elektronik teçhizatı yükselen bir kabin içinde bulunmaktadır. Hava Kuvvetleri'nin taktik ihtiyaçları kapsamında çok etkin bir şekilde kullanılmaktadır.

Havaalanları Yer Trafik Kontrol Sistemleri

Ankara Esenboğa, İstanbul Atatürk ve Antalya Havaalanlarında zamanla artan ve riskli durumlara yol açan yerdeki araç ve uçak trafiğinin kontrol edilmesi amacıyla DHMİ tarafından ASMGCS sistemi (Advanced Surface Movement Guidance and Control System) kurulmuştur. Şirket bu projenin türn yerel işleri (anten kuleleri, teçhizat şalterleri, enerji ve fiber kablolar vs. temini, tüm sistemlerin kurulum ve entegrasyonu) yapmıştır.

TACAN Sistemleri

Askeri bir seyrüsefer sistemi olan TACAN (Tactical Air Navigation) hem sabit olarak Hava Kuvvetleri Komutanlığı Ana Jet Üs Komutanlıklarında hem de mobil ürün olarak her türlü geçici operasyonda kullanılmaktadır.

Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki türn TACAN sistemleri OYT tarafından tesis edilmiştir.

Aletli İniş Sistemleri (ILS - Intrument Landing Systems)

O YT, geçmiş dönemde gerçekleştirdiği seyrüsefer projelerinde farklı üreticilere ait ILS sistemlerinin tedarik ve entegrasyonunu gerçekleştirmiştir.

Halihazırda DHMI için:

· 5 adet ILS Sistemi tedariki Projesi
· "5 adet ILS Sistemi tedariki Projesi" iş arttırım paketi
· Sabiha Gökçen Havalimanı için 4 adet ILS Sistemi tedariki projeleri

devam ettirilmektedir.

Gerek Hava Kuvvetleri Komutanlığı gerek DHMİ tarafından bu sistemlerin düzenli olarak tedariki yapılmaktadır.

Diğer Seyrüsefer ve Havacılık Sistem Projeleri

Yaygın kullanımdaki her türlü seyrüsefer sistemleri kapsamında deneyim ve entegrasyon yeteneği sahibi olan OYT hem DHMI hem de Hava Kuvvetleri Komutanlığı'nın önümüzdeki dönemdeki her türlü seyrüsefer ve havacılık sistemi tedariki projelerini de yakında takip etmektedir.

YENİLENEBİLİR ENERJİ TEKNOLOJİLERİ

OY,T, 2015 yılı itibarıyla yenilenebilir enerji teknolojileri alanında faaliyet göstermeye başlamıştır. İlk olarak, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinde YEKDEM kapsamında İisanssız GES tesisi yatırım izni almış olan ve daha sonra (2023 yılında) OYT bünyesine katılan Onur Yenilenebilir Enerji A.Ş. ve SUN1 Yenilenebilir Enerji Üretim Ltd. Şti. için toplam 11,45 MW p kurulu güçte iki adet GES tesisi yatırımının santral sahası ve proje geliştırme hizmetlerini üstlenmiştir. Proje kapsamında ÖYT, yatırım finansmanı sağlanması da dahil olmak üzere anahtar teslimi EPC (mühendislik, tedarik ve kurulum) hizmetlerini sağlamış ve tesisler 2018 yılı başında devreye alınmıştır.

7 4315 1814

Halihazırda sahipliği ve işletmesi OYT'de bulunan söz konusu tesislerde, Şirket bünyesinde tasarlanan ve yerli olarak geliştirilip üretilen tek eksen güneş takip sistemleri kullanılmıştır. Bu tip günes takip sistemleri, sabit açılı sistemlere oranla elektrik üretim verimi ve tesis kapasite faktörünü arazi koşullarına bağlı olarak %15-25 oranında artırmaktadır. Şirket Yenilenebilir

ONUR YÜKSER TEKNOLOJI ANONIM ŞIRKETİ Mutlukent Mahallesi 1942. Cadde No:39 06800 Unitekov Cankaya-ANKARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 2 5 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

Enerji Teknolojileri alanında ilk olarak, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinde YEKDEM kapsamında lisanssız GES tesisi yatırım izni almış olan ve daha sonra (2023 yılında) OYT bünyesine katılan Onur Yenilenebilir Enerji A.Ş. ve SUNI Yenilenebilir Enerji Üretim Ltd. Şti. için toplam 11,45 MWp kurulu güçte iki adet GES tesisi yatırımının şantral şahası ve proje geliştirme hizmetlerini üstlenmiştir. Proje kapsamında OYT, yatırım finansmanı sağlanması da dahil olmak üzere anahtar teslimi EPC (mühendislik, tedarik ve kurulum) hizmetlerini sağlamış ve tesisler 2018 yılı başında devreye alınmıştır.

