, w ramach której określono usystematyzowane podejście do zapobiegania nadużyciom, w tym zasady postępowania oraz sposoby komunikacji. Funkcjonowanie Programu Etycznego, który obejmuje swoim zakresem funkcjonowanie Kodeksu etyki, Rzecznika ds. etyki i Linii etyki, a także działalność szkoleniową o Stosowanie Polityki przyjmowania i wręczania prezentów w Grupie Kapitałowej LOTOS o Prowadzenie audytów i kontroli Naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych 2 → o Stosowanie standardów wewnętrznych w tym obszarze, m.in. w ramach procedury dotyczącej zasad ochrony danych osobowych i polityki bezpieczeństwa o Realizacja audytów, w tym przy udziale doradcy zewnętrznego, weryfikujących przestrzeganie obowiązujących zasad oraz stopień przygotowania organizacji do spełnienia wymagań RODO o Podnoszenie świadomości pracowników (szkolenia, spotkania) Ryzyko środowiskowe Wyciek ze statku przewożącego ropę/ produkty Grupy Kapitałowej LOTOS 2 → o Korzystanie z usług dostawców realizujących algorytmy postępowania wynikające z rezolucji Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO) oraz respektujących wymagania konwencji morskich dotyczących bezpieczeństwa o Zapisy dot. wymagań względem stanu technicznego statków w umowach zawieranych z partnerami handlowymi oraz dostawcami usług transportu morskiego o Współpraca z armatorami będącymi członkami ITOPF (International Tanker Owners Pollution Federation Ltd.) oraz posiadających stosowne certyfikaty ubezpieczeniowe o Stosowanie ubezpieczeń i uczestnictwo w funduszu International Oil Pollution Compensation Fund (IOPCF) Wyciek ropy na platformie 2 → o Utrzymanie stanu technicznego jednostek morskich minimalizujące wystąpienia awarii na platformach o Prowadzenie działań w fazie projektowania i prowadzenia robót wiertniczych, mających na celu kontrolę ryzyka w zakresie przypływów płynu złożowego do otworu wiertniczego o Przeprowadzanie corocznych ćwiczeń w zakresie zwalczania rozlewów olejowych o Odpowiedni dobór sprzętu przeciwrozlewowego o Stosowanie ubezpieczeń Okresowo zwiększona emisja zanieczyszczeń w procesie rafineryjnym 1 → o Stałe monitorowanie parametrów procesowych oraz emisyjnych, m.in. dzięki wdrożeniu w 2020 systemu ciągłego monitoringu emisji zanieczyszczeń (CEMS) o Utrzymanie wysokich standardów technicznych; stosowanie wymogów najlepszych dostępnych technik (ang. BAT) o Realizacja planów zarządzania środowiskowego Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 110 Rodzaj ryzyka Poziom Trend Reakcja na ryzyko Ryzyko pracownicze Brak akceptacji pracowników dla zmian wdrażanych w Grupie Kapitałowej LOTOS 2 → o Otwarta komunikacja z pracownikami, zakładowymi organizacjami związkowymi, Radą Pracowników dot. planowanych zmian o Komunikacja zewnętrzna do mediów dot. zmian o Umożliwianie pracownikom przekwalifikowanie, przeszkolenie do nowych zadań o Wsparcie w przypadku zmiany miejsca pracy i relokacji, pomoc finansowa o Bieżące monitorowanie wewnętrznego klimatu społecznego Ryzyko społeczne Protesty społeczne w związku z realizacją projektów inwestycyjnych 2 → o Utrzymywanie dobrych relacji z interesariuszami. Prowadzenie spotkań mających na celu przybliżenie tematów realizowanych projektów o Prowadzenie otwartej komunikacji nt. bieżącej działalności Grupy Kapitałowej LOTOS, jak również projektów realizowanych przez firmę o Dbałość o relacje z mediami branżowymi, lokalnymi, ogólnopolskimi oraz zagranicznymi o Kooperacja z nadzorem właścicielskim firmy oraz poszczególnymi organami administracji publicznej, celem przeciwdziałania tematom kryzysowym, które mogą pojawić się w ramach poszczególnych procedur legislacyjnych, wynikających zarówno z regulacji krajowych, jak i unijnych o Wsparcie lokalnej społeczności poprzez realizację różnorodnych programów/projektów CSR Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 111 10.2 Model zarządzania ryzykiem Mechanizmy modelu zarządzania ryzykiem są wbudowane w istniejące procesy biznesowe i składają się na nie trzy linie obrony, które dostosowane są do specyfiki działalności oraz skali potencjalnych skutków ryzyka, które mogą wpływać na wyniki Grupy Kapitałowej. Tabela 32 Model zarządzania ryzykiem 1 Linia obrony Biznes → operacyjne zarządzanie ryzykiem → opracowanie procedur operacyjnych → identyfikowanie i ocena ryzyka na etapie decyzji biznesowych oraz okresowe przeglądy ryzyka w procesach i projektach 2 Linia obrony Ryzyko, Finanse, Compliance → ustalenie zasad zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej LOTOS → powiązanie zarządzania ryzykiem ze strategią Grupy Kapitałowej LOTOS → prognozowanie i kształtowanie profilu ryzyka Grupy Kapitałowej LOTOS 3 Linia obrony Audyt wewnętrzny → niezależna ocena skuteczności i adekwatności procesu zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej LOTOS Źródło: Spółka Struktura systemu zarządzania ryzykiem (ERM) Działania systemu ERM koncentrują się na kluczowych ryzykach, w szczególności na prognozowaniu ich wpływu na działalność i wyniki spółki. Pozwala to na opracowanie działań wyprzedzających, które mogą wpłynąć na ograniczenie zagrożeń lub wykorzystanie szans. Jest to kluczowa funkcjonalność systemu obecnie wzmacniana w Grupie Kapitałowej LOTOS. Jedną z głównych intencji działania Biura Compliance i Ryzyk jest przedkładanie jak najbardziej przydatnej informacji zarządczej kierownictwu organizacji w celu efektywnego zarządzania identyfikowanymi ryzykami. Schemat 3. System ERM Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 112 10.2.1 Proces zarządzania ryzykiem Zarządzanie zagrożeniami na szczeblu korporacyjnym realizowane jest w ramach procesu zakładającego: o analizę otoczenia zewnętrznego (np. otoczenia regulacyjnego, czynników makroekonomicznych, trendów światowych) oraz wewnętrznego (w tym wyznaczonych celów biznesowych) – tzw. analiza kontekstu; o identyfikację rodzajów ryzyka – ryzyko jest identyfikowane w kontekście wyznaczonych celów strategicznych i operacyjnych (rocznych) a także długofalowego rozwoju organizacji; o analizę i ocenę poszczególnych rodzajów ryzyka – ocena odbywa się w 2 perspektywach czasowych: rocznej i długoterminowej. Kryteria brane pod uwagę przy ocenie ryzyka to wpływ finansowy oraz wpływ na bezpieczeństwo: ludzi, środowiska oraz zagadnienia reputacyjne; o ustalenie sposobu postępowania z ryzykiem - dla każdego z istotnych rodzajów ryzyka jest ustalany bieżący sposób zarządzania, wskazywane są środki kontroli i mechanizmy zabezpieczające. Dla najważniejszych rodzajów ryzyka (tzw. TOP RISK) planowane są działania ograniczające zagrożenia i wykorzystujące szanse, a także sposób postępowania na wypadek materializacji ryzyka; o wdrożenie działań ograniczających zagrożenia i wykorzystujących szanse – realizacja zadań zdefiniowanych w planach postępowania z ryzykiem i bieżące monitorowanie ich statusu; o monitorowanie wskaźników ryzyka – dla najważniejszych kategorii ryzyka definiowane są wskaźniki ryzyka (KRI – Key Risk Indicator), które pozwalają na monitorowanie poziomu ekspozycji na ryzyko oraz prawdopodobieństwa materializacji ryzyka, zgodnie z przyjętymi zasadami; o przeglądy ryzyka – okresowo (półrocznie), dokonywany jest przegląd i aktualizacja oceny wszystkich zdefiniowanych rodzajów ryzyka; o komunikację i raportowanie - na każdym etapie procesu wdrożono standardy komunikowania i raportowania wyników realizowanych działań. Zarząd i Rada Nadzorcza otrzymują systematycznie kwartalny raport o ryzyku w Organizacji oraz skuteczności podejmowanych działań mających na celu jego ograniczenie lub wykorzystanie; o coroczną ocenę skuteczności i adekwatności systemu zarządzania ryzykiem oraz podejmowanie decyzji dotyczących kierunków dalszego rozwoju systemu ERM. Schemat 4. Proces zarządzania ryzykiem Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 113 10.2.2 Nadzór nad ryzykiem – uczestnicy systemu Poziom nadzoru Rola Rada Nadzorcza → monitoruje skuteczność systemu zarządzania ryzykiem Zarząd → określa apetyt na ryzyko w kontekście zdefiniowanej strategii, → podejmuje kluczowe decyzje dot. najważniejszych ryzyk (TOP RISK) w tym zasobów i systemu ERM Komitet Ryzyka Korporacyjnego → opiniuje i rekomenduje działania z zakresu najważniejszych ryzyk (TOP RISK) i systemu ERM, w tym apetytu na ryzyko → monitoruje realizację zaplanowanych zadań → w skład Komitetu wchodzą przedstawiciele kluczowych obszarów w organizacji Biuro Compliance i Ryzyk → koordynuje i wspiera prowadzone przez uczestników procesu działania → wspiera Koordynatorów ryzyka w spółkach Grupy Kapitałowej LOTOS → syntetyzuje informację o ryzyku w organizacji → wycenia ekspozycję na ryzyko Grupy Kapitałowej LOTOS → zapewnia narzędzia, wsparcie metodologiczne i odpowiada za rozwój zarządzania ryzykiem korporacyjnym Właściciele ryzyka → zarządzają poszczególnymi ryzykami, w tym określają sposób postępowania z ryzykiem, monitorują jego poziom oraz nadzorują wdrożenie działań ograniczających ryzyko i wykorzystujących szanse Pracownicy / Zespoły projektowe → identyfikują nowe ryzyka → realizują działania ograniczające zagrożenia lub wykorzystujące szanse Biuro Audytu Wewnętrznego → rozpoznaje i ocenia zagrożenia dotyczące działalności Grupy Kapitałowej LOTOS → weryfikuje stosowane mechanizmy kontrolne i bada ich skuteczność → dokonuje oceny skuteczności systemu zarządzania ryzykiem Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 114 11 Pozostałe informacje 11.1 Informacje o biegłym rewidencie Na podstawie uchwały Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. z dnia 11 marca 2018 roku oraz 9 marca 2020 roku, podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych Spółki za lata 2018-2019 oraz 2020-2022 została spółka Deloitte Audyt sp. z o.o. sp. k. Deloitte Audyt sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Warszawie na podstawie umowy wraz z aneksami zawartej z Grupą LOTOS S.A. w dniu 20 czerwca 2018 roku dokonała między innymi: o przeglądu jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych za I półrocza w latach 2018-2020, o badania jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych w latach 2018-2020. Grupa LOTOS S.A. korzystała dotychczas z usług Deloitte Audyt sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Warszawie na podstawie umowy wraz z aneksami zawartej w dniu 29 czerwca 2007 roku, w ramach której Deloitte Audyt sp. z o.o. sp. k. dokonała między innymi: o przeglądu jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych za I półrocza w latach 2007-2009, o badania jednostkowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych w latach 2007-2009. Tabela 33. Łączne wynagrodzenie należne z tytułu badania, przeglądów oraz procedur weryfikacyjnych Deloitte Audyt sp. z o.o. sp. k. za rok 2020 (w mln zł) 2020 Badanie rocznych jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych wybranych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS, w tym: (1) 1,2 Grupa LOTOS S.A. 0,8 Usługi poświadczające, w tym: 0,4 Grupa LOTOS S.A. 0,4 Usługi doradztwa podatkowego - Pozostałe usługi - Razem 1,6 (1) wynagrodzenie za badanie wybranych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS jest płacone na podstawie odrębnych umów zawartych pomiędzy podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych i każdą z wybranych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS. Źródło: Spółka Wynagrodzenie za badanie, usługi poświadczające, usługi doradztwa podatkowego oraz pozostałe usługi dla spółki LOTOS Exploration and Production Norge AS oraz Grupy Kapitałowej AB LOTOS Geonafta należne odpowiednio dla Deloitte AS oraz Deloitte Lietuva, UAB (spółek z grupy Deloitte) za rok 2020 wyniosło 0,5 mln zł. W 2019 roku łączne wynagrodzenie należne z tytułu badania, przeglądów oraz procedur weryfikacyjnych wyniosło 1,3 mln zł (Grupa LOTOS S.A. 0,9 mln zł), w tym z tytułu badania rocznych jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych wybranych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS 1,0 mln zł (Grupa LOTOS S.A. 0,6 mln zł) oraz usług poświadczających 0,3 mln zł (Grupa LOTOS S.A. 0,3 mln zł). 11.2 Sprawy sporne 11.2.1 Istotne postępowania sądowe, których stroną jest Grupa LOTOS S.A. Rozliczenia podatkowe Rozliczenia podatkowe Spółki są przedmiotem kontroli celno-skarbowych prowadzonych przez organy kontroli skarbowej. Na dzień 31 grudnia 2020 roku Spółka wykazuje rezerwę na ryzyko podatkowe, utworzoną w związku Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 115 z tymi postępowaniami, w wysokości 87,3 mln zł (patrz nota 25.1 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok 2020). W związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 16 października 2019 roku, w sprawie C 189/18 Glencore, w dniu 15 stycznia 2020 roku Spółka złożyła wnioski o wznowienie postępowań, w sprawach, w których wydane zostały decyzje: o Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 grudnia 2015 roku, utrzymująca w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 września 2015 roku, określającą Spółce zobowiązanie w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2010 roku w łącznej kwocie 48,4 mln zł, o Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 lutego 2016 roku, utrzymująca w mocy decyzję Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 28 września 2015 roku, określającą Spółce zobowiązanie w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2011 roku w łącznej kwocie 112,5 mln zł, o Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku z dnia 25 października 2018 roku, utrzymująca w mocy decyzję Naczelnika Pomorskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Gdyni z dnia 19 stycznia 2018 roku, określającą Spółce zobowiązanie w podatku od towarów i usług za styczeń 2012 roku w łącznej kwocie 7,3 mln zł, a po wznowieniu postępowań o: o uchylenie decyzji organów podatkowych obu instancji i umorzenie postępowań podatkowych w sprawie – w zakresie postępowań za lata 2010 – 2011, o zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego – w zakresie postępowania za rok 2012, w związku z toczącym się przed NSA postępowaniem ze skargi kasacyjnej Spółki. W dniu 8 października 2020 roku Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku utrzymał w mocy decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 29 grudnia 2015 roku oraz z dnia 29 lutego 2016 roku. W dniu 23 listopada 2020 roku Spółka złożyła odwołania od niekorzystnych decyzji Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku. W dniu 23 grudnia 2020 roku Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku wydał decyzje odmawiające uchylenia decyzji z dnia 8 października 2020 roku, na które Spółka złożyła skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. 11.2.2 Postępowania sądowe wszczęte przez oraz przeciwko pozostałym jednostkom z Grupy Kapitałowej LOTOS Postępowanie, którego stroną jest spółka LOTOS Petrobaltic S.A. W marcu 2013 roku wpłynęło do spółki LOTOS Petrobaltic S.A. od spółki AGR Subsea Ltd. („AGR”) wezwanie do zapłaty na kwotę około 6,5 mln GBP tytułem wynagrodzenia AGR z tytułu realizacji umowy na odkopanie nóg platformy „Baltic Beta”. Spółka LOTOS Petrobaltic S.A. zakwestionowała wysokość wynagrodzenia żądanego przez AGR i zaproponowała ustalenie swojego zobowiązania wobec AGR w kwocie 16 mln zł (tj. 3,2 mln GBP według średniego kursu NBP na dzień 31 grudnia 2012 roku). Przedmiotem sporu pomiędzy stronami jest charakter zawartej umowy, przyczyny jej wykonania po terminie i w niepełnym zakresie, jak również zasadność dokonanego przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. wypowiedzenia, a także żądania zwrotu kosztów poniesionych na wykonawcę zastępczego zaangażowanego przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. do ukończenia prac. Spółka AGR Subsea Ltd. nie przyjęła proponowanych przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. warunków ugody i skierowała swoje roszczenie na drogę sądową. Postanowieniem sądu sprawę skierowano do mediacji, na które spółka LOTOS Petrobaltic S.A. wyraziła zgodę. Rozpoczęte w kwietniu 2014 roku mediacje były wielokrotnie przedłużane. Na mocy postanowienia Sądu Okręgowego z lutego 2016 roku sprawa została połączona do łącznego prowadzenia i rozpoznania ze sprawą z pozwu spółki LOTOS Petrobaltic S.A. przeciwko AGR, opisaną poniżej. W październiku 2013 roku spółka LOTOS Petrobaltic S.A. złożyła do Sądu Okręgowego w Gdańsku pozew przeciwko AGR z powództwem o zapłatę 5,6 mln GBP tytułem wykonania zastępczego. W marcu 2014 roku Sąd Okręgowy IX Wydział Gospodarczy w Gdańsku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, na który spółka AGR wniosła sprzeciw. W kwietniu 2015 roku Sąd skierował strony do mediacji, na którą Spółka LOTOS Petrobaltic S.A. nie wyraziła zgody. Na mocy postanowienia Sądu Okręgowego z lutego 2016 roku sprawa z pozwu LOTOS Petrobaltic S.A jest prowadzona i rozpoznawana łącznie ze sprawą z pozwu AGR przeciwko LOTOS Petrobaltic S.A. W dniu 16 grudnia 2019 roku doręczona została opinia biegłych sądowych wskazująca na brak możliwości postawienia AGR zarzutu braku staranności przy wyborze sprzętu do odkopywania. Pismem procesowym spółka LOTOS Petrobaltic S.A. wniosła zarzuty do opinii i zawnioskowała o zlecenie sporządzenia nowej. Wniosek ten nie został przez Sąd uwzględniony. W dniu 27 listopada 2020 roku odbyło się posiedzenie Sądu, na którym zamknięto rozprawę, wyznaczając termin publikacji orzeczenia Sądu. W dniu 11 grudnia 2020 roku Sąd ogłosił wyrok zasądzający na rzecz AGR dochodzoną należność, tj. 6,5 mln GBP wraz z odsetkami za zwłokę, zwrotem kosztów postępowania oraz kosztów zastępstwa procesowego, a także oddalił powództwo zgłoszone przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 116 Z uwagi na fakt, iż zawiadomienie o terminie posiedzenia Sądu zamykającego rozprawę oraz ogłoszenie wyroku nie zostało skutecznie doręczone pełnomocnikowi LOTOS Petrobaltic S.A., pełnomocnik spółki bez swej winy nie brał udziału dnia 27 listopada 2020 roku w posiedzeniu zamykającym rozprawę. Nie poznał także terminu publikacji wyroku z dnia 11 grudnia 2020 roku, nie stawił się na termin publikacji ani nie poznał treści rozstrzygnięcia. W związku z powyższym w dniu 7 stycznia 2021 roku złożony został wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku. W ocenie pełnomocnika spółki wyrok nie jest prawomocny i do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku o przywrócenie terminu Sąd nie będzie mógł stwierdzić prawomocności wyroku. W dniu 23 marca 2021 roku odbyło się posiedzenie Sądu w celu rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu, na którym Sąd powziął przewidziane czynności, m.in. nastąpiło przesłuchanie świadków zawnioskowanych przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. Ponadto – wobec pozyskanych przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. informacji – przedstawiono Sądowi zastrzeżenia dotyczące zdolności sądowej i procesowej AGR, jej legitymacji procesowej oraz prawidłowości umocowania pełnomocników. Wątpliwości te powstały w związku z powzięciem w marcu 2021 roku wiedzy o ogłoszeniu w dniu 25 maja 2015 roku procedury Winding-up (Upadłość likwidacyjna / likwidacja) AGR i ustanowieniu Liquidator (Syndyk / likwidator) w celu prowadzenia spraw i reprezentowania AGR. Mając na uwadze powyższe, Sąd zobowiązał AGR do wyjaśnienia zgłoszonych wątpliwości. Sprawa została odroczona na termin z urzędu. W związku z podniesionymi przez spółkę LOTOS Petrobaltic S.A. zarzutami formalnymi potwierdzenie istnienia po stronie AGR zdolności sądowej, procesowej i należytej reprezentacji Sąd powinien podjąć czynności zmierzające do wyjaśnienia tych wątpliwości, do czego zobligowany jest z urzędu. Weryfikacja ta z pewnością odsunie w czasie ewentualne uprawomocnienie się wyroku. Mając na uwadze fakt, że istnieją różne możliwe do zastosowania przez Sąd tryby weryfikacji tych wątpliwości, nie ma możliwości podania prognozowanego terminu posiedzeniu Sądu czy też daty rozstrzygnięcia wniosku o przywrócenie terminu. W świetle powyższego spółka LOTOS Petrobaltic S.A. na dzień 31 grudnia 2020 roku zawiązała rezerwę na roszczenia sporne w wysokości 49,7 mln zł (nota 25.1 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok 2020), w tym na należność główną w kwocie 32,1 mln zł (nota 9.4 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok 2020) oraz na odsetki w kwocie 17,6 mln zł (nota 9.6 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego za rok 2020). Rozliczenia podatkowe spółki LOTOS Exploration and Production Norge AS W związku z sytuacją kryzysową wywołaną pandemią COVID-19 oraz gwałtownym spadkiem cen surowców spółka LOTOS Exploration and Production Norge AS zwróciła się do organów podatkowych o odroczenie terminu przekazania ustosunkowania się do wstępnej decyzji Urzędu Podatkowego ds. Ropy (Oil Taxation Office – OTO) dotyczącej cienkiej kapitalizacji w latach 2015-2016, tj. podważenia możliwości uwzględnienia w kosztach podatkowych spółki wszystkich kosztów obsługi długu i różnic kursowych od finansowania dłużnego ze względu na zbyt niski poziom kapitałów własnych spółki w tym okresie. W dniu 30 września 2020 roku spółka przekazała do OTO swoje stanowisko w sprawie projektu decyzji dotyczącej lat 2015-2016, jak również odpowiedź na „zawiadomienie o odchyleniu” za kolejne lata, 2017-2018. W pierwszej sprawie, za lata 2015-2016 spodziewana kwota domiaru podatku do zapłaty wynosi 172 mln NOK. W przypadku okresu 2017-2018 szacunkowa kwota do zapłaty wynosi 19 mln NOK, przy czym pismo dotyczące tego okresu nie ma jeszcze obecnie rangi decyzji podatkowej. W tym okresie spółka posiadała zdolność kredytową, wobec czego nie zawiązano rezerwy na tę kwotę. Ponadto, spółka w deklaracjach podatkowych za lata 2017 i 2019 nie uznała jako podstawę do opodatkowania przychody finansowe z tytułu różnic kursowych zrealizowanych od pożyczek w których OTO wcześniej kwestionowała koszty finansowe jako koszty uzyskania przychodu. Łączna kwota odliczeń podatkowych z tego tytułu to 86 mln NOK. Do chwili sporządzenia niniejszego sprawozdania finansowego do spółki nie wpłynęły żadne informacje w sprawie wydania przez OTO finalnej decyzji podatkowej za okres 2015-2016. Łączna kwota rezerwy na zobowiązania z tytułu cienkiej kapitalizacji na dzień 31 grudnia 2020 roku wynosi 259 mln NOK (114 mln zł). Poza informacjami zaprezentowanymi powyżej, w okresie 12 miesięcy zakończonym 31 grudnia 2020 roku nie wystąpiły istotne rozliczenia z tytułu spraw sądowych lub innych postępowań. 11.3 Istotne wydarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego Zmiany w Zarządzie Grupy LOTOS S.A. 22 stycznia 2021 roku Pan Marian Krzemiński złożył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki z dniem 1 marca 2021 roku. Jako powód rezygnacji Pan Marian Krzemiński wskazał przyczyny osobiste. W związku z zakończeniem postępowania kwalifikacyjnego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. 22 stycznia 2021 roku Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu X wspólnej kadencji Pana Krzysztofa Nowickiego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Fuzji i Przejęć z dniem 26 stycznia 2021 roku. Pan Krzysztof Nowicki ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Odbył także studia podyplomowe w zakresie prawa spółek na Uniwersytecie Łódzkim. Posiada tytuł zawodowy radcy prawnego. Laureat nagrody MANAGER AWARD 2018. Był założycielem i wspólnikiem zarządzającym kancelarii specjalizującej się w obszarze prawa pracy, cywilnego i administracyjnego. W roku 2010 został dyrektorem Departamentu Prawnego w PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z siedzibą Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 117 w Bełchatowie, a następnie Wiceprezesem Zarządu do spraw korporacyjnych i zarządzania majątkiem. Był Prezesem Zarządu GKS Bełchatów. Od roku 2016 był Prezesem Zarządu LOTOS Oil Sp. z o.o. W latach 2018-2020 dodatkowo pełnił funkcję Dyrektora do spraw korporacyjnych Grupy LOTOS S.A., od roku 2020 Dyrektor ds. Strategii i Relacji Inwestorskich Grupy LOTOS S.A., Przewodniczącego Rady Nadzorczej LOTOS Asfalt, LOTOS Infrastruktura, RCEkoenergia. Pełni funkcje doradcze w istotnych projektach inwestycyjnych, a także w zakresie kształtowania organizacji. 17 lutego 2021 roku Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu Spółki X wspólnej kadencji Pana Jarosława Piotra Wróbla na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji z dniem 2 marca 2021 roku. Pan Jarosław Piotr Wróbel jest absolwentem studiów magisterskich oraz studium doktoranckiego Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Ukończył studia podyplomowe w zakresie doskonalenia zawodowego w energetyce na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Posiadacz dyplomu Executive MBA (Uniwersytet Gdański i RMS Erasmus University), a także certyfikatu Post-MBA w zakresie strategicznego zarządzania finansami (Uniwersytet Gdański i SBS Swiss Bussiness School). Od 1992 roku związany z energetyką. W latach 1993-1999 pracował w Elektrociepłowni „Będzin” S.A., gdzie odpowiedzialny był za opracowanie i wdrożenie programu restrukturyzacji, a także przygotowanie i przeprowadzenie pierwszego procesu prywatyzacji kapitałowej w polskiej elektroenergetyce. Od 2002 roku związany z Grupą Kapitałową PGNiG S.A. W latach 2003-2013 pełnił funkcję Wiceprezesa ds. Ekonomicznych Górnośląskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. („PSG”), w której był pomysłodawcą i sponsorem programu wdrożenia Zintegrowanej Platformy wspomagającej obsługę procesów na bazie rozwiązań ERP i CIS (ang. Customer Information System). W latach 2016-2018 Prezes Zarządu, a od 2020 roku Przewodniczący Rady Nadzorczej PSG, która pod jego kierownictwem opracowała i wdrożyła strategiczny pakiet zmian dla polskiego gazownictwa dystrybucyjnego na lata 2016–2022, zwany konstytucją dla gazownictwa. W latach 2018-2020 Prezes Zarządu spółki ORLEN Południe S.A., gdzie był współtwórcą oraz Sponsorem Programu budowy biorafinerii na bazie Rafinerii w Trzebini oraz Rafinerii w Jedliczu, będącej centrum kompetencyjnym w zakresie biokomponentów oraz biopaliw dla Grupy Kapitałowej Orlen S.A. Od 2020 roku na stanowisku Wiceprezesa Zarządu PGNiG S.A. oraz członka Rady Dyrektorów PGNiG Upstream Norway AS. Od 28 października do 12 listopada 2020 roku pełnił obowiązki prezesa zarządu PGNIG S.A. 2 marca 2021 roku Pan Artur Cieślik złożył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju Spółki ze skutkiem na koniec dnia 15 marca 2021 roku. Jako powód rezygnacji Pan Artur Cieślik wskazał powołanie go do pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. Szerzej: → Rb 1/2021 → Rb 2/2021 → Rb 6/2021 → Rb 8/2021 Publikacja nowej modelowej marży rafineryjnej W celu umożliwienia oceny wpływu zmian cen surowców i produktów na światowych rynkach na zyskowność rafinerii 10 lutego 2020 roku Grupa LOTOS S.A. powróciła do publikacji modelowej marży rafineryjnej i udostępniła zaktualizowany, dostosowany do nowej struktury uzysków produktów model kalkulacji marży, uwzględniający zwiększoną kompleksowość przerobu ropy naftowej na skutek realizacji Projektu Efektywnej Rafinacji („Projekt EFRA”), a także szeregu pomniejszych inwestycji poprawiających efektywność przerobu, w tym Węzła Odzysku Wodoru. Nowa modelowa marża rafineryjna zastąpiła poprzednią marżę, opublikowaną 27 czerwca 2016 roku raportem bieżącym nr 26/2016. W związku z procesem uruchamiania instalacji Projektu EFRA i zmieniającą się strukturą produktów dotychczasowa modelowa marża rafineryjna przestała przedstawiać zyskowność rafinerii oraz odzwierciedlać strukturę uzysków, przez co jej publikacja została zawieszona w październiku 2019 roku. Zaktualizowany wzór na modelową marżę rafineryjną Grupy LOTOS S.A. przedstawia się następująco: Modelowa marża rafineryjna [USD/baryłka] = przychody (produkty z 94% przerobionej ropy = 23% benzyna + 63% diesel + 8% ciężki olej opałowy) – koszty (100% przerobionej ropy naftowej + koszt zużycia gazu ziemnego) Model marży służy przedstawieniu jedynie hipotetycznej zyskowności rafinerii, działającej w ramach określonej konfiguracji technologicznej, opartej na notowaniach rynku Europy Północno-Zachodniej publikowanych przez Refinitiv. W konsekwencji wartości prezentowanej marży modelowej nie są tożsame z rzeczywistymi wartościami marży rafineryjnej uzyskiwanymi w podlegającej sezonowości i optymalizacji pracy rafinerii Grupy LOTOS S.A. Szerzej: → Rb 5/2021 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 118 Rozpoczęcie przygotowań do reorganizacji Grupy LOTOS S.A. W dniu 12 marca 2021 roku Zarząd Grupy LOTOS S.A. przyjął kierunkową akceptację działań wewnątrzorganizacyjnych, których celem jest optymalizacja struktury grupy kapitałowej oraz przygotowanie do wdrożenia modelu realizacji środków zaradczych niezbędnych do przejęcia kontroli kapitałowej nad Spółką przez PKN Orlen, obejmujących m.in.: o wydzielenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa Grupy LOTOS składającej się z aktywów rafineryjnych i wniesienie jej aportem do LOTOS Asfalt Sp. z.o.o. (której jedynym wspólnikiem jest Spółka); LOTOS Asfalt Sp. z o.o. stanie się wtedy spółką celową, której 30% udziałów ma zostać zbytych na rzecz niezależnego podmiotu; o transfer udziałów w spółce LOTOS Biopaliwa ze spółki LOTOS Terminale do Spółki; o transfer udziałów w spółce LOTOS Infrastruktura do spółki LOTOS Terminale; o transfer aktywów logistycznych spółki LOTOS Infrastruktura do spółki LOTOS Terminale. Szerzej: → Rb 10/2021 Pozostałe zdarzenia po zakończeniu okresu sprawozdawczego opisane zostały w sprawozdaniu finansowym Grupy LOTOS S.A. za rok 2020 w nocie 32 (s. 55). 11.4 Grupa LOTOS S.A. na rynku kapitałowym 11.4.1 Notowania akcji Grupy LOTOS S.A. Grupa LOTOS S.A. jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie od 30 czerwca 2005 roku. Jej akcje kwalifikowane są do wielu krajowych i międzynarodowych indeksów giełdowych. Tabela 34. Obecność akcji Grupy LOTOS w polskich i międzynarodowych indeksach giełdowych o Dochodowe 24 → WIG – obejmuje wszystkie spółki notowane na Głównym Rynku GPW, spełniające bazowe kryteria uczestnictwa w indeksach → WIG-Paliwa – obejmuje spółki sektora „paliwa i gaz” należące do indeksu WIG → WIG-Poland – obejmuje wyłącznie akcje krajowych spółek należących do indeksu WIG → WIG ESG – grupuje spółki uznawane za odpowiedzialne społecznie, tj. takie, które przestrzegają zasad biznesu odpowiedzialnego społecznie, w szczególności w zakresie kwestii środowiskowych, społecznych, ekonomicznych i ładu korporacyjnego Cenowe 25 → WIG20 – obliczany na podstawie wartości portfela akcji 20 największych i najbardziej płynnych spółek z Głównego Rynku GPW → WIG30 – obliczany na podstawie wartości portfela akcji 30 największych i najbardziej płynnych spółek z Głównego Rynku GPW Zagraniczne → MSCI Poland Index (Small Cap) – indeks obejmujący kluczowe spółki notowane na polskiej giełdzie → CECE Index – indeks należący do Vienna Stock Exchange, zawierający spółki z Polski, Czech i Węgier → FTSE All World – indeks odzwierciedlający notowania spółek z całego świata o dużej i średniej kapitalizacji giełdowej → FTSE4Good Index – indeks zaprojektowany do pomiaru wyników firm wykazujących silne praktyki środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego (ESG) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPW, MSCI, Wiener Börse, FTSE Russell Wybuch pandemii koronawirusa w Polsce i na świecie, wprowadzone w jej efekcie ograniczenia w życiu społecznym i gospodarczym, a także idąca za tym duża niepewność inwestorów co do przyszłych wydarzeń, wywołały duże spadki notowań na warszawskiej giełdzie w trakcie 2020 roku. Szczególnie odznaczył się pod tym względem przełom lutego i marca 2020 roku, kiedy to w niecały miesiąc paniczna wyprzedaż na rynkach kapitałowych 24 Indeks dochodowy – przy jego obliczaniu uwzględnia się zarówno ceny zawartych w nim akcji, jak i dochody z dywidend i praw poboru. 25 Indeks cenowy – przy jego obliczaniu bierze się pod uwagę jedynie ceny zawartych w nim transakcji, a nie uwzględnia się dochodów z tytułu dywidend. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 119 sprowadziła wartość indeksu WIG20 w dół o około 40%, do poziomu najniższego od lutego 2009 roku. Od tego momentu nastroje inwestorów stopniowo się poprawiały, czemu sprzyjały informacje o zapowiadanych dużych pakietach stymulacyjnych dla gospodarek, a także ogłaszane sukcesy związane z opracowywanymi szczepionkami przeciw COVID-19. Dzięki temu indeks WIG20 zamknął 2020 rok na poziomie 1.983,98 punktów, tj. 7,7% niższym niż rok wcześniej. Jeszcze lepiej poradziły sobie średnie i małe spółki – notowania reprezentujących je indeksów mWIG40 oraz sWIG80 ostatecznie wzrosły o odpowiednio 1,8% oraz 33,6%. Patrząc na poszczególne sektory gospodarki, w 2020 roku najwięcej na wartości zyskały indeksy WIG-Górnictwo (82,1%), WIG-Budownictwo (60,7%) oraz WIG-Games (53,9%). Na drugim biegunie znalazły się za to banki, a także spółki rafineryjne – wartość indeksu WIG-Banki spadła o 29,6%, a indeksu WIG-Paliwa o 23,6%. W trakcie 2020 roku notowania akcji Grupy LOTOS wahały się w przedziale od 25,67 zł (intraday z 28 października 2020 roku) do 87,96 zł (intraday z 2 stycznia 2020 roku). Podczas ostatniej sesji giełdowej w 2020 roku kurs zamknięcia dla tych walorów ustalony został na poziomie 41,45 zł w porównaniu do 83,58 zł na koniec 2019 roku, co oznacza spadek o 50,4%. W konsekwencji rynkowa kapitalizacja Spółki obniżyła się do poziomu 7,7 mld zł wobec 15,5 mld zł rok wcześniej. Wykres 46. Dynamika notowań akcji Grupy LOTOS na tle giełdowych indeksów (skala lewa) oraz wolumen obrotu akcjami Grupy LOTOS (skala prawa, tys. sztuk) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GPW Tabela 35. Podstawowe dane dotyczące akcji Grupy LOTOS S.A. 2017 2018 2019 2020 Liczba akcji w obrocie giełdowym 184 873 362 Kurs minimalny (zł) 36,36 51,58 71,04 25,67 Kurs maksymalny (zł) 68,85 89,62 99,60 87,96 Kurs zamknięcia na koniec okresu (zł) 57,70 88,50 83,58 41,45 Zmiana kursu akcji (%) 50,8 53,4 -5,6 -50,4 Średnia wartość obrotów (mln zł) 20,2 19,5 26,5 29,2 Średni wolumen na sesję (szt.) 372 519 299 578 302 415 629 846 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 -80% -60% -40% -20% 0% 20% 40% 60% Wolumen obrotu akcjami Grupy LOTOS Grupa LOTOS WIG20 WIG-Paliwa Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 120 2017 2018 2019 2020 Wskaźniki giełdowe Kapitalizacja (mld zł) 10,7 16,4 15,5 7,7 EV (mld zł) 13,2 18,3 18,4 9,6 Zysk na jedną akcję (zł) 9,0 8,6 6,2 -6,2 P/E (x) 6,4 10,3 13,4 - P/BV (x) 1,0 1,4 1,2 0,7 EV/EBITDA (x) 26 4,3 5,9 6,4 7,1 Źródło: Spółka 11.4.2 Relacje inwestorskie W Grupie LOTOS Biuro Relacji Inwestorskich jest odpowiedzialne za bieżący kontakt z inwestorami. W 2020 roku przedstawiciele Spółki brali udział w 5 międzynarodowych i krajowych konferencjach inwestorskich oraz odbyli szereg spotkań z inwestorami oraz analitykami giełdowymi – w sumie około 150 spotkań. Spółka organizowała także cokwartalne konferencje wynikowe. Ze względu na wybuch pandemii koronawirusa w Polsce były to jednak tylko konferencje w formie online lub telefonicznej. Odpowiedzi na pytania związane z notowaniami akcji Grupy LOTOS na rynku GPW można uzyskać wysyłając pytanie na adres e-mail → ir@grupalotos.pl, a także kontaktując się telefonicznie, dane kontaktowe podane są na stronie internetowej → inwestor.lotos.pl. 11.4.3 Rekomendacje inwestycyjne W 2020 roku rekomendacje dla Grupy LOTOS S.A. wydawało 14 firm inwestycyjnych (w tym domów maklerskich i banków inwestycyjnych). Tabela 36. Instytucje finansowe wydające rekomendacje dla Grupy LOTOS S.A. Z siedzibą w Polsce Z siedzibą za granicą DM Banku Handlowego (Citi) HSBC DM mBanku Renaissance Capital BM Santander Raiffeisen Centrobank DM BOŚ Societe Generale DM PKO BP Wood & Company Ipopema Securities DM Trigon BM Pekao Erste Securities Źródło: Spółka 26 Wynik EBITDA LIFO oczyszczony ze zdarzeń jednorazowych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 121 Zestawienie niektórych rekomendacji inwestycyjnych wydanych w 2020 roku dla akcji Grupy LOTOS S.A. przedstawia poniższa tabela. Tabela 37. Rekomendacje dla Grupy LOTOS S.A. wydane w 2020 roku Nazwa instytucji Data Rekomendacja Cena docelowa Trigon DM 2020-12-10 kupuj 45,90 zł BM mBanku 2020-12-08 kupuj 49,01 zł Trigon DM 2020-12-07 kupuj 45,90 zł BM mBanku 2020-10-02 kupuj 47,09 zł DM BOŚ 2020-10-01 kupuj 75,00 zł BM mBanku 2020-09-02 akumuluj 47,09 zł BM mBanku 2020-06-03 trzymaj 60,39 zł BM mBanku 2020-04-07 redukuj 59,22 zł DM BOŚ 2020-03-31 kupuj 88,00 zł BM mBanku 2020-03-04 trzymaj 67,19 zł Trigon DM 2020-02-28 kupuj 72,30 zł BM mBanku 2020-02-05 redukuj 68,47 zł DM BOŚ 2020-01-12 kupuj 111,00 zł Źródło: opracowanie własne na podstawie danych serwisu Stockwatch.pl. 11.4.4 Polityka w zakresie dywidendy Jako spółka publiczna pierwszą dywidendę Grupa LOTOS S.A. wypłaciła w 2007 roku (z zysku za 2006 rok). Za lata 2007-2015 Spółka nie wypłacała dywidendy. W strategii Grupy LOTOS na lata 2017-2022 Zarząd Grupy LOTOS S.A. przyjął, że będzie dążyć do uzyskania i utrzymywania zdolności dywidendowej Spółki, a w 2017 roku Grupa LOTOS S.A. ponownie zaczęła się dzielić zyskiem ze swoimi akcjonariuszami. Zgodnie z uchwałą Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia z 30 czerwca 2020 roku Grupa LOTOS S.A. wypłaciła dywidendę z zysku za 2019 rok w łącznej kwocie 184,9 mln zł, tj. 1 zł na jedną akcję. Dzień dywidendy ustalony został na 14 września 2020 roku, natomiast dzień wypłaty dywidendy na 28 września 2020 roku. Stopa dywidendy sięgnęła z kolei 2,5%. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 122 Tabela 38. Dywidenda Grupy LOTOS S.A. za lata 2016-2019 2016 2017 2018 2019 Zysk netto Grupy LOTOS S.A. (w mln zł) 1 160,8 1 419,5 1 333,9 834,3 Dywidenda brutto (w mln zł) 184 873,4 184 873,4 554 620,1 184 873,4 Stopa wypłaty dywidendy (w %) 27 15,9 13,0 41,6 22,2 Dywidenda na 1 akcję (w zł) 1 1 3 1 Stopa dywidendy (w %) 28 1,7 1,4 3,5 2,5 Dzień prawa do dywidendy 29 12.09.2017 12.09.2018 12.09.2019 14.09.2020 Dzień wypłaty dywidendy 30 29.09.2017 28.09.2018 27.09.2019 28.09.2020 Źródło: Spółka 27 Stopa wypłaty dywidendy – stosunek kwoty wypłaconego zysku w postaci dywidendy do całego zysku netto spółki za dany rok obrotowy. 28 Stopa dywidendy – stosunek wartości dywidendy przypadającej na jedną akcję do ceny akcji spółki. 29 Dzień prawa do dywidendy – dzień, według którego ustala się listy akcjonariuszy uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. 30 Dzień wypłaty dywidendy – dzień, w którym wypłaca się dywidendę akcjonariuszom. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 123 12 Ład korporacyjny 12.1 Zasady i zakres stosowania ładu korporacyjnego Od debiutu giełdowego w czerwcu 2005 roku Grupa LOTOS S.A. przestrzegała większości zaleceń skodyfikowanych w dokumencie Dobre praktyki w spółkach publicznych. Od 2016 roku Spółka podlega zasadom ładu korporacyjnego określonym w dokumencie Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW 2016 wprowadzonym uchwałą nr 26/1413/2015 Rady Giełdy z dnia 13 października 2015 roku. Zbiór zasad ładu korporacyjnego jest publicznie dostępny na stronie internetowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.: → www.gpw.pl/dobre-praktyki Zasady ładu korporacyjnego, których Grupa LOTOS S.A. nie zastosowała w latach 2016-2020 roku wraz z komentarzami dotyczącymi powodów dotychczasowego ich niewdrożenia. Zasada Komentarz Grupy LOTOS S.A. I. Polityka informacyjna i komunikacja z inwestorami I.Z.1. Spółka prowadzi korporacyjną stronę internetową i zamieszcza na niej, w czytelnej formie i wyodrębnionym miejscu, oprócz informacji wymaganych przepisami prawa: I.Z.1.16. informację na temat planowanej transmisji obrad walnego zgromadzenia – nie później niż w terminie 7 dni przed datą walnego zgromadzenia: zasada nie jest stosowana. Spółka nie transmitowała dotychczas obrad Walnego Zgromadzenia, choć nie wyklucza transmisji w przyszłości. I.Z.1.20. zapis przebiegu obrad walnego zgromadzenia, w formie audio lub wideo: zasada nie jest stosowana. Spółka nie rejestrowała dotychczas przebiegu obrad Walnego Zgromadzenia w formie audio lub video. W ocenie Spółki dotychczasowa forma dokumentowania obrad Walnego Zgromadzenia pozwalała na zachowanie transparentności i ochrony praw akcjonariuszy. Ponadto, informacje dotyczące podejmowanych uchwał Spółka przekazuje w formie raportów bieżących, a także publikuje na stronie internetowej www.lotos.pl. Spółka nie wyklucza w przyszłości dokumentowania obrad w formie audio lub video. IV. Walne zgromadzenie i relacje z akcjonariuszami IV.Z.2. Jeżeli jest to uzasadnione z uwagi na strukturę akcjonariatu spółki, spółka zapewnia powszechnie dostępną transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym: zasada nie jest stosowana. Spółka zapewnia akcjonariuszom możliwość uczestniczenia w Walnym Zgromadzeniu osobiście lub przez pełnomocnika. Ponadto Walne Zgromadzenia odbywają się w siedzibie Spółki w Gdańsku, co ułatwia Akcjonariuszom lub ich pełnomocnikom stawienie się w miejscu obrad. Spółka realizuje nałożone przepisami prawa obowiązki informacyjne i niezwłocznie, nie później niż w terminie 24 godzin od zakończenia Walnego Zgromadzenia, przekazuje w formie raportów bieżących informacje o treści podjętych uchwał, wynikach głosowań oraz informacje o ewentualnych zgłoszonych sprzeciwach i jednocześnie publikuje te informacje na korporacyjnej stronie internetowej. Ponadto Spółka publikuje również pytania i odpowiedzi udzielone Akcjonariuszom podczas Walnego Zgromadzenia. Zdaniem Spółki powyższe działania są wystarczające dla zapewnienia Akcjonariuszom udziału w Walnym Zgromadzeniu. Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 124 Rozszerzony komentarz odnośnie do przyczyn, dla których Spółka dotychczas nie podjęła decyzji o zastosowaniu wyżej wymienionych zasad: I.Z.1.16. Zgodnie ze stanowiskiem KNF z dnia 29 kwietnia 2020 roku obowiązek zapewnienia transmisji obrad Walnego Zgromadzenia w czasie rzeczywistym dotyczy wyłącznie tych spółek publicznych, które umożliwią udział w swoich Walnych Zgromadzeniach przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Spółka przeprowadziła wstępne analizy możliwości organizacji Walnego Zgromadzenia, przy wykorzystaniu obustronnej komunikacji elektronicznej, jednak z uwagi na ryzyka prawne, organizacyjne i techniczne dotychczas nie transmitowała obrad Walnego Zgromadzenia umożliwiających udział z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. W opinii Spółki nie zostały jeszcze wypracowane w praktyce zasady zapewniające rzetelną identyfikację akcjonariuszy i bezpieczeństwo komunikacji elektronicznej, w tym procedury oddawania głosów. Spółka wskazuje na ryzyko zaskarżenia uchwał w przypadku zaistnienia problemów technicznych lub organizacyjnych. Dodatkowo akcjonariusze Spółki nie zgłosili dotychczas potrzeby organizacji transmisji obrad Walnego Zgromadzenia w czasie rzeczywistym. I.Z.1.20. W ocenie Spółki forma dokumentowania obrad Walnego Zgromadzenia w postaci Aktu notarialnego, sporządzanego przez uczestniczącego podczas obrad notariusza, który jest dostępny do wglądu akcjonariuszy w siedzibie Spółki, pozwala na zachowanie pełnej transparentności i ochrony praw akcjonariuszy. Wszelkie dokumenty związane z agendą Walnego Zgromadzenia, tj. projekty uchwał wraz z uzasadnieniami, podjęte uchwały, informacje o wyniku głosowania podejmowanych uchwał, pytania zadane podczas WZ oraz udzielone na nie przez Spółkę odpowiedzi Spółka przekazuje terminowo i niezwłocznie, m.in. w formie raportów bieżących, a także publikuje na stronie internetowej → www.lotos.pl w dwóch wersjach językowych (polskiej i angielskiej). Akcjonariusze Spółki nie sygnalizowali dotychczas potrzeby udostępniania zapisu obrad Walnego Zgromadzenia w formie audio lub wideo. IV.Z.2. Spółka śledzi rozwój elektronicznych narzędzi do organizacji Walnych Zgromadzeń, w tym aplikację wdrożoną przez KDPW w 2020 roku, zachowując podejście ostrożnościowe i mając na uwadze potencjalne ryzyka wielorakiego rodzaju problemów natury prawnej, organizacyjnej czy technicznej które mogą wystąpić podczas e-WZA. Spółka rozpoznaje między innymi organizacyjne ryzyko zakłócenia obrad na skutek zerwania połączenia któregokolwiek z głosujących uczestników. Co z kolei powodowałoby nieważność głosowania i konieczność wznowienia wydarzenia. W trakcie obrad WZ mogą pojawiać się opóźnienia w transmisji, czyniąc obrady mało czytelnymi, w zależności od jakości i szybkości wykorzystywanych łącz oraz od ich lokalnego i globalnego obciążenia, jak również szeregu innych parametrów takich jak lokalizacja serwerów wykorzystywanych w transmisji lub wykorzystywana technologia dostępu do łącz internetowych (przewodowa, Wi-Fi, LTE). 12.2 Systemy kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w procesie sporządzania sprawozdań finansowych Zarząd Grupy LOTOS S.A. jest odpowiedzialny za system kontroli wewnętrznej i jego skuteczność w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych. Biuro Audytu Wewnętrznego Grupy LOTOS S.A. corocznie dokonuje oceny ram kontroli wewnętrznej. Prowadzona analiza wskazuje, iż w 2020 roku w systemie nie wystąpiły zmiany mające wpływ na badany obszar. Biorąc pod uwagę przyjęte założenia do oceny systemów, w Spółce funkcjonują rozwiązania organizacyjno-procesowe stanowiące ramy dla systemu kontroli wewnętrznej, ładu organizacyjnego, zapewnienia zgodności i zarządzania ryzykiem. Wskazane w modelu oceny rozwiązania (tzw. dobre praktyki biznesowe) zostały wdrożone w każdym ww. systemie i funkcjonują w praktyce. Proces postępowania przy sporządzaniu, zatwierdzaniu i przekazywaniu do publikacji sprawozdań finansowych reguluje wewnętrzna procedura, zgodnie z którą nadzór nad przygotowaniem sprawozdań finansowych pełni Dyrektor Biura Centrum Finansowo-Księgowego, Główny Księgowy. Za sporządzenie jednostkowego i skonsolidowanego sprawozdania finansowego odpowiedzialne jest Biuro Sprawozdawczości funkcjonujące w Grupie LOTOS S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe jest sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) na podstawie sprawozdania finansowego Grupy LOTOS S.A. oraz sprawozdań finansowych jednostek kontrolowanych przez Grupę LOTOS S.A. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe zawiera korekty nie ujęte w księgach rachunkowych jednostek Grupy stosujących inne standardy rachunkowości niż MSSF, wprowadzone w celu doprowadzenia danych finansowych tych jednostek do zgodności z MSSF. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 125 W celu zapewniania jednolitych zasad rachunkowości funkcjonująca w Spółce polityka rachunkowości została przekazana do stosowania przez spółki z Grupy Kapitałowej LOTOS przy sporządzaniu pakietów konsolidacyjnych. 12.3 Akcje i akcjonariusze Grupy LOTOS S.A. Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień zatwierdzenia do publikacji niniejszego sprawozdania kapitał zakładowy Grupy LOTOS S.A. wynosił 184 873 362 zł i dzielił się na 184 873 362 akcji o wartości nominalnej 1 zł każda, w tym: o 78 700 000 akcji zwykłych na okaziciela serii A, o 35 000 000 akcji zwykłych na okaziciela serii B, o 16 173 362 akcji zwykłych na okaziciela serii C, o 55 000 000 akcji zwykłych na okaziciela serii D. W trakcie 2020 roku wysokość kapitału zakładowego Spółki nie zmieniła się. Akcje Grupy LOTOS S.A. są akcjami zwykłymi na okaziciela. Statut Spółki nie wprowadza także jakichkolwiek ograniczeń odnośnie do przenoszenia prawa własności wyemitowanych przez nią akcji. Według wiedzy Spółki w 2020 roku Emitent, jednostki wchodzące w skład jego grupy kapitałowej ani też osoby działające w ich imieniu, rozumiane jako osoby zarządzające i nadzorujące, nie posiadały ani nie nabywały akcji własnych i nie podejmowały w tym okresie żadnych czynności zmierzających do nabycia akcji własnych. Statut nie przewiduje szczególnych regulacji stanowiących uprawnienie dla Członków Zarządu do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji. Grupa LOTOS S.A. nie posiada systemu akcji pracowniczych i tym samym nie posiada systemu kontroli programów akcji pracowniczych. Na dzień 31 grudnia 2020 roku i na dzień przekazania do publikacji niniejszego sprawozdania wykaz akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio przez podmioty zależne co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Grupy LOTOS S.A. przedstawiał się następująco: Liczba akcji/Liczba głosów na walnym zgromadzeniu Udział w kapitale zakładowym i w liczbie głosów na walnym zgromadzeniu w % Skarb Państwa 98 329 515 53,19 Pozostali 86 543 847 46,81 Ogółem 184 873 362 100,00 Grupa LOTOS S.A. nie wyemitowała papierów wartościowych dających akcjonariuszom specjalne uprawnienia kontrolne. Szczególne uprawnienia Skarbu Państwa oraz ich wykonywanie w spółkach kapitałowych. Ograniczenia w wykonywaniu prawa głosu na Walnym Zgromadzeniu Grupy LOTOS S.A. Jedna akcja Grupy LOTOS S.A. daje prawo do jednego głosu na WZ. Jednakże, zgodnie ze Statutem Spółki, prawo głosowania akcjonariuszy zostaje ograniczone w ten sposób, że żaden z nich nie może wykonywać na WZ więcej niż 10% ogólnej liczby głosów istniejących w Spółce w dniu odbywania WZ, z zastrzeżeniem, że dla potrzeb ustalania obowiązków nabywców znacznych pakietów akcji przewidzianych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych i w ustawie z 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej, takie ograniczenie prawa głosowania uważane będzie za nieistniejące. Ograniczenie powyższe nie dotyczy: o akcjonariuszy, którzy w dniu powzięcia uchwały WZ wprowadzającej ograniczenie, są uprawnieni z akcji reprezentujących więcej niż 10% ogólnej liczby głosów istniejących w Spółce; o akcjonariuszy działających z określonymi wyżej akcjonariuszami na podstawie zawartych porozumień dotyczących wspólnego wykonywania prawa głosu z akcji. Dla potrzeb ograniczenia prawa do głosowania, o którym mowa powyżej, głosy akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności, są sumowane zgodnie z poniżej opisanymi zasadami. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 126 Przez akcjonariusza rozumie się każdą osobę, w tym jej podmiot dominujący i zależny, której przysługuje bezpośrednio lub pośrednio prawo głosu na Walnym Zgromadzeniu na podstawie dowolnego tytułu prawnego; dotyczy to także osoby, która nie posiada akcji Spółki, a w szczególności użytkownika, zastawnika, osoby uprawnionej z kwitu depozytowego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi, a także osoby uprawnionej do udziału w WZ mimo zbycia posiadanych akcji po dniu ustalenia prawa do uczestnictwa w WZ. Przez podmiot dominujący oraz podmiot zależny rozumie się odpowiednio osobę: o spełniającą przesłanki wskazane w art. 4 § 1 pkt 4) Kodeksu Spółek Handlowych lub o mającą status przedsiębiorcy dominującego, przedsiębiorcy zależnego albo jednocześnie status przedsiębiorcy dominującego i zależnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów, lub o mającą status jednostki dominującej, jednostki dominującej wyższego szczebla, jednostki zależnej, jednostki zależnej niższego szczebla, jednostki współzależnej albo mającą jednocześnie status jednostki dominującej (w tym dominującej wyższego szczebla) i zależnej (w tym zależnej niższego szczebla i współzależnej) w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, lub o która wywiera (podmiot dominujący) lub na którą jest wywierany (podmiot zależny) decydujący wpływ w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 22 września 2006 roku o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców, lub o której głosy wynikające z posiadanych bezpośrednio lub pośrednio akcji Spółki podlegają kumulacji z głosami innej osoby lub innych osób na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych w związku z posiadaniem, zbywaniem lub nabywaniem znacznych pakietów akcji Spółki. Akcjonariusze, których głosy podlegają kumulacji i redukcji zgodnie z zasadami opisanymi powyżej, zwani są łącznie Zgrupowaniem. Kumulacja głosów polega na zsumowaniu głosów, którymi dysponują poszczególni akcjonariusze wchodzący w skład Zgrupowania. Redukcja głosów polega na pomniejszeniu ogólnej liczby głosów w Spółce przysługujących na WZ akcjonariuszom wchodzącym w skład Zgrupowania. Redukcja głosów jest dokonywana według następujących zasad: o liczba głosów akcjonariusza, który dysponuje największą liczbą głosów w Spółce spośród wszystkich akcjonariuszy wchodzących w skład Zgrupowania, ulega pomniejszeniu o liczbę głosów równą nadwyżce ponad 10% ogólnej liczby głosów w Spółce przysługujących łącznie wszystkim akcjonariuszom wchodzącym w skład Zgrupowania o jeżeli mimo redukcji, o której mowa powyżej, łączna liczba głosów przysługujących na Walnym Zgromadzeniu akcjonariuszom wchodzącym w układ Zgrupowania przekracza próg 10% ogólnej liczby głosów istniejących w Spółce w dniu odbywania Walnego Zgromadzenia, dokonuje się dalszej redukcji głosów należących do pozostałych akcjonariuszy wchodzących w skład Zgrupowania. Dalsza redukcja głosów poszczególnych akcjonariuszy następuje w kolejności ustalanej na podstawie liczby głosów, którymi dysponują poszczególni akcjonariusze wchodzący w skład Zgrupowania (od największej do najmniejszej). Dalsza redukcja jest dokonywana aż do osiągnięcia stanu, w którym łączna liczba głosów, którymi dysponują akcjonariusze wchodzący w skład Zgrupowania nie będzie przekraczać 10% ogólnej liczby głosów w Spółce o jeżeli na potrzeby redukcji nie można ustalić kolejności redukcji głosów z uwagi na to, że dwóch lub więcej akcjonariuszy dysponuje tą samą liczbą głosów, to głosy akcjonariuszy dysponujących tą samą liczbą głosów redukuje się proporcjonalnie, przy czym liczby ułamkowe zaokrągla się w dół do pełnej liczby akcji. W pozostałym zakresie zasady określone w punktach poprzedzających stosuje się odpowiednio w każdym przypadku akcjonariusz, któremu ograniczono wykonywanie prawa głosu, zachowuje prawo wykonywania co najmniej jednego głosu o ograniczenie wykonywania prawa głosu dotyczy także akcjonariusza nieobecnego na WZ. W celu ustalenia podstawy do kumulacji i redukcji głosów, każdy akcjonariusz Spółki, Zarząd, Rada Nadzorcza oraz poszczególni członkowie tych organów, a także Przewodniczący WZ, mogą żądać, aby akcjonariusz Spółki, podlegający zasadzie ograniczenia prawa głosowania, udzielił informacji czy jest on w stosunku do dowolnego innego akcjonariusza Spółki podmiotem dominującym lub zależnym w rozumieniu Statutu Spółki. Uprawnienie to obejmuje także prawo żądania ujawnienia liczby głosów, którymi akcjonariusz Spółki dysponuje samodzielnie lub łącznie z innymi akcjonariuszami Spółki, w stosunku do których jest podmiotem dominującym lub zależnym w rozumieniu zgodnym ze Statutem Spółki. Osoba, która nie wykonała lub wykonała w sposób nienależyty powyższy obowiązek informacyjny, do chwili usunięcia uchybienia obowiązku informacyjnego, może wykonywać prawo głosu wyłącznie z jednej akcji, a wykonywanie przez taką osobę prawa głosu z pozostałych akcji jest bezskuteczne. W przypadku wątpliwości wykładni postanowień dotyczących ograniczenia prawa do głosowania należy dokonywać zgodnie z art. 65 § 2 Kodeksu Cywilnego. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 127 Od momentu, w którym udział akcjonariuszy, którzy w dniu powzięcia uchwały Walnego Zgromadzenia wprowadzającej ograniczenie prawa głosowania, byli uprawnieni z akcji reprezentujących więcej niż 10% ogólnej liczby głosów istniejących w Spółce w kapitale zakładowym Spółki spadnie poniżej poziomu 5% ograniczenia prawa głosowania akcjonariuszy wygasają. Z zachowaniem właściwych przepisów Kodeksu Spółek Handlowych istotna zmiana przedmiotu działalności Spółki może nastąpić bez wykupu akcji tych akcjonariuszy, którzy nie godzą się na taką zmianę. Według informacji Spółki na dzień 2 kwietnia 2021 roku, osoby zarządzające oraz nadzorujące nie posiadały akcji Grupy LOTOS S.A., ani akcji i udziałów spółek powiązanych Grupy LOTOS S.A. W dniu 27 lutego 2018 roku Skarb Państwa (akcjonariusz dominujący Grupy LOTOS S.A.) podpisał z PKN Orlen S.A. list intencyjny w sprawie procesu przejęcia kontroli kapitałowej przez PKN ORLEN S.A. nad Grupą LOTOS S.A., rozumianej jako nabycie przez PKN ORLEN S.A. bezpośrednio lub pośrednio minimum 53% udziału w kapitale zakładowym Grupy LOTOS S.A. Przeprowadzenie Transakcji będzie możliwe m.in. po uzyskaniu zgód korporacyjnych oraz zgód odpowiednich organów ochrony konkurencji na dokonanie koncentracji. Po zgromadzeniu wymaganych dokumentów przez PKN Orlen S.A., w dniu 14 lipca 2020 roku Komisja Europejska wydała warunkową zgodę na przejęcie Grupy LOTOS S.A. oraz pakiet środków zaradczych do zrealizowania, celem realizacji procesu. W dniu 18 sierpnia 2020 roku pomiędzy Skarbem Państwa (akcjonariuszem dominującym Grupy LOTOS S.A.), PKN Orlen S.A. („PKN Orlen”) oraz Spółką podpisane zostało porozumienie dotyczące realizacji transakcji nabycia akcji Spółki („Porozumienie”), („Transakcja”) przez PKN Orlen od Skarbu Państwa, reprezentujących minimum 53% kapitału zakładowego oraz głosów na walnym zgromadzeniu Spółki. Transakcja ma skutkować przejęciem bezpośrednio lub pośrednio, kontroli kapitałowej nad Grupą LOTOS przez PKN Orlen. Zakres i struktura Transakcji nie zostały jeszcze określone. Porozumienie nie jest wiążące ani nie kreuje jakichkolwiek zobowiązań dla Stron w zakresie osiągnięcia skutku jakim jest realizacja Transakcji, lecz jedynie określa ich wspólne rozumienie przewidywanego kształtu Transakcji i dalszej współpracy na dzień podpisania Porozumienia przy realizacji Transakcji. Porozumienie pozostaje w mocy do dnia 31 marca 2022 roku. W dniu 12 marca 2021 roku Zarząd Spółki przyjął kierunkową akceptację działań wewnątrzorganizacyjnych, której celem jest optymalizacja struktury grupy kapitałowej oraz przygotowanie do wdrożenia modelu realizacji środków zaradczych niezbędnych do przejęcia kontroli kapitałowej nad Spółką przez PKN Orlen S.A. Zasady zmiany statutu Zmiana Statutu Grupy LOTOS S.A. wymaga podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie Spółki większością 3/4 głosów, przy czym zmiana §10 ust. 1 Statutu Spółki wymaga większości 4/5 głosów i reprezentacji co najmniej połowy kapitału zakładowego Spółki na WZ. Po podjęciu przez WZ uchwały w sprawie zmian w Statucie Spółki, Zarząd Grupy LOTOS S.A. zgłasza ten fakt do sądu rejestrowego. Zmiana dokonana w Statucie obowiązuje z chwilą zarejestrowania jej przez sąd. Następnie RN ustala tekst jednolity Statutu uwzględniający wprowadzone zmiany, o ile WZ udzieli RN upoważnienia w tym zakresie. Aktualnie obowiązujący Statut Grupy LOTOS S.A. podjęty został przez Walne Zgromadzenie uchwałą nr 26 w sprawie zmian w Statucie Spółki Grupa LOTOS S.A. z dnia 28 czerwca 2019 roku. Niniejsze zmiany dotyczyły: o kompetencji Walnego Zgromadzenia w zakresie: wyrażania zgody na objęcie, nabycie lub zbycie akcji innej spółki, rozporządzania składnikami aktywów trwałych oraz nabycia składników aktywów trwałych, o kompetencji Rady Nadzorczej w zakresie opiniowania sprawozdań przedstawianych Walnemu Zgromadzeniu, wyrażania zgody na zbycie składników aktywów trwałych, zawierania umów, o kompetencji Zarządu dotyczących obowiązków sprawozdawczych, o zasad zbywania aktywów trwałych przez Spółkę. 12.4 Walne Zgromadzenie Kompetencje i przebieg Walnych Zgromadzeń (WZ) Grupy LOTOS S.A. określają szczegółowo → Statut Spółki (tekst jednolity z 1 sierpnia 2019 roku) i → Regulamin Walnych Zgromadzeń (tekst jednolity z 26 sierpnia 2009 roku). Do kompetencji Walnego Zgromadzenia należą w szczególności następujące sprawy: o rozpatrywanie i zatwierdzanie rocznego sprawozdania finansowego Spółki, rocznego sprawozdania z działalności Spółki, a także skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej oraz sprawozdania z działalności grupy kapitałowej za poprzedni rok obrotowy, o udzielanie Członkom Rady Nadzorczej i Zarządu absolutorium z wykonania przez nich obowiązków, o decydowanie o podziale zysku oraz o pokrywaniu strat, a także sposobie wykorzystania funduszy utworzonych z zysku, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych regulujących w sposób odmienny tryb wykorzystania takich funduszy, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 128 o powoływanie i odwoływanie Członków Rady Nadzorczej, o podwyższanie i obniżanie kapitału zakładowego, o wszelkie postanowienia dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu Spółki oraz sprawowaniu nadzoru lub zarządu, o zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, o wyrażanie zgody na nabycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości o wartości przekraczającej 5.000.000 złotych określonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy oraz wyrażanie zgody na zbycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości o wartości przekraczającej 200.000 złotych określonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy, o wyrażanie zgody na obciążenie i zbycie akcji LOTOS Petrobaltic S.A. oraz udziałów Przedsiębiorstwa Przeładunku Paliw Płynnych Naftoport Sp. z o.o., o wyrażenie zgody na zbycie akcji innej spółki o wartości rynkowej przekraczającej: o 100 000 000 złotych lub o 10% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego. o z zastrzeżeniem pkt 7, wyrażanie zgody na rozporządzenie składnikami aktywów trwałych w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Oz. U. z 2019 r. poz. 351), zaliczonymi do wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych lub inwestycji długoterminowych, w tym wniesienie jako wkładu do spółki lub spółdzielni, jeżeli wartość rynkowa tych składników przekracza 5% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, a także oddanie tych składników do korzystania innemu podmiotowi, na okres dłuższy niż 180 dni w roku kalendarzowym, na podstawie czynności prawnej, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu czynności prawnej przekracza 5% sumy aktywów, przy czym, oddanie do korzystania w przypadku: o umów najmu, dzierżawy i innych umów o oddanie składnika majątkowego do odpłatnego korzystania innym podmiotom - przez wartość rynkową przedmiotu czynności prawnej rozumie się wartość świadczenia za: o jeden rok – jeżeli oddanie składnika majątkowego nastąpiło na podstawie umów zawieranych na czas nieoznaczony, o cały czas obowiązywania umowy - w przypadku umów zawieranych na czas oznaczony, o umów użyczenia i innych nieodpłatnych umów o oddanie składnika majątkowego do korzystania innym podmiotom - przez wartość rynkową przedmiotu czynności prawnej rozumie się: równowartość świadczenia jakie przysługiwałyby w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy, za: o jeden rok - jeżeli oddanie składnika majątkowego nastąpi na podstawie umowy zawieranej na czas nieoznaczony, o cały czas obowiązywania umowy - w przypadku umów zawartych na czas oznaczony o z zastrzeżeniem pkt 8, wyrażenie zgody na nabycie składników aktywów trwałych w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości o wartości przekraczającej: o 100 000 000 złotych lub o 5% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego. o wyrażenie zgody na objęcie albo nabycie akcji innej spółki o wartości przekraczającej: o 100 000 000 złotych lub o 10% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego. o zmiana Statutu, o tworzenie i likwidowanie funduszy celowych, w tym rezerwowego, o decydowanie o umorzeniu akcji oraz nabywaniu akcji w celu ich umorzenia i określenie warunków ich umorzenia, o emisja obligacji, o rozwiązanie, likwidacja i przekształcenie Spółki oraz jej połączenie z inną spółką, o emisja warrantów subskrypcyjnych, o wyrażanie zgody na nabycie wyemitowanych przez Spółkę akcji (akcje własne) oraz ustanowienie zastawu na akcjach własnych Spółki w przypadku określonym w art. 362 § 1 pkt. 2 K.S.H, o wyrażanie zgody na wdrażanie programów motywacyjnych, o wyrażanie zgody na wypłatę zaliczki, w przypadku, jeżeli rada nadzorcza nie wyrazi zgody. o ustalanie zasad kształtowania wynagrodzeń Członków Zarządu i Rady Nadzorczej. Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień Kodeksu Spółek Handlowych oraz postanowień poniższych, uchwały Walnego Zgromadzenia zapadają bezwzględną większością głosów. Uchwały dotyczące następujących spraw mogą być podjęte, jeżeli na Walnym Zgromadzeniu reprezentowana jest co najmniej połowa kapitału zakładowego Spółki i wymagają większości czterech piątych głosów: o rozwiązanie Spółki, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 129 o przeniesienie siedziby Spółki za granicę, o zmiana przedmiotu przedsiębiorstwa Spółki ograniczająca możliwość prowadzenia przez Spółkę działalności w zakresie wytwarzania i przetwarzania oraz sprzedaży produktów rafinacji ropy naftowej, o zbycie albo wydzierżawienie przedsiębiorstwa Spółki lub jego zorganizowanej części, której działalność obejmuje wytwarzanie i przetwarzanie oraz sprzedaż produktów rafinacji ropy naftowej oraz ustanowienie na przedsiębiorstwie Spółki lub takiej jego zorganizowanej części ograniczonego prawa rzeczowego, o połączenie z inną spółką, o podział Spółki, o uprzywilejowanie akcji, o zawiązanie spółki europejskiej, przystąpienie do takiej spółki lub przekształcenie Spółki w spółkę europejską, o zmiana odnośnego ustępu Statutu. Oba dokumenty dostępne są na stronie internetowej Spółki w zakładce → Ład Korporacyjny. Walne Zgromadzenie zwoływane jest przez Zarząd Spółki w przypadkach przewidzianych w Statucie lub przepisach Kodeksu Spółek Handlowych (KSH), poprzez ogłoszenie dokonywane na stronie internetowej Spółki i w sposób określony dla przekazywania informacji bieżących zgodnie z przepisami o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie (NWZ) może zostać zwołane przez Zarząd z własnej inicjatywy, przez Radę Nadzorczą, jeżeli jego zwołanie Rada uzna za wskazane, bądź przez akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego lub co najmniej połowę ogółu głosów w Spółce. Ponadto akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania NWZ i umieszczenia określonych spraw w porządku obrad tego Zgromadzenia. Jeżeli w terminie dwóch tygodni od dnia przedstawienia żądania Zarządowi, NWZ nie zostanie zwołane, Sąd Rejestrowy może upoważnić do zwołania NWZ akcjonariuszy występujących z tym żądaniem. Żądanie zwołania WZ oraz umieszczenia określonych spraw w porządku obrad, zgłaszane przez uprawnione podmioty, powinno być uzasadnione. Akcjonariusz lub akcjonariusze Spółki reprezentujący co najmniej 1/20 kapitału zakładowego mogą przed terminem WZ zgłaszać Spółce projekty uchwał dotyczące spraw wprowadzonych do porządku obrad WZ lub spraw, które mają zostać wprowadzone do porządku obrad. Prawo uczestniczenia w WZ mają tylko osoby będące akcjonariuszami Spółki na 16 dni przed datą WZ (dzień rejestracji uczestnictwa w WZ). Uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy, którym przysługuje prawo głosu, mają prawo uczestniczenia w WZ, jeżeli są wpisani do księgi akcyjnej w dniu rejestracji uczestnictwa w WZ. Akcjonariusz może uczestniczyć w WZ oraz wykonywać prawo głosu osobiście lub przez pełnomocnika. Pełnomocnik ma obowiązek ujawnić akcjonariuszowi okoliczności wskazujące na istnienie bądź możliwość wystąpienia konfliktu interesów oraz głosować zgodnie z instrukcjami udzielonymi przez akcjonariusza. Wszystkie sprawy wnoszone pod obrady WZ są uprzednio przedstawiane RN do rozpatrzenia. W sprawach nieobjętych porządkiem obrad nie można powziąć uchwały, chyba że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na WZ, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały, z wyjątkiem wniosków o zwołanie NWZ oraz wniosków o charakterze porządkowym, które mogą być uchwalone. Uchwały WZ zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli Statut lub KSH nie stanowi inaczej. Uchwały i przebieg WZ są protokołowane przez notariusza. Protokół podpisuje Przewodniczący Zgromadzenia i notariusz. 12.5 Działalność Rady Nadzorczej 12.5.1 Powoływanie i odwoływanie Członków Rady Nadzorczej Zgodnie ze Statutem Grupy LOTOS S.A. w skład Rady Nadzorczej wchodzi od pięciu do dziewięciu członków w tym przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz sekretarz. Rada Nadzorcza jest powoływana i odwoływana przez Walne Zgromadzenie. Niezależnie od powyższego, tak długo jak Skarb Państwa pozostaje akcjonariuszem Spółki, podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji Spółki należących do Skarbu Państwa jest uprawniony do powoływania jednego członka Rady Nadzorczej w drodze pisemnego oświadczenia. Członkowie Rady Nadzorczej wskazani przez Skarb Państwa, powinni spełniać wymogi określone w Ustawie z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym (Dz.U. z 2016 r. Nr 2259). Kadencja Rady Nadzorczej jest kadencją wspólną i trwa trzy lata. Poszczególni Członkowie Rady Nadzorczej oraz cała Rada Nadzorcza mogą zostać odwołani w każdym czasie przed upływem kadencji. Przewodniczący Rady Nadzorczej jest powoływany przez Walne Zgromadzenie. Wiceprzewodniczący oraz Sekretarz wybierani są przez Radę Nadzorczą z grona pozostałych Członków Rady. Rada Nadzorcza wybierana w drodze głosowania oddzielnymi grupami składa się z pięciu Członków. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 130 W związku z upływem X wspólnej kadencji Rady Nadzorczej z końcem czerwca 2020 roku, Walne Zgromadzenie w dniu 30 czerwca 2020 roku powołało XI wspólną kadencję Rady Nadzorczej Spółki. Tym samym Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy: o uchwałą nr 25 powołało Panią Beatę Kozłowską-Chyła do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji i powierzyło funkcję Przewodniczącej Rady Nadzorczej, o uchwałą nr 26 powołało Panią Katarzynę Lewandowską do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji, o uchwałą nr 27 powołało Pana Dariusza Figurę do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji, o uchwałą nr 28 powołało Pana Piotra Ciacha do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji, o uchwałą nr 29 powołało Pana Adama Lewandowskiego do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji, o uchwałą nr 29 powołało Pana Grzegorza Rybickiego do składu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. XI wspólnej kadencji. 12.5.2 Skład W dniu 31 grudnia 2019 roku skład Rady Nadzorczej Spółki przedstawiał się następująco: Funkcja W RN X Kadencji od: Beata Kozłowska-Chyła Przewodnicząca 14 czerwca 2017 Piotr Ciach Wiceprzewodniczący 14 czerwca 2017 Katarzyna Lewandowska Sekretarz 14 czerwca 2017 Dariusz Figura Członek 14 czerwca 2017 Adam Lewandowski Członek 14 czerwca 2017 Agnieszka Szklarczyk-Mierzwa Członek 14 czerwca 2017 Grzegorz Rybicki Członek 28 czerwca 2018 Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień przekazania do publikacji niniejszego sprawozdania Rada Nadzorcza Spółki działała w następującym składzie: Funkcja W RN XI Kadencji od: Beata Kozłowska-Chyła Przewodnicząca 30 czerwca 2020 Piotr Ciach Wiceprzewodniczący 30 czerwca 2020 Katarzyna Lewandowska Sekretarz 30 czerwca 2020 Dariusz Figura Członek 30 czerwca 2020 Adam Lewandowski Członek 30 czerwca 2020 Grzegorz Rybicki Członek 30 czerwca 2020 12.5.3 Kompetencje Rada Nadzorcza Grupy LOTOS S.A. działa na podstawie Statutu Spółki (tekst jednolity z dnia 1 sierpnia 2019 roku) oraz Regulaminu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. Poniższej syntetyczne informacje nt. poszczególnych Członków tego Organu: o Beata Kozłowska-Chyła – funkcję Członka Rady Nadzorczej pełni od dnia 25 maja 2016 roku. Od dnia 30 czerwca 2016 roku pełni funkcję Przewodniczącej RN. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Uzyskała stopień naukowy doktora nauk prawnych, a następnie stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych; Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 131 o Piotr Ciach – funkcję Członka Rady Nadzorczej Spółki zaczął pełnić od dnia 22 grudnia 2016 roku. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukończył studia MBA prowadzone przez Gdańską Fundację Kształcenia Menadżerów we współpracy z IAE Aix-en-Provence Graduate School of Management; o Katarzyna Lewandowska – funkcję Członka Rady Nadzorczej Spółki zaczęła pełnić od dnia 27 stycznia 2016 roku. Absolwentka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, gdzie ukończyła wydział handlu wewnętrznego; o Dariusz Figura – funkcję Członka Rady Nadzorczej Spółki zaczął pełnić od dnia 27 stycznia 2016 roku. Absolwent Politechniki Warszawskiej (Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych), kierunek informatyka oraz z wyróżnieniem studiów Executive MBA w Warsaw Business School at Warsaw University of Technology (wraz z HEC School of Management - Paris, London Business School i the Norwegian School of Economics); o Adam Lewandowski – funkcję Członka Rady Nadzorczej Spółki zaczął pełnić od dnia 22 grudnia 2016 roku. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego (tytuł magistra nauk prawnych) i radca prawny (Okręgowa Izba Radców Prawnych w Warszawie); o Grzegorz Rybicki – funkcję Członka Rady Nadzorczej Spółki zaczął pełnić od dnia 28 czerwca 2018 r. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1990–1992 odbył etatową aplikację sądową w Sądzie Okręgowym w Warszawie, a następnie w latach 1992–1994 odbył aplikację adwokacką. Zawód adwokata wykonuje od roku 1995 w ramach spółki adwokackiej w Warszawie. W roku 1993 odbył szkolenie i staż adwokacki w USA (Chicago), w ramach programu organizowanego przez American Bar Association, Naczelną Radę Adwokacką oraz De Paul University w Chicago. Wiedzę i umiejętności w zakresie prawa posiadają: o Beata Kozłowska-Chyła, o Piotr Ciach, o Adam Lewandowski, o Grzegorz Rybicki. Wiedzę i umiejętności w zakresie rachunkowości lub badania sprawozdań finansowych posiadają: o Dariusz Figura – ukończone studia MBA, pełnienie funkcji wiceprezesa – dyrektora finansowego spółki akcyjnej, udział w corocznym badaniu sprawozdania finansowego spółki akcyjnej, o Katarzyna Lewandowska wykształcenie wyższe ekonomiczne – ukończona Szkoła Główna Handlowa, o Adam Lewandowski – 10 lat pracy w branży paliwowo–energetycznej (PGNiG i spółki z grupy) oraz doświadczenie zdobyte poprzez zasiadanie w radach nadzorczych z branży paliwowo–energetycznej, o Grzegorz Rybicki – profesjonalny kontakt z problematyką rachunkowości i sprawozdań finansowych poprzez obsługę prawną spółek oraz umiejętności nabyte poprzez zasiadanie w radach nadzorczych. Wiedzę i umiejętności z zakresu branży paliwowej posiadają: o Dariusz Figura – wiedza i umiejętności zdobyte poprzez zasiadanie w Radzie Nadzorczej Grupy LOTOS S.A.; o Katarzyna Lewandowska – wiedza i umiejętności zdobyte poprzez zasiadanie w Radzie Nadzorczej Grupy LOTOS S.A.; o Adam Lewandowski – wiedza i umiejętności zdobyte poprzez 10 lat pracy w branży paliwowo– energetycznej (PGNiG i spółki z grupy) oraz doświadczenie zdobyte poprzez zasiadanie w radach nadzorczych z branży paliwowo-energetycznej; o Piotr Ciach – wiedza i umiejętności zdobyte poprzez pracę w Ministerstwie Energii w Departamencie zajmującym się nadzorem nad spółkami z branży paliwowej takimi jak PKN Orlen S.A., Grupa LOTOS S.A., PGNiG S.A., Enea S.A.; o Grzegorz Rybicki – wiedza i umiejętności zdobyte poprzez zasiadanie w Radzie Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. Zgodnie z otrzymanymi oświadczeniami kryteria niezależności spełniają: o Beata Kozłowska-Chyła, o Dariusz Figura, o Adam Lewandowski, o Grzegorz Rybicki. Warto podkreślić, że większość Członków wyżej wymienionego składu Rady Nadzorczej Spółki pełniła funkcje w okresie zatwierdzenia oraz związanej z tym publikacji i wdrażania Strategii Grupy LOTOS S.A. na lata 2017-2022. Rada Nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością Spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych kompetencji Rady Nadzorczej należy: o powoływanie (po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego) i odwoływanie Członków Zarządu Spółki, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 132 o zawieszanie, z ważnych powodów, w czynnościach poszczególnych lub wszystkich Członków Zarządu, a także delegowanie Członka lub Członków Rady do czasowego wykonywania czynności Członków Zarządu nie mogących sprawować swych czynności, o zatwierdzanie regulaminu Zarządu, o wybór biegłego rewidenta uprawnionego do badania sprawozdań finansowych Spółki i Grupy Kapitałowej, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, o ocena sprawozdania finansowego, zarówno co do zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, ocena sprawozdania Zarządu oraz wniosków Zarządu co do podziału zysków i pokrycia strat oraz składanie Walnemu Zgromadzeniu sprawozdania pisemnego z wyników powyższej oceny, o opiniowanie wszelkich spraw przedkładanych do rozpatrzenia Walnemu Zgromadzeniu, zarówno zwyczajnemu, jak i nadzwyczajnemu, o udzielanie Członkom Zarządu zezwolenia na zajmowanie stanowisk w organach nadzorczych lub zarządzających innych podmiotów oraz pobieranie wynagrodzeń z tego tytułu, o wyrażanie zgody na realizację zadania inwestycyjnego i zaciąganie wynikających z niego zobowiązań, jeżeli powstaną w związku z tym wydatki lub obciążenia przekraczające równowartość jednej drugiej kapitału zakładowego Spółki, o określanie zakresu, szczegółowości i terminów przedkładania przez Zarząd budżetów rocznych i strategii wieloletnich, o zatwierdzanie strategii Grupy LOTOS S.A. i Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A., o opiniowanie budżetów rocznych, o opiniowanie sprawozdania o wydatkach reprezentacyjnych, wydatkach na usługi prawne, usługach marketingowych, usługach w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługach doradztwa związanych z zarządzaniem oraz sprawozdania ze stosowania dobrych praktyk, określonych przez Prezesa Rady Ministrów na podstawie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym, skierowanych do spółek z udziałem Skarbu Państwa o reprezentowanie Spółki w umowach i sporach z Członkami Zarządu, o uchwalanie regulaminów gospodarowania funduszami celowymi, o zatwierdzanie zasad oraz planu prowadzenia działalności sponsoringowej oraz oceny efektywności tej działalności, o zatwierdzanie treści regulaminów komitetów Rady Nadzorczej, o decydowanie o potrzebie zatrudniania zewnętrznych ekspertów na potrzeby Rady Nadzorczej lub komitetów Rady Nadzorczej, o określanie dnia wypłaty dywidendy w przypadku zaistnienia okoliczności, o których mowa w §7 ust. 3 Statutu Spółki, o utworzenie zakładu za granicą, w rozumieniu podpisanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, o zbycie składników aktywów trwałych o wartości rynkowej przekraczającej 0,1% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, a nie przekraczającej 5% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, o zaciągnięcie innego zobowiązania lub dokonanie rozporządzenia, które – na podstawie jednej lub kilku powiązanych czynności prawnych, z wyłączeniem czynności zwykłego zarządu – przekracza równowartość kwoty jednej drugiej kapitału zakładowego, chyba że wyrażanie na nie zgody należy do kompetencji Walnego Zgromadzenia, o realizowanie przez Spółkę za granicą inwestycji kapitałowych na kwotę nie przekraczającej kwoty 100.000.000,- zł lub wartości 10% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego oraz wszystkich inwestycji rzeczowych, o wykonywanie przez Spółkę prawa głosu na walnych zgromadzeniach i zgromadzeniach wspólników wszystkich spółek zależnych oraz innych spółek, jeżeli wartość posiadanych przez Spółkę udziałów lub akcji spółki, ustalona według cen ich nabycia lub objęcia, stanowi więcej niż jedną piątą kapitału zakładowego Spółki, w sprawach: a) podziału zysku lub pokrycia strat, b) podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego, c) połączenia z inną spółką i przekształcenia spółki, d) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania, e) zmiany umowy lub statutu. o tworzenie spółek prawa handlowego oraz przystępowanie do spółek, a także wnoszenie wkładów na pokrycie udziałów lub akcji w spółkach oraz zbywanie udziałów lub akcji, jeżeli dotychczasowe zaangażowanie kapitałowe Spółki w danej spółce lub zaangażowanie, które ma osiągnąć Spółka w wyniku nabycia lub objęcia udziałów lub akcji, liczone według ceny nabycia lub objęcia udziałów lub akcji, nie przekracza 100.000.000,- złotych lub wartości 10% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 133 o nabycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości o wartości nie przekraczającej 5.000.000 złotych określonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy oraz zbycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości o wartości nie przekraczającej 200.000,- złotych określonej na podstawie wyceny rzeczoznawcy, o wypłatę zaliczki na poczet dywidendy, o zawarcie umowy o usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem, jeżeli wysokość wynagrodzenia przewidzianego za świadczone usługi łącznie w tej umowie lub innych umowach zawieranych z tym samym podmiotem przekracza 500.000 złotych netto w stosunku rocznym, o zmiany umowy o usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem podwyższającej wynagrodzenie powyżej kwoty, o której mowa w pkt 9, o zawarcie umowy o usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem, w których maksymalna wysokość wynagrodzenia nie jest przewidziana, o zawarcie umowy darowizny lub innej umowy o podobnym skutku o wartości przekraczającej 20.000,- złotych lub 0,1% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, o zawarcie umowy zwolnienia z długu lub innej umowy o podobnym skutku o wartości przekraczającej 50.000,- złotych lub 0,1% sumy aktywów w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, ustalonych na podstawie ostatniego zatwierdzonego sprawozdania finansowego, o Rada Nadzorcza powołuje spośród członków Rady Komitet Audytu oraz może powoływać inne Komitety, których zakres działania, organizację prac i sposób wykonywania czynności określa Regulamin Rady Nadzorczej oraz regulaminy poszczególnych komitetów. Regulaminy komitetów, a także każda zmiana ich treści, nabierają mocy obowiązującej z chwilą zatwierdzenia przez Radę Nadzorczą. Posiedzenia Rady Nadzorczej odbywają się cyklicznie – w odstępach 4-6 tygodni, co do zasady w pełnym składzie osobowym. W roku obrotowym 2020 Rada Nadzorcza Grupy LOTOS S.A. obyła 16 posiedzeń stacjonarnych oraz 13 głosowań przy wykorzystaniu bezpośredniego porozumiewania się na odległość. W 2020 roku Rada Nadzorcza uchwałą nr 334/X/2020 z dnia 1 czerwca 2020 roku pozytywnie zaopiniowała Walnemu Zgromadzeniu przyjęcie „Polityki Wynagrodzeń Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A.”. Szczegóły wprowadzenia oraz obowiązki niniejszej Polityki zostały przedstawione w punkcie 12.7.4. Polityka Wynagrodzeń. Ponadto, uchwałą nr 26/XI/2020 z dnia 28 września 2020 roku Rada Nadzorcza zatwierdziła „Regulamin okresowej oceny przez Radę Nadzorczą Grupy LOTOS S.A. istotnych transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi”. niniejszy dokument określa zasady dokonywania przez Radę Nadzorczą okresowej oceny istotnych transakcji, w rozumieniu Ustawy o ofercie, zawieranych przez GL S.A. oraz jej podmioty zależne z podmiotami powiązanymi i służy zapewnieniu przejrzystości i zgodności z prawem tych transakcji. Niniejszy Regulamin wprowadzony został w oparciu o ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623, z późn. zm.) (dalej „Ustawa o ofercie”). Rada realizuje swoje zadania kolegialnie, jednakże może powoływać stałe bądź doraźne Komitety do nadzoru nad poszczególnymi obszarami lub zbadania poszczególnych zagadnień. W ramach Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. działają następujące komitety: o Komitet Audytu, o Komitet Strategii i Rozwoju, o Komitet Organizacji i Zarządzania. Komitet Audytu Komitet Audytu Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. jest ustawową jednostką organizacyjną Rady Nadzorczej Spółki pełniącym funkcję pomocniczą i doradczą wobec Rady Nadzorczej Spółki. Obowiązek funkcjonowania w Spółce ww. Komitetu wynika z ustawy z dnia 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach, ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1415 z późn. zm.). W związku z wprowadzeniem przez polskiego ustawodawcę obowiązku utworzenia komitetów audytu w podmiotach nadzorowanych przez Komisję Nadzoru Finansowego, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego opracował dokument zawierający zbiór dobrych praktyk dotyczących funkcjonowania komitetu audytu. Został on przygotowany w oparciu o międzynarodowe standardy, artykuły prasowe, wytyczne organizacji międzynarodowych, jak również wiedzę oraz doświadczenia firm audytorskich i audytorów wewnętrznych. Celem przygotowanych rekomendacji było dostarczenie Członkom Komitetu Audytu narzędzia, które może przyczynić się do efektywnego działania członków komitetu, dostarczając wskazówek dot. funkcjonowania komitetu, jak też Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 134 obszarów, które powinny znaleźć się pod szczególnym nadzorem Rady Nadzorczej ze względu na nałożone na Komitet Audytu ustawowe zadania i obowiązki. Wypełniając swoje funkcje analityczne oraz kontrolne i udzielając Radzie Nadzorczej istotnych rekomendacji Komitet Audytu realizuje swoje działania w oparciu o Regulamin Rady Nadzorczej oraz Regulamin Komitetu Audytu. Do głównych zadań ww. organu należy stałe doradztwo na rzecz Rady Nadzorczej w kwestiach dotyczących właściwego wdrażania zasad sprawozdawczości budżetowej i finansowej, kontroli wewnętrznej Spółki oraz współpraca z biegłymi rewidentami Spółki, a w szczególności: o monitorowanie procesu sprawozdawczości finansowej, o monitorowanie skuteczności istniejących w Spółce systemów kontroli wewnętrznej, audytu wewnętrznego oraz zarządzania ryzykiem, o monitorowanie wykonywania czynności rewizji finansowej, w tym monitorowanie badania rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, o monitorowanie pracy oraz raportów niezależnego biegłego rewidenta, w tym monitorowanie niezależności biegłego rewidenta i podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, w tym m. in. czynne uczestnictwo w procesie wyboru podmiotu audytorskiego, o przeprowadzanie badań wybranych wydarzeń gospodarczych istotnych dla funkcjonowania Spółki, o bieżące informowanie Rady Nadzorczej o wszelkich istotnych kwestiach w zakresie działalności Komitetu Audytu, o monitorowanie wykonania przez Zarząd wniosków i rekomendacji zgłaszanych przez Komitet Audytu, o dokonywanie oceny niezależności biegłego rewidenta oraz wyrażanie zgody na świadczenie przez niego dozwolonych usług niebędącym badaniem, o opracowanie polityki wyboru firmy audytorskiej oraz opracowanie polityki świadczenia przez firmę audytorską dozwolonych usług nie będących badaniem, a także określenie procedury wyboru firmy audytorskiej, o przedstawianie Radzie Nadzorczej rekomendacji dotyczącej powołania biegłych rewidentów lub firm audytorskich, o przedkładanie zaleceń mających na celu zapewnienie rzetelności procesu sprawozdawczości finansowej, o zatwierdzanie wniosków Spółki lub podmiotu powiązanego na zlecenie firmie audytorskiej wybranej do badania sprawozdania finansowego dozwolonych usług dodatkowych. W skład Komitetu Audytu, powoływanego przez Radę Nadzorczą spośród jej członków, wchodzi od trzech do pięciu osób. Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień przekazania niniejszego sprawozdania skład Komitetu Audytu przedstawiał się następująco: o Dariusz Figura Przewodniczący, o Katarzyna Lewandowska Członek, o Piotr Ciach Członek, o Adam Lewandowski Członek, o Grzegorz Rybicki Członek. Od dnia 1 stycznia 2020 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku Komitet Audytu Rady Nadzorczej odbył 11 posiedzeń. Komitet Strategii i Rozwoju Komitet Strategii i Rozwoju Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. jest stałym organem doradczym i opiniotwórczym, działającym kolegialnie w ramach struktury Rady Nadzorczej. Wypełnia on swoje funkcje poprzez przedstawianie Radzie Nadzorczej uchwał, wniosków, rekomendacji, opinii i sprawozdań w oparciu o Regulamin Rady Nadzorczej oraz Regulamin Komitetu Strategii i Rozwoju. Do głównych zadań ww. organu należy opiniowanie i przedstawianie Radzie Nadzorczej rekomendacji w kwestiach planowanych inwestycji mających istotny wpływ na aktywa Spółki, a w szczególności: o opiniowanie wieloletnich strategii rozwojowych Spółki i jej grupy kapitałowej, o ocena wpływu planowanych i podejmowanych inwestycji na kształt aktywów Spółki, o monitorowanie realizacji zadań inwestycyjnych, o ocena działań, umów oraz innych dokumentów związanych z czynnościami mającymi na celu nabycie, zbycie, obciążenie lub inny sposób rozdysponowania istotnych aktywów Spółki, o opiniowanie wszelkich dokumentów o charakterze strategicznym przedkładanych Radzie Nadzorczej przez Zarząd. W skład Komitetu Strategii i Rozwoju, powoływanego przez Radę Nadzorczą spośród jej członków, wchodzi od trzech do pięciu osób. Funkcję Przewodniczącego Komitetu pełni Przewodniczący Rady Nadzorczej. Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień przekazania niniejszego sprawozdania skład Komitetu Strategii i Rozwoju przedstawiał się następująco: Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 135 o Beata Kozłowska-Chyła Przewodnicząca, o Piotr Ciach Członek, o Katarzyna Lewandowska Członek, o Adam Lewandowski Członek, o Dariusz Figura Członek. Od dnia 1 stycznia 2020 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku Komitet Strategii i Rozwoju Rady Nadzorczej odbył 10 posiedzeń. Komitet Organizacji i Zarządzania Komitet Organizacji i Zarządzania jest stałym organem doradczym i opiniotwórczym działającym kolegialnie w ramach Rady Nadzorczej. Wypełniając swoje funkcje poprzez udzielanie Radzie Nadzorczej uchwał, wniosków, rekomendacji, opinii, sprawozdań, realizuje swoje działania w oparciu o Regulamin Rady Nadzorczej oraz Regulamin Komitet Organizacji i Zarządzania Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A. Do głównych zadań ww. organu należy stałe doradztwo na rzecz Rady Nadzorczej w kwestiach struktury zarządzania, w tym w przedmiocie rozwiązań organizacyjnych, systemu wynagrodzeń oraz doboru kadry, umożliwiających osiąganie strategicznych celów Spółki, a w szczególności: o opracowywanie szczegółowych zasad przeprowadzania postepowań kwalifikacyjnych na Członków Zarządu, o realizacja czynności związanych z przeprowadzeniem postępowania kwalifikacyjnego na Członków Zarządu (z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla RN), o rekomendowanie warunków zatrudnienia Członków Zarządu Spółki, o ocena działalności Członków Zarządu Spółki, w tym ocena spełnienia kryteriów warunkujących przyznanie zmiennych składników wynagrodzenia, o okresowy przegląd i ocena systemu wynagradzania w Spółce, o ocena systemu zarządzania zasobami ludzkimi w Spółce. Członkowie Komitetu Organizacji i Zarządzania, w tym jego Przewodniczący, powoływani są przez Radę Nadzorczą spośród jej członków. W skład Komitetu wchodzi od trzech do pięciu osób. Na dzień 31 grudnia 2020 roku oraz na dzień przekazania niniejszego sprawozdania skład Komitetu Organizacji i Zarządzania przedstawiał się następująco: o Beata Kozłowska-Chyła Przewodnicząca, o Katarzyna Lewandowska Członek, o Grzegorz Rybicki Członek, o Adam Lewandowski Członek, o Piotr Ciach Członek. Od dnia 1 stycznia 2020 roku do dnia 31 grudnia 2020 roku Komitet Organizacji i Zarządzania Rady Nadzorczej odbył 14 posiedzeń. 12.6 Działalność Zarządu 12.6.1 Powoływanie i odwoływanie Członków Zarządu Skład i sposób powoływania Członków Zarządu określa Statut Spółki, uchwały Rady Nadzorczej oraz przepisy powszechnie obowiązującego prawa. W skład Zarządu Spółki wchodzi od trzech do siedmiu członków, w tym Prezes i Wiceprezesi Zarządu. Prezes oraz Wiceprezesi Zarządu Spółki powoływani są przez Radę Nadzorczą po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego, zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2016 roku o zasadach zarządzania mieniem państwowym (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 2259, z późn. zm.) oraz mając na względzie ustalone przez Ministra Skarbu Państwa „Dobre praktyki w zakresie doboru kandydatów na członków organów spółek o kluczowym znaczeniu dla Skarbu Państwa”. Dodatkowo Członkowie Zarządu powinni spełniać wymogi określone w ustawie z dnia 16 grudnia 2016 roku o zasadach zarządzania mieniem państwowym (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 735). Kadencja Zarządu jest wspólna i trwa trzy lata. Mandat każdego z Członków Zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia Walnego Zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy. Wygaśnięcie mandatu Członka Zarządu następuje również przez złożenie rezygnacji. Prezes oraz Wiceprezesi, jak również cały Zarząd mogą być odwołani lub zawieszeni z ważnych powodów przez Radę Nadzorczą w każdym czasie przed upływem kadencji. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 136 Uchwały Rady Nadzorczej w sprawie powołania oraz odwołania poszczególnych Członków Zarządu lub całego Zarządu zapadają w obecności co najmniej 2/3 Członków Rady. Obecna – X wspólna kadencja Zarządu, która rozpoczęła się z dniem 22 maja 2018 roku, upływa w 2021 roku. 12.6.2 Skład W dniu 31 grudnia 2019 roku w skład Zarządu Grupy LOTOS S.A. wchodzili: o Jarosław Wittstock p.o. Prezesa Zarządu, Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych, o Jarosław Kawula Wiceprezes Zarządu ds. Produkcji i Handlu, o Marian Krzemiński Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji, o Zofia Paryła Wiceprezes Zarządu ds. Finansowych. Po przeprowadzeniu postepowania kwalifikacyjnego, w dniu 30 stycznia 2020 roku Rada Nadzorcza podjęła decyzję o powołaniu z dniem 3 lutego 2020 roku do składu Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji Pana Pawła Jana Majewskiego na funkcję Prezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. W dniu 30 lipca 2020 roku Rada Nadzorcza Spółki, działając na podstawie art. 368 par. 4 Kodeksu Spółek Handlowych oraz par. 13 ust. 2 pkt. 1 w związku z par. 14 ust. 4 i 5 Statutu Spółki, odwołała Pana Jarosława Pawła Kawulę ze składu Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji z dniem 30 lipca 2020 roku. W tym samym w dniu 30 lipca 2020 roku Rada Nadzorcza wszczęła postępowanie kwalifikacyjne na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Produkcji i Handlu oraz Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju w Zarządzie Grupy LOTOS S.A. Po przeprowadzeniu postepowania kwalifikacyjnego, w dniu 20 sierpnia 2020 roku Rada Nadzorcza podjęła decyzję o powołaniu z dniem 24 sierpnia 2020 roku do składu Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji Pana Artura Cieślika na funkcję Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju Grupy LOTOS S.A. W dniu 4 września 2020 roku Rada Nadzorcza podjęła decyzję o powołaniu z dniem 4 września 2020 roku do składu Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji Pana Piotra Aleksandra Walczaka na funkcję Wiceprezesa Zarządu ds. Produkcji i Handlu Grupy LOTOS S.A. W dniu 10 listopada 2020 roku Pan Paweł Jan Majewski, pełniący funkcję Prezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji, złożył rezygnację ze stanowiska z dniem 11 listopada 2020 roku. W dniu 12 listopada 2020 roku Rada Nadzorcza powierzyła Pani Zofii Marii Paryła pełnienie obowiązków Prezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji. W dniu 23 listopada 2020 roku Rada Nadzorcza wszczęła postępowanie kwalifikacyjne na stanowisko Prezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji. Po przeprowadzeniu postepowania kwalifikacyjnego, w dniu 7 grudnia 2020 roku Rada Nadzorcza podjęła decyzję o powołaniu z dniem 07 grudnia 2020 roku do składu Zarządu Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji Panią Zofię Marię Paryła na funkcję Prezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. W dniu 31 grudnia 2020 roku skład Zarządu Grupy LOTOS S.A. przedstawiał się następująco: o Zofia Paryła Prezes Zarządu, o Artur Cieślik Wiceprezes Zarządu ds. Strategii i Rozwoju, o Marian Krzemiński Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji, o Piotr Walczak Wiceprezes Zarządu ds. Produkcji i Handlu, o Jarosław Wittstock Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych. o Zofia Paryła – Absolwentka Executive Master of Business Administration (MBA) organizowanych przez Apsley Business School w Londynie oraz Collegium Humanum – Szkołę Główną Menedżerską w Warszawie. Posiada liczne certyfikaty z zakresu zarządzania, księgowości i rachunkowości, jak również certyfikat uzyskania kwalifikacji dla kandydatów na członków organów nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa. Karierę zawodową rozpoczęła w 1985 roku w Krajowej Państwowej Komunikacji Samochodowej w Krakowie. W latach 1997 – 2017 związana z sektorem prywatnym, w tym w latach 2010 – 2017 na stanowisku głównej księgowej. Przez 2 lata pełniła funkcję wiceprezesa Zarządu w Energa Centrum Usług Wspólnych Sp. z o.o. W Zarządzie Spółki od dnia 25 lipca 2019. o Artur Cieślik – Absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z University of Florida Fredric G. Levin College of Law, Center for American Law Studies. Prawnik i menadżer posiadający ponad 20-letnie doświadczenie zawodowe zdobyte w instytucjach rynku kapitałowego, spółkach publicznych oraz międzynarodowej kancelarii prawnej. Karierę zawodową rozpoczynał w Dziale Prawnym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. w 1997 roku, gdzie był zatrudniony do 2004 roku. Wykładowca na Wydziale Prawa i Administracji Uczelni Łazarskiego w okresie od roku Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 137 2000 do roku 2005. W latach 2004 - 2006 zatrudniony w SYGNITY S.A. Następnie od roku 2006 do roku 2018 współpracował z międzynarodową kancelarią prawną DENTONS Europe Dąbrowski i Wspólnicy sp.k. jako Senior Associate, a następnie Counsel. Od roku 2018 związany z PKN ORLEN S.A., gdzie wykonywał obowiązki Doradcy Zarządu oraz Dyrektora Wykonawczego ds. Strategii. o Marian Krzemiński – Absolwent Politechniki Wrocławskiej oraz Central Connecticut State University. Karierę zawodową rozpoczął w 1985 roku w Zakładach Górniczych Polkowice – oddział KGHM Polska Miedź S.A. w Lubinie, gdzie w latach 1999 – 2002 piastował funkcję prezesa Zarządu, dyrektora generalnego. Pracował również w Drugim Narodowym Funduszu Inwestycyjnym w Warszawie (dyrektor inwestycyjny/ prokurent), współpracował z firmą Ernst&Young w zakresie audytu wewnętrznego, prowadził projekty doradcze realizowane dla grupy BNP Paribas Assurance. Świadczy również usługi doradcze i konsultingowe pod własną firmą. W latach 2016 – 2019 pełnił funkcję doradcy Zarządu w Polskim Funduszu Rozwoju S.A. W Zarządzie Spółki od dnia 25 lipca 2019 roku. o Piotr Walczak – Absolwent Politechniki Gdańskiej. Posiada tytuł Executive MBA uzyskany w Gdańskiej Fundacji Kształcenia Menedżerów. Menedżer z doświadczeniem w zarządzaniu operacyjnym i zarządzaniu ryzykiem oraz kulturą bezpieczeństwa w branży energetycznej w obszarze projektowania i budowania infrastruktury sieciowej. W latach 1992-2007 był odpowiedzialny za kierowanie wydziałem inwestycji, wydziałem małych elektrowni wodnych oraz wydziałem eksploatacji i utrzymania ruchu energetycznego w Spółce Energa Operator Oddział Olsztyn. Od 2007 roku związany z firmą Eltel Networks Energetyka, gdzie w latach 2012-2017 pełnił funkcję Członka Zarządu, Dyrektora ds. Organizacji Produkcji Eltel Networks Energetyka, będąc odpowiedzialnym za zarządzanie pionem ofertowania, procesem zakupowym w zakresie dostaw i kontraktacji podwykonawców, budowanie i zarządzanie portfelem zleceń oraz aktywne zarządzanie relacjami ze spółkami Skarbu Państwa celem budowania wizerunku odpowiedzialnego wykonawcy. Następnie do 2020 roku pełnił funkcję Członka Zarządu, Dyrektora Zarządzającego Jednostką Biznesu w Polsce w Eltel Networks Energetyka, odpowiadając m.in. za opracowanie strategii działania i kierunków rozwoju organizacji, opracowywanie rocznych biznes planów i raportowanie wyników, zarządzanie operacyjne, a także tworzenie kultury organizacji, zarządzanie bezpieczeństwem i jakością. Od 2020 roku pełnił funkcję Dyrektora Zarządzającego w Przedsiębiorstwie Badawczo Wdrożeniowym OLMEX, odpowiadając za przeprowadzenie audytu w organizacji, budowanie efektywnych modeli kosztowych i narzędzi monitoringu wydajności, a także rozwijanie zwinnych zespołów projektowych i budowanie kultury otwartej komunikacji. o Jarosław Wittstock – Absolwent Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego. Menadżer z blisko 25 letnim stażem w zarządzaniu zespołami liczącymi od kilku do kilkuset pracowników w firmach z kapitałem polskim i międzynarodowym. Posiada bogate doświadczenie menedżerskie m.in. w branży leasingowej [BG Leasing SA – Dyrektor Biura Handlowego Centrali, Hanza Leasing SA – Prezes Zarządu]; farmaceutycznej [PZF Cefarm – Dyrektor Zarządzający] oraz medycznej [Prezes Zarządu ZKS Szpital Gdańsk Sp. z o.o., Dyrektor Zarządzający Swissmed Centrum Zdrowia SA]. Prowadził także własną firmę doradczą. W latach 2016-2017 był Dyrektorem Oddziału Pomorskiego ARiMR. Od marca 2017 roku związany zawodowo z Grupą Energa, najpierw jako Dyrektor Departamentu Marketingu i Komunikacji w Energa SA, a od maja 2017 roku jako wiceprezes Zarządu Energa Obrót SA zarządzający takimi obszarami jak: nadzór korporacyjny, handel hurtowy, sprzedaż do rynku biznesowego a także marketing. W Zarządzie Spółki od dnia 11 września 2018 roku. Na dzień przekazywania niniejszego sprawozdania w skład Zarządu Grupy LOTOS S.A. wchodzili: o Zofia Paryła Prezes Zarządu, o Krzysztof Nowicki Wiceprezes Zarządu ds. Fuzji i Przejęć, o Piotr Walczak Wiceprezes Zarządu ds. Produkcji i Handlu, o Jarosław Wittstock Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych. o Jarosław Wróbel Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji, W dniu 22 stycznia 2021 roku Pan Marian Krzemiński złożył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Spółki z dniem 1 marca 2021 roku. Jako powód rezygnacji wskazał przyczyny osobiste. Po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego, w dniu 22 stycznia 2021 roku Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu X wspólnej kadencji Pana Krzysztofa Nowickiego na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Fuzji i Przejęć Grupy LOTOS S.A. X wspólnej kadencji z dniem 26 stycznia 2021 roku. o Krzysztof Nowicki – Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Odbył także studia podyplomowe w zakresie prawa spółek na Uniwersytecie Łódzkim. Posiada tytuł zawodowy radcy prawnego. Laureat nagrody MANAGER AWARD 2018. Był założycielem i wspólnikiem zarządzającym kancelarii specjalizującej się w obszarze prawa pracy, cywilnego i administracyjnego. W roku 2010 został dyrektorem Departamentu Prawnego w PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna z siedzibą w Bełchatowie, a następnie Wiceprezesem Zarządu do spraw Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 138 korporacyjnych i zarządzania majątkiem. Był Prezesem Zarządu GKS Bełchatów. Od roku 2016 był Prezesem Zarządu LOTOS Oil Sp. z o.o. W latach 2018 - 2020 dodatkowo pełnił funkcję Dyrektora do spraw korporacyjnych Grupy LOTOS S.A., od roku 2020 Dyrektor ds. Strategii i Relacji Inwestorskich Grupy LOTOS S.A., Przewodniczącego Rady Nadzorczej LOTOS Asfalt, LOTOS Infrastruktura, RCEkoenergia. Pełni funkcje doradcze w istotnych projektach inwestycyjnych, a także w zakresie kształtowania organizacji. W strukturach Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. od 2016 roku. Po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego, w dniu 17 lutego 2021 roku Rada Nadzorcza Spółki powołała do składu Zarządu Spółki X wspólnej kadencji (z dniem 2 marca 2021 roku) Pana Jarosława Piotra Wróbla na stanowisko Wiceprezesa Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji. Powołanie Wiceprezesa Zarządu Grupy LOTOS S.A. o Jarosław Piotr Wróbel – absolwent studiów magisterskich oraz studium doktoranckiego Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Ukończył studia podyplomowe w zakresie doskonalenia zawodowego w energetyce na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Posiadacz dyplomu Executive MBA (Uniwersytet Gdański i RMS Erasmus University), a także certyfikatu Post-MBA w zakresie strategicznego zarządzania finansami (Uniwersytet Gdański i SBS Swiss Bussiness School). Od 1992 roku związany z energetyką. W latach 1993-1999 pracował w Elektrociepłowni „Będzin” S.A., gdzie odpowiedzialny był za opracowanie i wdrożenie programu restrukturyzacji, a także przygotowanie i przeprowadzenie pierwszego procesu prywatyzacji kapitałowej w polskiej elektroenergetyce. Od 2002 roku związany z Grupą Kapitałową PGNiG S.A. W latach 2003-2013 pełnił funkcję Wiceprezesa ds. Ekonomicznych Górnośląskiej Spółki Gazownictwa sp. z o.o. („PSG”), w której był pomysłodawcą i sponsorem programu wdrożenia Zintegrowanej Platformy wspomagającej obsługę procesów na bazie rozwiązań ERP i CIS (ang. Customer Information System). W latach 2016-2018 Prezes Zarządu, a od 2020 roku Przewodniczący Rady Nadzorczej PSG, która pod jego kierownictwem opracowała i wdrożyła strategiczny pakiet zmian dla polskiego gazownictwa dystrybucyjnego na lata 2016–2022, zwany konstytucją dla gazownictwa. W latach 2018-2020 Prezes Zarządu spółki ORLEN Południe S.A., gdzie był współtwórcą oraz Sponsorem Programu budowy biorafinerii na bazie Rafinerii w Trzebini oraz Rafinerii w Jedliczu, będącej centrum kompetencyjnym w zakresie biokomponentów oraz biopaliw dla Grupy Kapitałowej Orlen S.A. Od 2020 roku na stanowisku Wiceprezesa Zarządu PGNiG S.A. oraz członka Rady Dyrektorów PGNiG Upstream Norway AS. Od 28 października do 12 listopada 2020 roku pełnił obowiązki prezesa zarządu PGNIG S.A. W dniu 2 marca 2021 roku Pan Artur Cieślik złożył rezygnację z pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju Spółki ze skutkiem na koniec dnia 15 marca 2021 roku. Jako powód rezygnacji Pan Artur Cieślik wskazał powołanie go do pełnienia funkcji Wiceprezesa Zarządu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. 12.6.3 Kompetencje Zarząd prowadzi sprawy Grupy LOTOS S.A. i reprezentuje ją we wszystkich czynnościach z wyłączeniem tych, które są zastrzeżone do kompetencji Walnego Zgromadzenia lub Rady Nadzorczej oraz spraw wykraczających poza zwykły Zarząd przedsiębiorstwem, które wymagają uprzedniej uchwały Zarządu. Zakres spraw wymagających podjęcia uchwały reguluje Regulamin Zarządu. Uchwał Zarządu wymagają: o przyjęcie i zmiana Regulaminu Zarządu, o przyjęcie i zmiana Regulaminu organizacyjnego przedsiębiorstwa Spółki, w tym struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa Spółki, o przyjęcie prawem wymaganych regulaminów oraz polityk w przedsiębiorstwie Spółki, o udzielenie prokury – wymagana uchwała podjęta jednogłośnie przez wszystkich Członków Zarządu, o przyjęcie budżetu rocznego Spółki, o przyjęcie strategii Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A., o przyjęcie sprawozdania finansowego Spółki za poprzedni rok obrotowy, sporządzonego zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej wraz ze sprawozdaniem Zarządu z działalności Spółki za poprzedni rok obrotowy – nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia bilansowego, o przyjęcie skonsolidowanego sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, sporządzonego zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz sprawozdania z działalności Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A. za poprzedni rok obrotowy – nie później niż w terminie trzech miesięcy od dnia bilansowego, o zwoływanie zwyczajnych i nadzwyczajnych Walnych Zgromadzeń z własnej inicjatywy, na wniosek akcjonariusza lub akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 1/20 kapitału zakładowego oraz w innych przypadkach przewidzianych KSH i w wymaganych terminach, o ustalanie porządku obrad Walnego Zgromadzenia, o przystąpienie przez Spółkę do realizacji inwestycji kapitałowych lub inwestycji rzeczowych, które w swojej konsekwencji mają doprowadzić do zaciągania zobowiązań, czy też dezinwestycji, jeżeli przewiduje się Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 139 powstanie na tej podstawie wydatków, obciążeń lub rozporządzeń przekraczających kwotę 500.000 złotych netto łącznie, o zawarcie umowy wynikającej z realizacji działań, o których mowa w treści pkt 11), a kreujących po stronie Spółki zobowiązania o wartości przekraczającej 5.000.000 złotych netto, jak również dokonanie innych czynności (aneksy, porozumienia etc.), które w swojej konsekwencji mają spowodować zwiększenie dotychczasowych zobowiązań po stronie Spółki w ramach danego stosunku zobowiązaniowego ponad tą kwotę, a w przypadku umów przewidujących świadczenia okresowe, jeżeli wartość świadczeń w całym okresie ich realizacji przekracza kwotę 5.000.000 złotych netto, o zawarcie umowy zwolnienia z długu lub innej umowy o podobnym skutku, o zawarcie umowy darowizny lub innej umowy o podobnym skutku, o zawarcie umowy (lub jej zmiana) o usługi prawne, usługi marketingowe, usługi w zakresie stosunków międzyludzkich (public relations) i komunikacji społecznej oraz usługi doradztwa związanego z zarządzaniem, jeżeli wysokość wynagrodzenia przewidzianego łącznie za świadczone usługi przekracza 500.000 złotych netto, w stosunku rocznym lub maksymalna wysokość wynagrodzenia nie jest przewidziana, o podejmowanie przez Spółkę innych niż wskazane w pkt. 11) do 15) powyżej czynności prawnych skutkujących zaciągnięciem zobowiązania lub dokonanie rozporządzenia na podstawie jednej lub kilku powiązanych czynności prawnych na kwotę przekraczającą w sumie 5.000.000 złotych netto w ramach danego stosunku zobowiązaniowego, a w przypadku umów na czas nieokreślony przewidujących świadczenia okresowe, jeżeli wartość świadczeń za okres czterech lat przekracza tę kwotę, z wyłączeniem: o umów zawieranych przez Spółkę w oparciu o zaakceptowane przez Zarząd w formie uchwały umowy ramowe określające górną wartość zaciąganych zobowiązań, o umów zawieranych ze spółkami z Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A., o zakupu i sprzedaży: o ropy naftowej, o paliw i innych produktów/półproduktów/towarów ropopochodnych, o gazu ziemnego, o energii elektrycznej, o biokomponentów i komponentów paliwowych, o usług transportu morskiego, jak również ewentualnie zawieranych z tym związanych dodatkowych umów w zakresie czynności pomocniczych, wspomagających, kontrolnych jakości oraz ilości przedmiotu transakcji, a także usług przeładunkowych oraz magazynowania (usług logistyki pierwotnej i wtórnej), o umów w zakresie sprzedaży: o złomu, odpadów, o usług magazynowania (usługi biletowe), o umów w zakresie transakcji finansowych: o transakcje walutowe (spot, forward, swap) o transakcje towarowe (swap) o transakcje uprawnień do emisji CO 2 (futures) o i innych zabezpieczających poziom cen produktów naftowych, poziom kursów walutowych, poziom stopy procentowej, o lokaty negocjowane, chyba że przepisy prawa, postanowienia statutu Spółki lub przyjęte przez Zarząd wewnętrzne akty obowiązujące w Spółce stanowią inaczej, o uruchomienie trybu i zawarcie umowy na zakup u wskazanego kontrahenta (tryb negocjacyjny) towarów lub usług o wartości wyższej niż 5.000.000 złotych netto, zgodnie z obowiązującą w Spółce procedurą zakupu towarów i usług, z wyłączeniem umów zawieranych ze spółkami z Grupy Kapitałowej Grupy LOTOS S.A., przy czym dla potrzeb ustalenia wartości umowy przyjmuje się łączną wysokość zobowiązania, jeżeli jest ona określona, a w przypadku umów na czas nieokreślony przewidujących świadczenia okresowe, jeżeli wartość świadczeń za okres czterech lat przekracza tę kwotę, o dokonanie zmian w umowie, jeżeli na uprzednie zawarcie umowy podstawowej wymagana była zgoda Zarządu w formie uchwały, z wyłączeniem porozumień waloryzacyjnych w oparciu o wcześniej umownie ustalone wskaźniki waloryzacyjne, o wykonywanie przez Spółkę prawa głosu na walnych zgromadzeniach wspólników spółek zależnych w sprawach: o podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego, o połączenia z inną spółką lub przekształcenia spółki, o zbycia, wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki, ustanowienia na nim użytkowania, o tworzenie spółek prawa handlowego oraz spółek zagranicznych, o nabywanie lub zbywanie udziałów oraz praw udziałowych w spółkach, o nabywanie lub zbywanie akcji, z wyłączeniem nabywania lub zbywania akcji w publicznym obrocie papierami wartościowymi, chyba że takie nabycie lub zbycie powoduje uzyskanie lub utratę pozycji dominującej, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 140 o nabycie lub zbycie nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, o tworzenie lub przystępowanie do spółek osobowych, organizacji lub przedsięwzięć powodujących nieograniczoną odpowiedzialność z majątku własnego Spółki, o sprawy, które wymagają podjęcia uchwały przez Radę Nadzorczą lub Walne Zgromadzenie, o sprawy przekraczające zwykły zarząd przedsiębiorstwem, o sprawy, których prowadzeniu sprzeciwił się choćby jeden z pozostałych Członków Zarządu, o sprawy, których rozstrzygnięcia w formie uchwały Zarządu zażąda Prezes Zarządu lub inny członek Zarządu. We wszystkich sprawach niewymienionych powyżej sprawy prowadzą poszczególni Członkowie Zarządu, zgodnie z postanowieniami poniższymi postanowieniami lub osoby, którym Zarząd bądź jego członkowie powierzyli je do prowadzenia pełnomocnictwem lub zakresem czynności. Z zastrzeżeniem zdania poniższego, zwykłe czynności Spółki, nie zastrzeżone do decyzji Zarządu (podejmowane w formie uchwały), prowadzone są jednoosobowo przez prezesa Zarządu i przez poszczególnych Członków Zarządu według wewnętrznego podziału kompetencyjnego określonego w Regulaminie organizacyjnym przedsiębiorstwa Grupy LOTOS S.A. W szczególnych przypadkach wynikających m.in. z dłuższej absencji chorobowej lub innej, dłuższej nieobecności danego Członka Zarządu, Prezes Zarządu uprawniony jest do powierzenia prowadzenia danej sprawy innemu Członkowi Zarządu lub może przejąć daną sprawę do samodzielnego prowadzenia, odmiennie niż wynika to z wewnętrznego podziału kompetencyjnego. Decyzja Prezesa Zarządu w powyższym zakresie wymaga formy pisemnej i powinna zawierać uzasadnienie. Spory kompetencyjne pomiędzy Członkami Zarządu rozstrzyga Prezes Zarządu. W przypadku spraw przedsiębiorstwa Spółki niezastrzeżonych dla poszczególnych Członków Zarządu zgodnie z postanowieniami sprawy te prowadzić będzie i nadzorować Prezes Zarządu Spółki lub osoba przez niego wskazana. Tryb procedowania Zarządu Spółki, tj. zwoływania posiedzeń, podejmowania uchwał i ich archiwizacji oraz kompetencje poszczególnych Członków Zarządu szczegółowo określa Regulamin Zarządu Grupy LOTOS S.A. Na przestrzeni 2020 roku Zarząd Grupy LOTOS S.A odbył łącznie 50 posiedzeń oraz podjął 533 uchwały – w tym 74 w trybie (z późn. zm.) § 21 ust. 1 Regulaminu Zarządu. W związku z sytuacją spowodowaną pandemią COVID-19, Zarząd Spółki od marca 2020 roku obradował z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, celem zachowania rygorów sanitarnych. Zwykłe czynności Spółki, nie zastrzeżone do decyzji Zarządu, prowadzone są jednoosobowo przez Prezesa Zarządu oraz poszczególnych Członków Zarządu. Zakres działań wraz z podległymi komórkami wynikają z wewnętrznego podziału kompetencyjnego, uregulowanego Regulaminem Organizacyjnym Przedsiębiorstwa. Na dzień 31 grudnia 2020 roku Schemat Organizacyjny Przedsiębiorstwa kształtował się następująco: Prezes Zarządu, zarządzająca Segmentem Zarządczo-Finansowym i w jego ramach odpowiedzialna za: o Biuro Zarządu, o Biuro Audytu Wewnętrznego, o Pion Zasobów Ludzkich o Pion Prawny i Nadzoru Właścicielskiego, o Pion Bezpieczeństwa i Kontroli Wewnętrznej, o Pion Marketingu, o Pion Komunikacji, o Pion Zakupów, o Pion Nadzoru Finansowego i Podatków, o Pion Finansów, o Centrum Finansowo-Księgowe - Głównego Księgowego. Ponadto wszyscy Członkowie Zarządu wchodzący w skład Zarządu Spółki, również pełnili funkcję Szefów poszczególnych Segmentów: Szef Segmentu Korporacyjnego, zarządzający: o Pionem Korporacyjnym, o Pionem Zarządzania Informatyką. Szef Segmentu Strategiczno-Rozwojowego, zarządzający: o Pionem Strategii i Relacji Inwestorskich, o Pionem Optymalizacji łańcucha Dostaw i Informacji Rynkowej. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 141 Szef Segmentu Inwestycyjno-Innowacyjnego, zarządzający: o Pionem Innowacji, o Pionem Monitorowania Projektów Wydobywczych, o Pionem Projektów. Szef Segmentu Produkcyjno-Handlowego, zarządzający: o Pionem Handlu Krajowego, o Pionem Handlu Zagranicznego, o Pionem Logistyki, o Pionem Techniki, o Pionem Produkcji, o Pionem Efektywności i Wsparcia Technologicznego Produkcji, o Pionem Bezpieczeństwa Procesowego, BHP i Ochrony Środowiska. 12.6.4 Polityka Wynagrodzeń W 2020 roku Spółka wprowadziła w życie „Politykę Wynagrodzeń Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Grupy LOTOS S.A.”, celem przyjęcia przejrzystych zasad wynagradzania wskazanych Organów korporacyjnych oraz przyczynienie się do realizacji strategii biznesowej, długoterminowych interesów oraz stabilności Spółki. Obowiązek przygotowania niniejszej Polityki powstał w związku z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/828 z dnia 17 maja 2017 roku zmieniającą dyrektywę 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania przyjętą do polskiego porządku prawnego Ustawą z dnia 16 października 2019 roku o zmianie ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Niniejsza Dyrektywa nakłada również obowiązek przygotowania przez Radę Nadzorczą Sprawozdania z realizacji Polityki Wynagrodzeń, przedstawiający kompleksowy przegląd wynagrodzeń, w tym wszystkich świadczeń, niezależnie od ich formy, otrzymanych przez poszczególnych Członków Zarządu i Rady Nadzorczej lub należnych poszczególnym Członkom Zarządu i Rady Nadzorczej w ostatnim roku obrotowym, zgodnie z Polityką. Nadmienić należy, iż przed dniem wejścia w życie niniejszej Polityki Wynagrodzeń, wynagrodzenie Członków Zarządu oraz Członków Rady Nadzorczej Spółki zostało ukształtowane zgodnie z przepisami Ustawy oraz pojętymi na jej podstawie Uchwałami Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy o kształtowaniu wynagrodzeń. Wynagrodzenie całkowite Członka Zarządu Spółki składa się z części stałej, stanowiące wynagrodzenie miesięczne podstawowe oraz części zmiennej, stanowiące wynagrodzenie uzupełniające za rok obrotowy Spółki. o Wynagrodzenie stałe – określone kwotowo przez Radę Nadzorczą Spółki na podstawie przepisów Ustawy oraz postanowień Uchwały, w przedziale kwotowym mieszczącym się od 7 do 15–krotności podstawy wymiaru; o Wynagrodzenie zmienne – uzależnione jest od poziomu realizacji Celów Zarządczych, określanych przez Walne Zgromadzenie oraz Radę Nadzorczą Spółki. Wynagrodzenie Członka Rady Nadzorczej Spółki składa się z miesięcznego wynagrodzenia stałego, obliczanego jako iloczyn podstawy wymiaru, o której mowa w Ustawie oraz mnożnika wynoszącego: o dla Przewodniczącego Rady Nadzorczej – 1,7; o dla pozostałych Członków Rady Nadzorczej – 1,5. Zgodnie z Ustawą wynagrodzenia w części stałej zostały ustalone z uwzględnieniem skali działalności Spółki, w szczególności wartości jej aktywów, osiąganych przychodów i wielkości zatrudnienia. Niniejsza Polityka opracowana została przez Zarząd Spółki oraz przekazana do zaopiniowania Radzie Nadzorczej, celem przedłożenia do przyjęcia dokumentu przez Walne Zgromadzenie. 12.6.5 Polityka wyboru głównego rewidenta W dniu 10 października 2017 roku Rada Nadzorcza Grupy LOTOS S.A. przyjęła Politykę wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzania badania sprawozdań finansowych Grupy LOTOS S.A. i spółek z Grupy Kapitałowej LOTOS. Główne założenia Polityki: o zgodnie ze Statutem Grupy LOTOS S.A. wyboru firmy audytorskiej lub przedłużenia umowy z firmą audytorską dokonuje Rada Nadzorcza; o wybór lub przedłużenie umowy następuje na podstawie rekomendacji Komitetu Audytu. Komitet Audytu udziela rekomendacji na podstawie przeprowadzonej oceny ofert złożonych przez firmy audytorskie w ramach postępowania w sprawie wyboru firmy audytorskiej lub na podstawie uzasadnienia dla przedłużenia umowy z firmą audytorską; Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 142 o wybór firmy audytorskiej lub przedłużenie umowy z firmą audytorską dokonywany jest z poszanowaniem obowiązujących w chwili wyboru przepisów prawa; o przy wyborze firmy audytorskiej Spółka stosuje wytyczne organu nadzoru właścicielskiego dotyczące zasad i trybu wyboru biegłych rewidentów do badania sprawozdań finansowych spółek z udziałem Skarbu Państwa; o w ramach procedury wyboru nie są ograniczane możliwości przedstawiania ofert przez firmy audytorskie posiadające mały udział w rynku; o z procedury wyboru nie powinny zostać wykluczone firmy audytorskie, które uzyskały mniej niż 15% swojego całkowitego wynagrodzenia z tytułu badań od jednostek zainteresowania publicznego w danym państwie Unii Europejskiej w poprzednim roku kalendarzowym, zamieszczonych w wykazie firm audytorskich opublikowanym przez Komisję Nadzoru Audytowego na jej stronie internetowej; o zakazane jest wprowadzanie jakichkolwiek klauzul umownych, które nakazywałyby Radzie Nadzorczej wybór firmy audytorskiej spośród określonej kategorii lub wykazu firm audytorskich. Klauzule takie są nieważne z mocy prawa; o w celu zapewnienia najwyższej spójności, a przez to należytej wiarygodności skonsolidowanych sprawozdań finansowych przy jednoczesnym uwzględnieniu optymalizacji kosztów badania grupy kapitałowej uznaje się za zasadne i celowe, aby badania sprawozdań spółek kluczowych przeprowadzała firma audytorska/członek sieci firmy audytorskiej wybrana do badania sprawozdań finansowych Grupy LOTOS S.A. (wiodąca firma audytorska); o uchwała Rady Nadzorczej w sprawie wyboru firmy audytorskiej lub przedłużenia umowy z firmą audytorską stanowi rekomendację dla rad nadzorczych spółek objętych postępowaniem wyboru firmy audytorskiej; o pozostałe spółki należące do Grupy Kapitałowej LOTOS przy wyborze firmy audytorskiej do badania własnych sprawozdań finansowych stosują odpowiednio zasady zawarte w niniejszej Polityce; o Rada Nadzorcza podczas dokonywania ostatecznego wyboru, a Komitet Audytu na etapie przygotowywania rekomendacji, kierują się następującymi wytycznymi dotyczącymi firmy audytorskiej: o spełnienie wymogów formalnych, o niezależność i bezstronność audytora, także w kontekście umów już zawartych przez daną firmę audytorską/członka sieci firmy audytorskiej ze spółkami wchodzącymi w skład GK LOTOS, o pozycję na rynku usług audytorskich, o cena za badanie uwzględniająca nakład pracy (podana łącznie oraz w podziale na każdą spółkę grupy kapitałowej objętej postępowaniem wyboru firmy audytorskiej), o znajomość branży oraz specyfiki spółek z grupy kapitałowej, o doświadczenie w badaniu spółek giełdowych stosujących MSR/MSSF, o harmonogram badania, o skład zespołu badającego spółkę dominującą i spółki z grupy kapitałowej objęte postępowaniem wyboru firmy audytorskiej, i) projekt umowy na badanie; o dokumentacja przetargowa zawiera przejrzyste i niedyskryminujące kryteria wyboru stosowane do oceny ofert; o Rada Nadzorcza kieruje się zasadą rotacji firmy audytorskiej oraz kluczowego biegłego rewidenta opisanych w procedurze wyboru firmy audytorskiej do badania sprawozdań finansowych; o umowy z firmami audytorskimi zawierane są na okres minimum 2 lat, lecz nie dłużej niż 5 lat. 12.7 Polityka różnorodności Różnorodność, współpraca, otwartość to wartości będące integralną częścią zarówno działań biznesowych Grupy LOTOS S.A. jak i polityki zatrudniania oraz awansowania pracowników. W 2020 roku oraz w poprzednich latach Spółka realizowała zasady zarządzania różnorodnością i politykę równego traktowania, w poszanowaniu dla zróżnicowanego, wielokulturowego społeczeństwa i kładła szczególny nacisk na równe traktowanie ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, stan zdrowia, rasę, narodowość, pochodzenie etniczne, religię, wyznanie, bezwyznaniowość, przekonanie polityczne, przynależność związkową, tożsamość płciową, status rodzinny, styl życia itp. Stosowana w 2020 roku w Grupie LOTOS polityka różnorodności wpłynęła na pełniejsze wykorzystanie potencjału pracowników, ich różnorodnych umiejętności, doświadczeń i talentów w atmosferze szacunku i współpracy w Grupie Kapitałowej LOTOS docenia się związane z wiekiem doświadczenie zatrudnionych. Pracownicy 50+ wspierają nowych pracowników w procesach adaptacyjnych (w czasie staży towarzyszących i spotkań mentorskich), relacja ta wiele uczy i przynosi korzyści obu stronom. LOTOS stosował zasady równego traktowania i zarządzania różnorodnością w miejscu pracy począwszy od procesu rekrutacji – jako członek Koalicji na rzecz Przyjaznej Rekrutacji, poprzez dostęp do szkoleń i awansów, wynagrodzeń, godzenia obowiązków służbowych z życiem prywatnym i rodzinnym (potwierdzone certyfikatem PSZK – HR Najwyższej Jakości oraz certyfikatem Biznes Magazynu, Strefy Gospodarki – Odpowiedzialny Pracodawca – Lider HR 2019), ochrony przed mobbingiem i dyskryminacją (w procesie adaptacji nowo zatrudnianych pracowników oraz powszechnie dostępnych szkoleń w formule e-learningu). Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 143 Podejście Spółki do kwestii różnorodności przedstawia Kodeks etyki, którego przestrzeganie potwierdzali wszyscy nowo zatrudniani pracownicy. Kwestie związane z programem etycznym stanowiły również element oceny rocznej pracowników. Wśród działań kierowanych do osób z niepełnosprawnością znalazły się akcje realizowane w ramach Programu Wolontariatu Pracowniczego GK LOTOS: o „Mimo wszystko” – projekt polegający na podniesieniu jakości pomieszczeń w Warsztacie Terapii Zajęciowej Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną; o „Bliżej kultury” – organizacja wyjść do teatru dla osób z niepełnosprawnością; o „Podwójny LOTOS dobra” – organizacja warsztatów i koncertu z udziałem osób z niepełnosprawnością; o „Różni, ale tacy sami” – zorganizowanie warsztatów edukacyjnych w szkołach oraz zabawy integracyjnej dla dzieci z Zespołem Downa. Od 2009 roku Grupa LOTOS zadeklarowała przestrzeganie 10 Zasad Global Compact ONZ, które m.in. odnoszą się do przestrzegania zasad różnorodności. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 144 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. oraz jej grupy kapitałowej za rok 2020 Oświadczenie na temat informacji niefinansowych Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 145 13 Oświadczenie na temat informacji niefinansowych Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej 13.1 Kluczowe Niefinansowe Wskaźniki Efektywności Kluczowe Niefinansowe Wskaźniki Efektywności są monitorowane wyłącznie na poziomie skonsolidowanym, tj. dla całej Grupy Kapitałowej LOTOS. Tabela 39. Kluczowe Niefinansowe Wskaźniki Efektywności jednostka 2019 2020 zmiana r/r cel Obszar zarządczy Zdolność dywidendowa tak tak tak bez zmian tak Bezpieczeństwo LTIF LTIF 3,4 3,5 +3,5% < 3 Obszar operacyjny Dzienne wydobycie ropy tys. boe /d 21 20 -2% 30-50 Poziom rezerw 2P mln boe 81,3 74,8 -8% 60 Przerób ropy w produkcji mln ton 10,7 10,2 -0,4% 10,5 Liczba stacji paliw szt. 506 513 +7 550 Obszar środowiska naturalnego Emisje gazów cieplarnianych (zakres 1+2) na tonę przerobionej ropy Mg CO 2 e /Mg 0,205 0,22 +7% ↓ Zużycie energii pierwotnej na tonę uzyskanego produktu MJ/t 4 044 4 265 +5% ↓ Obszar pracowniczy Wskaźnik wypadkowości (wypadki na 1000 pracowników) n.d. 7,93 6,76 -15% 0 Satysfakcja klienta NPS (net promoter score) – badanie w oparciu o opinie klientów Programu Navigator NPS pozytywny pozytywny bez zmian pozytywny trend Źródło: Spółka /201-1/ Tabela 40. Podstawowe wyniki finansowe (mln zł) 2019 2020 zmiana r/r Grupa Kapitałowa LOTOS Przychody ze sprzedaży 29 493 20 909 -29,1% EBITDA oczyszczona wg LIFO 2 861 1 357 -52,6% Wynik brutto 1 692 -1 653 -197,7% Wynik netto 1 153 -1 146 -199,4% Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej 2 130 2 870 34,7% Grupa LOTOS S.A. Przychody ze sprzedaży 26 313 17 737 -32,6% EBITDA oczyszczona wg LIFO 1 167 -379 -132,5% Wynik brutto 955 -1 138 -219,2% Wynik netto 834 -881 -205,6% Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej 1 008 1 370 36,0% Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 146 13.2 O Grupie LOTOS Grupa Kapitałowa LOTOS jest jedną z największych firm działających w Polsce, drugim co do wielkości producentem paliw a jednocześnie zajmuje czołową pozycję na wielu innych krajowych rynkach, m.in. olejów, asfaltów czy kolejowych przewozów towarowych. Oprócz wydobycia i przerobu ropy naftowej oraz gazu ziemnego przedmiotem działalności jest także sprzedaż wysokiej jakości produktów naftowych oraz świadczenie wyspecjalizowanych usług logistycznych i serwisowych. Grupa LOTOS jest świadoma wpływu na otoczenie i środowisko, dlatego jako firma społecznie odpowiedzialna w swojej działalności stosuje zasady etyczne i przestrzega międzynarodowych norm, takich jak ISO 26000, w zakresie ładu organizacyjnego, praw człowieka, praktyk z zakresu pracy, środowiska, uczciwych praktyk operacyjnych, zagadnień konsumenckich, zaangażowania społecznego i rozwoju społeczności lokalnej. Spółka wspiera Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals, SDGs) oraz przestrzega Zasad United Nations Global Compact. Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS intensywnie angażują się w działania na rzecz otoczenia. Wraz z mieszkańcami sąsiadujących miejscowości tworzą społeczność, która bardzo często integruje biznes, samorządy i szkolnictwo wyższe. Takie inicjatywy przynoszą długotrwałe korzyści wszystkim uczestnikom relacji. Jednocześnie Grupa LOTOS dąży do trwałego rozwiązywania problemów społecznych i środowiskowych m.in. poprzez poprawiające efektywność energetyczną inwestycje. /102-1/ /102-3/ /102-5/ Grupę kapitałową tworzą: Grupa LOTOS S.A., podmioty o profilu produkcyjnym, usługowym i handlowym oraz fundacja (szerzej w rozdziale 13.4.6). Grupa LOTOS, jednostka dominująca dla grupy kapitałowej, jest spółką akcyjną, której większościowym udziałowcem, posiadającym 53,19% akcji jest Skarb Państwa. Akcje Spółki są składową indeksu WIG 20, na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie od 2005 roku. Siedziba Grupy LOTOS S.A. znajduje się w Gdańsku, przy ul. Elbląskiej 135. /203-2/ Grupa LOTOS ma ogromny wpływ zarówno pośredni, jak i bezpośredni na swoje otoczenie. Grupa LOTOS jest drugą największą spółką paliwową w Polsce i ma kluczowe znaczenie dla kraju jako pracodawca, podatnik, sponsor, dobroczyńca, partner dla licznych dostawców, instytucji i organizacji. Współpracuje z małymi i średnimi przedsiębiorcami, a jako stabilny pracodawca w regionie, zapewnia miejsca pracy wielu okolicznym mieszkańcom. Dodatkowo, poprzez współpracę z kontrahentami z regionu przyczynia się do budowy oraz utrzymywania miejsc pracy dla partnerów biznesowych. Spółka jest bardzo ważnym płatnikiem podatków w regionach swojego oddziaływania, od wielu lat zasilając budżet Gdańska. 13.2.1 Model biznesowy /102-1/ /102-4/ W podstawowej działalności Spółka koncentruje się na trzech obszarach: ○ poszukiwaniu i wydobyciu węglowodorów, ○ przerobie ropy naftowej, ○ handlu produktami naftowymi. Działalność Grupy Kapitałowej LOTOS podzielona jest na dwa segmenty: o wydobywczy (Exploration & Production), o produkcji i handlu (Refining & Marketing). Segment wydobywczy Zadaniem obszaru jest pozyskiwanie oraz eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego oraz związana z tym działalność pomocnicza, transportowa i serwisowa. Grupa Kapitałowa LOTOS jest jedynym koncernem prowadzącym wydobycie w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej Morza Bałtyckiego. Poza krajem wydobywa surowce na Norweskim Szelfie Kontynentalnym oraz na terytorium Litwy. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 147 /102-4/ /102-7/ W 2020 roku wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego przez Grupę Kapitałową LOTOS wyniosło średnio 20,3 tys. boe dziennie. Struktura tego wydobycia przedstawiała się następująco: o Norwegia 71%, o Polska 26%, o Litwa 3%. Na koniec 2020 roku łączne rezerwy ropy naftowej i gazu ziemnego Grupy Kapitałowej LOTOS w kategorii 2P wyniosły 74,8 mln boe, z czego 82% stanowiła ropa naftowa, a 18% gaz ziemny. Struktura rezerw 2P przedstawiała się następująco: o Norwegia 35%, o Polska 62%, o Litwa 3%. Segment produkcji i handlu Zadaniem obszaru jest wytwarzanie, przetwarzanie produktów rafinacji ropy naftowej, jak również ich sprzedaż hurtowa i detaliczna oraz działalność pomocnicza, transportowa i serwisowa. /102-2/ /102-6/ Działalność handlowa Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku prowadzona była w ramach Grupy LOTOS oraz jej spółek zależnych: LOTOS Paliwa, LOTOS Oil, LOTOS Asfalt, LOTOS-Air BP. Charakteryzuje się ona dużą efektywnością – nowe technologie, które są wykorzystywane w procesach produkcyjnych, pozwalają pozyskać z ropy naftowej aż 86% tzw. białych produktów czyli paliwa wysokomarżowego a dodatkowe 8% to sprzedawane kontrahentom produkty ciężkie takie jak m.in. asfalt, koks naftowy i ciężki olej opałowy. Należąca do Grupy LOTOS S.A. rafineria przerobiła w 2020 roku 10,2 mln ton ropy naftowej i wyprodukowała 11 mln ton produktów. Główny udział w strukturze produkcji miał olej napędowy. Wyprodukowano go 5,8 mln ton, czyli o 5,5% więcej niż w poprzednim roku. Jego udział w strukturze produkcji wynosił 52%. Uzyskiwane w wyniku przerobu ropy naftowej produkty sprzedawane są w Polsce i za granicą, w kanale hurtowym oraz detalicznie poprzez własną sieć stacji paliw. Na koniec 2020 roku sieć paliw LOTOS składała się z 513 jednostek (wzrost o 7 w stosunku do końca 2019 roku). 13.2.2 Produkty i usługi /102-2/ /102-4/ /102-6/ /102-7/ Produkty Grupy LOTOS sprzedawane są przede wszystkim w Polsce oraz innych krajach europejskich, w tym w Niemczech, Holandii, Belgii, Szwecji, Danii, Wielkiej Brytanii, Francji, Estonii i Czechach. Asortyment produktów i usług dostępnych pod marką LOTOS jest bardzo szeroki. Znajdują się wśród nich wysokiej jakości paliwa silnikowe, oferowane m.in. na stacjach paliw zlokalizowanych w całej Polsce, szeroka gama olejów smarowych (np. samochodowych i przemysłowych), różnego rodzaju asfalty drogowe bądź przemysłowe, specjalistyczne paliwo lotnicze JET A1, a także sygnowane marką LOTOS liczne usługi, m.in. logistyczne czy serwisowe. W ramach Grupy Kapitałowej LOTOS oferowany jest cały wachlarz produktów i usług, m.in.: ○ najwyższej jakości paliwa (w tym paliwo lotnicze i żeglugowe); ○ szeroka gama olejów o najwyższych parametrach technologicznych – dla motoryzacji, rolnictwa, przemysłu, ale też dla statków czy nawet pojazdów techniki wojskowej; ○ asfalty drogowe, modyfikowane MODBIT (w tym asfalty wysokomodyfikowane MODBIT HIMA), WMA (pozwalające wyprodukować mieszanki mineralno-asfaltowe) czy przemysłowe; ○ przewozy kolejowe. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 148 /416-1/ Produkty a zdrowie i bezpieczeństwo Każdy klient Grupy LOTOS ma możliwość zapoznania się z informacjami dotyczącymi bezpiecznego użytkowania produktów w wersji elektronicznej lub bezpośrednio w miejscu ich sprzedaży. Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS realizują obowiązek udostępniania informacji o produktach zgodnie z wytycznymi wynikającymi z przepisów prawa. Dla wszystkich produktów wytwarzanych w spółkach z Grupy Kapitałowej opracowane zostały Informacje o Produkcie lub Karty Charakterystyki, które są sporządzane w oparciu o obowiązujące wymagania międzynarodowe. Wszystkie działania są realizowane zgodnie z unijnymi rozporządzeniami REACH i CLP. Dla każdej substancji wchodzącej w skład oferowanych produktów, utrzymywana jest aktualna dokumentacja rejestracyjna. W dokumentacji są dane m.in. dotyczące parametrów fizykochemicznych, wpływu na zdrowie czy środowisko. Niezwykle istotna jest również klasyfikacja pod względem zagrożeń. Na bieżąco sprawdzana jest też zawartość substancji szczególnie niebezpiecznych. Produkty uzyskiwane w wyniku przerobu ropy naftowej: Marki Grupy LOTOS: Grupa LOTOS dokłada starań, by jej stacje paliw stopniowo stawały się coraz bardziej „zielone”. W ramach sieci działa 12 stacji ładowania samochodów elektrycznych zlokalizowanych wzdłuż autostrad A1 i A2 pomiędzy Warszawą a Gdańskiem. Tworzą one tzw. Niebieski Szlak. Już niedługo Grupa LOTOS stanie się pierwszym w Polsce producentem oczyszczonego wodoru i wybuduje dwie stacje umożliwiające jego tankowanie. Pod koniec 2018 roku zapadła decyzja o dofinansowaniu ze środków UE projektu Pure H2, tj. instalacji do oczyszczania i dystrybucji wodoru. Modernizacja mająca na uwadze troskę o środowisko to temat, który podejmują również LOTOS Lab i LOTOS Kolej. Do 2022 roku mają powstać dwa prototypy lokomotyw manewrowych z nowoczesnymi napędami hybrydowymi. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 149 Grupa LOTOS dokłada wszelkich starań, żeby zarówno jej działalność, jak i oferowane przez nią produkty były bezpieczne na każdym etapie łańcucha wartości. Spółka LOTOS Lab skrupulatnie bada stosowane półprodukty, produkty, komponenty i dodatki uszlachetniające do produkcji paliw, olejów i asfaltów, a także wodę wykorzystywaną do produkcji mediów energetycznych oraz ścieki. 13.2.3 Łańcuch wartości /102-9/ Działalność w Grupie Kapitałowej LOTOS opiera się na modelu zarządzania segmentowego, który buduje pełen łańcuch tworzenia wartości – od wydobycia po sprzedaż gotowych produktów. Spółka realizuje działania zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju i polityką bezpieczeństwa energetycznego. Dba, żeby jej wpływ na środowisko naturalne, ludzi oraz gospodarkę był jak najkorzystniejszy i przynosił zarówno wzrost wartości Firmy, jak i korzyści dla jej interesariuszy. /102-10/ Działalność Grupy Kapitałowej LOTOS obejmuje następujące procesy: ○ Poszukiwanie i wydobycie ropy naftowej i gazu na terenie trzech krajów: Polski, Litwy oraz Norwegii (największego gracza w regionie). Główna część wydobycia (71%) pochodzi z Norwegii. Rezerwy 2P grupy znajdują się w większości pod dnem Morza Bałtyckiego (62%) oraz Morza Norweskiego (35%). ○ Przerób ropy naftowej Do Grupy Kapitałowej LOTOS należy jedna z najnowocześniejszych i najmłodszych rafinerii w Europie zlokalizowana w Gdańsku. Jej nominalne moce przerobowe wynoszą około 10,5 mln ton ropy naftowej rocznie. Posiada unikalne połączenie kanałów zaopatrzenia w surowiec drogą lądową, ze wschodu, za pośrednictwem sieci rurociągów PERN oraz drogą morską poprzez Naftoport. Dostęp kanałów zaopatrzenia pozwala na dywersyfikację dostaw surowca, a także płynną reakcję na zmienność cen produktów naftowych i gatunków rop naftowych. Dominującym gatunkiem przerabianej w Gdańsku ropy jest rosyjska ropa Ural. Pozostałą część surowca stanowią ropy naftowe importowane z innych kierunków, m.in. z Arabii Saudyjskiej oraz ze złóż eksploatowanych przez spółki należące do Grupy Kapitałowej LOTOS. W wyniku przerobu ropy naftowej rafineria wytwarza następujące główne produkty: paliwa (benzyny bezołowiowe, oleje napędowe, lekki olej napędowy), paliwo lotnicze, asfalty, ciężki olej opałowy. Zakład w Gdańsku posiada najwyższy w Polsce i jeden z najwyższych w Europie, współczynnik złożoności procesu przeróbczego (Wskaźnik Kompleksowości Nelsona). ○ Dystrybucja i sprzedaż Paliwa wytworzone w rafinerii Grupy LOTOS w Gdańsku są sprzedawane na krajowym rynku detalicznym wyłącznie za pośrednictwem sieci stacji paliw własnych i partnerskich. Natomiast na rynku hurtowym odbiorcami produktów są międzynarodowe koncerny, Agencja Rezerw Materiałowych i Agencja Mienia Wojskowego, krajowi odbiorcy hurtowi oraz niezależni operatorzy. Na koniec 2020 roku w Polsce działało 513 stacji paliw z logo LOTOS. W ramach tej sieci, Grupa Kapitałowa LOTOS posiadała 23 tzw. Miejsca Obsługi Podróżnych przy autostradach A1, A2, A4 i A6 oraz drogach ekspresowych S3 i S7. Grupa współpracuje też z partnerem zewnętrznym w zakresie franczyzy korporacyjnej dotyczącej restauracji Subway. Grupa Kapitałowa LOTOS dostarcza swoje produkty do odbiorców m.in. za pośrednictwem kolei poprzez swoją spółkę LOTOS Kolej. Oprócz przewozu produktów Grupy LOTOS, spółka LOTOS Paliwa świadczy także usługi w zakresie przewozów innych towarów, w tym niebezpiecznych. Posiada m.in. umowę z Siłami Zbrojnymi RP na przewóz paliwa lotniczego F34. W swej działalności w zakresie dystrybucji paliw Grupa LOTOS wykorzystuje ponadto: nowoczesny terminal paliwowy dla autocystern zlokalizowany w Czechowicach-Dziedzicach, bazy paliw w Poznaniu, Piotrkowie Trybunalskim i Rypinie. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 150 13.2.4 Sytuacja i perspektywy rynkowe /102-15/ Grupa Kapitałowa LOTOS jest aktywnym uczestnikiem rynku paliwowego, wykorzystującym położenie rafinerii w pobliżu rynków zbytu. Specyfika branży powoduje znaczne uzależnienie od kształtowania się globalnej koniunktury i sytuacji makroekonomicznej. W 2020 roku miały miejsce bezprecedensowe, dynamiczne zmiany na rynku ropy naftowej, które były wywołane pandemią COVID-19. Wprowadzone przez rządy poszczególnych krajów ograniczenia uniemożliwiły lub też utrudniły przemieszczanie się ludzi oraz towarów, co poskutkowało spadkiem zapotrzebowania na paliwa na poziomie 8,8 mln b/d w całym 2020 roku w porównaniu do 2019 roku. W rezultacie znacząco obniżył się poziom globalnych marż rafineryjnych, co obniżyło rentowność działalności w segmencie produkcji i handlu a także pogłębił się spadek notowań ropy naftowej, co negatywnie odbiło się na wynikach segmentu wydobywczego. Organizacje międzynarodowe prognozują, że w 2021 roku zapotrzebowanie na ropę naftową wzrośnie w stosunku do 2020 roku o 6,2%, tj. do poziomu 96,9 mb/d, niemniej nadal nie zostanie osiągnięty poziom sprzed pandemii, a więc z 2019 roku. Wiele agencji podkreśla również, że w kontekście niektórych paliw (m.in. oleju napędowego) światowy szczyt konsumpcji już miał miejsce w 2019 roku (w szczególności w Europie), a więc powoli na świecie może następować zmniejszenie popytu na wybrane produkty rafineryjne. Niemniej w dalszym ciągu zapotrzebowanie na ropę naftową w najbliższych latach będzie rosło, w tym przede wszystkim w regionie Azji i Pacyfiku (w dalszym ciągu kluczowe znaczenie będzie miała sytuacja gospodarcza Indii i Chin). Wiele państw w 2021 roku zapewne będzie wprowadzać rozwiązania służące odbudowie gospodarki, więc jednocześnie stabilnie powinna rosnąć konsumpcja paliw. Proponowane przez rządy państw pakiety stymulacyjne dla gospodarek krajowych mogą sprawić, że w 2022 roku być może konsumpcja paliw zbliży się do poziomu z 2019 roku. Szerzej sytuacja i perspektywy rynkowe zostały zaprezentowane w rozdziale 3 Otoczenie zewnętrzne Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku. 13.2.5 Strategia rozwoju /102-14/ /102-15/ Głównym celem strategii Grupy LOTOS S.A. na lata 2017-2022 jest stabilizacja i bezpieczny rozwój Grupy Kapitałowej. Grupa LOTOS S.A. to jedna z wiodących firm w Polsce i znaczący koncern energetyczny, którego wizją rozwoju jest osiągnięcie pozycji: ○ optymalnie zintegrowanego pionowo producenta paliw i produktów chemicznych wysokiej jakości, ○ dostawcy wyspecjalizowanych usług logistycznych i serwisowych, ○ lidera wdrożeń innowacji w obrębie podstawowej działalności, dla zapewnienia stabilnego wzrostu wartości Grupy dla akcjonariuszy. W ramach strategii Spółka wyznaczyła pięć głównych celów strategicznych: ○ efektywne wykorzystanie koncesji wydobywczych, dalsza technologiczna optymalizacja rafinerii, wprowadzenie nowych produktów i paliw alternatywnych oraz dbałość o standardy jakości, ○ sukcesywne i powtarzalne obniżanie kosztów działalności oraz optymalizacja marży w całym łańcuchu wartości, ○ gotowość do rozwoju i wdrażania innowacji dzięki dedykowanemu funduszowi, nowoczesnemu modelowi współpracy z ośrodkami naukowymi oraz kreatywnemu zaangażowaniu pracowników, ○ elastyczność w reagowaniu na pojawiające się ryzyka, które Spółka postrzega również poprzez pryzmat szans biznesowych, ○ dbałość i rozwój talentów w organizacji, podnoszenie szeroko rozumianego bezpieczeństwa (pracy, infrastruktury i systemów informatycznych) oraz rosnąca odpowiedzialność społeczna. Grupa LOTOS S.A. podzieliła realizację strategii na dwa horyzonty czasowe. Głównymi celami na lata 2017-2018 była stabilizacja przepływów pieniężnych, redukcja zadłużenia oraz efektywna realizacja rozpoczętych projektów inwestycyjnych. W perspektywie strategicznej na lata 2019-2022 Spółka założyła realizację nowego programu inwestycyjnego opartego o wybrane projekty rozwojowe aktywów produkcyjnych, budowę efektywnego portfela aktywów wydobywczych oraz dalszy rozwój sieci stacji paliw i wdrażanie innowacyjnych przedsięwzięć. Szerzej strategia Spółki została zaprezentowana w rozdziale 4 Strategia Grupy LOTOS S.A. na lata 2017-2022. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 151 /102-26/ Za realizację strategii odpowiedzialny jest Zarząd Grupy LOTOS. 13.2.6 Ład korporacyjny Struktura Grupy Kapitałowej LOTOS /102-18/ /102-45/ Stan na 31 grudnia 2020 roku 1) Skarb Państwa – 0,01% 2) Komandytariusz 3) Komplementariusz 4) CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. – 50% 5) CalEnergy Resources Poland Sp. z o.o. – Komandytariusz 6) BP Europa SE – 50% 7) Odin Energi A/S – 50% Spółki klasyfikowane jako wspólne przedsięwzięcia, niewchodzące w skład GK LOTOS Ponadto Grupa LOTOS S.A. posiada: – 8,97% udziałów w kapitale zakładowym P.P.P.P. „Naftoport” Sp. z o.o. (spółce należącej do Grupy Kapitałowej PERN z Płocka) – 17,3% akcji w spółce Grupa Azoty Polyolefins S.A. Źródło: Spółka Akcje i akcjonariat /102-18/ /102-19/ /102-24/ Kompetencje Walnego Zgromadzenia obejmują szereg spraw, których zakres jest opisany w Statucie Grupy LOTOS. Wszelkie sprawy zgłaszane są uprzednio Radzie Nadzorczej do rozpatrzenia. Regulamin Walnych Zgromadzeń Grupy LOTOS S.A. reguluje zasady zwoływania i odwoływania Walnego Zgromadzenia (jak też jego przebiegu oraz sposobu przeprowadzenia wyborów do Rady Nadzorczej) oraz zasady uczestnictwa i wykorzystania prawa głosu. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 152 Rada Nadzorcza /102-18/ /102-22/ /102-28/ /405-1/ Rada Nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością Grupy LOTOS S.A. we wszystkich dziedzinach działalności Spółki. Rada realizuje swoje zadania kolegialnie, jednakże może powoływać stałe bądź doraźne komitety do nadzoru nad poszczególnymi obszarami lub zbadania poszczególnych zagadnień. Stałe komitety RN to: Komitet Audytu, Komitet Strategii i Rozwoju oraz Komitet Organizacji i Zarządzania. Rada Nadzorcza, w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, wybiera biegłego rewidenta, który jest rekomendowany istotnym spółkom Grupy Kapitałowej do przeprowadzenia badania ich sprawozdań finansowych. Skład Rady Nadzorczej Grupy LOTOS wg stanu na dzień 31.12.2020: o Beata Kozłowska-Chyła – Przewodnicząca, o Piotr Ciach – Wiceprzewodniczący, o Katarzyna Lewandowska – Sekretarz, o Dariusz Figura – Członek, o Adam Lewandowski – Członek, o Grzegorz Rybicki – Członek. Zarząd /102-18/ /102-20/ /102-22/ /102-23/ /405-1/ Zarząd reprezentuje Grupę LOTOS S.A. wobec osób trzecich oraz prowadzi wszelkie sprawy korporacyjne Grupy LOTOS S.A. Ponadto poszczególni Członkowie Zarządu prowadzą działania zgodnie z podziałem kompetencji wynikającym z funkcji operacyjnych powierzonych im w Spółce Jednocześnie każdy z Członków Zarządu ma prawo reprezentować Spółkę we wszystkich czynnościach sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa Spółki z wyłączeniem czynności zastrzeżonych postanowieniami KSH lub Statutem Spółki do kompetencji WZ lub RN oraz spraw przekraczających zwykły zarząd przedsiębiorstwem, które wymagają uprzedniej uchwały Zarządu oraz spraw znajdujących się w kompetencji innego Członka Zarządu. Skład Zarządu Grupy LOTOS wg stanu na dzień 31.12.2020 roku: o Zofia Paryła – Prezes Zarządu, o Artur Cieślik – Wiceprezes Zarządu, o Marian Krzemiński – Wiceprezes Zarządu, o Piotr Walczak – Wiceprezes Zarządu, o Jarosław Wittstock – Wiceprezes Zarządu. Skład Zarządu Grupy LOTOS wg stanu na dzień 31.03.2021 roku: o Zofia Paryła – Prezes Zarządu, o Krzysztof Nowicki – Wiceprezes Zarządu, o Piotr Walczak – Wiceprezes Zarządu, o Jarosław Wittstock – Wiceprezes Zarządu, o Jarosław Wróbel – Wiceprezes Zarządu. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 153 Obszary odpowiedzialności Członków Zarządu Tabela 41. Podział obszarów odpowiedzialności wśród Członków Zarządu Grupy LOTOS S.A. wg stanu na 31.03.2021 r. Źródło: Spółka Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji Wiceprezes Zarządu ds. Produkcji i Handlu Wiceprezesa Zarządu ds. Strategii i Rozwoju Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych Wiceprezesa Zarządu ds. Fuzji i Przejęć Obsługa organów spółki Innowacje Produkcja rafineryjna Strategia Kształtowanie organizacji Fuzje i przejęcia Infrastruktura krytyczna Inwestycje Technika Rozwój Zarządzanie Procesami Zasoby ludzkie Działalność w obszarach LNG i CNG Majątek Relacje Inwestorskie Ryzyko korporacyjne Bezpieczeństwo fizyczne i ochrona Wsparcie Upstream Efektywność produkcji SCM Compliance Bezpieczeństwo informacji Sprzedaż i zakupy krajowe produktów Informatyka Nadzór właścicielski Zakup biokomponentów Administracja Obsługa finansowo- księgowa Trading Obsługa prawna Bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia Audyt wewnętrzny Bezpieczeństwo procesowe i produktowe Kontrola wewnętrzna Ochrona środowiska Komunikacja Rozwój technologii Sponsoring i CSR Zakup surowców Marketing Logistyka Zarządzanie finansami Kontroling Sprawozdawczość Podatki Ryzyko finansowe Zakupy Kontrola finansowa Security Operation Center Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 154 13.2.7 LOTOS w Rankingach ESG o Rating Sustainalytics Sustainalytics ocenia zrównoważony rozwój spółek giełdowych na podstawie ich wyników w zakresie zarządzania środowiskowego, społecznego i ładu korporacyjnego. Tworząc ESG Risk Rating analizuje ekspozycję instytucji na ryzyko związane z ESG oraz jakość zarządzania danym ryzykiem. Profil ryzyka ESG Grupy LOTOS został oceniony jako ryzyko średnie i otrzymał łącznie 28,8 pkt. (w skali 1-100, gdzie 1 to ryzyko małe; raport z października 2020 roku). o Rating MSCI Ratingi MSCI ESG Rating obliczane są przez amerykański bank inwestycyjny Morgan Stanley. Firmy oceniane są w skali od AAA do CCC według ich narażenia na ryzyko ESG i tego, jak dobrze zarządzają tym ryzykiem w porównaniu z konkurencją. Grupa LOTOS otrzymała rating ESG Average (BBB) od MSCI (stan na grudzień 2020 roku), uzyskując m.in. wynik 5,6 pkt. (na 10 możliwych) w obszarze ładu korporacyjnego. Firmy poddawane są szczegółowej analizie w kluczowych obszarach zarządzania, społecznym i środowiskowym. o S&P Global ESG Score S&P Global ESG Scores zapewnia pomiar istotnych pod względem finansowym czynników ESG firmy. Opiera się on na SAM Corporate Sustainability Assessment, analizie kryteriów ESG. S&P Global ESG Score dla Grupy LOTOS wyniósł 19 punktów (stan na luty, 2021 r.). Grupa LOTOS otrzymała 15 pkt. w obszarze środowiska, 21 pkt. w obszarze społecznym i 20 pkt. w obszarze ładu korporacyjnego i wyników finansowych. o ESG Corporate Rating ISS-oekom, twórca ratingu ESG Corporate, realizuje płatne badania i ratingi ESG na poziomie krajów i przedsiębiorstw.W analizie przeprowadzonej w 2018 r. przez ISS-oekom Grupa LOTOS otrzymała rating C. o Indeks WIG ESG Indeks obejmuje firmy należące do indeksów WIG20 i WIG40. Wagi spółek w indeksie zależą od liczby akcji w wolnym obrocie, skorygowanej w oparciu o ranking ESG oraz ocenę stosowania zasad „Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW 2016”. Na dzień 30 listopada 2020 roku współczynnik ESG dla Grupy LOTOS wyniósł 0,7, a współczynnik Kodeksu Dobrych Praktyk 1 (oba w skali do 1). o Indeks FTSE4good W 2020 roku Grupa LOTOS utrzymała miejsce w indeksie FTSE4Good. To światowe zestawienie firm, które przykładają dużą wagę do prowadzenia odpowiedzialnego biznesu. Seria indeksów FTSE4Good mierzy wyniki firm mogących pochwalić się dobrymi praktykami w obszarze ESG. Od 2018 roku akcje Grupy LOTOS zostały włączone przez globalną agencję ratingową FTSE Russel do londyńskiego indeksu firm społecznie odpowiedzialnych FTSE4Good. W 2020 roku Grupa LOTOS otrzymała wynik 3,5 pkt (skala od 0 do 5). W poszczególnych kategoriach oceny były następujące: obszar środowiska – 3 pkt., obszar społeczny – 2,9 pkt. W obszarze ładu korporacyjnego Spółka uzyskała wysoką notę – 4,5 pkt. o Refinitiv Grupa LOTOS jest również obecna w ratingu realizowanym przez Refinitiv, który jest częścią LSEG (London Stock Exchange Group). Ocenia działania firmy w obszarze zaangażowania i skuteczności ESG w 10 głównych tematach, w oparciu o publicznie dostępne i podlegające audytowi dane. Ocena Grupy LOTOS wyniosła 60 pkt (maksymalna liczba punktów do uzyskania to 100). o Bloomberg ESG Rating Działalność ESG Grupy LOTOS oceniana jest również w międzynarodowym zestawieniu Bloomberg ESG. W ocenie brane pod uwagę są kwestie ładu korporacyjnego, społeczne, w tym w szczególności dotyczące obecności kobiet czy rotacji pracowników, a także kwestie środowiskowe. Ogólny wynik firmy wyniósł 51,7. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 155 13.3 Środowisko 13.3.1 Podejście do zrównoważonego rozwoju /103-2/ /103-3/ Zrównoważony rozwój wpisuje się w strategię Grupy Kapitałowej LOTOS, a dążenie do ograniczenia wpływu na środowisko jest jej stałym celem. Spółce zależy na przemyślanym zarządzaniu ochroną środowiska. Grupa LOTOS ogranicza zużycie energii, materiałów i surowców, kontroluje i redukuje emisję gazów i ścieków, zmniejsza ilość wytwarzanych odpadów oraz dba o bioróżnorodność. Rozumiejąc, że działalność Grupy Kapitałowej LOTOS wpływa na różne komponenty ekosystemu, na bieżąco prowadzony jest monitoring i analizy jej oddziaływania na środowisko. Z roku na rok Grupa LOTOS coraz lepiej kontroluje emisję zanieczyszczeń powietrza, a w obszarze wydobywczym stara się wytwarzać mniej odpadów i ścieków oraz jak najmniej zanieczyszczać wodę. Równie istotna ze względu na aspekt środowiskowy jest gospodarka energetyczna. Koncern bada zużycie energii na każdym etapie łańcucha wartości, kontroluje stan techniczny urządzeń, lokalizuje i likwiduje elementy powodujące niepotrzebne straty energii. Zwraca też uwagę na wszystkie te aspekty przy nowych inwestycjach. Grupa Kapitałowa LOTOS dba także o swój wpływ na społeczności lokalne. Pomimo braku wymagań prawnych w tym zakresie uszczelniono najbardziej uciążliwe zapachowo urządzenia w oczyszczalni ścieków w Gdańsku. Zapewniona została również recyrkulacja części oczyszczonych ścieków i kondensatu pary wodnej oraz zbudowana została instalacja zawracania gazów zrzutowych, które wykorzystywane są jako gaz opałowy (zamiast spalania ich na pochodniach). Przy okazji modernizacji rafinerii doprowadzone zostały gazociągi do okolicznych miejscowości. Lista procedur, regulaminów, zasad, instrukcji i strategii wdrożonych w Grupie LOTOS zapewniających odpowiedzialne zarządzenie tematem ochrony środowiska: o Polityka ZSZ, o Gospodarka odpadami, o Plan gospodarki odpadami, o Plan zarządzania hałasem, o Plan monitorowania środowiskowego, o Cele i zadania środowiskowe oraz energetyczne, o Spis celów środowiskowych i energetycznych, o Identyfikacja aspektów środowiskowych, o Aspekty środowiskowe, o Monitorowanie procesów i działań mających wpływ na środowisko, o Zasady postępowania przy pobieraniu prób i prowadzeniu pomiarów środowiskowych, o Monitorowanie emisji CO 2 z instalacji produkcyjnych Grupy LOTOS S.A., o Zapobieganie i przygotowanie na awarie i wypadki przy pracy, o Reagowanie na zdarzenia awaryjne, o Prowadzenie dochodzeń po zdarzeniach awaryjnych, o Ćwiczenia praktyczne przygotowujące do właściwego reagowania na awarie i inne zagrożenia, o Dyrektywa w sprawie zasad komunikacji w zakresie działalności środowiskowej spółek Grupy Kapitałowej, – Grupy LOTOS S.A. z Biurem Ochrony Środowiska Grupy LOTOS S.A., o Zasady postępowania w zakresie oddziaływania na środowisko – instrukcja dla firm zewnętrznych realizujących prace w ramach projektu EFRA, o Zasady gospodarowania odpadami na terenie Grupy LOTOS S.A. – informacja dla firm zewnętrznych. /307-1/ W 2020 roku na Grupę Kapitałową LOTOS nie zostały nałożone żadne kary ani sankcje pozafinansowe z tytułu nieprzestrzegania prawa i regulacji dotyczących ochrony środowiska. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu Aspekty klimatyczne z roku na rok nabierają coraz większego znaczenia, również dla spółek z branży paliwowo- energetycznej. W działalności operacyjnej Grupa LOTOS skupia się na poprawianiu efektywności energetycznej. Dzięki tym działaniom, a także dzięki wprowadzeniu gazu ziemnego do zasilania rafinerii, benchmark emisyjny Grupy LOTOS, wyrażany emisją CO 2 /CWT, jest na poziomie 10% najlepszych europejskich rafinerii. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 156 Grupa Kapitałowa LOTOS rozwija się w sposób dynamiczny, poszukując nowych, bardziej ekologicznych rozwiązań energetycznych, nad którymi prowadzi badania. Firma stawia na gaz ziemny, który ze względu na swoją niskoemisyjność jest szeroko wykorzystywany w jej zakładach. Zastąpiono nim oleje opałowe w elektrociepłowni – stał się głównym surowcem energetycznym w procesie produkcji pary. Jest również głównym składnikiem gazu opałowego w rafinerii. Stosuje się go także jako surowiec do produkcji wodoru (wcześniej do produkcji wodoru używano bardziej emisyjnych LPG i benzyny surowej). Dzięki tym zmianom Grupa LOTOS utrzymuje emisję dwutlenku węgla na stałym, relatywnie niskim poziomie. /TCFD: Governance Disclosure A, B/ W Grupie Kapitałowej LOTOS realizowanych jest wiele projektów, które wspierają ograniczenie negatywnego wpływu organizacji na środowisko oraz wykorzystanie szans pojawiających się w związku ze zmianami klimatu. Zarząd Grupy LOTOS S.A. na bieżąco monitoruje i nadzoruje postępy w realizacji najważniejszych projektów. Dodatkowo w cyklu miesięcznym na posiedzeniu Zarządu, omawiany jest raport zawierający status kluczowych inicjatyw i projektów oraz zidentyfikowane ryzyka. Zarówno Zarząd, jak i Rada Nadzorcza Spółki są zaangażowane w funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem, którego celem jest identyfikacja ryzyk i szans oraz redukcja zagrożeń dotyczących działalności Grupy Kapitałowej LOTOS, w tym związanych ze zmianami klimatu. Zgodnie z podziałem kompetencji Zarządu, Wiceprezes Zarządu Piotr Walczak odpowiedzialny jest za obszar ochrony środowiska, który uwzględnia zarządzanie wpływem na klimat, emisje, czy wykorzystanie energii. Grupa Kapitałowa LOTOS obecnie realizuje swoją strategię przyjętą na lata 2017-2022, w ramach której zmiany w polityce klimatycznej wskazano jako jedno z kluczowych wyzwań w długim okresie, a także uruchomiła działania w tym kierunku. Jednym z celów tej strategii jest prowadzenie działań na rynku innowacji związanych m.in. z wodorem i CNG/LNG oraz nowe obszary działalności jak elektromobilność (szerzej w rozdziale 4 Strategia). /TCFD: Targets and Metrics Diclosures C/ W ramach ryzyk związanych z klimatem Spółka jest zobowiązana do realizacji celów w zakresie minimalnego udziału innych paliw odnawialnych i biokomponentów zawartych w paliwach stosowanych we wszystkich rodzajach transportu w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych zużywanych w ciągu roku kalendarzowego w transporcie drogowym i kolejowym, liczony według wartości opałowej. Obowiązek ten, nazywany Narodowym Celem Wskaźnikowym (NCW) wynika z ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Określone zostały wartości docelowe oraz nominalne dla poszczególnych lat: Tabela 42. Wartości docelowe Narodowego Celu Wskaźnikowego w pespektywie 5 lat Obligatoryjny udział innych paliw odnawialnych i biokomponentów zawartych w paliwach 2020 8,5% 2021 8,7% 2022 8,8% 2023 8,9% 2024 9,1% Źródło: opracowanie Spółki na podstawie → www.ure.gov.pl Dotychczas Grupa LOTOS wywiązywała się z realizacji narodowego celu wskaźnikowego zgodnie z obowiązującymi przepisami (z uwzględnieniem współczynnika redukcyjnego i opłaty zastępczej). Innym wskaźnikiem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia paliw w przeliczeniu na jednostkę energii. Ograniczenie to powinno wynieść co najmniej 6% w porównaniu ze średnim unijnym poziomem emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia w przeliczeniu na jednostkę energii z paliw kopalnych Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 157 w 2010 roku. Obowiązek ten, nazywany Narodowym Celem Redukcyjnym (NCR) wynika z ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 roku o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Grupa LOTOS podejmuje także własne działania zmierzające do poprawy efektywności energetycznej. Dedykowana jednostka organizacyjna – Biuro Efektywności Energetycznej w roku 2020 zidentyfikowała i we współpracy z obszarem produkcji wdrożyła 22 optymalizacje procesów produkcyjnych o łącznej wartości uzyskanych oszczędności przekraczających 2,5 mln zł. Poza tym Grupa LOTOS S.A. uzyskała w 2020 roku pierwsze białe certyfikaty – wsparcie inwestycyjne określone w ustawie o efektywności energetycznej. Wartość uzyskanych certyfikatów przekracza 1,1 mln złotych. Kolejne wnioski o wsparcie z tytułu ustawy o efektywności energetycznej są w przygotowaniu. Przeglądy realizacji Strategii Grupy Kapitałowej LOTOS określonej na lata 2017-2022 Zarząd Spółki przeprowadza w cyklu kwartalnym. Omawiane są najważniejsze kwestie związane z realizacją bieżących celów strategicznych, a także okoliczności, w tym zagadnienia klimatyczne, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie Grupy Kapitałowej LOTOS w przyszłości. Z uwagi na fakt, że Grupa LOTOS pozostaje w procesie, którego celem jest zmiana właścicielska, na moment sporządzenia niniejszej informacji nie opracowano strategii postępowania organizacji po roku 2022 w różnych scenariuszach związanych ze zmianami klimatu. /201-2/ /TCFD: Strategy Disclosure A/ /TCFD: Risk Management Diclosures A, B, C/ /TCFD: Metrics and Targets Disclosure A/ 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Ryzyka i szanse związane z klimatem są jednym z elementów kompleksowego systemu zarządzania ryzykiem korporacyjnym (ERM – ang. Enterprise Risk Management) w Grupie Kapitałowej LOTOS. W ramach tego systemu funkcjonuje Komitet Ryzyka Korporacyjnego, którego przewodniczącą jest Prezes Zarządu Grupy LOTOS S.A. Rolą Komitetu jest zapewnienie realizacji działań w zakresie zarządzania ryzykiem korporacyjnym w sposób spójny z punktu widzenia funkcjonowania całej Grupy Kapitałowej LOTOS. Komitet monitoruje realizację i ocenia efekty podejmowanych działań w zakresie zarządzania najważniejszymi ryzykami korporacyjnymi w Grupie Kapitałowej LOTOS, w tym związanymi z klimatem. Dodatkowo po zakończeniu każdego kwartału Biuro Compliance i Ryzyk przygotowuje dla Zarządu i Rady Nadzorczej raporty z zarządzania ryzykiem w Grupie Kapitałowej LOTOS, które obejmują najważniejsze kwestie związane z zagrożeniami i szansami, w tym te powiązane z klimatem i zmianami regulacyjnymi w tym zakresie. Przegląd aktualności i oceny wszystkich ryzyk, w tym ryzyk klimatycznych zidentyfikowanych w ramach systemu ERM, odbywa się minimum dwa razy w roku. W 2020 roku w Grupie Kapitałowej LOTOS wprowadzono nową kategorię ryzyk – tzw. ryzyka klimatyczne. Ma to na celu podkreślenie ich znaczenia i ułatwienie wypracowania podejścia do kompleksowego zarządzania tą kategorią ryzyka. Kluczowe ryzyka wynikające ze zmian klimatycznych, które mogą spowodować znaczące zmiany w działalności, przychodach lub kosztach organizacji mają charakter ryzyk transformacyjnych (nie fizycznych). W Grupie LOTOS w ramach Zintegrowanego Systemu Zarządzania, w skład którego wchodzi m.in. System Zarządzania Środowiskowego, funkcjonuje Plan monitorowania środowiskowego zgodnie z którym monitorowane są m.in.: o emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wprowadzanych w sposób zorganizowany do powietrza z emitorów Grupy LOTOS, o emisja węglowodorów oraz warunki meteorologiczne, o wielkość poboru oraz jakość ujmowanej wody głębinowej, o wielkość poboru i poziom wód Motławy i zbiornika retencyjnego oraz jakość wody powierzchniowej czerpanej na cele przemysłowe, o poziom przypowierzchniowych wód gruntowych wokół zbiornika retencyjnego w Przejazdowie, o ilość i jakość odprowadzanych wód i ścieków, o pomiar jakości wód opadowych i roztopowych, o jakość wód w Rozwójce i Martwej Wiśle, Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 158 o ilość i rodzaj wytwarzanych odpadów, o jakość gruntów na terenie Grupy LOTOS, o poziom hałasu. W ramach zarządzania ryzykiem korporacyjnym w Grupie Kapitałowej LOTOS ryzyka identyfikuje się i ocenia w dwóch perspektywach czasowych: o rocznej (perspektywa krótkookresowa) oraz o w horyzoncie realizacji bieżącej strategii Grupy Kapitałowej LOTOS, czyli obecnie do końca 2022 roku (perspektywa średniookresowa). Dodatkowo w 2020 roku zarejestrowano także ryzyka, których właściwości i ocena wykraczają poza rok 2022 i mają charakter długookresowy do 2030. W celu określenia poziomu istotności dla poszczególnych ryzyk klimatycznych wykorzystywana jest matryca oceny ryzyka korporacyjnego. Każde ryzyko wyceniane jest pod kątem prawdopodobieństwa jego materializacji oraz potencjalnych skutków w oparciu o następujące kryteria: o wpływ finansowy, głównie pod kątem EBITDA Grupy Kapitałowej LOTOS, o wpływ na bezpieczeństwo: ludzi, środowiska oraz zagadnienia reputacyjne. Ryzyka, które obecnie mogą mieć istotny wpływ finansowy na organizację dotyczą perspektywy średnio- i długookresowej. Jest to związane głównie z planowanymi zmianami regulacji prawnych na poziomie zarówno krajowym, jak i Unii Europejskiej. Uregulowania te będą miały przełożenie na konieczność poniesienia wyższych kosztów związanych z realizacją celów w zakresie m.in. NCW, NCR, efektywności energetycznej, w tym kosztów inwestycji w projekty wspierające gospodarkę niskoemisyjną. Tabela 43 Ryzyka wynikające ze zmian klimatu, które mogą spowodować znaczące zmiany w działalności, przychodach lub kosztach Grupy LOTOS Rodzaj ryzyka, czego dotyczy Szansa dla organizacji Zagrożenie dla organizacji Metody zarządzania ryzykiem Rewizja przepisów dyrektywy ws. promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED). Rewizja dyrektywy zwiększy obowiązek dot. udziału energii odnawialnej w transporcie, co spowoduje zwiększenie wykorzystania paliw niskoemisyjnych. Szansa: możliwość wejścia na nowe rynki zaawansowanych biopaliw czy wodoru, możliwość pozyskania dedykowanego wsparcia dla projektów niskoemisyjnych oraz możliwość nowych inwestycji w sektorze, na którego produkty może istnieć zwiększony popyt w Unii Europejskiej. Zagrożenie: wzrost kosztów działalności związany z zakupem i produkcją biopaliw oraz ewentualne kary za brak realizacji celów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie. Podejmowanie projektów inwestycyjnych (m.in. z zakresu biopaliw zaawansowanych, wodoru) mających na celu obniżanie emisji oraz wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych. Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 159 Rodzaj ryzyka, czego dotyczy Szansa dla organizacji Zagrożenie dla organizacji Metody zarządzania ryzykiem Rewizja dyrektywy ws. opodatkowania energii (ETD) Projektowane zmiany w systemie opodatkowania paliw i energii będą skutkowały podniesieniem minimalnych progów podatkowych oraz zróżnicowaniem ich w taki sposób, aby niskoemisyjne paliwa alternatywne były jak najtańsze względem paliw ropopochodnych. Szansa: z uwagi na planowane i realizowane projekty rozwojowe w GKL i rozwój kompetencji w tym obszarze istnieje możliwość wykorzystania szansy wynikającej ze wzrostu zainteresowania niskoemisyjnymi alternatywami, takimi jak energia elektryczna, wodór, czy paliwa z większą zawartością zaawansowanych biokomponentów - z uwagi na ich preferencyjne opodatkowanie. Zagrożenie: stopniowy spadek popytu na paliwa tradycyjne. Podejmowanie projektów inwestycyjnych z zakresu paliw alternatywnych oraz biopaliw, które będą podlegały preferencyjnemu opodatkowaniu. Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. Wprowadzenie regulacji unijnych dotyczących zrównoważonych paliw lotniczych, tzw. „ReFuelEU Aviation” inicjatywa dotyczy rozwoju zrównoważonych (niskoemisyjnych) paliw dla lotnictwa (Sustainable Aviation Fuels - SAF) Szansa: wykreowanie popytu na zrównoważone paliwa lotnicze, co oznacza szanse na wejście na nowy, prawdopodobnie wysokomarżowy rynek. Zagrożenie: projektowane regulacje będą skutkowały wysokimi kosztami obowiązkowej produkcji SAF (jeśli ta opcja znajdzie się ostatecznie w regulacjach). Wysoki koszt wynika m.in. z ograniczonej dostępności surowców oraz kosztownej procedury certyfikacji takich paliw. Analiza możliwości wejścia na tworzący się rynek zrównoważonych paliw lotniczych. Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. Rewizja dyrektywy dot. infrastruktury paliw alternatywnych. - dotyczy ustanowienia obowiązkowych celów rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych na poziomie UE Celem jest wzrost liczby stacji ładowania samochodów elektrycznych, tankowania wodoru, CNG i LNG oraz stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG) w portach na potrzeby statków napędzanych LNG. Szansa: rozwój segmentu elektromobilnego stwarza szanse związane z oferowaniem usług ładowania oraz rozwojem biznesu pozapaliwowego (dłuższy czas ładowania pojazdów elektrycznych w stosunku do spalinowych oznacza więcej czasu spędzonego przez klientów na stacjach), rozwój rynku paliw alternatywnych oraz uzyskiwanie przychodów z tytułu sprzedaży tych paliw. Zagrożenie: jeśli założenia zostaną osiągnięte, skutkiem może być rosnąca liczba pojazdów elektrycznych, co w konsekwencji prawdopodobnie przyczyni się do spadku popytu na paliwa tradycyjne, szczególnie benzynę, konieczność poniesienia kosztów dotyczących budowania nowej infrastruktury. Dodatkowo może wystąpić konieczność poniesienia kosztów dotyczących obowiązkowego budowania nowej infrastruktury. Inwestycje w projekty związane z infrastrukturą paliw alternatywnych np. budowę sieci szybkiego ładowania: LOTOS Niebieski Szlak oraz stacje tankowania wodoru Pure H2. Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 160 Rodzaj ryzyka, czego dotyczy Szansa dla organizacji Zagrożenie dla organizacji Metody zarządzania ryzykiem Rewizja unijnego systemu ETS – projektowane zmiany mają na celu przyspieszenie tempa wzrostu cen uprawnień do emisji CO 2 a w konsekwencji impuls do większych inwestycji w technologie bezemisyjne. Szansa: wzrost rentowności innowacyjnych projektów związanych z dekarbonizacją. Zagrożenie: należy się spodziewać konsekwentnego wzrostu cen uprawnień do emisji, co dla Grupy LOTOS będzie oznaczało rosnące koszty. W chwili obecnej Grupa LOTOS emituje ok. 1,9 mln ton CO 2 rocznie. Na część emisji przysługują darmowe uprawnienia, które będą jednak z czasem wygaszane. Inwestycje w projekty podnoszące efektywność energetyczną oraz obniżające emisję CO2 np. bezemisyjna produkcja wodoru w procesie elektrolizy na potrzeby rafinerii (projekt LOTOS Green H2). Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. Strategia wodorowa UE oraz akty legislacyjne dot. promocji wykorzystania wodoru. Szansa: Strategia wskazuje, że produkcja wodoru w technologiach bezemisyjnych będzie jednym z najważniejszych priorytetów gospodarczych UE. W związku z posiadanymi już przez Grupę LOTOS kompetencjami w tym zakresie otwiera się szansa rozwoju na nowym, perspektywicznym rynku. Zastosowania zielonego wodoru będą znacznie szersze niż tylko sektor rafineryjny, wydaje się zatem, że potencjał tego obszaru biznesowego będzie bardzo duży. Ponadto możliwość realizacji nałożonych na Grupę LOTOS celów związanych z udziałem energii odnawialnej w transporcie oraz dostęp do preferencyjnych modeli finansowania projektów wodorowych. Zagrożenie: Istnieje możliwość ustanowienia zbyt ostrych kryteriów dot. uznawania energii do produkcji wodoru za odnawialną oraz wprowadzenia wiążących celów dot. udziału wodoru bez adekwatnych narzędzi po stronie popytu.. Inwestycje w projekty związane z bezemisyjną produkcją oraz wykorzystaniem wodoru (LOTOS Green H2, Pure H2). Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym Wprowadzenie pakietu legislacyjnego dotyczącego zrównoważonego finansowania (tzw. taksonomia). Szansa: projekty uznane za zrównoważone pod względem klimatycznym będą mogły korzystać z preferencyjnego finansowania. Zagrożenie: finansowanie oraz ubezpieczanie projektów niekwalifikujących się jako zrównoważone pod względem klimatycznym („zielone") będzie mocno utrudnione oraz znacznie droższe niż dotychczas. Dodatkowo duże przedsiębiorstwa (powyżej 500 pracowników) będą zobligowane do identyfikacji i określenia, czy prowadzone przez nie rodzaje działalności są zgodne z dyrektywą. Realizacja projektów zgodnych z założeniami taksonomii, tj. mających na celu m.in. obniżenie emisji gazów cieplarnianych czy wzrost wykorzystania energii odnawialnej. Monitoring oraz aktywny udział w procesie legislacyjnym (prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych), zarówno na poziomie UE, jak i krajowym Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 161 Rodzaj ryzyka, czego dotyczy Szansa dla organizacji Zagrożenie dla organizacji Metody zarządzania ryzykiem Narodowy Cel Redukcyjny (NCR) - określa minimalną wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw. Nowelizacja Ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw -. przewiduje zmianę sposobu naliczania kary za brak realizacji celu NCR (wartość bezwzględna zamiast odniesienia do cen uprawnień do emisji) oraz prawie dwukrotne podniesienie kary. Dodatkowo nowelizacja przewiduje potwierdzenie obowiązywania celu NCR po 2020 r., ułatwienie wspólnego rozliczania LPG oraz utworzenie rejestru dokumentów potwierdzających osiągnięcie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w segmencie wydobywczym (UER). Szansa: możliwość skorzystania z opłaty zastępczej, zmniejszenie ryzyka zastosowania certyfikatów UER (redukcja emisji w sektorze wydobywczym) oraz ułatwienia dla wspólnego rozliczania LPG po wejściu w życie nowelizacji. Zagrożenie: dodatkowe koszty dla Grupy LOTOS wynikające z przedłużenia obowiązku po roku 2020 oraz wzrostu poziomu kary. Dążenie do maksymalnego, uzasadnionego poziomu realizacji celu - kontakty z traderami UER, rozmowy z podmiotami wprowadzającymi na rynek LPG w celu wspólnego rozliczenia, zastosowanie biokomponentów o maksymalnej możliwej redukcji. Bieżący kontakt z krajowym regulatorem, prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych.. Narodowy Cel Wskaźnikowy (minimalny udział energii odnawialnej w transporcie), implementacja znowelizowanej Dyrektywy RED (tzw. dyrektywa RED II) poprzez nowelizację ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Dyrektywa RED II przewiduje m.in. wzrost obowiązku w zakresie minimalnego udziału energii odnawialnej w transporcie (NCW) do 14% (wobec 10% obecnie) oraz minimalnego udziału biopaliw zaawansowanych na poziomie 3,5% do roku 2030. Szansa: wejście na nowy rynek zaawansowanych biopaliw, na które popyt w UE powinien rosnąć. Zagrożenie: wzrost kosztów działalności w wyniku zwiększenia wymogów w zakresie udziału energii odnawialnej w transporcie (np. konieczność zastosowania droższych, zaawansowanych biopaliw, ewentualne kary). Dążenie do maksymalnego, uzasadnionego poziomu realizacji celu NCW poprzez zakupy i zastosowanie biokomponentów. Dodatkowo, jeśli będzie to ekonomicznie uzasadnione, jest możliwość zastosowania współuwodornienia. Trwają także prace analityczne dotyczące wykorzystania biowodoru z biometanu. Bieżący kontakt z krajowym regulatorem, prezentowanie wyników analiz i stanowisk, proponowanie korzystnych dla Grupy LOTOS rozwiązań regulacyjnych. Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej. Nowelizacja ma na celu rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do realizacji obowiązku dot. poprawy efektywności energetycznej. Podmioty objęte obowiązkiem będą musiały w każdym roku wykazać odpowiednią redukcję energii dostarczonej odbiorcom końcowym. Zagrożenie: zwiększenie kosztów z uwagi na konieczność realizacji określonego przez ustawę celu efektywnościowego. Najprawdopodobniej konieczne będzie uiszczanie opłaty zastępczej oraz zakup tzw. białych certyfikatów. Z uwagi na ograniczone narzędzia wystąpi konieczność zakupu białych certyfikatów lub uiszczenia opłaty zastępczej. Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 162 13.3.4 Projekty i inicjatywy minimalizujące negatywny wpływ na klimat i środowisko Grupa LOTOS prowadzi projekty badawczo-rozwojowe dotyczące przyjaznych środowisku paliw przyszłości, tj. energii elektrycznej i paliw gazowych: CNG, czyli sprężony gaz ziemny oraz LNG, czyli skroplony gaz ziemny oraz przede wszystkim wodoru, który może być używany w transporcie, a także do produkcji i magazynowania energii. Charakterystyka projektów oraz inicjatyw została przedstawiona poniżej OZE na stacjach paliw Grupa LOTOS prowadzi analizy dotyczące implementacji różnych technologii związanych z odnawialnymi źródłami energii (OZE). Spółka skłania się przede wszystkim w kierunku rozwoju projektów umożliwiających realizację Narodowego Celu Wskaźnikowego. Rozwiązania oparte o OZE koncern wdraża również na swoich stacjach paliw. Od 2019 roku na wybranych stacjach działają punkty ładowania pojazdów elektrycznych. W ramach działań pilotażowych na budynku jednej z warszawskich stacji umieszczono panele fotowoltaiczne. Kolejnym ekologicznym elementem są tam latarnie hybrydowe zasilane energią słoneczną i wiatrową. Ponadto na stacji działa system odzysku deszczówki, który pozwala zmniejszyć zużycie wody gospodarczej na stacji. Biowodór W Grupie LOTOS prowadzone są także prace koncepcyjne dotyczące pozyskania wodoru. Mowa tu nie tylko o reformingu parowym gazu ziemnego, ale także o wykorzystaniu do produkcji wodoru źródeł odnawialnych. Jedną z opcji jest użycie jako surowca do produkcji wodoru biogazu, z którego po oczyszczeniu powstaje biometan o składzie zbliżonym do gazu ziemnego. Biowodór wyprodukowany z biometanu będzie mógł być użyty jako samoistne paliwo wodorowe w przyszłości lub jako biowodór wbudowany w cząsteczki paliw ciekłych i stanowić komponent klasycznych paliw. Projekt ten ma olbrzymi potencjał dla realizacji w Polsce unijnych celów w zakresie stosowania zaawansowanych biokomponentów i biopaliw, nienoszących ryzyka ILUC, gdyż surowcem byłby w głównej mierze gaz produkowany w biogazowniach z odpadów rolniczych lub komunalnych, nie zaś surowce wykorzystywane w branży spożywczej. Spółka rozważa również projekty dotyczące np. produkcji wodoru na drodze elektrolizy (zielony wodór) z wykorzystaniem energii z OZE w technologii tzw. power to gas, polegającej na przekształceniu energii elektrycznej w gazy odnawialne. Elektromobilność Projektem wpisującym się w strategię wobec zmian klimatu jest aktywne wejście na rynek elektromobilności. Grupa LOTOS włączyła się w pierwszą kampanię społeczno-edukacyjną promującą elektromobilność w Polsce. Inicjatywa Krajowego Ośrodka Zmian Klimatu oraz Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych wystartowała 27 października 2020 roku. Spółka dołączyła do kampanii elektromobilni.pl, aby stale poszerzać świadomość społeczną związaną z zeroemisyjnymi technologiami wykorzystywanymi w transporcie. Celem kampanii jest budowa wiedzy i zaufania społecznego do zero- i niskoemisyjnych środków transportu. W ramach kampanii przygotowano serwis: elektromobilni.pl, który dostarcza informacji na temat elektromobilności w Polsce. Każdy zainteresowany może poznać na portalu narzędzia, które pomogą mu w podejmowaniu świadomych decyzji o zamianie pojazdu na elektryczny. Dodatkowo powstał Program Elektromobilna Polska, który jest skierowany do administracji centralnej, samorządów, organizacji branżowych i polskiego przemysłu. Projekt pokazuje miejsca przyjazne pojazdom elektrycznym i promujące elektromobilność. Grupa LOTOS jest liderem we wdrażaniu paliw alternatywnych na polskim rynku i angażuje się w projekty wspierające alternatywne źródła energii. Spółka realizuje projekt Niebieski Szlak, w ramach którego na stacjach LOTOS przy autostradach pomiędzy Trójmiastem a Warszawą uruchomiono pierwszych 12 stacji ładowania pojazdów elektrycznych, które funkcjonują w ramach „Niebieskiego Szlaku” na trasie Gdańsk-Warszawa. Stacje ładowania posiadają 4 złącza umożliwiające zasilanie samochodów elektrycznych i hybryd typu plug-in niemal wszystkich marek. Łączna moc każdej ze stacji dochodzi do 150 kW. Stacje ładowania pojazdów elektrycznych można będzie znaleźć na wirtualnej mapie Elektromobilnej Polski, która pojawi się na stronie projektu elektromobilni.pl. Obecnie realizowany jest następny etap projektu mający na celu uruchomienie kolejnych kilkudziesięciu punktów ładowania na stacjach LOTOS. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 163 Paliwo w żegludze W 2020 roku weszły w życie kolejne restrykcje związane z ochroną środowiska. Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) obniżyła globalny limit zawartości siarki w paliwach żeglugowych z 3,5% do 0,5% m/m. Dlatego też LOTOS rozpoczął szereg projektów, które pozwolą zwiększyć udział paliw niskoemisyjnych dzięki wykorzystaniu LNG jako paliwa dla statków. Odpowiedzią na nowe regulacje jest również Projekt EFRA, dzięki któremu koncern rozwiązał problem tzw. ciężkiej pozostałości z przerobu ropy. Wcześniej produkował z niej, poza ważnym dla budowy dróg asfaltem, również wysokosiarkowy ciężki olej opałowy, wykorzystywany głównie jako paliwo żeglugowe. Jest to produkt obarczony tzw. ujemną marżą, czyli sprzedawany taniej niż ropa. Dzięki Projektowi EFRA na rynek może trafić ok. 1,1 mln ton doskonałej jakości paliw, głównie oleju napędowego, wyprodukowanych właśnie z ciężkiej pozostałości. Paliwa nowej generacji W ramach realizowanej strategii Grupa LOTOS dąży do uzyskania pozycji lidera w obszarze paliw nowej generacji. Aby te plany urzeczywistnić, przedstawiciele koncernu podpisali w marcu 2019 roku z Politechniką Gdańską (a w 2018 roku także z Politechniką Warszawską) dokumenty inicjujące wspólną działalność badawczo-rozwojową. Współpraca polega na przygotowaniu prototypów wybranych urządzeń z obszaru niskoemisyjnego transportu oraz magazynowania energii. LOTOS wspiera budowę gospodarki wodorowej Grupa LOTOS jest aktywna także w obszarze budowania świadomości zastosowania wodoru. Z inicjatywy Spółki powstał Klaster Technologii Wodorowych i Czystych Technologii Energetycznych, którego misją jest promowanie technologii wodorowych. LOTOS uczestniczy także w Pakiecie na Rzecz Czystego Transportu oraz w pracach Ministerstwa Klimatu nad narodową strategią wodorową. W lipcu 2020 roku Ministerstwo Klimatu ogłosiło rozpoczęcie prac nad strategią wodorową Polski, natomiast w styczniu 2021 r. przekazano do konsultacji publicznych projekt Polskiej Strategii Wodorowej do 2030 z perspektywą do 2040 roku. Ogłoszone zostały główne cele programu oraz podpisany został list intencyjny o ustanowieniu partnerstwa na rzecz budowy gospodarki wodorowej ze spółkami sektora energetycznego i transportowego. Sygnatariuszem tego porozumienia jest również Grupa LOTOS. Rozwój sektora wodorowego w najbliższej dekadzie, może w znaczący sposób przyczynić się do ograniczenia przez Polskę emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń do atmosfery, w szczególności z sektora transportowego. Spodziewany jest również wzrost zużycia wodoru w ciepłownictwie, dzięki rozwojowi technologii power-to- gas/liquid. Główne cele „Polskiej Strategii Wodorowej” to: o stworzenie łańcucha wartości dla niskoemisyjnych technologii wodorowych o wzmocnienie roli wodoru w budowaniu polskiego bezpieczeństwa energetycznego o wdrożenie wodoru jako paliwa transportowego o przygotowanie nowych regulacji dla rynku wodoru Kolejnym elementem strategii wodorowej będzie budowa nowej infrastruktury jego dystrybucji w kraju. Spółka uruchamia projekty rozwojowo-badawcze w tej dziedzinie. Współpracuje m.in. z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi w ramach projektu, który zakłada opracowanie efektywnej kosztowo, ale przede wszystkim, przyjaznej dla środowiska, metody wytwarzania wodoru. Ważnym elementem są tu elektrolizery i sprawdzenie jak współpracują one ze zmienną generacją energii elektrycznej pochodzącej z OZE Grupa LOTOS współpracuje też z polskimi instytucjami naukowymi nad projektami, które mają podnieść efektywność wytwarzania czystego wodoru. Równolegle Spółka składa wnioski o ich dofinansowanie w ramach konkursów, zarówno krajowych, jak i unijnych, m.in. w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR) oraz Krajowym Planie Odbudowy. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 164 Wodór jako sposób na czyste powietrze w miastach Przedstawiciele Grupy LOTOS regularnie uczestniczą w roboczych spotkaniach z lokalnymi przewoźnikami i wspierają ich w przygotowaniach do „uwodornienia” komunikacji miejskiej. Listy intencyjne w tej sprawie zostały podpisane z przedstawicielami Gdyni, Wejherowa oraz Tczewa. Rzeszów to kolejne miasto, z którym Grupa LOTOS będzie współpracować w zakresie dostaw wodoru oraz związanej z tym infrastruktury dla pojazdów z ogniwami paliwowymi. List intencyjny w tej sprawie podpisano w październiku 2020 roku. Porozumienie dotyczy również związanej z tym infrastruktury dla pojazdów z ogniwami paliwowymi FCEB (Fuel Cell Electric Bus), które m.in. zamierza kupić Rzeszów i podległe mu jednostki. Równolegle podpisane zostało porozumienie ze spółką Autosan, polskim producentem autobusów, który do napędu swoich autobusów ma testować wodór wytworzony przez Grupę LOTOS. Grupa LOTOS chce promować wodór jako zeroemisyjne paliwo przyszłości. Jest on przedmiotem realizowanego w Grupie LOTOS projektu Pure H2. Wodór, będąc najpowszechniejszym pierwiastkiem, jest jednocześnie jedną z kluczowych substancji wykorzystywanych w nowoczesnym przemyśle rafineryjnym i petrochemicznym. Gdańska rafineria obecnie produkuje go około 16,5 t/h. Budowa instalacji Węzła Odzysku Wodoru może zwiększyć tę zdolność produkcyjną o dodatkową 1 t/h. W listopadzie 2019 r. Grupa LOTOS oraz Toyota Motor Poland podpisały list intencyjny w sprawie intensyfikacji prac nad rozwojem technologii wykorzystania wodoru w transporcie samochodowym. Istotą tej współpracy jest wybudowanie stacji tankowania wodoru w Polsce. Dzięki temu wodoryzacja transportu w kraju może zyskać realny i praktyczny wymiar, odczuwalny dla użytkowników aut. Grupa LOTOS zaangażowała się również w prace nad stworzeniem Pomorskiej Doliny Wodorowej, której celem jest wprowadzenie wodoru do komunikacji autobusowej, transportu kolejowego oraz transportu morskiego (żegluga pasażerska typu „short sea” – połączenie Trójmiasto – Hel). Dzięki wsparciu Grupy LOTOS konsorcjum samorządów z Pomorza otrzymało stuprocentowe wsparcie unijne dla kompleksowego doradztwa przy wdrażaniu pojazdów wodorowych w komunikacji miejskiej. Wykorzystanie wodoru jako alternatywnego źródła energii przyczyni się do ograniczenia zanieczyszczeń powietrza spowodowanych emisją gazów spalinowych z pojazdów wyposażonych w konwencjonalne silniki, szczególnie na terenie aglomeracji miejskich. Spółka aktywnie szuka nowych szans biznesowych w tym obszarze oraz poszerza grono partnerów. Dzięki współpracy wszystkich uczestników tego łańcucha wartości można realnie wpłynąć na tempo wodoryzacji transportu w Polsce. 13.3.5 Emisje do atmosfery Najistotniejszym źródłem wpływu na środowisko wynikającym z działalności Grupy LOTOS jest emisja gazów do atmosfery. Dlatego Spółka dba o to, aby w procesach powodujących emisję zanieczyszczeń do powietrza stosować najlepsze dostępne techniki i praktyki, minimalizujące oddziaływanie na środowisko. Emisje bezpośrednie gazów cieplarnianych z instalacji Grupy Kapitałowej LOTOS (również tych, które nie uczestniczą w systemie handlu uprawnieniami do emisji) wyznacza się na podstawie metodyki określonej w Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2018/2066. Ilość spalonych paliw lub przerobionych materiałów wsadowych mnożona jest przez odpowiednie współczynniki obliczeniowe (wartość opałowa, współczynnik emisji, współczynnik utleniania), co w efekcie daje sumaryczną emisję gazów cieplarnianych. Emisję pośrednią wyznacza się na podstawie ilości energii elektrycznej i ciepła zakupionych z zewnątrz grupy kapitałowej, pomnożonych przez odpowiednie współczynniki emisji, które publikuje okresowo Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. /305-5/ Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest ważnym elementem naszego działania w tym zakresie. Redukcję emisji CO 2 w 2020 r. udało się osiągnąć w wyniku działań proefektywnościowych przeprowadzonych w Grupie LOTOS. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 165 Tabela 44. Wielkość redukcji emisji gazów cieplarnianych w podziale na typ emisji w tonach metrycznych ekwiwalentu CO 2 Grupa LOTOS 2019 2020 31 Bezpośrednie (zakres 1) b. d. 7 682 Pośrednie (zakres 2) b. d. b. d. Inne pośrednie (zakres 3) b. d. b. d. Łącznie b. d. 7 682 Źródło: Spółka Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS nie monitorują redukcji emisji w granicach Scope 3 GHG /305-1/ Bezpośrednie emisje gazów cieplarnianych w Grupie Kapitałowej LOTOS (Zakres 1) Tabela 45. Wielkość brutto bezpośrednich emisji gazów cieplarnianych w tonach metrycznych ekwiwalentu CO 2 2019 2020 CO 2 2 027 970 2 090 947 CH 4 0 0 N 2 O 0 0 HFC 0 0 PFC 0 0 SF 6 0 0 NF 3 0 0 Łącznie 2 027 970 2 090 948 Źródło: Spółka Instalacje uczestniczące w EU ETS (Grupa LOTOS, LOTOS Asfalt, Energobaltic) obliczają emisje zgodnie z metodyką określoną w unijnym Rozporządzeniu nr 2018/2066. Metodyka ta jest w znaczącej większości obszarów zgodna z metodyką GHG Protocol. Pozostałe spółki Grupy Kapitałowej LOTOS obliczyły emisję bezpośrednią przez pomnożenie ilości paliw zużytych w kotłach, piecach i agregatach przez współczynniki emisyjne publikowane regularnie przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). /305-2/ Tabela 46. Wielkość brutto pośrednich emisji gazów cieplarnianych (Zakres 2) liczonych metodą location - based (opartą na lokalizacji) w tonach metrycznych ekwiwalentu CO 2 2019 2020 Pośrednia emisja gazów cieplarnianych 554 167 475 560 Źródło: Spółka 31 Monitorowanie oszczędności energii, którą można przeliczyć na ograniczenie emisji CO 2 rozpoczęto w 2020 roku. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 166 Do obliczeń wzięto jedynie energię elektryczną oraz ciepło zakupione i zużyte w obrębie grupy kapitałowej. Emisję pośrednią obliczono mnożąc zakupioną i zużytą energię elektryczną i ciepło przez współczynniki okresowo publikowane przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami. /305-4/ Tabela 47. Intensywność emisji gazów cieplarnianych Grupa LOTOS 2019 2020 Emisje gazów cieplarnianych (zakres 1+2) na tonę przerobionej ropy Mg CO 2 e /Mg 0,205 0,220 Emisje gazów cieplarnianych (zakres 1+2) według metodyki CWT kg CO 2 e /CWT 26,8 27,3 Źródło: Spółka Wzrost wartości wynika z negatywnego wpływu pandemii COVID-19 na rynek paliw. Instalacje rafineryjne pracowały na mniejszym obciążeniu, a przez to mniej efektywnie, co przełożyło się na wzrost wskaźnika emisyjności gazów cieplarnianych. Instalacje mniej obciążone emitują więcej CO 2 w stosunku do przerobionego surowca niż instalacje mocniej obciążone. /OG6/ Tabela 48. Objętość węglowodorów spalonych w pochodniach na wolnym powietrzu i wypuszczonych do atmosfery w Grupie Kapitałowej LOTOS [tys. m 3 ] 2019 2020 2019 2020 Lokalizacja Objętość gazów skierowanych do spalenia Objętość gazów wypuszczonych do atmosfery Polska 15 126 17 564 0 0 Wody międzynarodowe, Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna (platforma LOTOS Petrobaltic i Platforma BB) 17 527 17 087 0 0 Litwa 0 164 0 0 Łącznie 32 653 34 815 0 0 Źródło: Spółka Inne emisje do atmosfery (poza gazami cieplarnianymi) Dane na temat emisji innych substancji do atmosfery są raportowane na poziomie skonsolidowanym, tj. całej Grupy Kapitałowej LOTOS. /305-7/ Tabela 49. Emisje innych substancji do atmosfery w GK LOTOS Masa [t] 2019 2020 Tlenki azotu (NO X) 1 032,4 1 029,4 Tlenki siarki (SO X ) 865,2 998,5 Lotne związki organiczne 125,4 154,9 Pył zawieszony (PM) 39,2 37,9 Inne kategorie - CO 350,5 250,0 Metale b. d. 0,2 Łącznie 2 412,7 2 470,9 Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 167 Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS emitują gazy i pyły do powietrza w związku z prowadzeniem szerokiego spektrum działalności. Zgodnie z krajowymi wymaganiami prawnymi, spółki emitujące najwięcej zanieczyszczeń energetycznych prowadzą pomiary – ciągłe lub okresowe. Pomiary ciągłe pozwalają obliczyć emisję bezpośrednio na podstawie sygnałów przekazywanych na bieżąco z urządzeń pomiarowych. Emisję zmierzoną podczas pomiarów okresowych odnosi się do zużytego w czasie pomiarów paliwa i z tego wyznacza współczynniki, które używane są do obliczania emisji w pozostałej części roku. Spółki nieprzeprowadzające pomiarów emitują zanieczyszczenia do powietrza najczęściej w wyniku eksploatacji kotłów. /305-6/ Emisje substancji zubożających warstwę ozonową (SZWO albo HCFC) wyniosły w 2020 r. 321,11 kg w Grupie Kapitałowej LOTOS. 13.3.6 Wytwarzanie i zużycie energii Spółka działa w sposób systemowy, a podstawowym celem jest optymalizacja zużycia energii. Na bieżąco monitoruje efektywność energetyczną instalacji i odbywających się w nich procesów cząstkowych. Analizuje poszczególne obszary i uczestniczy w zadaniach, które mają na celu obniżenie zużycia energii. Grupa LOTOS stawia sobie ambitne cele, w 2020 roku Spółka zainicjowała certyfikację systemu zarządzania energią wg. normy ISO 50001. Spółka usprawnia swoje zarządzanie energią czego dowodem jest pozyskiwanie białych certyfikatów, czyli świadectw efektywności energetycznej wydawanych przez Urząd Regulacji Energetyki. Certyfikaty odnotowywane są na Towarowej Giełdzie Energii. Usprawnienia Grupy LOTOS w zakresie efektywności energetycznej przekładają się bezpośrednio na czystsze powietrze i mniejsze zużycie wody. Istotną poprawę współczynników efektywności Spółka uzyskała dzięki przeprowadzonym we wcześniejszych latach modernizacjom (dostosowanie kotłów EC do opalania gazem ziemnym) a to sprawiło, że firma emituje do atmosfery niewielką ilość siarki czy pyłów. Dzięki strategicznemu podejściu do zarządzania zużyciem energii Grupa LOTOS jest jedną z najbardziej efektywnych energetycznie rafinerii w Europie wg ewaluacji Solomon Associates. Całkowite zużycie energii w Grupie Kapitałowej LOTOS w 2020 roku wyniosło 34 740 518,65 GJ. /302-4/ Dzięki wdrożonym optymalizacjom na instalacjach rafinerii Grupy LOTOS udało się zredukować zużycie energii niemal wszystkich mediów energetycznych (redukcja obliczona w stosunku do stanu bazowego – sprzed optymalizacji). Tabela 50. Wielkość redukcji zużycia energii osiągnięta bezpośrednio w wyniku inicjatyw na rzecz ograniczenia zużycia i efektywności użycia energii [MWh] 2019 2020 Redukcja zużycia energii b. d. 54 914 Źródło: Spółka Dane dotyczące wytwarzania i zużycia energii są raportowane wyłącznie na poziomie skonsolidowanym, dla całej Grupy Kapitałowej LOTOS. W 2020 roku zoptymalizowano w rafinerii procesy produkcyjne co poskutkowało redukcją zużycia niemal wszystkich rodzajów mediów energetycznych (np. zoptymalizowano instalacje w zakresie zmniejszenia zużycia pary, obniżenia temperatury pary, automatyzacji i obniżenia minimum przepływu pary). /302-1/ Zużycie energii wewnątrz organizacji Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 168 Tabela 51. Całkowite zużycie energii pochodzącej ze źródeł nieodnawialnych (ze źródeł kupowanych i własnych – wytwarzanych w ramach własnej działalności organizacji) i rodzaje stosowanych paliw [MWh] 2019 2020 Węgiel 90 909 73 117 Gaz ziemny 3 599 022 2 461 763 Olej napędowy 117 872 28 085 Gaz opałowy 3 434 286 4 129 895 Gaz resztkowy, specjalny 1 197 164 1 106 443 Olej opałowy lekki 137 607 16 472 LPG 11 410 8 131 Olej napędowy (B7/B8) b. d. 55 572 Benzyna b. d. 2 954 Łącznie 8 588 270 7 882 432 Źródło: Spółka Tabela 52. Energia zakupiona od innych podmiotów [MWh] 2019 2020 Energia elektryczna 2 022 341 1 825 485 Energia cieplna (w tym zużycie pary, zużycie energii chłodniczej) 62 599 27 345 Łącznie 2 084 940 1 852 831 Źródło: Spółka Tabela 53. Energia sprzedana innym podmiotom spoza Grupy Kapitałowej [MWh/t] 2019 2020 Energia elektryczna 53 165 21 538 Para wodna 228 855 34 588 Ciepło (w wodzie) 126 593 28 993 Łącznie 40 8613 85 118 Źródło: Spółka /302-3/ Wskaźniki intensywności energetycznej Tabela 54. Wskaźniki intensywności energetycznej w Grupie LOTOS [MWh] 2019 2020 Zużycie energii pierwotnej na tonę przerobionej ropy 815 903 Zużycie energii pierwotnej na tonę uzyskanego produktu 1 123 1 185 Źródło: Spółka Na wzrost wskaźnika energochłonności wpłynęły m.in.: zmiana konfiguracji pracy rafinerii – pod koniec 2019 roku została uruchomiona instalacja opóźnionego skoksowania DCU, w ostatnim kwartale 2020 roku została uruchomiona instalacja Węzła Odzysku Wodoru (tzw. WOW); w większości planowe zatrzymanie kilku instalacji Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 169 przeprowadzone w 2 kwartale 2020 roku i dostosowanie pracy instalacji rafineryjnych do aktualnego zapotrzebowania na produkty. 13.3.7 Surowce Spółka prowadzi działalność produkcyjną i wydobywczą zgodnie z wymogami ochrony środowiska. Spółka wytwarza wysokiej jakości produkty, o możliwie najmniejszej uciążliwości dla środowiska oraz dba o minimalizowanie negatywnego wpływu na środowisko już na etapie ich powstawania. W swoich planach rozwojowych Grupa LOTOS bierze pod uwagę innowacyjne projekty technologiczne, które przewidują racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych. Zużycie surowców jest raportowane na poziomie skonsolidowanym, dla całej Grupy Kapitałowej LOTOS. /301-1/ Zużycie surowców w procesach produkcyjnych Tabela 55. Wolumen przerobu ropy naftowej w rafinerii w tysiącach ton [tys. ton] 2019 2020 Wolumen przerobu ropy naftowej 10 672 10 197 Źródło: Spółka Tabela 56. Inne surowce wsadowe do produkcji rafineryjnej [tony] 2019 2020 woda DEMI 270 869 298 123 FAME (Ester metylowy kwasu tłuszczowego) 280 094 300 444 oleje napędowe 161 541 75 822 ETBE (Eter tert-butylowo-etylowy) 11 355 11 770 etanol 69 973 65 607 MTBE (Eter tert-butylowo-metylowy) 49 465 49 880 gaz ziemny 368 168 350 823 dodatki 2 809 3 037 LPG – komponent EFRA 20 406 LPG pozagatunkowy EFRA 1 069 benzyna surowa – komponent EFRA 98 293 benzyna surowa pozagatunkowa EFRA 3 008 LCGO – EFRA 240 837 HCGO – EFRA 171 266 inne 92 393 Łącznie 1 366 750 1 782 779 Żródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 170 Tabela 57. Zużycie materiałów i surowców wewnątrz rafinerii [Mg] 2019 2020 gaz paliwowy (opałowy) 346 055 353 085 gaz resztkowy 381 669 423 496 olej opałowy 10 794 422 pozostałe 110 137 107 885 Łącznie 848 655 884 888 Źródło: Spółka Tabela 58. Zużycie produktów końcowych [tony] 2019 2020 benzyny (wraz z reformatami) 1 659 677 1 587 760 nafta 474 031 567 401 ksyleny 89 694 81 106 olej napędowy diesel 5 537 200 5 755 434 olej napędowy 225 486 234 978 olej opałowy 1 038 047 184 596 paliwo żeglugowe MGO 69 087 74 108 paliwo lotnicze Jet 446 913 217 225 komponenty asfaltowe 775 676 811 918 LPG 198 214 205 123 oleje bazowe 252 385 262 194 gacze parafinowe 46 732 60 638 plastyfikatory 29 872 24 809 siarka 88 351 111 212 surowiec paliwowy z EFRA 252 064 869 162 pozostałe 32 90 963 Łącznie 11 183 428 11 138 626 Źródło: Spółka 32 w tym 2509 ton gazu opałowego sprzedanego do LOTOS Asfalt Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 171 13.3.8 Odpady Spółka preferuje najbardziej korzystne dla środowiska metody zagospodarowania odpadów, takie jak recykling i odzysk, natomiast ogranicza metody mniej ekologiczne, takie jak spalanie bez odzysku energii, składowanie i inne formy utylizacji W spółkach Grupy Kapitałowej LOTOS prowadzone są działania zgodne z ideą gospodarki o obiegu zamkniętym. W przypadku Grupy LOTOS są to kwestie postępowania z odpadami. Rafineria wytwarza niewielką ilość odpadów ropopochodnych. W zdecydowanie największych ilościach wytwarzane są odpady z oczyszczalni ścieków (osady i szlamy) oraz odpady z dekarbonizacji wody. Spółka nie zajmuje się zagospodarowaniem tych odpadów. Przekazuje je wyspecjalizowanym i uprawnionym firmom zewnętrznym, które poddają je procesom odzysku i recyklingu. W 2020 roku rafineria przekazała firmom zewnętrznym około 10,6 tys. ton odpadów niebezpiecznych, z czego aż 99,7% zostało poddanych procesom odzysku i recyklingu. W przypadku odpadów innych niż niebezpieczne odsetek ten jest jeszcze wyższy – 99,9% przy około 16,2 tys. ton przekazanych odpadów. /OG7/ LOTOS Petrobaltic i LOTOS Geonafta w 2020 roku nie prowadziły wierceń i w związku z tym nie wytworzyły odpadów wiertniczych. 13.3.9 Woda i ścieki /303-1/ /303-4/ Z zasobów wody Spółka korzysta na podstawie pozwoleń wodnoprawnych i zintegrowanych. Korzystanie z tych zasobów nie wpływa w sposób istotny na funkcjonowanie obszarów chronionych i cennych przyrodniczo, a pobierana ilość wody utrzymywana jest dużo poniżej dopuszczalnych wielkości, co potwierdzają analizy wpływu poboru wody na środowisko. Zgodnie z wymaganiami udzielonych pozwoleń Spółka na bieżąco monitoruje wpływ na zasoby wodne w związku z pobieraniem wody i zrzucaniem ścieków – zarówno pod kątem ilości, jak i jakości. Grupa LOTOS regularnie raportuje do urzędów informacje dotyczące korzystania z wód. Spółka dba również o to, aby możliwie największa część wody wykorzystanej w procesach produkcyjnych była ponownie używana. Zapewnia to zmniejszenie ilości wody ostatecznie pobieranej ze środowiska. Spółki Grupy Kapitałowej LOTOS nie prowadzą działalności na obszarach objętych ryzykiem wystąpienia niedoborów wody (wg WWF Water Risk Filter). Rafineria Grupy LOTOS posiada własną oczyszczalnię ścieków, do której trafiają ścieki zarówno z samego zakładu, jak i z mniejszych firm prowadzących działalność na jej terenie. Oprócz ścieków powstających w procesach produkcyjnych (tzw. ścieki procesowe), w oczyszczalni oczyszcza się wody drenażowe, wody opadowe czyste (z dróg i placów) oraz ścieki zaolejone (z terenów produkcyjnych), a także ścieki sanitarne. Wody i ścieki po oczyszczeniu odprowadzane są przez jeden z dwóch zrzutów. Wody drenażowe i opadowe czyste odprowadzane są do kanału rzeki Rozwójki płynącej wzdłuż południowej granicy zakładu. Natomiast pozostałe strumienie, czyli ścieki procesowe, ścieki zaolejone i sanitarne, po ich oczyszczeniu odprowadzane są do Martwej Wisły, płynącej wzdłuż północnej granicy zakładu. Grupa Kapitałowa LOTOS śledzi swój wpływ na stan czystości wód poprzez bieżące monitorowanie zarówno wielkości poboru wód, jak i kontrolę parametrów środowiskowych w obszarach, na które oddziałuje. Każda inwestycja prowadzona jest w oparciu o dialog z interesariuszami, a żadne zgłoszenie lub skarga nie pozostaje bez rozpatrzenia. Dostawcy i kontrahenci, podpisując umowy ze spółkami Grupy Kapitałowej LOTOS zobowiązują się, że działają odpowiedzialnie, zgodnie z prawem i w poszanowaniu środowiska. Są pod tym kątem regularnie audytowani. Każdy z zakładów produkcyjnych Grupy LOTOS jest właściwie przygotowany na ewentualność awarii i wycieków. Na terenie zakładów obowiązują procedury, których celem jest przede wszystkim skuteczne zapobieganie wyciekom, a w razie potrzeby odpowiednie reagowanie na nie. Służy temu też Ratownictwo Chemiczne, specjalistyczny zespół funkcjonujący w Grupie LOTOS. Ewentualne odpady powstałe w wyniku wycieku (np. gleby zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi) przekazywane są wyspecjalizowanym firmom, które zajmują się ich zagospodarowaniem zgodnym z prawem. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 172 Dane na temat wykorzystania wody i odprowadzanych ścieków są raportowane na poziomie skonsolidowanym, tj. całej Grupy Kapitałowej LOTOS. Wdrożenie systemu ciągłego monitorowania zanieczyszczeń (CEMS) W 2020 roku w Grupie LOTOS formalnie zakończył się projekt znaczącej rozbudowy systemu ciągłego monitoringu emisji zanieczyszczeń CEMS (Continuous Emission Monitoring System). System pomaga w analizie pracy rafinerii przy przerobie różnych gatunków ropy. Dzięki temu widać, jak różne reżimy produkcyjne wpływają na emisję zanieczyszczeń do środowiska. Grupa LOTOS unowocześnia infrastrukturę i umożliwia pracę zdalną, dzięki temu pracownicy Spółki są w stanie zdalnie precyzyjnie monitorować działanie rafinerii. System CEMS to zespół urządzeń dla osób zajmujących się procesami technologicznymi wpływającymi na środowisko. Oprócz analizy pracy rafinerii w różnych warunkach pozwala wykryć ewentualne zagrożenia, np. nieszczelności procesowe, które zasiarczają gaz opałowy. Dzięki systemowi CEMS pracownicy mają dostęp do informacji o jakości ścieków odpływających do Martwej Wisły w czasie rzeczywistym. Stan cieczy jest monitorowany pod kątem chemicznego zapotrzebowania tlenu (wskaźnik zanieczyszczeń wód i ścieków) oraz zawartości azotu ogólnego, węglowodorów ropopochodnych i zawiesiny ogólnej. /303-3/ Tabela 59. Pobór i wykorzystanie wód według źródła i rodzaju w 2020 roku [w megalitrach] Ze wszystkich obszarów Z obszarów z niedoborem wody Wody powierzchniowe: 5 220 0 Woda niskozmineralizowana (suma składników mineralnych poniżej 1000 mg/l) 5 220 0 Pozostała woda (suma składników mineralnych powyżej 1000 mg/l) 0 0 Wody gruntowe: 301 0 Woda niskozmineralizowana (suma składników mineralnych poniżej 1000 mg/l) 301 0 Pozostała woda (suma składników mineralnych powyżej 1000 mg/l) 0 0 Woda morska: 0,4 0 Woda niskozmineralizowana (suma składników mineralnych poniżej 1000 mg/l) 0 0 Pozostała woda (suma składników mineralnych powyżej 1000 mg/l) 0,4 0 Woda wyprodukowana: 211 0 Woda niskozmineralizowana (suma składników mineralnych poniżej 1000 mg/l) 0 0 Pozostała woda (suma składników mineralnych powyżej 1000 mg/l) 211 0 Woda z innej organizacji: 293 0 Woda niskozmineralizowana (suma składników mineralnych poniżej 1000 mg/l) 293 0 Pozostała woda (suma składników mineralnych powyżej 1000 mg/l) 0 0 Woda z innej organizacji: Woda powierzchniowa 0 0 Wody gruntowe 0 0 Woda morska 0 0 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 173 Woda wyprodukowana 0 0 Łączny pobór wody z innej organizacji 293 0 Łączny pobór wody (wody powierzchniowe, wody gruntowe, woda morska, woda wyprodukowana, woda z innej organizacji) 6 025 0 Źródło: Spółka 13.3.10 Bioróżnorodność /304-1/ W pobliżu rafinerii Grupy LOTOS znajduje się rezerwat przyrody Ptasi Raj należący do obszaru Natura 2000 „Ostoja w Ujściu Wisły” (PLH220044). Powierzchnia rafinerii wynosi 235 ha, a rezerwatu 1015 ha. Na terenie rezerwatu najliczniejszą grupą ptaków są różne gatunki kaczek właściwych i nurkujących oraz łabędzie i gęsi białoczelne. Mierzeja jest siedliskiem przede wszystkim różnych gatunków mew, rybitw i siewkowców, a także kormoranów, kaczek, gęsi i łabędzi. Na terenie rezerwatu gniazdują także ostrygojad i sieweczki. Wdrażając standardy ograniczania wpływu na środowisko Spółka dba o bezpieczeństwo sąsiadującego z nią rezerwatu przyrody. Obszary koncesyjne posiadane przez spółkę LOTOS Petrobaltic, specjalizującą się w poszukiwaniu i wydobyciu ropy naftowej i gazu, znajdują się poza tzw. Bałtyckimi Obszarami Chronionymi i nie wpływają na poziom bioróżnorodności Morza Bałtyckiego. Jednym z ważniejszych zadań w zakresie działalności Grupy LOTOS na Bałtyku jest wdrażanie najlepszych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska i tym samym utrzymanie bioróżnorodności tego regionu. LOTOS Petrobaltic dąży do realizacji już podjętych działań, polegających na wdrożeniu założeń Bałtyckiego Planu Działania, określającego wymóg „zero zrzutów” dla platform morskich. 13.4 Społeczeństwo /102-43/ 13.4.1 Człowiek na pierwszym miejscu Dla Grupy LOTOS zawsze najważniejsi są ludzie. Interesariusze mają wpływ na to, jak wytwarzana jest zarówno wartość ekonomiczna, jak i społeczna oraz środowiskowa. Przy podejmowaniu decyzji Spółka pamięta o tych wartościach i dąży do budowania dobrych i trwałych relacji ze swoim otoczeniem. Wewnątrz organizacji i w kontaktach z kontrahentami bądź klientami Grupa LOTOS dba o bezpieczeństwo i poszanowanie ludzkiej godności. Dotyczy to pracowników Grupy LOTOS, a także osób, z którymi Spółka współpracuje w działaniach operacyjnych i komunikacyjnych. Jakość relacji jest nie tylko celem samym w sobie – przekłada się ona również na obopólną korzyść. Stąd starania o owocny dialog zarówno z otoczeniem społecznym, jak i rynkowym. Do najważniejszych działań w tym obszarze należą: o systematyczne badanie satysfakcji klientów i kontrahentów, o regularna wymiana informacji z uczestnikami rynku kapitałowego (z wykorzystaniem serwisu Relacji Inwestorskich, a także podczas organizowanych konferencji prasowych oraz spotkań z analitykami i inwestorami), o kontakty z regulatorami i organizacjami kontrolnymi i monitorującymi, o dialog z pracownikami wykraczający poza bieżące sprawy związane z pracą, a także systematyczne rozmowy ze związkami zawodowymi, Radą Pracowników, o regularne pomiary poziomu satysfakcji z pracy osób zatrudnionych. 13.4.2 Wartości społecznej odpowiedzialności biznesu Odpowiedzialność Spółki wobec społeczeństwa i środowiska naturalnego przejawia się w prowadzeniu działalności produkcyjnej z poszanowaniem kapitału przyrodniczego i społecznego. Grupa Kapitałowa LOTOS bierze Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 174 odpowiedzialność za swoje produkty i szanuje potrzeby wszystkich interesariuszy Spółki: w tym: państwa, rynku, partnerów, klientów i pracowników. Cztery naczelne wartości społecznej odpowiedzialności Grupy Kapitałowej LOTOS: 1. Czystość Spółka zobowiązuje się do przestrzegania najwyższych standardów środowiskowych i ekologicznych oraz deklaruje etyczną i uczciwą konkurencję, a także przeciwdziała naruszaniu praw człowieka. 2. Otwartość Jest otwarta na zmiany, potrzeby świata i oczekiwania ludzi. 3. Innowacyjność Podchodzi nowatorsko do rozwiązywania problemów społecznych i środowiskowych, działając zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, uzyskuje korzyści biznesowe oraz przewagę konkurencyjną na rynku. 4. Odpowiedzialność To fundament postawy Spółki wobec przyszłości ludzi, środowiska naturalnego, kraju i bezpieczeństwa jego pozycji w świecie. Spółka przestrzega międzynarodowych norm, takich jak ISO 26000, w zakresie ładu organizacyjnego, praw człowieka, praktyk z zakresu pracy, środowiska, uczciwych praktyk operacyjnych, zagadnień konsumenckich, zaangażowania społecznego i rozwoju społeczności lokalnej. Filary strategiczne podejścia Grupy kapitałowej LOTOS do zrównoważonego rozwoju Grupa Kapitałowa LOTOS działa zgodnie z wyzwaniami zdefiniowanymi przez 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju do 2030 roku (ang. Sustainable Development Goals, SDGs), Wizję Zrównoważonego Rozwoju dla Polskiego Biznesu do 2050 roku oraz 10 zasadami UN Global Compact. Zgodnie z wizją zrównoważonego rozwoju dla polskiego biznesu do 2050 roku, Grupa Kapitałowa LOTOS zobowiązała się do tego, aby: o działania opierać na szerokiej współpracy, innowacyjnym myśleniu oraz edukacji zarówno pracowników, jak i społeczeństwa; o prowadzić działalność biznesową w oparciu o zaufanie i dialog; o podejmować współpracę z ośrodkami akademickimi i szkołami w zakresie edukacji przyszłych pracowników; o stwarzać pracownikom warunki i możliwości rozwoju; o promować i wspierać wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych; o tworzyć infrastrukturę i prowadzić inwestycje w oparciu o dialog oraz w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju; o podejmować działania na rzecz zmniejszenia naszego negatywnego wpływu na środowisko; o wprowadzać rozwiązania pozwalające na zmniejszenie zużycia energii, zarówno w zakresie wdrażania nowych rozwiązań technologicznych, optymalizacji procesów, jak i edukacji; o prowadzić dialog z rządem i dzielić się swoimi doświadczeniami w kwestiach istotnych dla przedsiębiorców i gospodarki; o podnosić poziom etyki w biznesie, w tym w relacjach z wszystkimi grupami interesariuszy. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 175 13.4.3 Relacje ze społecznościami lokalnymi Grupa LOTOS traktuje społeczną odpowiedzialność biznesu jako element zarządzania i doskonalenia organizacji. Buduje trwałe i pozytywne relacje z interesariuszami i w ten sposób dąży do skutecznego integrowania swojej Strategii oraz podejmowanych działań z wyzwaniami społecznymi i środowiskowymi. W całej Grupie Kapitałowej LOTOS funkcjonuje ujednolicona polityka w obszarze społecznym, która skupia się na realizacji celów w następujących trzech dziedzinach: o poprawa jakości życia (zdrowie, bezpieczeństwo na drogach, edukacja), o dbałość o środowisko naturalne (ekologia i ochrona środowiska), o rozwój innowacji. Spółka wspiera inicjatywy i projekty społeczne. Działalność sponsoringowa skupia się na sporcie, kulturze i sztuce oraz działaniach społecznych i ekologicznych, realizowanych przede wszystkim w powiatach i województwach, w których zlokalizowane są zakłady Grupy Kapitałowej LOTOS, a także w miejscach, gdzie prowadzi ona działalność handlową, m.in. poprzez sieć stacji paliw. /413-1/ W działania na rzecz lokalnych społeczności zaangażowane są wszystkie spółki Grupy Kapitałowej LOTOS. W 2020 roku spółki Grupy Kapitałowej LOTOS zrealizowały: o 23 projekty z zakresu sponsoringu sportu, o 26 projektów z zakresu sponsoringu kultury. /102-43/ Spółka prowadzi dialog ze swoimi kluczowymi interesariuszami. Jest to ważne narzędzie służące do budowy zaufania. Poprzez aktywną komunikację z otoczeniem Spółka stara się niwelować zagrożenia i uciążliwości związane z bieżącą działalnością firmy oraz aktywnie odpowiadać na potrzeby naszych interesariuszy. Przykładem podejmowanego dialogu są konsultacje społeczne organizowane przed rozpoczęciem ważnych inwestycji na terenie rafinerii. Szczególną wagę koncern przykłada też do projektów ukierunkowanych na kwestie rozwoju młodych ludzi, w tym szczególnie wyrównywanie szans społecznych oraz przeciwdziałanie wykluczeniu wśród dzieci i młodzieży. Działalność Fundacji LOTOS w tym obszarze adresowana jest do dzieci i młodzieży wychowujących się w bezpośredniej bliskości jej zakładów. Działania na rzecz lokalnych społeczności Relacja ze społecznościami lokalnymi zamieszkującymi tereny oddziaływania Spółki to ważny element społecznej odpowiedzialności Grupy Kapitałowej LOTOS. Wiele spółek z grupy kapitałowej aktywnie działa dla dobra społeczności lokalnych. Na przykład spółka LOTOS Paliwa włączyła się w pomoc dzieciom chorym na raka w ramach Kampanii „Złotej Wstążki” organizowanej przez Fundację „Przylądek Nadziei” oraz Fundację „Na Ratunek Dzieciom z Chorobą Nowotworową. Dzięki temu ponad 100 tys. zł zostało przekazane na wsparcie dla chorych dzieci. LOTOS Kolej w 2020 roku: o przekazała darowiznę pieniężną dla Kościoła św. Brygidy w Gdańsku na organizację bezpłatnego Koncertu Kolęd i Pastorałek dla mieszkańców Gdańska, o wraz z Fundacją LOTOS wzięła udział w akcji charytatywnej organizowanej przez Fundację Grupy PKP. Poprzez przekazaną darowiznę pieniężną spółka wsparła dziesięć rodzin kolejarskich, przekazując im środki na zakup komputerów z odpowiednim oprogramowaniem, które umożliwiły dzieciom udział w zajęciach szkolnych w formie zdalnej, o przekazała darowiznę rzeczową dla Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu – w ramach podziękowania za akcję mającą na celu likwidację zagrożenia wycieku paliwa, o zorganizowała konkurs z okazji Dnia Dziecka „Mój własny pociąg LOTOS Kolej”. Główne programy realizowane przez Grupę LOTOS: o LOTOS Szukamy Następców Mistrza Grupa LOTOS wraz z Polskim Związkiem Narciarskim od 2004 r. prowadzi Narodowy Program Rozwoju Skoków Narciarskich „LOTOS Szukamy Następców Mistrza”, zakładający wsparcie dla klubów sportowych Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 176 z sekcją skoków narciarskich oraz kombinacji norweskiej. W ramach programu odbywają się także zawody z cyklu LOTOS Cup. Jest to największe sportowo-społeczne przedsięwzięcie w historii polskiego narciarstwa. o Piłkarska Przyszłość z LOTOSEM W ramach programu „Piłkarska Przyszłość z LOTOSEM” młodzi piłkarze oraz trenerzy mają możliwość rozwijania swoich umiejętności w Akademii Piłkarskiej LG oraz w jednym z 15 ośrodków piłkarskich. Grupa LOTOS sponsoruje zakup sprzętu sportowego, obozy piłkarskie oraz stypendia sportowe dla najzdolniejszych zawodników i dzieci w trudnej sytuacji materialnej o Rakiety LOTOSU W roku 2019 powstał Narodowy Program Upowszechniania Tenisa – Rakiety LOTOSU. To trzeci program realizowany dzięki współpracy z Grupą LOTOS S.A. i jednocześnie największy w polskim tenisie program wsparcia. Rakiety LOTOSU PZT stale pozyskuje zawodników od U10 przez U12, U14, U16, aż do LOTOS PZT Team, do której należą m.in. obecni Mistrzowie Polski – Magdalena Fręch i Kacper Żuk. Narodowy Program Upowszechniania Tenisa zapewnia stabilność programową, sportowy rozwój dzieci i młodzieży także daje szansę sportowcom z niezamożnych rodzin. Program Rakiety LOTOSU obejmuje wsparciem ponad 100 klubów. Podczas wspieranego przez Grupę LOTOS każdej z dotychczasowych trzech edycji Narodowego Dnia Tenisa – najliczniejszą grupę stanowiły dzieci z Narodowego Programu Upowszechniania Tenisa – Rakiety LOTOSU (ponad pół tysiąca osób). o LOTOS – Mistrzowie w pasach Realizowany od 2014 roku program „LOTOS – Mistrzowie w pasach” zapoznaje pasażerów samochodów z zasadami bezpieczeństwa, dobrymi nawykami dotyczącymi poprawnego zapinania pasów, a także montażu fotelików samochodowych dla dzieci. Od początku działania programu przeprowadzono ponad 8 tysięcy indywidualnych instruktaży kierowców i pasażerów. W 2020 roku zrealizowano też pilotażowo pierwszą edycję nowego programu „Mistrzowie w drodze”. To wieloaspektowy program, którego celem jest edukacja i zaangażowanie młodych kierowców w działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach. Ambasadorem Programu jest Rajdowy Wicemistrz Świata Kajetan Kajetanowicz. o Zdolni z Czechowic-Dziedzic, miasta z zapałem „Zdolni z Czechowic-Dziedzic, miasta z zapałem” to wspólne przedsięwzięcie Grupy LOTOS, Fundacji LOTOS i gminy Czechowice-Dziedzice. Adresowane jest do uczniów szkół podstawowych, którzy przejawiają zainteresowania dziedzinami humanistyczno-artystycznymi lub naukami ścisłymi. Celem programu jest zachęcanie uczniów do samodzielnego poszerzania wiedzy oraz kształtowanie myślenia projektowego. o E(x)plory Grupa LOTOS od 2013 roku jest mecenasem Programu E(x)plory – organizowanej przez Fundację Zaawansowanych Technologii, największej w Polsce inicjatywy wspierającej utalentowaną młodzież w realizacji innowacyjnych projektów naukowych oraz promującej ich osiągnięcia na arenie międzynarodowej. Od początku istnienia Programu udało się stworzyć społeczność ponad 2 400 młodych innowatorów, którzy zgłosili do Konkursu E(x)plory ponad 1500 projektów naukowych i wynalazków. Unikalną wartością E(x)plory jest bezpośredni kontakt młodych talentów z ekspertami ze świata nauki, biznesu i innowacji społecznych. E(x)plory dba o rozwój talentów poprzez programy stażowe, mentorskie i grantowe oraz wyszukuje talenty poprzez organizację Festiwali E(x)plory w szkołach i regionach. W ciągu 9 edycji odbyło się 59 wydarzeń dla pasjonatów innowacji i nowych technologii. Wzięło w nich udział ponad 40 tysięcy osób. o Kierunek Bałtyk Od 2009 roku Grupa LOTOS realizuje Program „Kierunek Bałtyk”, wspólnie z partnerami: Fundacją Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Stacją Morską UG w Helu oraz Stacją Biologiczną UG w Sobieszewie. W ramach Programu prowadzone są działania związane z ochroną bioróżnorodności Morza Bałtyckiego, w tym zagrożonego gatunku morświna zwanego „bałtyckim delfinem”. Ponadto duży nacisk został położony na edukację dotyczącą ochrony środowiska oraz upowszechnienie wiedzy o problemie obecności plastiku i mikro plastiku w Bałtyku. 13.4.4 Zaangażowanie w przeciwdziałanie skutkom pandemii koronawirusa Rok 2020 był rokiem pełnym wyzwań, zarówno w działalności biznesowej jak i społecznej, ze względu na globalną pandemię koronawirusa. Spółka, aby móc w sposób bezpieczny i odpowiedzialny zapewniać klientom ciągły dostęp do swoich usług, elastycznie przystosowała swoje działania dla szerokiego spektrum interesariuszy: klientów, kontrahentów oraz pozostałych interesariuszy z otoczenia. Koncern przeznaczył łącznie 12 mln zł na walkę z pandemią (dane z lutego 2021 roku) oraz pozyskał i przekazał takie środki ochrony osobistej jak: 500 tys. kombinezonów, 300 tys. przyłbic i 100 tys. ochraniaczy na buty. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 177 Klienci Bezpieczeństwo na stacjach paliw Natychmiast po ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego spółka LOTOS Paliwa podjęła działania zmierzające do zapewnienia ciągłości funkcjonowania wszystkich stacji, zapewniając bezpieczeństwo klientom i pracownikom. Na bieżąco wprowadzane były procedury zgodne z rozporządzeniami i wymogami Ministerstwa Zdrowia, jak np. konieczność stosowania rękawiczek jednorazowych podczas tankowania auta. Już w pierwszych dniach epidemii na większości stacji LOTOS wprowadzono sprzedaż przez okienko. Tam, gdzie nie było takiej możliwości, zamontowano ścianki z pleksi odgradzające strefę kas od sklepu. Wyznaczono bezpieczne odległości, a liczba klientów, mogących jednocześnie przebywać na terenie sklepu została ograniczona. Pracownicy mieli do dyspozycji płyny do dezynfekcji oraz maseczki. Rękawiczki jednorazowe były dostępne zarówno dla pracowników, jak i klientów. Aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo przy ustalaniu grafików pracy wprowadzono zasadę braku kontaktu podczas zmiany zespołów. W czasie trwania epidemii dobrze sprawdziła się uruchomiona w zeszłym roku usługa B2B 24 minimalizująca kontakt bezpośredni. Zapewnia ona całkowicie samoobsługowy zakup paliwa z odbiorem własnym. Usługa przeznaczona jest dla franczyzobiorców i klientów B2B dokonujących hurtowego zakupu paliw. Dedykowany portal internetowy umożliwił całkowitą automatyzację usługi, począwszy od zamówienia do wystawienia elektronicznej faktury. Kontrahenci Zajmująca się produkcją i dystrybucją olejów oraz smarów spółka LOTOS Oil wdrożyła plan pomocowy, który miał za zadanie wesprzeć jej kontrahentów w czasie pandemii koronawirusa. Program „Razem w przyszłość” zakładał szereg rozwiązań – od dostępności płynu do dezynfekcji po zmiany w umowach dystrybutorskich. Jednocześnie spółka poszerzyła portfolio produktowe o nowe oleje dostępne w niższych cenach. Pandemia COVID-19 znacząco dotknęła rynek polskiej gospodarki. Program pomocowy LOTOS Oil „Razem w przyszłość” powstał z nadzieją na ustabilizowanie się uwarunkowań rynkowych i przywrócenie płynności finansowej dla wielu firm. W ramach programu „Razem w przyszłość” powstał szereg opcji dla kontrahentów spółki, przede wszystkim tych związanych umową dystrybutorską. Jedną z nich jest możliwość zakupu hurtowego produktów silnikowych LOTOS Quazar lub AURUM z dodatkiem promocyjnym w postaci bonów, które kontrahenci mogli zrealizować na zakupy spożywcze, higieniczne, gastronomiczne czy elektroniczne. Przedsiębiorcy otrzymali aż 100 dni na zapłatę należności z tytułu zakupu promocyjnego. Otoczenie – kampanie „Każdy czeka na swoje NAJ” to kampania Grupy LOTOS, Fundacji LOTOS i zarazem inicjatywa koncernu na rzecz walki z pandemią. Od 1 maja kierowcy tankujący na stacjach LOTOS mogli przekazać swoje punkty z programu Navigator na badania związane z leczeniem koronawirusa. W akcji wzięli udział m.in. sportowcy oraz instytucje kultury, z którymi współpracuje koncern. Koncern zdecydował się rozszerzyć swoje działania i wesprzeć wszystkich Polaków, którzy z powodu obecnej sytuacji pozostają w domach, stąd akcja #wDomuTezJestNAJ. Elementem kampanii była zainicjowana przez Grupę LOTOS akcja tworzenia street-artowych murali, których zadaniem było sportretowanie urywków z życia zabranego przez epidemię. Pięć murali zlokalizowanych w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu ukazało powszednie, zwyczajne emocje, których ekspresję utrudnił koronawirus. Na każdym z nich znajdował się także symbol pandemii − rękawiczki, maska, przyłbica, kombinezon lub tablet. We wspólnej wizji twórców zestawiono obrazy zwyczajnego życia z niepasującymi, a obecnie koniecznymi przedmiotami. Projekt był owocem współpracy polskich malarzy, grafików i rysowników. Otoczenie – wsparcie służby zdrowia o Za pośrednictwem Fundacji LOTOS 5 mln zł trafiło do czterech placówek medycznych w woj. pomorskim i zachodniopomorskim: Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, Szpitala Wojewódzkiego im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie, 7. Szpitala Marynarki Wojennej z Przychodnią SPZOZ w Gdańsku oraz Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie. o Do Uniwersyteckiego Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni trafił aparat USG oraz łóżka do intensywnej terapii kupione ze środków Fundacji LOTOS. Nowoczesny sprzęt dotarł także do szpitali w Szczecinie, Gdańsku i Koszalinie. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 178 o Sześć placówek medycznych z Pomorza otrzymało do dyspozycji samochody od Grupy LOTOS. Pojazdy miały za zadanie przewozić pacjentów, próbki i materiały medyczne. o 1500 litrów płynu do dezynfekcji przekazano Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Szczecinie. o Grupa LOTOS wsparła również budowę szpitala tymczasowego w halach AMBEREXPO w Gdańsku. Otoczenie - wsparcie służb medycznych i mundurowych o Grupa LOTOS przekazała Komendzie Wojewódzkiej Policji w Gdańsku kilkaset maseczek ochronnych. Policjanci rozdawali je turystom i mieszkańcom przy sopockim molo podczas okresu wakacyjnego. Przypominali o obowiązku zasłaniania ust i nosa w miejscach, w których nie można zachować 1,5-metrowego odstępu. o W ramach akcji „Pomagamy na granicy” udzielono wsparcia wszystkim funkcjonariuszom na służbie działających na granicy Polski. Umundurowani lub poruszający się pojazdami oznakowanymi, przyjeżdzający na wybrane stacje LOTOS, mieli prawo uzyskać darmowy gorący napój lub napoje Dynamic. Podobne działania realizowane były na rzecz Wojska Polskiego, Pogotowia Ratunkowego, Straży Pożarnej, Policji, Straży Miejskiej czy Służb Celno-Skarbowych. o Wsparto również 7 Pomorską Brygadę Wojsk Obrony Terytorialnej – na wybranych stacjach żołnierze tej formacji mogli uzupełnić paliwo nie ponosząc żadnych kosztów. Za darmo tankowały też karetki i inne pojazdy należące do dziewiętnastu zakaźnych szpitali jednoimiennych. Koncern przekazał dla tych placówek 2 mln zł w formie kart paliwowych. 13.4.5 Działalność sponsoringowa Projekty z obszaru sponsoringu sportu realizowane w 2020 roku o Sponsoring Reprezentacji Polski w piłce nożnej (Polski Związek Piłki Nożnej), Reprezentacji skoków i biegów narciarskich (Polski Związek Narciarski) oraz sponsoring największej polskiej imprezy kolarskiej (Tour de Pologne). o Sponsoring kobiecej i męskiej Reprezentacji Polski, Reprezentacji Młodzieżowej i Mistrzostw Polski we wszystkich kategoriach wiekowych w tenisie ziemnym (Polski Związek Tenisowy) oraz partner główny Huberta Hurkacza, jednego z polskich tenisistów młodego pokolenia. o Rajdy samochodowe – współpraca z LOTOS Rally Team, w którego barwach startuje Kajetan Kajetanowicz i Maciej Szczepaniak – trzykrotni Rajdowi Mistrzowie Europy. o Sponsoring Reprezentacji Polski Kobiet i Mężczyzn w koszykówce oraz rozgrywek ligowych. (Polski Związek Koszykówki oraz Polska Liga Koszykówki). o Sponsoring Fight Exclusive Night (FEN) poprzez pozyskanie tyłu Sponsora Tytularnego wszystkich gal zorganizowanych w 2020 roku. o Projekty regionalne, m.in.: LOTOS Stadion Letni Gdańsk, regaty LOTOS Nord Cup, LOTOS Gryffin CUP oraz 48. Memoriał Żylewicza. o Szkolenie dzieci i młodzieży – kontynuowano współpracę przy skierowanych do dzieci i młodzieży projektach o charakterze społeczno-sportowym. Dotyczy to przede wszystkim piłki nożnej czy sportów zimowych, czyli wspomnianych wcześniej programów „Piłkarska przyszłość z LOTOSEM”, „LOTOS Szukamy Następców Mistrza” a także stworzenie wspólnie z Polskim Związkiem Tenisowy projektu „Rakiety LOTOSU”. Przedłużono również współpracę z Akademickim Związkiem Sportowym jako Strategiczny Sponsor Akademickiej Reprezentacji Polski. Kontynuowaliśmy również program „Nadzieje Olimpijskie” (współpraca z 7 uzdolnionymi sportowcami reprezentującymi dyscypliny olimpijskie). Projekty z obszaru sponsoringu kultury realizowane w 2020 roku o współpraca przy projektach: LOTOS Siesta Festival, Teatr Atelier im. Agnieszki Osieckiej, Ladies Jazz Festival, Festiwal Szekspirowski, The Metropolitan Opera, koncert 1920. Wdzięczni Bohaterom, XII Festiwal Filmowy Niepokorni Niezłomni Wyklęci oraz wsparcie realizacji wystawy Tygodnika Solidarność „Droga ku Wolności” i premiery „Cyrulika Sewilskiego” w Polskiej Operze Królewskiej, o Mecenas Opery Bałtyckiej w Gdańsku i Muzeum Izby Pamięci Generała Kuklińskiego, o Mecenas Główny Teatru Muzycznego w Gdyni, o Wsparcie koncertów „Dorosłe dzieci” z okazji 40-lecia NSZZ Solidarność i „Solidarni z Białorusią”, o z powodu pandemii wiele imprez o charakterze regionalnym zostało odwołanych, jednak tradycyjnie wsparliśmy realizację wydarzeń na południu Polski: LOTOS Jazz Festiwal – Bielska Zadymka Jazzowa, Dni Jasła, Jesienne spotkania z Teatrem oraz Memoriał Majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, o inne lokalne wydarzenia wsparte przez koncern to m.in.: Obchody 100-lecia Bitwy Warszawskiej oraz wsparcie Konkursu Historycznego Patria Nostra. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 179 13.4.6 Działalność Fundacji LOTOS W 2020 r. do Fundacji LOTOS wpłynęło 1250 wniosków o darowizny. Dofinansowanych zostało 148 projektów kwotą ok. 14 mln zł (wzrost o ok. 75% w stosunku do roku poprzedniego). Znaczący wzrost wsparcia w formie darowizn w roku 2020 był powiązany z wyjątkową sytuacją na świecie i dotyczył koronawirusa SARS-CoV-2. Tabela 60. Struktura wydatków Fundacji LOTOS na realizację projektów 2020 w ujęciu procentowym ochrona zdrowia i promocja życia 72% kultura i sztuka 12% nauka, edukacja i oświata 8% pomoc społeczna 2% wspieranie ratownictwa i ochrony ludności 1,1% porządek i bezpieczeństwo publiczne 1% upowszechnianie kultury fizycznej i sportu 1% podtrzymanie tradycji narodowej 1% rozwój lokalnych inicjatyw społecznych i gospodarczych 0,9% działalność charytatywna 0,1% krajoznawstwo oraz wypoczynek dzieci i młodzieży 0,1% Źródło: Spółka Najważniejsze działania realizowane przez Fundację w 2020 roku o Fundacja LOTOS wsparła odział neurochirurgii Szpitala im. M. Kopernika w Gdańsku. Nowoczesny sprzęt do endoskopowej chirurgii kręgosłupa umożliwi wykonywanie małoinwazyjnych zabiegów chirurgicznych. Dzięki wsparciu Fundacji LOTOS, pacjenci z ubezpieczeniem NFZ będą mogli odbyć taką operację bezpłatnie. Do tej pory było to możliwe jedynie w placówkach prywatnych; o Fundacja LOTOS jako opiekun programu „Jasielska Liga Naukowa z LOTOSEM” od lat wspiera uczniów w rozwijaniu ich naukowych zainteresowań i pasji. W kolejnej już edycji programu wzięło udział 103 uczniów i 28 nauczycieli. Fundacja ufundowała nagrodę główną – pracownię językową dla uczniów z Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle. „Jasielska Liga Naukowa z LOTOSEM” to program, który wspiera uzdolnionych uczniów już od 2013 roku. Jego celem jest rozwój zdolnych uczniów, kształtowanie myślenia naukowego oraz promocja metody projektowej wśród najmłodszych; o Fundacja LOTOS wsparła V edycję projektu „Uczę się bezpieczeństwa”, w ramach którego pomorscy policjanci uczą dzieci bezpiecznych zachowań na drodze. Pierwszoklasiści otrzymają m.in. kamizelki i worki odblaskowe. Fundacja LOTOS wspiera projekt od początku istnienia. Wojewódzki Projekt Edukacyjny „Uczę się bezpieczeństwa” został opracowany przez gdańskich policjantów w 2016 roku. Corocznie objętych jest nim około 6 tysięcy uczniów klas pierwszych pomorskich szkół. Celem jest edukacja najmłodszych w zakresie bezpieczeństwa na drodze; o dzięki Fundacji Grupy PKP i spółce LOTOS Kolej dzieci z najuboższych kolejarskich rodzin otrzymały sprzęt komputerowy do nauki on-line z potrzebnym oprogramowaniem. W akcję zaangażowały się także inne kolejowe spółki. LOTOS Kolej za pośrednictwem Fundacji LOTOS przekazała środki finansowe na rzecz Fundacji Grupy PKP. Dzięki temu wsparciu możliwy był zakup sprzętu komputerowego dla dzieci z najuboższych rodzin kolejarskich. Łącznie zakupiono sprzęt dla 17 rodzin; o Fundacja rozpoczęła współpracę z Fundacją ORLEN przy kolejnej edycji programu stypendialnego Bona Fide. Dziesięciu polskich studentów otrzymało stypendia pozwalające im na podjęcie nauki na jednej z 50. najlepszych uczelni świata. W ciągu trzech dotychczasowych edycji grono uczestników programu powiększyło się do 22 stypendystów. Program Bona Fide (łac. w dobrej wierze) to unikalny projekt w skali kraju. Jego celem jest objęcie mecenatem osób, które w przyszłości mogą swoją wiedzę i doświadczenie zdobyte podczas stypendium wykorzystać do budowania siły krajowej gospodarki; o Fundacja udzieliła wsparcia w formie darowizny na rzecz Gminy Czechowice-Dziedzice z przeznaczeniem na dofinansowanie projektu dla dzieci „Zdolni z Czechowic-Dziedzic. Gminy z zapałem”; o Fundacja przekazała darowiznę na rzecz Kartuskiego Centrum CARITAS z siedzibą przy Parafii Św. Wojciecha w Kartuzach na dofinansowanie budowy hospicjum stacjonarnego; o Fundacja LOTOS udzieliła pomocy Ochotniczym Strażom Pożarnym na terenie całego kraju na dofinansowanie zakupu sprzętu i umundurowania specjalnego niezbędnego do prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych; o Fundacja udzieliła także pomocy w postaci wsparcia finansowego przekazywanego jako darowizny na ratowanie życia i zdrowia chorych dzieci i osób dorosłych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 180 13.4.7 Prawa człowieka w łańcuchu wartości Na każdym etapie łańcucha dostaw są ludzie, którzy tworzą produkt, transportują go lub sprzedają. Grupa Kapitałowa LOTOS respektuje prawa człowieka, dlatego współpracuje tylko z firmami działającymi legalnie, prowadząc działalność biznesową w otoczeniu, w którym obowiązuje system prawny regulujący kwestie praw człowieka. Kontrahenci Grupy Kapitałowej LOTOS są zobligowani do przestrzegania powszechnie akceptowanego systemu wartości, szanowania swoich pracowników i godnego ich traktowania. Dzięki tym zasadom możliwe jest tworzenie łańcucha dostaw w sposób etyczny. Grupa Kapitałowa LOTOS dąży do tego, aby wszystkie zapytania ofertowe w ramach procesu wyboru kontrahenta oraz umowy, zawierane zarówno z nowymi, jak i dotychczasowymi dostawcami, zawierały klauzule dotyczące społecznej odpowiedzialności (CSR), dotyczące: BHP, zasad i standardów postępowania, etyki, braku konfliktu interesów, przeciwdziałania korupcji, ochrony środowiska, przestrzegania praw człowieka, wpływu na społeczeństwo. Stosowanie klauzul w umowach podpisywanych przez spółki wchodzące w skład Grupy Kapitałowej LOTOS ma charakter obligatoryjny. 13.4.8 Członkostwa w organizacjach branżowych i CSR Spółki z Grupy Kapitałowej LOTOS oraz przedstawiciele firmy są członkami wielu polskich i międzynarodowych organizacji, z których część zrzesza specjalistyczne podmioty z sektora paliwowego, energetycznego oraz chemicznego. /102-12/ Grupa LOTOS jest też członkiem organizacji biznesowych działających na rzecz rozwoju gospodarczego naszego kraju oraz tych propagujących idee społecznej odpowiedzialności biznesu. Organizacje i stowarzyszenia, których członkiem w 2020 roku była Grupa LOTOS o Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC) o Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego (POPiHN) o Fuels Europe (European Petroleum Refiners Association) o Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej (PKŚRE) o Rada Inteligentnej Specjalizacji Pomorza ISP 3 o Klaster Technologii Wodorowych i Czystych Technologii Węglowych o Związek Pracodawców Business & Science Poland (BSP) o Związek Przedsiębiorców i Pracodawców o IAA Polska Międzynarodowe Stowarzyszenie Reklamy o Stowarzyszenie Polskie Forum ISO 14000 o Polskie Forum ISO 9000 o Stowarzyszenie Centrum Cen Transferowych o Wojewódzki Klub Techniki i Racjonalizacji w Gdańsku o Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych o Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Kadrami (PSZK) o Pracodawcy Pomorza o Stowarzyszenie „Pomorskie w Unii Europejskiej” o Hydrogen Europe w tym organizacje propagujące ideę społecznej odpowiedzialności biznesu: o Forum Odpowiedzialnego Biznesu o United Nations Global Compact /102-13/ Wybrane organizacje i stowarzyszenia, których członkiem w 2020 roku były spółki Grupy Kapitałowej LOTOS o Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych o ATIEL o European Lubricating Greases Institute o Polski Komitet Normalizacyjny o Stowarzyszenie Naukowo-Techniczne Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 181 o Stowarzyszenie Polskie Forum Przemysłu Offshore o Fundacja Bezpieczne Górnictwo o Związek Pracodawców Forum Okrętowe o Polskie Forum Technologii Morskich o Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej o Polskie Towarzystwo Morskiej Energetyki Wiatrowej o Koło Stowarzyszenie Wychowanków AGH o Polskie Stowarzyszenie Wykonawców Nawierzchni Asfaltowych o Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa o Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB o Railway Business Forum o Związek Niezależnych Przewoźników Kolejowych o Centrum Efektywności Energetycznej Kolei o Netzwerk Europaeischer Eisenbahnen o Polskie Stowarzyszenie Wagony Prywatne o Stowarzyszenie Niemieckich i Austriackich Właścicieli Wagonów VPI o AVV, General Contract of Use for Wagons o Internationaler Controller Verein o Izba Gospodarcza Transportu Lądowego o UIC ATTI (Agreement on freight Train Transfer Inspection) 13.4.9 Nagrody i wyróżnienia Zaangażowanie w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu przynosi korzyści wielu podmiotom, a jednocześnie jest wysoko oceniane przez ekspertów. Dowodem tego uznania są liczne nagrody i wyróżnienia przyznawane Grupie LOTOS. Otrzymane nagrody i wyróżnienia są potwierdzeniem właściwego kierunku – poświęcenia należytej uwagi relacjom Spółki z pracownikami, poprawie bezpieczeństwa w miejscu pracy, relacjom z inwestorami i partnerami biznesowymi, ochronie środowiska oraz działaniom prospołecznym. o Grupa LOTOS już kolejny rok z rzędu została uhonorowana Srebrnym Listkiem CSR w corocznym plebiscycie organizowanym przez Tygodnik Polityka i firmę doradczą Deloitte. Wyróżnienia przyznawane są przedsiębiorstwom, które w codziennej działalności wdrażają najwyższe standardy odpowiedzialności społecznej, ujęte w normie ISO 26000. Jednocześnie organizatorzy postanowili wyróżnić 13 inicjatyw firm na rzecz klimatu, które mogą być inspiracją dla innych firm pod względem tematyki, skali lub sposobu realizacji. Grupa LOTOS znalazła się w tym gronie za realizację kompleksowego projektu „LOTOS pomaga bałtyckiej przyrodzie”; o Grupa LOTOS znalazła się wśród liderów Rankingu Odpowiedzialnych Firm, zajmując piąte miejsce w klasyfikacji generalnej oraz pierwsze miejsce w swojej branży, czyli kategorii „Paliwa, energetyka, wydobycie”. Ranking Odpowiedzialnych Firm to zestawienie spółek działających w Polsce ocenianych pod kątem jakości systemu zarządzania odpowiedzialnością społeczną biznesu. Organizatorem Rankingu jest Koźmiński Business Hub, natomiast partnerem merytorycznym jest Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Za weryfikację odpowiada Deloitte, partnerem medialnym zaś jest „Dziennik Gazeta Prawna”; o 15 dobrych praktyk Grupy LOTOS znalazło się w Raporcie Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Wśród wyróżnionych praktyk znalazły się: Kierunek Bałtyk, Niebieski Szlak, Portal dla Dostawców, Dni BHP, Szukamy Następców Mistrza, Program Wolontariatu Pracowniczego, LOTOS – Mistrzowie w pasach, Wsparcie na starcie, Dzień Techniki Kolejowej, Zdolni z LOTOSEM i Piłkarska Przyszłość z LOTOSEM. Pozostałe nagrody i wyróżnienia dla Grupy Kapitałowej LOTOS w 2020 roku: o spółka LOTOS Oil otrzymała złote godło Konsumencki Lider Jakości 2020 w kategorii "Oleje silnikowe" w sierpniu 2020 roku; o LOTOS Kolej zajął trzecie miejsce w kategorii: „Przychody z deklarowanej głównej działalności – transport” w Rankingu Firm TSL w kategorii uwzględniającej spółki transportowe. W zestawieniu uwzględniono najważniejsze firmy reprezentujące sektory transportu, spedycji i logistyki; o karta LOTOS Biznes już po raz czwarty została wybrana jako najlepsza karta paliwowa ogólnopolskiego plebiscytu Fleet Derby. Z kolei koncept Niebieski szlak, który pierwszy raz został zgłoszony do konkursu, zwyciężył w kategorii Elektromobilność; Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 182 o karta LOTOS Biznes zdobyła I miejsce w kategorii "Karty flotowe" w plebiscycie Konsumencki Lider Jakości 2020. Organizatorem programu jest redakcja Strefy Gospodarki – dodatku do Dziennika Gazety Prawnej; o Forum Liderów, działające przy Centralnym Instytucie Ochrony Pracy nagrodziło Grupę LOTOS prestiżową Zieloną Kartą Bezpiecznej Pracy. Wyróżnienie przyznano w uznaniu aktywnych i skutecznych działań realizowanych przez Spółkę na rzecz poprawy warunków, bezpieczeństwa i ochrony pracowników w miejscu pracy; o podczas VII edycji Kongresu Polska Chemia Grupa LOTOS otrzymała honorowy tytuł Ambasadora Polskiej Chemii, za aktywne działania na rzecz polskiego sektora chemicznego. 13.5 Pracownicy 13.5.1 Polityka personalna /403-3/ Pracownicy są filarem Grupy Kapitałowej LOTOS. Wysoko wykwalifikowana, zmotywowana i zaangażowana kadra pracownicza jest wartością dla całej organizacji, podnosi jej efektywność i zapewnia przewagę konkurencyjną na rynku. Aby pozyskać z rynku najlepszych kandydatów i zadbać o zatrudnionych pracowników, Spółka opracowała politykę personalną, regulującą zagadnienia procesów rekrutacji i zarządzania pracownikami. Wysokie standardy mają również ogromne znaczenie na etapie rekrutacji – dzięki przejrzystym zasadom LOTOS pozyskuje z rynku najlepszych kandydatów (Grupa LOTOS jest członkiem Koalicji na rzecz Przyjaznej Rekrutacji). Nowo zatrudnione osoby są objęte programem adaptacyjnym „Wsparcie na starcie”, pomagającym im poznać wartości oraz kulturę organizacyjną firmy pod opieką doświadczonego/j kolegi/koleżanki – ułatwia to odnalezienie się w nowym środowisku zawodowym, a także integrację z zespołem oraz obniża stres związany z rozpoczęciem nowej pracy. Pracownicy Grupy Kapitałowej LOTOS mają dostęp do szerokiego zakresu usług medycznych. Firma dba o ich zdrowie oraz bezpieczne i ergonomiczne warunki pracy. Łatwość dostępu do szkoleń i awansów, możliwość godzenia obowiązków służbowych z życiem prywatnym i rodzinnym (potwierdzenie certyfikatem PSZK – HR Najwyższej Jakości), a także wewnętrzne standardy ochrony przed mobbingiem i dyskryminacją zwiększają lojalność względem firmy, zmniejszają rotację i minimalizują ryzyko utraty wartościowych pracowników. 13.5.2 Struktura zatrudnienia /102-8/ Tabela 61. Całkowita liczba pracowników w podziale na rodzaj umowy i płeć Rodzaj umowy o pracę: Kobiety Mężczyźni Łącznie czas określony 159 555 714 czas nieokreślony 1 096 3 663 4 759 SUMA 1 255 4 218 5 473 Tabela 62. Całkowita liczba pracowników w podziale na typ zatrudnienia i płeć Kobiety Mężczyźni Łącznie pełen etat 1 230 4 181 5 411 część etatu 25 37 62 SUMA 1 255 4 218 5 473 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 183 /401-1/ Tabela 63. Całkowita liczba nowych pracowników w podziale na płeć i wiek Kobiety Mężczyźni Łącznie poniżej 30 lat 49 151 200 od 30 do 50 lat 85 243 328 powyżej 50 lat 3 50 53 SUMA 137 444 581 Tabela 64. Całkowita liczba odejść pracowników w podziale na płeć i wiek Kobiety Mężczyźni Łącznie poniżej 30 lat 17 59 76 od 30 do 50 lat 74 168 242 powyżej 50 lat 32 147 179 SUMA 123 374 497 Wskaźnik rotacji 10% 9% 9% Źródło danych w tabelach 61-64: Spółka 13.5.3 Bezpieczeństwo i higiena pracy Bezpieczeństwo pracowników jest dla Grupy Kapitałowej LOTOS sprawą kluczową. Bezpieczeństwo pracy i ochrona zdrowia pracowników to wartość stawiana na pierwszym miejscu w organizacji. Złote zasady bezpieczeństwa pracy pracownika Grupy Kapitałowej LOTOS ZŁOTE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PRACOWNIKA GRUPY KAPITAŁOWEJ LOTOS Pracuję bezpiecznie Reaguję na zagrożenia Poruszam się bezpiecznie Jeżdżę ostrożnie Dbam o porządek Stosuję środki ochrony Używam sprawnych narzędzi Dbam o zdrowie /403-4/ Grupa Kapitałowa LOTOS podejmuje różnorodne działania mające na celu utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa, minimalizowania zagrożeń oraz podnoszenia świadomości pracowników na temat kultury bezpiecznej pracy. Funkcjonujący w Grupie Kapitałowej LOTOS certyfikowany Zintegrowany System Zarządzania (w skład którego wchodzi również system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy) obejmuje całą działalność spółki, w tym wszystkich pracowników, miejsca pracy i realizowane przez pracowników działania. Grupa LOTOS przeprowadza także ze stroną społeczną oraz przedstawicielami związków zawodowych konsultacje działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, m.in. tych, które dotyczą zmian w organizacji pracy i wyposażeniu ich stanowisk, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników czy oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac Grupa LOTOS rozwija również współpracę w ramach obszaru bezpieczeństwa pracy ze stroną społeczną z uwagi na spełnienie wymagań organizacji w ramach wdrożonej w 2020 r. i certyfikowanej przez PCBC normy 45001. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 184 /403-8/ Systemami zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy objęci są wszyscy pracownicy Grupy Kapitałowej LOTOS oraz inne osoby wykonujące tymczasowe prace na terenie jednostek Grupy. Tabela 65 Pracownicy objęci systemem BHP Opis sposobu agregowania pracowników objętych systemem BHP Audyt Odsetek pracowników Formalni pracownicy, a także osoby, które nie są pracownikami, ale których praca lub miejsce pracy jest kontrolowane przez organizację brak 100% Formalni pracownicy, a także osoby, które nie są pracownikami, ale których praca lub miejsce pracy jest kontrolowane przez organizację wewnętrzny 100% Pracownicy których praca lub miejsce pracy jest kontrolowane przez organizację wewnętrzny lub certyfikacja przez instytucję zewnętrzną 100% Źródło: Spółka Dane dotyczą wyłącznie pracowników spółek Grupy Kapitałowej LOTOS, brak możliwości wyliczenia osób zewnętrznych. Audyty wewnętrzne rozumie się jako audyty w myśl standardów ISO np. 9001. Certyfikację rozumie się jako proces obiektywnego badania zgodności działań organizacji przez podmiot zewnętrzny ze standardem zarządzania BHP PN-N-18001/ISO 45001. /403-3/ W Grupie Kapitałowej LOTOS funkcjonuje Służba BHP będąca organem doradczo-kontrolnym oraz opiniotwórczym, która prowadzi działalność zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. W katalogu zadań Głównymi zadaniami Służby jest m.in. udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, prowadzenie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad BHP, bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach wraz z proponowaniem wniosków zmierzających do usuwania tych zagrożeń. Służba BHP analizuje stan BHP w organizacji, doradza w zakresie przepisów BHP czy organizacji i metod pracy na stanowiskach, przedstawia pracodawcy propozycje rozwiązań zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa. Współpracuje ze stroną społeczną. Bierze czynny udział w zapewnieniu odpowiedniego poziomu szkoleń i właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników. Służba BHP systematycznie wzmacnia swoje kompetencje i kwalifikacje poprzez udział pracowników w szkoleniach, spotkaniach benchmarkingowych i wymiany doświadczeń z innymi zakładami produkcyjnymi. Proces edukacji pracowników Służby BHP jest wspierany również dzięki funkcjonującej w Grupie LOTOS inicjatywie szkoleń pracowników, tj. Akademii LOTOS oraz dzięki projektom i działaniom wdrażanym przez służbę BHP dla pozostałych pracowników, np. ramach akcji edukacyjnych czy organizowanych corocznie Dni BHP./403-2/ W trosce o zapewnienie właściwych warunków pracy i zdrowia pracowników Grupa Kapitałowa LOTOS podejmuje szeroko zakrojone działania mające na celu m.in. ocenę ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz uregulowaniami wewnętrznymi, systematycznie identyfikowane są zagrożenia na stanowiskach pracy i oceniane jest ryzyko zawodowe pod względem występowania w środowisku pracy m. in: hałasu, wibracji, substancji chemicznych, czynników biologicznych, atmosfer wybuchowych, maszyn i urządzeń, uciążliwości związanych z pracą na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Ocenę ryzyka przeprowadza się zarówno dla stanowisk pracowników własnych, jak i dla kandydatów do pracy, praktykantów, stażystów oraz dla wykonawców wykonujących prace na terenie Grupy LOTOS S.A. Do tego celu wykorzystuje się metody powszechnie dostępne, jak Risc SCORE, PN, rekomendowane przez CIOP PIB, oraz dla prac szczególnie niebezpiecznych tuż przed rozpoczęciem danych prac wykonawców. Grupa LOTOS przeciwdziała zagrożeniom zdrowotnym i procesowo-technicznym wdrażając procedury dotyczące zarówno zapobiegania awariom, sytuacjom niebezpiecznym i wypadkom przy pracy, jak i reagowania na nie. Poprzez systematyczne wdrażanie odpowiednich środków kontroli eliminowane są zagrożenia i podnoszony jest poziom bezpieczeństwa Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 185 W Grupie Kapitałowej LOTOS istnieje kilka ścieżek umożliwiających pracownikom zgłaszanie niebezpieczeństw związanych z pracą. Pracownicy mają do dyspozycji skrzynki BHP dostępne w budynkach, aplikację do zgłaszania sytuacji niebezpiecznych w wewnętrznej sieci (intranecie) oraz odrębny adres e-mail. Zgłaszane przez pracowników sytuacje niebezpieczne są na bieżąco eliminowane, a kiedy wymagają dogłębnej analizy i odpowiednich nakładów ludzkich i finansowych, realizowane są w ramach tzw. Planu poprawy warunków pracy. W Strategii Grupy LOTOS na lata 2017-2022 jednym z kluczowych celów strategicznych jest cel „Silny zespół, spójny CSR i bezpieczeństwo” i towarzyszącą obszarowi bezpieczeństwa Inicjatywę – wysoka kultura bezpieczeństwa. To wyraz troski Zarządu o bezpieczne warunki pracy pracowników, ale i podkreślenie, że bezpieczeństwo pracy stanowi priorytet i jest wartością samą w sobie. Takie podejście umożliwia pracownikom odejście od stanowiska pracy w sytuacji, która ich zdaniem zagraża ich zdrowiu lub może spowodować obrażenia. Zapisy mówiące o ww. prawie pracownika znajdują zastosowanie m.in. w Kartach oceny ryzyka zawodowego na wszystkich stanowiskach pracy, w procedurach dotyczących szkoleń z zakresu bezpieczeństwa pracy. Informacje dotyczące praw pracowników w tym obszarze przekazywane są m.in. podczas szkoleń wstępnych oraz szkoleń okresowych dla pracowników. W celu poprawy bezpieczeństwa pracy pracowników w Grupie Kapitałowej LOTOS powstał zbiór złotych zasad opierających się na obowiązujących przepisach prawa oraz uregulowaniach wewnętrznych. Zasady te ustalono po analizie przyczyn wypadków, zagrożeń oraz sytuacji niebezpiecznych z ostatniej dekady. Mają one na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia wypadków oraz sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, a także budowę wysokiego poziomu kultury bezpieczeństwa pracy i kształtowanie właściwej postawy zatrudnionych. Najważniejsze szkolenia i akcje /403-5/ /403-6/ Jednym z istotnych elementów przyczyniających się do bezpieczeństwa w miejscu pracy jest odpowiedzialny i w pełni świadomy zagrożeń pracownik. Dlatego też Grupa Kapitałowa LOTOS kładzie duży nacisk na działania profilaktyczne i informacyjne, gdzie prowadzi się zarówno przedsięwzięcia edukacyjne, szkoleniowe, jak i programy prewencyjne mające na celu budowanie kultury bezpieczeństwa pracy czy podnoszenie świadomości pracowników. System szkoleń w zakresie bezpieczeństwa pracy to nie tylko szkolenia obowiązkowe BHP, wynikające z przepisów prawa. To również system różnorodnych szkoleń dedykowanych dla określonych grup pracowników, prowadzonych zarówno stacjonarnie w formie praktycznych szkoleń czy ćwiczeń, z użyciem środków dydaktycznych jak trenażer pożarowy, manekiny do resuscytacji, treningowe defibrylatory, jak i zdalnie, w formie gier interaktywnych w e- learningu.W trosce o zdrowie pracowników i zapewnienia im łatwego dostępu do szerokiego zakresu usług medycznych każdy pracownik LOTOS Petrobaltic S.A. może wystąpić o „Kartę Pacjenta”, która uprawnia do bezpłatnej profesjonalnej opieki medycznej w klinikach LUXMED w całej Polsce. Z pakietu usług medycznych może korzystać każdy pracownik posiadający abonament, który uprawnia do korzystania z bezpłatnych wizyt lekarskich oraz zalecanych badań. O możliwości przystąpienia do opieki medycznej LUXMED pracownik jest już informowany w ogłoszeniu o pracę oraz rozmowie rekrutacyjnej. Dodatkowo pracownikom zapewniana jest także edukacja w postaci wewnętrznych szkoleń czy akcji promujących zdrowie i bezpieczeństwo. Do najważniejszych szkoleń i akcji można zaliczyć m.in. zajęcia z radzenia sobie z sytuacjami stresogennymi oraz inicjowanie akcji mających na celu propagowanie lub zapewnienie: zdrowego odżywiania się, rzucenia palenia, bezpieczeństwa przy ręcznym przenoszeniu ciężarów, aktywności i ćwiczeń fizycznych, ergonomii w biurze, organizacji prac na stanowisku pracy, bezpiecznego użytkowania chemikaliów, ochrony pracowników przed hałasem. W Grupie LOTOS został wprowadzony m.in. program ochrony skóry pracowników, głównie z obszarów produkcji, który składa się z trzech etapów, każdy o innym zadaniu: ochrona skóry – stosowanie środków ochrony skóry przed rozpoczęciem pracy, których zadaniem jest zabezpieczenie pracownika w przypadku kontaktu z różnymi substancjami obecnymi na stanowisku pracy, które mogą wysuszać i drażnić skórę, oczyszczanie skóry – stosowanie środków przeznaczonych do usuwania zanieczyszczeń z powierzchni skóry po zakończeniu pracy. W ramach działań minimalizujących zagrożenie związane z pandemią COVID-19 spółki Grupy Kapitałowej zaproponowały swoim pracownikom testy diagnostyczne w kierunku COVID-19, tak aby pracownicy wracający z izolacji lub kwarantanny czuli się bezpiecznie i mieli pewność całkowitego powrotu do zdrowia. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 186 W ramach dodatkowych szkoleń organizowanych dla pracowników na terenie zakładu, jak i online pracownicy uczestniczą np. w ćwiczeniach praktycznych udzielania pierwszej pomocy, osobom dorosłym jak i dzieciom, zasad prawidłowego korzystania z defibrylatorów AED czy technik rzucania nałogu palenia papierosów. Pracownicy mają również swobodny dostęp do konsultacji medycznych zarówno w kierunku chorób zawodowych, jak i tych, które nie wynikają bezpośrednio z pracy zawodowej. /403-7/ Aby w sposób bardziej przystępny przybliżyć tematykę bezpieczeństwa i promować zdrowy tryb życia, co roku w rafinerii Grupy LOTOS w Gdańsku organizowane są Dni BHP. 11. Dni BHP zorganizowane w 2020r. były całkowicie nowym wydarzeniem, dostępnym dla wszystkich pracowników GKL. Odbyły się one po raz pierwszy w formie on- line i trwały tydzień. Podczas tej edycji Dni BHP, pracownicy spółek Grupy Kapitałowej LOTOS mogli skorzystać z wielu gier i zabaw edukacyjnych, szkoleń online czy indywidualnych porad fizjoterapeutów. W tej ostatniej aktywności celem wideo-konsultacji było m.in. przeciwdziałanie przeciążeniom związanym z wykonywaną pracą (np. praca siedząca), zmniejszenie lub wyeliminowanie dolegliwości bólowych, poprawa sylwetki, przygotowanie organizmu do powrotu do codziennej aktywności sportowej. Pracownicy otrzymali również dostęp do wspólnego treningu na żywo z trenerem personalnym, brali udział w szeregu webinarów, które dot. m.in. bezpieczeństwa podczas pracy zdalnej, diety a odporności, technik relaksacji i opanowania swojego oddechu. W poprzednich latach podczas Dni BHP prowadzone były np. badania diagnostyczne w kierunku wykrywania nowotworów, chorób oddechowych, dermatologii, chorób układu krwionośnego. /403-9/ W 2020 roku w Grupie Kapitałowej LOTOS miało miejsce 37 wypadków. Wszystkie wypadki były wypadkami indywidualnymi, z czego 33 zakończyły się zwolnieniem lekarskim. Większość miała związek z obsługą maszyn i urządzeń oraz poruszaniem się pieszo. /403-10/ W 2020 roku nie odnotowano żadnych nowych zgłoszeń podejrzenia lub uznania choroby zawodowej wśród pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS. 13.5.4 Zarządzanie różnorodnością Grupa Kapitałowa LOTOS ceni różnorodność – jest ona integralną częścią zarówno działań biznesowych, jak i polityki zatrudniania oraz awansowania pracowników. Kładziemy szczególny nacisk na równe traktowanie ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, stan zdrowia, rasę, narodowość, pochodzenie etniczne, religię, wyznanie, bezwyznaniowość, przekonanie polityczne, przynależność związkową, tożsamość płciową, status rodzinny, styl życia itp. Zagadnienie zostało opisane w szerszym zakresie w rozdziale 12.8. /405-1/ Skład zarządu w podziale na wiek i płeć, stan na z 31 grudnia 2020 roku. Tabela 66. Odsetek pracowników należących do organów zarządczych Zarząd Kobiety Mężczyźni poniżej 30 lat 0% 0% 0% od 30 do 50 lat 20% 0% 20% powyżej 50 lat 80% 20% 60% 100% 20% 80% Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 187 Rada Nadzorcza Kobiety Mężczyźni poniżej 30 lat 0% 0% 0% od 30 do 50 lat 33% 0% 33% powyżej 50 lat 67% 33% 33% 100% 33% 67% Źródło: Spółka Tabela 67. Odsetek pracowników należących do kategorii wyższa kadra zarządzająca Kobiety Mężczyźni poniżej 30 lat 2% 1% 1% od 30 do 50 lat 74% 18% 56% powyżej 50 lat 24% 1% 23% 100% 20% 80% średnia kadra zarządzająca Kobiety Mężczyźni poniżej 30 lat 2% 0% 1% od 30 do 50 lat 69% 18% 51% powyżej 50 lat 30% 3% 27% 100% 21% 79% pozostali pracownicy Kobiety Mężczyźni poniżej 30 lat 17% 4% 13% od 30 do 50 lat 58% 15% 43% powyżej 50 lat 25% 4% 21% 100% 23% 77% Źródło: Spółka 13.5.5 Prawa człowieka w relacjach z pracownikami Grupa LOTOS kładzie mocny nacisk na respektowanie praw człowieka w relacji pracodawca–pracownik. Wartości ważne dla organizacji zostały zapisane w Kodeksie Etyki Grupy Kapitałowej LOTOS. Od 2019 roku wzmocniona została ochrona praw pracowniczych, dzięki przyjętej w Grupie Kapitałowej LOTOS „Polityce zapobiegania mobbingowi, molestowaniu i dyskryminacji”. W dokumencie znaleźć można informacje na temat identyfikacji zjawisk niedopuszczalnych, a także mechanizmy przewidziane do stosowania w przypadkach nieprawidłowości, które zagrażają wartościom takim jak: poszanowanie godności człowieka, normy współżycia społecznego oraz zasady wzajemnego szacunku. Zgodnie z zasadami zawartymi w „Polityce zapobiegania mobbingowi, molestowaniu i dyskryminacji” nieprawidłowości zgłaszać należy do rzecznika ds. etyki, wybierając jeden z dostępnych kanałów komunikacji. Spółka planuje też szkolenia z zakresu prawidłowej identyfikacji zachowań mających znamiona mobbingu, molestowania oraz dyskryminacji. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 188 W 2020 roku Rzecznik ds. Etyki rozpatrzył 13 zgłoszonych do niego spraw. W tej liczbie żadne zgłoszenie nie dotyczyło kwestii molestowania czy dyskryminacji i takich zdarzeń nie ujawniono. Potwierdzono natomiast jeden przypadek mobbingu, co miało miejsce w jednej ze spółek zależnych. Postępowanie podjęte w tej sprawie zakończyło się wystąpieniem Rzecznika ds. Etyki, które zostało przekazane pracodawcy w tej Spółce. W następstwie powyższego pracodawca podjął działania, które w ocenie Rzecznika ds. Etyki zagwarantują, że podobne zdarzenia nie będą miały tam więcej miejsca. W ramach promocji i rozwoju tego obszaru aktywności Grupa LOTOS S.A. podjęła starania, aby w drugiej połowie 2021 roku we współpracy z Katedrą Prawa Pracy Uniwersytetu Gdańskiego zorganizować ogólnopolską konferencję naukową, która będzie poświęcona miejscu i roli programów etycznych w życiu organizacji zatrudniających pracowników. Realizacja tego projektu jest oczywiście zależna od sytuacji epidemicznej w Polsce. 13.5.6 Wynagrodzenia i benefity /401-2/ Spółka oferuje swoim pracownikom warunki wynagradzania uwzględniające: o opłacanie pracowników stosownie do rodzaju wykonywanej przez nich pracy oraz kwalifikacji i kompetencji wymaganych do jej wykonania, o różnicowanie indywidualnych wynagrodzeń pracowników w powiązaniu z ich wynikami pracy, o realizację na oczekiwanym poziomie wyznaczonych celów i zadań, o nagradzanie pracowników za szczególne osiągnięcia zawodowe skutkujące znaczną, nieoczekiwaną wartością dodaną dla spółki. Poza wynagrodzeniem zasadniczym, pracownikom przysługują dodatkowe wynagrodzenia naliczane i wypłacane zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami prawa pracy, tj. za pracę w godzinach nadliczbowych oraz za pracę w porze nocnej. Pracownicy mogą otrzymać indywidualną premię roczną według zasad określonych w Zakładowym Układzie Zbiorowym Pracy (ZUZP) oraz nagrodę specjalną za szczególne osiągnięcia zawodowe. Raz w roku przeprowadzany jest okresowy przegląd płac. Jednocześnie Grupa LOTOS dba o rozwój zawodowy pracowników, oferując indywidualne plany szkoleniowe oraz zapewniając pracownikom o dużym potencjale rozwojowym awanse i ścieżki kariery. Pracownicy mają możliwość: o korzystania ze świadczeń medycznych i dentystycznych dla pracownika oraz członków jego najbliższej rodziny, o korzystania z grupowego ubezpieczenia na życie z funduszem inwestycyjnym w wysokości składki pokrywanej przez Grupę LOTOS na rzecz wszystkich pracowników, o rozwijania się w ramach Akademii LOTOS, która oferuje szkolenia, programy rozwojowe, kulturę dzielenia się wiedzą, dofinansowanie do studiów oraz nauki języków obcych, o zakupu Karty MultiSport i OK System, o skorzystania ze zniżki na stacjach paliw LOTOS, o udziału w firmowych sekcjach sportowych, m.in.: siatkarskiej, żeglarskiej, tenisa ziemnego, piłki nożnej, kręgli, szachów oraz LOTOS Running Team. /102-41/ Okresowo weryfikowany jest system wynagrodzeń na podstawie raportów płacowych wiodących firm doradczych oraz danych Głównego Urzędu Statystycznego. W 2019 roku został wprowadzony nowy system zaszeregowania pracowników. Wartościowanie objęło wszystkie stanowiska występujące w spółce – począwszy od najwyższego kierownictwa po stanowiska wykonawcze. Stało się to następnie podstawą do walidacji oraz budowy nowego taryfikatora wynagrodzeń. Od 11 grudnia 2019 roku w Grupie LOTOS obowiązuje zaktualizowany Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników Grupy LOTOS, którym objętych jest 100% pracowników. /402-1/ Pracownicy zgodnie z zapisami warunków umów o pracę mają ustalone określone okresy wypowiedzenia. Okresy te są również określone w Regulaminie Pracy i uzależnione są od stażu pracy – zgodnie z kodeksem pracy. Mogą być korzystniejsze w drodze negocjacji z Pracodawcą. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 189 /201-3/ Pracownicy Grupy LOTOS mają możliwość budowania dodatkowego kapitału na emeryturę ze składek opłacanych przez pracodawcę dzięki grupowemu ubezpieczeniu na życie z funduszem inwestycyjnym. Od 2019 r. Grupa LOTOS realizuje Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). 13.5.7 Rozwój i edukacja /404-2/ Polityka rozwojowa Grupy Kapitałowej LOTOS oparta jest na podejściu systemowym. Jej celem jest zapewnienie adekwatności kompetencji pracowników do wymogów strategii organizacji. Opiera się ona na pięciu głównych filarach: dostępności, spójności, odpowiedzialności, adekwatności i różnorodności. Rozwój wpisany jest w karierę zawodową każdego pracownika. Każdy pracownik ma dostęp do szkoleń których istotą jest spójność rozwoju pracownika. Formuła wielostronnego planowania szkoleń zapewnia zarówno adekwatność realizowanych szkoleń do rzeczywistych potrzeb organizacji, jak również istotną w kontekście wagi zasobów ludzkich symetrię i partnerstwo w zaspokajaniu potrzeb i celów – zarówno organizacji, odnosząc planowane szkolenia do kaskadowanych na niższe szczeble strategii i substrategii, jak i pracownika. Różnorodność form rozwoju to kolejny wyróżnik polityki szkoleniowej organizacji. Dzięki temu proces nauki może być dostosowany do indywidualnych preferencji poznawczych pracownika. Formy rozwoju proponowane pracownikom to m.in. udział w szkoleniach otwartych – warsztatach, sympozjach, forach oraz szkoleniach zamkniętych. W ramach projektu Akademia LOTOS oferowane są programy rozwojowe oraz szkolenia rozwijające kompetencje uniwersalne – miękkie i informatyczne. Dofinansowywana jest również nauka na studiach oraz na kursach językowych.. Organizacja docenia także synergię uzyskiwaną dzięki współpracy ze środowiskiem akademickim – realizowane są wspólne projekty, m.in. w ramach Programu Doktorat Wdrożeniowy. Od 2019 pracownicy Grupy Kapitałowej LOTOS, oprócz szkoleń w formule stacjonarnej, korzystają też z platformy e-learningowej. Dzięki niej organizacja jest w stanie dotrzeć z treściami rozwojowymi do znacznie szerszej grupy odbiorców. Dostępne tam kursy opowiadają na formalne potrzeby organizacji (BHP, RODO, kursy dedykowane pracownikom produkcji), ale także rozwijają kompetencje kierownicze oraz miękkie, a także budują zaangażowanie (cykl artykułów i szkoleń przygotowanych na czas pandemii #Razemraźniej). Organizacja rozwija wśród swoich pracowników zarówno kompetencje branżowe – specyficzne dla branży naftowej, specjalistyczne – wymagane na danym stanowisku, menadżerskie, językowe, jak również miękkie, umożliwiające i katalizujące wykorzystanie kompetencji twardych. Skuteczność podejmowanych działań szkoleniowo-rozwojowych osiągana jest poprzez systematyzujące je podejście procesowe. Rozpoczynająca proces identyfikacja i analiza potrzeb szkoleniowych poprzedza planowanie szkoleń. Realizacje działań szkoleniowo-rozwojowych każdorazowo kończy ocena efektywności szkoleń oparta na modelu Kirkpatrick’a. /404-1/ Tabela 68. Średnia liczba godzin szkoleniowych przypadająca na pracowników Średnia liczba godzin szkoleniowych przypadająca na: pracownika 10,19 kobiety 13,00 mężczyzn 9,36 kierownictwo 12,54 na pracowników niższych szczebli 9,61 Źródło: Spółka Zaplanowane na 2020 roku działania szkoleniowo-rozwojowe w Grupie LOTOS stanowiły odpowiedź na opracowane przez organizację na lata 2017-2022: wizję, cele strategiczne i wynikające z nich inicjatywy Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 190 rozwojowe. Ważnym źródłem informacji były zadania i cele rozwojowe stawiane pracownikom podczas przeprowadzonej w 2019 roku oceny okresowej. Planowane inicjatywy miały w założeniu służyć: podwyższaniu kompetencji pracowników w kierunku ich dopasowania do wymogów realizacji strategii, identyfikacji talentów w organizacji i wzmacnianiu ich silnych strony, rozpowszechnianiu wiedzy eksperckiej oraz wzrostowi poziomu zaangażowania i satysfakcji z pracy. Powodem spadku średniej liczy godzin szkoleniowych w 2020 roku (w porównaniu z rokiem 2019) była pandemia COVID-19 oraz będące jej konsekwencją ograniczenia co do możliwości kontaktu bezpośredniego, niezwykle istotnego w kontekście rozwoju, jak również zrozumiała zmiana priorytetów. Ograniczono zarówno skalę organizowanych szkoleń oraz ich formę. W Grupie Kapitałowej LOTOS oceny kompetencji pracowników i realizacji celów rozwojowych dokonujemy podczas oceny okresowej. Wspomniany wcześniej SOOP to źródło cennych informacji o realizacji celów zawodowych i rozwojowych oraz poziomie kompetencji i potrzebach szkoleniowych w całej firmie. Średnie oceny kompetencji pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS wyniosły 4,54 (w skali 1-5). Oznacza to, że wymogi związane z daną kompetencją w pełni spełniają oczekiwania. Wyniki pokazują też wysoki stopień realizacji celów zawodowych – średnia ocen wyniosła 84% i rozwojowych, gdzie średnia dla wszystkich spółek wyniosła 81%. /404-3/ W 2020 roku w ocenie w ramach SOOP wzięło udział 91% kobiet i 97% mężczyzn spośród wszystkich upoważnionych do tego pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS. W Grupie LOTOS S.A. proces oceny okresowej za rok 2020 został przeprowadzony wg zmienionych zasad (odmiennych od pozostałych spółek Grupy Kapitałowej LOTOS). Od 2020 roku po raz pierwszy ocena pracownicza łączy się z systemem premiowania pracowników i zastępuje dotychczasowy System Okresowych Ocen Pracowniczych oraz Kwartalną Nagrodę Motywacyjną. Pracownicy pełniący funkcje zarządcze i kierownicze będą oceniani na podstawie realizacji indywidualnych celów rocznych, natomiast pozostali na podstawie oceny trzech postaw – współpraca w zespole, jakość i terminowość oraz inicjatywa. Ocena zakończy się w połowie marca 2021 roku, a jej wyniki nie będą porównywalne do danych z lat poprzednich i danych z pozostałych spółek. Informacje dotyczące nowych ocen okresowych zostaną zaraportowane w kolejnym roku. 13.5.8 Wolontariat pracowniczy W Grupie Kapitałowej LOTOS wolontariat pracowniczy działa od wielu lat. Pracownicy-wolontariusze świadczą prace na rzecz społeczności lokalnych, wykorzystując swój czas, wiedzę oraz umiejętności. W ramach programu pracownicy mogą m.in. ubiegać się o dofinansowanie swoich projektów. W 2020 roku wolontariusze uczestniczyli w różnorodnych przedsięwzięciach. Ponad 100 pracowników zaangażowało się w przygotowanie świątecznych paczek dla dzieci oraz seniorów z ubogich rodzin w ramach corocznej inicjatywy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Gdańsku. Po raz kolejny zorganizowane zostały również zbiórki ciepłych ubrań dla osób ubogich i potrzebujących, będących w trudnej sytuacji materialnej, w ramach lokalnej akcji „Zupa na Monciaku”. Wolontariusze Grupy LOTOS zaangażowali się w również ogólnopolską akcję Caritas „Tornister Pełen Uśmiechów”. Jej celem było wsparcie dzieci z potrzebujących rodzin u progu nowego roku szkolnego. Zebrane artykuły szkolne trafiły m.in. do dzieci i młodzieży z domów dziecka, domów samotnej matki i dziecka oraz świetlic socjoterapeutycznych. Już po raz trzeci w Grupie Kapitałowej LOTOS na przełomie listopada i grudnia 2020 roku odbyła się akcja „Szlachetna Paczka”. Do akcji przyłączyło się blisko 60 pracowników. Pracownicy zaangażowali się też w działania służące społeczności lokalnej w dobie pandemii koronawirusa. W połowie kwietnia wolontariusze Spółki dołączyli do sztabu kryzysowego Caritas, sortując i rozwożąc żywność do osób najbardziej potrzebujących, odizolowanych od społeczności, a także zaangażowali się też w ogólnopolską akcję wsparcia seniorów dołączając do Solidarnościowego Korpusu Wsparcia Seniorów ( → www.wspierajseniora.pl). Z inicjatywy LOTOS Lab pracownicy-wolontariusze rozpoczęli szycie maseczek ochronnych. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 191 13.5.9 Etyka i przeciwdziałanie korupcji /102-16/ Wartości i Kodeks Etyki Grupa Kapitałowa LOTOS prowadzi biznes w sposób etyczny, przestrzegając norm we wszystkich obszarach działalności. Firma przyjęła system wartości, który u swoich podstaw ma szacunek dla potrzeb społeczeństwa oraz środowiska naturalnego. Cztery naczelne wartości społeczne Grupy Kapitałowej LOTOS Program Etyczny Skuteczne i etyczne zarządzanie kulturą organizacyjną w Grupie Kapitałowej LOTOS jest możliwe dzięki Programowi Etycznemu. Jest to fundament działań Grupy, który buduje wartość dla naszych pracowników i interesariuszy zewnętrznych. W skład Programu etycznego wchodzą: o kodeks etyki, o rzecznik ds. etyki, o kanały zgłoszeniowe naruszeń kodeksu, o edukacja pracowników, o łatwa komunikacja. Kodeks Etyki zawiera zasady i opisuje system wartości etycznych Firmy, którymi pracownicy powinni kierować się w pracy i w relacjach z kluczowymi grupami interesariuszy. Naruszenia Kodeksu Etyki są zgłaszane i rozpatrywane przez Rzecznika ds. etyki. Stoi on na straży przestrzegania Kodeksu w Grupie Kapitałowej LOTOS. Rzecznik ds. etyki jest do dyspozycji każdego pracownika i kontrahenta Grupy Kapitałowej LOTOS. Dostępne formy kontaktu z Rzecznikiem: o bezpośrednie spotkanie w porze dogodnej dla pracownika, umówione wcześniej przez telefon, o rozmowa telefoniczna lub nagranie wiadomości dla Rzecznika (nr tel.+48 58 308 80 70), o przesłanie e-maila na adres: → liniaetyki@grupaLOTOS.pl, o wypełnienie formularza zgłoszenia na stronie: → www.lotos.pl, o wysłanie pisma ze zgłoszeniem pocztą tradycyjną. Grupa LOTOS prowadzi działalność zgodnie ze Zbiorem Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW. Spójność z tymi zasadami pozwala budować kulturę etyczną firmy, co przekłada się na kształtowanie relacji z otoczeniem rynkowym i stanowi istotny element budowania pozycji rynkowej. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 192 Przeciwdziałanie korupcji, nadużyciom i konfliktom interesu Poprzez efektywne zarządzanie ryzykiem potencjalnych nadużyć, minimalizowane są możliwości ich wystąpienia. Dodatkowo w razie ewentualnej materializacji tego ryzyka zapewnione jest niezwłoczne podjęcie działań zmierzających do natychmiastowego wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, ograniczenia szkodliwych skutków jej wystąpienia, powrotu organizacji do sytuacji pożądanej oraz eliminacji ponownego wystąpienia podobnych zdarzeń w przyszłości. /205-3/ W 2020 roku w Grupie Kapitałowej LOTOS nie stwierdzono przypadków wystąpienia korupcji. Kontakt w sprawie nadużyć Interesariusze mogą zgłaszać wszelkie podejrzenia dotyczące nieprawidłowości i/lub nadużyć, poprzez zdefiniowane i udostępnione kanały komunikacji. W 2020 roku zaktualizowano kanały powiadamiania w przypadku wystąpienia uzasadnionych podejrzeń popełnienia nadużycia przez kierownictwo, pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS oraz dostawców, wykonawców lub innych podmiotów związanych biznesowo z Grupą Kapitałową LOTOS. Zgłoszeń można dokonywać za pośrednictwem kilku kanałów: o rozmowa telefoniczna lub nagranie wiadomości (numer telefonu +48 504 181 048); o przesłanie wiadomości e-mail na adres: zawiadomienia@grupalotos.pl; o wypełnienie formularza zgłoszeniowego zamieszczonego → na stronie internetowej; o skierowanie pisma na adres: Szef Biura Kontroli Wewnętrznej, Grupa LOTOS S.A., ul. Elbląska 135, 80-718 Gdańsk, Polska. Informacje otrzymane za pośrednictwem powyższych kanałów kierowane są bezpośrednio do Szefa Biura Kontroli Wewnętrznej i poddawane wyjaśnieniu w trybie postępowania sprawdzającego lub kontrolnego. Umożliwiono również kierowanie powiadomień o podejrzeniu wystąpienia nadużycia pracownikom Grupy Kapitałowej LOTOS za pośrednictwem platformy intranetowej → www.lotostrada.pl w subserwisie „Przeciwdziałanie nadużyciom w Grupie Kapitałowej LOTOS”. W Grupie Kapitałowej LOTOS nie ma przyzwolenia na żaden rodzaj nadużyć. Grupa LOTOS należy m.in do globalnej inicjatywy United Nations Global Compact Call to Action on Anti-Corruption, jednoczącej biznes w walce z wszelkimi przejawami korupcji. Polityka Przeciwdziałania Nadużyciom oraz inne antykorupcyjne regulacje wewnętrzne znane są wszystkim pracownikom spółek należących do Grupy Kapitałowej LOTOS. Każdy nowo przyjmowany pracownik w ramach szkoleń, otrzymuje m.in. informacje dotyczące tych regulacji oraz odpowiedzialności wynikającej z ich nieprzestrzegania. Dodatkowo w trakcie trwania stosunku pracy wielokrotnie są one przypominane. Szkolenia pracowników W związku z pandemią COVID-19 Biuro Kontroli Wewnętrznej dostrzegając bariery i ograniczenia w zakresie szkolenia stacjonarnego w obszarze nadużyć przygotowało szkolenia dla pracowników Grupy Kapitałowej LOTOS w platformie e-learningowej. Wszyscy pracownicy Grupy LOTOS S.A. mieli za zadanie zapoznać się z obowiązkowym szkoleniem oraz zaliczyć test wiedzy z dziedziny przeciwdziałania nadużyciom. Szkolenia adaptacyjne w 2020 roku również zmieniły swoją formułę. Stacjonarnie odbyło się jedno szkolenie przeprowadzone przez Biuro Audytu Wewnętrznego (NA) (przeszkolono łącznie 31 osób z: Grupy LOTOS, LOTOS Paliwa i LOTOS Lab), a kolejnych spotkań nie planowano z uwagi na obostrzenia związane z pandemią COVID-19. W miejsce szkoleń tradycyjnych przygotowano szkolenie adaptacyjne wprowadzone w wersji online. W Grupie LOTOS S.A. ścieżkę adaptacyjną w wersji on-line w ub. roku ukończyło 75 pracowników (łącznie 106 osób). Wszyscy pracownicy Grupy LOTOS S. A. oraz spółek zależnych zostali także zobligowani do zapoznania się z nową Polityką Grupy Kapitałowej LOTOS w zakresie zapobiegania nadużyciom. Jednocześnie wszyscy partnerzy biznesowi organizacji w 2020 roku zostali poinformowani o polityce i procedurach antykorupcyjnych organizacji. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 193 /205-2/ Tabela 65 Odsetek pracowników przeszkolonych w zakresie polityk i procedur antykorupcyjnych organizacji Liczba pracowników i członków organów zarządzających, których poinformowano o polityce i procedurach antykorupcyjnych Liczba członków organów zarządzających 11 Liczba nowych członków organów zarządzających, którzy zostali poinformowani 2 Liczba nowych pracowników, którzy zostali poinformowani 75 Źródło: Spółka W 2020 roku nie odnotowano przypadku, który uzasadniałby zwolnienia pracownika Grupy Kapitałowej LOTOS z powodu korupcji. Realizowane w organizacji działania służące zapobieganiu i wykrywaniu nadużyć postrzegane są jako skuteczne. Przyczyniają się do tego m.in. następujące działania: o wdrożenie Polityki Grupy Kapitałowej LOTOS w zakresie zapobiegania nadużyciom, realizację postępowań wyjaśniających (w przypadku zgłoszonych podejrzeń nadużyć) oraz implementację mechanizmów ograniczających ryzyko nadużyć; o zdefiniowanie Karty Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, zarządzanie i monitorowanie tego ryzyka, a także plan jego ograniczania oraz postępowania w razie materializacji; o stosowanie w zapytaniach ofertowych oraz umowach klauzul CSR (w tym klauzuli antykorupcyjnej); o utworzenie nowego stanowiska Koordynatora ds. Zapobiegania Nadużyciom; o funkcjonowanie w strukturach Grupy Kapitałowej LOTOS Działu Weryfikacji Kontrahentów oraz Biura Kontroli Wewnętrznej; o nałożenie na wszystkie spółki Grupy Kapitałowej obowiązku weryfikacji kontrahentów zgodnie ze zdefiniowaną procedurą, o przeprowadzenie szkoleń z zakresu przeciwdziałania nadużyciom w Grupie. Biuro Weryfikacji Kontrahentów weryfikuje kontrahentów, w celu przedstawienia rekomendacji do nawiązania lub kontynuowania umowy w oparciu m.in. o zapisy Polityki Grupy Kapitałowej LOTOS w zakresie zapobiegania nadużyciom. /205-1/ W 2020 roku pod względem ryzyka występowania zdarzeń korupcyjnych oceniono wszystkie spółki Grupy Kapitałowej LOTOS. /206-1/ Dzięki etycznemu i zgodnemu z najwyższymi standardami postępowaniu, w takich obszarach jak komunikacja marketingowa, reklama, sprzedaż, czy obecność na rynku, w 2020 roku nie zostały podjęte kroki prawne wobec Grupy Kapitałowej LOTOS z powodu naruszeń zasad wolnej konkurencji oraz praktyk monopolistycznych. Procedury należytej staranności W Grupie Kapitałowej LOTOS (w zależności od zakresu działalności spółki i jej potrzeb) stosowane są procedury należytej staranności zgodne ze standardami i normami, w ramach wdrożonych systemów zarządzania: o PN-EN ISO 9001:2015 – Systemy zarządzania jakością; o PN-EN ISO 14001:2015 – Systemy zarządzania środowiskowego; o PN-ISO 45001:2018 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy; o PN-EN ISO 27001:2017 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji; o PN-EN ISO 22301:2014 – Systemy zarządzania ciągłością działania; o PN-EN ISO 50001:2018 – Systemy Zarządzania Energią; o PN-ISO 31000:2018 – Zarządzanie Ryzykiem; o Wewnętrzny System Kontroli; Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 194 o AQAP 2110 – Wymagania NATO dotyczące zapewnienia jakości w projektowaniu, rozwoju i produkcji. 13.5.10 Etyczny łańcuch dostaw Działalność Grupy Kapitałowej LOTOS wpływa na wiele aspektów społecznych i środowiskowych, dlatego dba ona o to, by łańcuch dostaw, od poszukiwania i eksploatacji złóż, przez produkcję, po sprzedaż gotowych produktów i usług, był odpowiedzialny. Grupa Kapitałowa LOTOS wspiera budowanie wartości w całym łańcuchu dostaw poprzez: o dążenie do efektywnego wykorzystania aktywów w całym łańcuchu wartości, o aktywne zarządzanie szansami i ryzykami, o tworzenie innowacji technologicznych podnoszących konkurencyjność na rynku, o usprawnianie procesów zapewniające bezpieczeństwo ludzi i środowiska naturalnego. W 2020 roku w ramach systemu zarządzania ryzykiem nie odnotowano ryzyk wystąpienia przypadków pracy przymusowej ani pracy dzieci oraz ryzyka naruszeń prawa do wolności zgromadzeń lub założeń układów zbiorowych w łańcuchu dostaw. Analizy dotyczące tych ryzyk są prowadzone przez Grupę Kapitałową LOTOS na podstawie dostępnych informacji i potencjalnych zgłoszeń zgodnie z przyjętymi zasadami zarządzania ryzykiem. /OG13/ W 2020 roku Grupa LOTOS zarejestrowała trzynaście zdarzeń związanych z bezpieczeństwem procesowym. Osiem z nich zostało rozpoznanych we wczesnej fazie przypadków (zaliczane do kategorii Tier 2), co pozwoliło na szybkie działanie i zapobiegnięcie przekształceniu się w zagrożenie pierwszego stopnia. 5 zdarzeń zaliczonych zostało do kategorii Tier 1, tj. zagrożeń pierwszego stopnia. By zapobiec w przyszłości wystąpieniu zidentyfikowanych zdarzeń związanych z bezpieczeństwem procesowym, prowadzimy liczne działania: o prace komisji poawaryjnych, w ramach których analizowane są przyczyny zdarzenia oraz wypracowywane rekomendacje mające na celu nie dopuścić do ponownej awarii; o przeszkolenie kadry inżynieryjnej z zakresu badania przyczyn źródłowych zdarzeń awaryjnych; o okresowe szkolenia pracowników produkcyjnych z zakresu bezpieczeństwa procesowego; o wdrożenie transparentnego procesu zarządzania zmianą, kładącego nacisk na analizę zagrożeń oraz potwierdzenie bezpiecznego wprowadzenia zmiany; o okresowe przeglądy poprawności składowania materiałów niebezpiecznych; o okresowe przeglądy poprawności zezwoleń na prace oraz rejestru wejść na instalacje produkcyjne; o informowanie pracowników o zdarzeniach niebezpiecznych w formie alertów bezpieczeństwa, przypominających m.in. o obowiązujących procedurach; o przygotowania organizacyjne do cyklicznego monitorowania położenia odcięć procesowych krytycznych dla bezpieczeństwa instalacji; o rozpoczęcie regularnych analiz zagrożeń HAZOP na krytycznych instalacjach produkcyjnych. 13.6 O raporcie /102-48/ /102-49/ /102-54/ /102-56/ /103-1/ Oświadczenie niefinansowe zostało sporządzone zgodnie z GRI Standards w wersji Core oraz z Ustawą o Rachunkowości (art. 49b oraz art. 55 ust 2b-2e). W niniejszym raporcie zmianę wobec poprzednich lat stanowi zastosowanie wybranych wskaźników GRI w wersji z 2018 roku (wcześniej wersja z 2016 roku). W raporcie uwzględnione zostały również wytyczne TCFD (Task Force on Climate-related Financial Disclosures) na temat raportowania kwestii środowiskowych. W raporcie nie zostały dokonane żadne korekty względem zawartości poprzednich raportów. Raport nie został poddany zewnętrznej weryfikacji. /102-50/ /102-51/ /102-52/ Niniejszy raport zawiera informacje dotyczące okresu od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 roku. Poprzednie oświadczenie na temat informacji niefinansowych Grupy LOTOS i Grupy Kapitałowej LOTOS zostało opublikowane w dniu 12 marca 2020 r. Grupa LOTOS sporządza raporty na temat informacji niefinansowych w cyklu rocznym. /102-3/ Korespondencję należy kierować na adres głównej siedziby Spółki: Grupa LOTOS S.A., ul. Elbląska 135, 80-718 Gdańsk Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 195 /102-53/ Pytania kierować można do Działu Komunikacji Zewnętrznej Grupy LOTOS S.A. na adres: → media@grupalotos.pl lub telefonicznie, dzwoniąc pod numer: (58) 308 72 29. 13.6.1 Istotność informacji niefinansowych /102-46/ W celu dokonania wyboru wskaźników przeprowadzona została analiza istotności uwzględniająca zarówno opinie interesariuszy zewnętrznych, jak i wewnętrznych. W oświadczeniu uwzględniono tematy szczególnie ważne dla otoczenia firmy. Interesariusze spółki wypełnili ankiety online. Ankieta pozwoliła wskazać tematy szczególnie ważne dla poszczególnych grup. Tematy najwyżej ocenione przez interesariuszy zostały uwzględnione w treści raportu. Udział w ankiecie wzięło blisko 200 przedstawicieli pracowników, partnerów biznesowych, analityków, mediów, ośrodków naukowych. Dodatkowe informacje na temat działalności biznesowej, wyników finansowych oraz działań społecznych i środowiskowych Grupy Kapitałowej LOTOS udostępniane są na stronie internetowej → www.lotos.pl oraz → www.odpowiedzialny.lotos.pl /102-40 Mapa interesariuszy LOTOS OTOCZENIE RYNKOWE wykonawcy i podwykonawcy dostawcy odbiorcy i klienci partnerzy biznesowi OTOCZENIE SPOŁECZNE społeczności lokalne organizacje pozarządowe administracja rządowa firmy konkurencyjne OTOCZENIE WEWNĘTRZNE Rada Nadzorcza Rada Pracowników jednostki samorządu terytorialnego organizacje branżowe i instytucje międzynarodowe GRUPA KAPITAŁOWA LOTOS spółki grupy kapitałowej organizacje związkowe Instytuty naukowo- badawcze i ośrodki edukacyjne organizacje kontrolne i monitorujące pracownicy organizacje pracodawców uczestnicy rynku kapitałowego potencjalni pracownicy środowisko przyrodnicze media Źródło: Spółka Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 196 13.6.2 Zgodność raportu Tabela 69. Zgodność z Ustawą o Rachunkowości Wymóg Ustawy o Rachunkowości Rozdział Model biznesowy (Art. 49b ust. 2 pkt 1) 13.2.1. Kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności (Art. 49b ust. 2 pkt 2) 13.1. Polityki w obszarach niefinansowych i ich rezultaty (Art. 49b ust. 2 pkt 3): - obszar środowiskowy 13.3. - obszar pracowniczy 13.5 - obszar społeczny 13.4. - obszar praw człowieka 13.4.7. - obszar przeciwdziałania korupcji 13.5.9. Procedury należytej staranności (Art. 49b ust. 2 pkt 4) 13.5.9 Istotne ryzyka niefinansowe i sposób zarządzania nimi (Art. 49b ust. 2 pkt 5) 13.3.3. Źródło: Spółka Tabela 70. Zgodność z Rekomendacjami TCFD Rekomendacje TCFD Rozdział ŁAD KORPORACYJNY Opis nadzoru zarządu nad ryzykami i szansami związanymi z klimatem. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu Opis roli kadry zarządzającej w procesie oceny i zarządzania ryzykami oraz szansami związanymi z klimatem. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu STRATEGIA Opis ryzyk i szans związanych z klimatem, które organizacja zidentyfikowała w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Opis wpływu ryzyk i szans związanych z klimatem na działalność biznesową, strategię i finanse organizacji. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Opis odporności modelu biznesowego i strategii organizacji w różnych scenariuszach związanych z klimatem (w tym w scenariuszu uwzględniającym wzrost średnich temperatur o dwa lub mniej stopni Celsjusza). Zagadnienie nieraportowane ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Opis procesów identyfikacji i oceny ryzyk związanych z klimatem. 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 197 Rekomendacje TCFD Rozdział Opis procesów zarządzania ryzykami związanymi z klimatem. 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Opis sposobu integracji procesów identyfikacji, oceny i zarządzania ryzykami związanymi z klimatem w ramach ogólnego zarządzania ryzykiem w organizacji. 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu WSKAŹNIKI I CELE Wskaźniki wykorzystywane przez organizację do oceny ryzyk i szans związanych z klimatem zgodnie ze strategią i procesami zarządzania ryzykiem. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu Emisje gazów cieplarnianych w zakresach 1, 2 i, jeśli ma to znaczenie, 3 oraz opis powiązanych z nimi ryzyk. 13.3.3 Szanse i ryzyka związane ze zmianami klimatu 13.3.5 Emisje do atmosfery Opis wyznaczonych przez organizację celów służących zarządzaniu ryzykami i szansami związanymi z klimatem oraz wyniki realizacji tych celów. 13.3.2 Podejście do zmian klimatu Źródło: Spółki /102-55/ Indeks wskaźników GRI Kategoria wskaźnika Wskaźnik Opis Rozdział GRI 102: Wskaźniki podstawowe 1. Profil Organizacji 102-1 Nazwa organizacji 13.2. 13.2.1. 102-2 Aktywność, marki, produkty i usługi 13.2.1. 13.2.2. 102-3 Lokalizacja siedziby 12.2. 13.6. 102-4 Lokalizacje operacji 13.2.1. 13.2.2. 102-5 Forma własności i struktura prawna 13.2. 102-6 Obsługiwane rynki 13.2.1. 13.2.2. 102-7 Skala operacji 13.2.1. 13.2.2. 102-8 Informacje o pracownikach i innych świadczących pracę 13.5.2. 102-9 Łańcuch dostaw 13.2.3. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 198 Kategoria wskaźnika Wskaźnik Opis Rozdział 102-10 Znaczące zmiany w organizacji łańcucha dostaw 13.2.3. 102-12 Uczestnictwo w zewnętrznych inicjatywach 13.4.8. 102-13 Członkostwo w organizacjach 13.4.8. 2. Strategia 102-14 Oświadczenie najwyższych struktur zarządczych 13.2.5. 102-15 Kluczowe czynniki wpływu, ryzyka oraz szanse 13.2.4. 13.2.5. 3. Etyka i spójność 102-16 Wartości, zasady, standardy i normy postępowania 13.5.9. 4. Zarządzanie 102-18 Struktura zarządcza 13.2.6. 102-19 Organy delegujące 13.2.6. 102-20 Organy zarządcze odpowiedzialne za obszary ESG 13.2.6. 102-22 Skład najwyższych ciał zarządczych 13.2.6. 102-23 Przewodniczący najwyższego organu zarządczego 13.2.6. 102-24 Procedury wyboru najwyższych organów zarządczych 13.2.6. 102-26 Rola wyższego kierownictwa w ustalaniu wartości i definiowaniu strategii oraz celów 13.2.5. 102-28 Metody oceny skuteczności najwyższych struktur zarządczych 13.2.6. 5. Zaangażowanie interesariuszy 102-40 Lista grup interesariuszy 13.6.1. 102-41 Negocjacje przy układach zbiorowych 13.5.6. 102-43 Podejście do zaangażowania interesariuszy 13.4. 13.4.3. 6. Praktyki raportowania 102-45 Podmioty ujęte w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych 13.2.6. 102-46 Definiowanie zawartości i granic raportu 13.6.1. 102-48 Korekty informacji 13.6. 102-49 Zmiany w raportowaniu 13.6. 102-50 Okres raportowania 13.6. 102-51 Data ostatniego raportu 13.6. 102-52 Cykl raportowy 13.6. 102-53 Osoba do kontaktu 13.6. 102-54 Oświadczenie zgodności ze standardem GRI 13.6. 102-55 Indeks treści GRI 13.6.2. 102-56 Zewnętrzna weryfikacja 13.6. GRI 103: Podejście zarządcze 103-1 Objaśnienia granic raportowania 13.6. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 199 Kategoria wskaźnika Wskaźnik Opis Rozdział Podstawowe wymogi dla raportowania podejścia zarządczego 103-2 Podejście zarządcze i jego elementy 13.3.1. 103-3 Ocena podejścia zarządczego 13.3.1. GRI 201: Efektywność gospodarcza 201-1 Bezpośrednia wytworzona i dystrybuowana wartość ekonomiczna 13.1. 201-2 Skutki finansowe i dalsze ryzyka związane ze zmianą klimatu 13.3.2. 201-3 Programy określonych świadczeń oraz programy emerytalne 13.5.6. 203-2 Znaczący pośredni wpływ ekonomiczny 13.2. 205-1 Jednostki oceniane w związku z ryzykiem korupcji 13.5.9. GRI 205: Antykorupcja GRI 301: Surowce 205-2 Komunikacja i szkolenia z procedur i polityk antykorupcyjnych 13.5.9. 205-3 Potwierdzone przypadki korupcji i podjęte działania 13.5.9. 301-1 Surowce zużyte według objętości i masy 13.3.7. 302-1 Zużycie energii wewnątrz organizacji 13.3.6. 302-3 Intensywność energetyczna 13.3.6. 302-4 Redukcja w konsumpcji energii 13.3.6. GRI 303: Woda i ścieki 303-1 Interakcje z wodą jako zasobem wspólnym 13.3.9. 303-3 Pobór wody 13.3.9. GRI 304: Bioróżnorodność 303-4 Zrzut ścieków 13.3.9. 304-1 Kolizja lokalizacji operacji z obszarami cennymi pod względem bioróżnorodności 13.3.10. 305-1 Bezpośrednie emisje GHG (Scope 1) 13.3.5. GRI 305: Emisje do atmosfery Odpady 305-2 Niebezpośrednie emisje GHG (Scope 2) 13.3.5. 305-4 Intensywność emisyjna 13.3.5. 305-5 Redukcja w emisjach GHG 13.3.5. 305-6 Emisje substancji zubażających warstwę ozonową (ODS) 13.3.5. 305-7 Tlenki azotu (NOX), Tlenki siarki (SOX) i inne 13.3.5. OG6 Objętość spalonych w pochodni na wolnym powietrzu i wypuszczonych do atmosfery węglowodorów 13.3.5. OG7 Ilość powstałych odpadów wiertniczych (płuczki wiertniczej oraz zwiercin) oraz sposoby postępowania z nimi i ich utylizacji 13.3.8 307-1 Przypadki braku zgodności z normami i regulacjami w obszarze środowiskowym 13.3.1. Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 200 Kategoria wskaźnika Wskaźnik Opis Rozdział GRI 307: Compliance w obszarze środowiskowym GRI 401: Zatrudnienie 401-1 Nowi pracownicy i liczba odejść 13.5.2. 401-2 Benefity dla pracowników pełnoetatowych nie dotyczące osób świadczących pracę na innych zasadach 13.5.6. GRI 402: Zarządzanie komunikacją z pracownikami 402-1 Minimalne wyprzedzenie z jakim organizacja informuje o istotnych zmianach operacyjnych 13.5.6. GRI 403: Bezpieczeństwo w miejscu pracy 1. Podejście zarządcze 403-2 Proces identyfikacji ryzyka i zagrożeń oraz postępowania w przypadku wystąpienia incydentów 13.5.3. 403-3 Medycyna pracy 13.5.1. 13.5.3. 403-4 Zaangażowanie, konsultacje oraz komunikacja z pracownikami w zakresie BHP 13.5.3. 403-5 Szkolenia pracownicze w zakresie BHP 13.5.3. 403-6 Promocja zdrowego trybu życia wśród pracowników 13.5.3. 403-7 Zapobieganie i łagodzenie wpływów z obszaru BHP bezpośrednio związanych z charakterem działalności 13.5.3. 403-8 Osoby świadczące pracę objęte polityką BHP organizacji 13.5.3. 2.Wskaźniki szczegółowe 403-9 Wypadki w miejscu pracy 13.5.3. 403-10 Choroby zawodowe 13.5.3. 404-1 Średnia liczba godzin szkoleniowych na pracownika 13.5.7. GRI 404: Szkolenia i edukacja GRI 405: Różnorodność i równe szanse 404-2 Programy wspierające rozwój i doskonalenie umiejętności pracownika 13.5.7. 404-3 Procent pracowników otrzymujących regularne oceny skuteczności i rozwoju karierowego 13.5.7. 405-1 Różnorodność w ciałach zarządczych i wśród pozostałych pracowników 13.2.6. 13.5.4. GRI 413: Społeczności lokalne 413-1 Działania angażujące społeczność lokalną; metodologia badania wpływu; programy rozwojowe 13.4.3. GRI 416 Zdrowie i bezpieczeństwo klientów 416-1 Wpływ produktów i usług na zdrowie i bezpieczeństwo klienta 13.2.2. Integralność środków trwałych i bezpieczeństwo procesów OG13 Liczba zdarzeń dotyczących bezpieczeństwa procesów, według rodzaju działalności 13.5.10 Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy LOTOS S.A. i jej grupy kapitałowej w 2020 roku 201 Niniejsze Sprawozdanie zostało zatwierdzone do publikacji w dniu 2 kwietnia 2021 roku Prezes Zarządu Zofia Paryła Wiceprezes Zarządu ds. Produkcji i Handlu Piotr Walczak Wiceprezes Zarządu ds. Inwestycji i Innowacji Jarosław Wróbel Wiceprezes Zarządu ds. Fuzji i Przejęć Krzysztof Nowicki Wiceprezes Zarządu ds. Korporacyjnych Jarosław Wittstock