Söz konusu tesislerin finansmanı Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB)'ndan sağlanmıştır. Bu kapsamda;

24.03.2017 tarihinden itibaren dilimler halinde toplam 5.000.000 USD, 6 ay ödemesiz 108 ay vadeli, ödemesiz dönemden sonra aylık taksitli proje finans kredisi kullanılmıştır. Kredi faizi LIBOR (London Inter Bank Offered Rate) +5 faiz ile kullanılmıstır.

Kredinin ikinci dilimi 28.08.2017 tarihinden itibaren dilimler halinde toplam 4.600.000 USD olarak yine, 6 ay ödemesiz 108 ay vadeli, ödemesiz dönemden sonra aylık taksitli olarak LIBOR (London Inter Bank Offered Rate) +5,75 faiz oranı ile kullanılmıştır.
GES tesisleri Şirket bünyesine katıldıktan sonra, bu krediler OYT tarafından aynı şartlar ile üstlenilmiştir.
LIBOR (London Inter Bank Offered Rate) oranlarının yayınlanmasına 30.06.2023 tarihinde son verildiği için, kredilerin faiz oranı, ABD Merkez Bankası FED tarafından açıklanan SOFR (Secured Overnight Financing Rate) oranına endekslenmis ve fiyatlama

24.03.2017 tarihinden itibaren kullanılan 5.000.000 USD için SOFR+5 olarak

28.08.2017 tarihinden itibaren kullanılan 4.600.000 USD için SOFR+5,75 olarak

belirlenmiştir.

Kullanılan kredilerden 5.000.000 USD olan dilimde, 31.12.2023 tarihi itibarıyla 1.788.989.40 USD; 4.600.000 USD olan dilimde de 1.856.883,00 USD anapara riski kalmıştır. Kredilerin 31.12.2023 tarihi itibarıyla ödenmemiş anapara riskleri toplam 3.645.872,40 USD'dir.

OYT Güneş Takip Çözümü

Güneş takip sistemleri, şebeke ölçekli güneş enerjisi üretim tesislerinde güneş enerjisinden elde edilen verimi artırır, zaman içinde maliyetleri azaltır ve GES tesisinin teknolojik rekabet gücüne ve sürdürülebilirliğine katkıda bulunur. Genel olarak güneş takip sistemleri, sabit eğimli sistemlere kıyasla daha yüksek ön maliyetler gerektirse de artan enerji çıkış kapasitesi, güneş enerisi santralinin ömrü boyunca daha düşük seviyelendirilmiş elektrik maliyetiyle (LCOE) sonuçlanır. Bu da güneş takip sistemlerini şebeke ölçeğindeki projeler için ekonomik olarak uygun ve çekici hale getirir. OYT güneş takip çözümü, PV panellerin yönünü ayarlama yeteneğiyle, gün boyunca güneşin gökyüzündeki çizgisini takip etmesini sağlayarak güneş ışığının panellere çarpma açısını optimize eder. Özellikle güneşin gökyüzünde daha düşük açılarda olduğu sabah ve öğleden sonraları güneşle daha iyi hizalanmaya olanak tanır. Bu iyileştirilmiş hizalama, daha yüksek enerji verimine yol açarak sabit kurulumlara kıyasla mevcut güneş ışığını yakalamada daha verimli olmasını sağlar. Güneş ışığına maruz kalmayı en üst düzeye çıkaran OYT güneş takip çözümü, sabit eğimli sistemlerle karşılaştırıldığında eneril üretimini arazi koşullarına bağlı olarak %15-25 oranında artırır.

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ
Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 49 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No: 81732 Mersis No: 0643004684300019

122

1 7 Maris 2024

Ayrıca, OYT güneş takip çözümü, güneş enerjisi üretiminin elektrik talebinin zirve yaptığı dönemlere göre zamansal olarak hizalanmasını geliştirmektedir. Bu, güneş enerjisi arzını en yüksek elektrik talebiyle eşleştirmeye yardımcı olduğundan ve üretilen elektriğin değerini artırdığından, şebeke ölçekli güneş enerjisi santralleri için özellikle önemlidir.

Şirket'in yeni GES yatırımları için faydalanacağı EPC yeteneğinin yanında uygulayacağı kendi günes takip çözümleri, en maliyet-etkin proje finansmanı kurmak ve en hızlı yatırım dönüş hızını yakalamak konusunda OYT'nin en büyük avantajıdır.

Santral Sahası/Proje Geliştirme, EPC ve İşletme/Bakım Yeteneği

Hem GES hem de RES proje geliştirme süreçleri dikkatlı planlamayı, çeşitli paydaşlarla iş birliğini, aynı zamanda da mevzuat ve çevresel standartlara bağlı kalmayı gerektirir. Ayrıca teknolojik gelişmelerin takibi, yenilenebilir enerji projelerinin uzun vadeli başarısına katkıda bulunmaktadır.

OYT; Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinde kendisine ait toplam 11,45 MWp kapasiteli GES tesisleri ile Kırıkkale ilinde ilişkili taraf şirketlerinden Onur Hızlı Şarj İstasyon Teknolojileri San. ve Tic. Ltd. Şti.'ne ait 15 MWp kapasiteli GES tesislerinin santral sahası ve proje geliştirme faaliyetlerini gerçekleştirmiştir. Henüz tesis inşasına başlanmamıştır. Şirket'in GES alanında sahip olduğu kabiliyetler aşağıdaki gibidir:

Santral Sahası ve Proje Geliştirme: Kaynak değerlendirmesi ve potansiyel santral sahalarının çalışılması
Teknik, ekonomik ve çevresel faktörlerin dikkate alınarak fizibilite çalışmasının yapılması
ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) süreçlerinin tamamlanması, görevli EDAŞ ve diğer devlet kurumlarından ihtiyaç duyulan izinlerin alınarak yasa ve mevzuata uygunluğunun sağlanması
Arazı edinimi
Teknoloji seçimi ve finansal modelleme
Harita, imar ve inşaat ruhsat onay süreçleri

Mühendislik, Tedarik ve İnşaat (EPC):

Mühendislik ve projelendirme hizmetleri ile TEDAŞ/TEIAŞ onay süreçleri
Proje yönetimi ve satın alma süreçleri
Santral ve ENH (enerji nakil hattı) inşaatı, kabul ve devreye alma süreçleri

Elektrik Üretim Kapasite Artışı

Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretiminde artan arz, bazı dezavantajları da beraberinde getirmektedir. Bu aralıklı ve değişken güç jeneratörleri şebekeyi her zamankinden daha fazla besledikçe, şebeke işletmecileri arz ve talebi verimli bir şekilde dengelemenin artan yüküyle mücadele etmektedir. Ayrıca, karbon emisyonlarını teşvik eden enerji yoğun sektörlerin elektrifikasyonuna yönelik çabalar ve elektrikli araçların hızla yayılması, şebeke üzerinde daha fazla baskı yaratmaktadır. Bu koşullar altında, elektrik şebekesinin talep tarafı yönetimini optimize edecek en önemli esneklik kaynağı olan enerji depolama ile yenilenebilir enerji kaynaklarına daha da fazla geçiş mümkün olabilecektir. İster şebeke ölçeğinde üretim tesisleriyle birleştirilmiş olsun ister dağıtılmış mikro şebekelerin ayrılmaz bir parçası olarak

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKET Mutlukent Mohallesi 1942 Caedo 19.0 39 0 BOD binidiov Cankaya-21.K.222 Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 : Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No.a17 I Mersis No 0643004684300019

123

1 43215 2014

hareket etsin, enerji depolama sistemlerinin yakın gelecekte elektrik sisteminin tüm seviyelerinde yoğun bir şekilde hizmet vermesi beklenmektedir. Temmuz 2022'de çıkan ve yatırımcıları enerji depolama tesisleri kurmaya teşvik eden yasayla12 birlikte yerli yenilenebilir enerji paradığmasının enerji depolama sistemlerini GES/RES tesisleriyle entegre etmeye doğru kayması beklenmektedir.

Şirket'in Faaliyet Gösterdiği Yerleşkeler

OYT, Mutlukent Mahallesi 1942nci Cadde No:39-41 Ümitköy, Çankaya-ANKARA adresinde faaliyet göstermektedir.

Toplam 2.275 m2 üzerine oturan 3.604 m2 kapalı alana sahip tesiste AR-GE Merkezi olarak faaliyet gösteren bir bina ve merkez ofis binası bulunmaktadır.

Tesis, AR-GE faaliyetlerinin yanı sıra geliştirilen ürünlerle ilgili üretim faaliyetlerinin yapıldığı alan, hammadde ve mamullerin depolama alanları, mühendislik ve yazılım hizmetlerinin verildiği alanlar, üretilen ürünlerin test edildiği alanlar ile idari ve sosyal alanlardan oluşmaktadır.

Ayrıca OYT'nin sahip olduğu Güneş Enerji Santrali (GES) tesislerinin biri Kahramanmaraş ili Türkoğlu ilçesi Kuyumcular mahallesi 245 ada 1 parselde diğeri ise Osmaniye ili, Hasanbeyli ilçesi Merkez mahallesi 325 ada 327 parselde faaliyette bulunmaktadır.

Şirket'in, merkez yerleşke için Milli ve NATO Tesis Güvenlik Belgeleri yanında Üretim Müsaade Belgeleri de bulunmaktadır.

Şirket tesisleri "Savunma Sanayii Güvenliği Yönetmeliği" kapsamında tesis güvenliği için alınması gereken fiziki önlemler, ulaşım bakımından alınması gereken fiziki önlemleri, ziyaretçiler ve güvenlik belgeleri ve onlara ilişkin denetimler ile ilgili düzenlemeler kapsamında faaliyet göstermektedir.

OYT tarafından, 5202 sayılı Savunma Sanayii Güvenliği Kanunu gereğince hazırlanmış olan Tesis Özel Güvenlik El Kitabı (TÖGEK), Savunma Sanayii Milli Güvenlik Makamı (Millî Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Genel Müdürlüğü)'nca onaylıdır.

TÖGEK aşağıdaki ilgili mevzuat, belge ve kaynaklara göre hazırlanmış ve onaylanmıştır;

1. 29 Haziran 2004 tarihli ve 5202 sayılı Savunma Sanayii Güvenliği Kanunu
1. Millî Savunma Bakanlığı Savunma Sanayii Güvenliği Yönergesi (31 Ocak 2023)
1. 004 Haziran 2010 tarihli Savunma Sanayii Güvenliği Yönetmeliği
1. 10 Haziran 2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun
1. 27 Kasım 2007 tarihli ve 2007/12937 no'lu Sabotajlara Karşı Koruma Yönetmeliği
1. 26 Temmuz 2002 tarihli ve 2427 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan "2002/4390 Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik"

Tesis içerisinde gizlilik dereceli toplantı odaları oluşturulmuş, ses ve görüntü yalıtımı yapılmıştır; bilgi güvenliği ve fiziki güvenlik üst düzeyde sağlanmaktadır.

Tesis içerisinde 7 adet kontrollü bölge oluşturulmuştur. Kontrollü Bölge-1'de Güvenlik Koordinatörü Odası, Kontrollü Bölge-2'de Proje ve Evrak Bölümü, Kontrollü Bölge-3' te Proje, Üretim ve Test/Ayar Ekibi'nin üretim-entegrasyon/bakım/onarım kapsamındaki faaliyetleri yürütülmekte olup, Kontrollü Bölge-4'te ise Test Bölümü Odası, Kontrollü Bölge-5'te

12 5 Temmuz 2022 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan Kanun'un 56ncı maddesi; ONUR YÜKSEK TEKKUBE65FFRIAAAFFS9:ARPHtr/eskiler/2022/07/20220705-1.pdf

Mullukent Mallel esi 1942. Cadde 1.5 33 06800 Umitady Cankaya-ANK 2 Q 4 Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 312 312 51 5 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Siz :: 0.81752 Morsis No: 0643004684300019

1 First 2014

Donanım Odası, Kontrollü Bölge-6'da Sistem Odası-1, Kontrollü Bölge-7'de Sistem Odası-2 yer almaktadır.

Sirket'te çalışan tüm personele de güvenlik konuşunda brifing verilmekte ve takibi yapılmaktadır.

Avrıca, 27/07/2023 tarihli Özel Güvenlik İzin Belgesi mevcuttur.

SIIRA	BİRİM	DRKCEK	KADIN	TOPLAM
	Yönetim Kurulu Üyeleri ve CEO	5		5
2	SHS Mühendislik & Programlar GMY	14	12	26
3	ADY Mühendislik & Programlar GMY	24	8	32
4	Uretim & ELD GMY	29	5	34
5	Yenilenebilir Enerji ve Diğer	5	2	7
6	Mali & İdari İşler GMY		17	35
7	Insan Kaynakları Direktörlüğü	1	4	5
	IKOPLAM	વેરિ	48	144

Merkez ofislerdeki nersonel

OYT, iletişim, havacılık ve yenilenebilir enerji sektörlerinde faaliyet gösteren, uzmanlık alanlarında teknik altyapısını sürekli güncel tutma gayreti içerisindedir. Şirket, bünyesinde kullandığı Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımları (SAP) ve diğer kurumsal yazılım altyapıları ile operasyonel etkinliğini ve verimliliğini artırmakla kalmayıp kurumsal süreç uygulamalarıyla hem Sirket lehine fayda sağlamakta hem de çalışan bağlılığı ve mutluluğunu yükseltmeye gayret etmektedir.

Şirket içi yürütülen ürün geliştirme faaliyetleri kapsamında OYT, DO-278 geliştirme süreclerini baz almakta ve projeler kapsamında Türkiye için yüksek katma değerli ürünler tasarlanmaktadır. Ürünlerin sertifikasyon süreçleri uzman mühendislik ekipleri tarafından gerçekleştirilerek doğrulanmaktadır. Ayrıca söz konusu ürünler için endüstrisinde kabul edilen IPC ve askeri standartlarına uygun üretim yapılmasına imkân sağlayacak makine parkı, cihaz, teçhizat ve teknolojik altyapı OYT bünyesinde etkinlikle kullanılmaktadır.

Faaliyetlerin yürütülmesinde kullanılan bilgi sistemleri iş sürekliliğini sağlamak üzere yedekli bir mimaride tasarlanmıştır. Mevcut bilgisayar ağları; sahip olunan T.C. Millî Savunma Bakanlığı Tesis Güvenlik Belgesi şartlarına uygun şekilde internet, intranet ve gizli ağ olarak üç ayrık ve birbirinden izole edilmiş biçimde yapılandırılmıştır. Her üç ağın bilgi güvenliği, gizlilik derecelerine uygun olarak güncel teknolojiler kullanılarak tesis edilmiştir. Ağlar, sürekli hizmet verecek ve bilmesi gereken prensibine göre erişime müsaade edecek şekilde donanım ve yazılım tabanlı uygulamalarla yönetilmektedir. Ağlar üzerinde tutulan ve işlenen veri, veri kaybını engellemek üzere belirlenen yedekleme politikaları uyarınca periyodik olarak yedeklenmektedir.

OYT, Kurumsal Kaynak Yazılımı olarak dünya üzerinde de kendini kanıtlamış olan ve birimler online veri entegrasyonunu sağlayan SAP yazılımını kullanmaktadır. Söz konusu yazılımın devreye alınmasıyla birlikte Şirket, kurumsal altyapısını güçlendirerek dijitalleşme, verimlilik, kağıtsız ofis gibi hedeflerini gerçekleştirme doğrultusunda ilerlemektedir. Ayrıca SAP sistemine entegre olarak çalışan EBA iş akış yazılımı üzerinden evrak yönetim sistemine yönelik çalışmalar son aşamasına gelmiştir. İzin, Görev ve Personel Devam modülleri EBA yazılımında Şirket gereklerine ve yasal mevzuatlara göre düzenlenmiş ve kullanıma alınmıştır.

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKET: Homo Cal Man Illesi 1942. Cankaya-ANKARA Tel: +90 312 235 15 50 FARS! 90 312 312 312 30 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No 81732 Mersis No: 0643004684300019

rice

1 7 Maris 2024

OYT, doküman yönetim sisteminde online olarak doküman değişimi yapılmasına olanak sağlayan ve yapılan değişikliklerin versiyonların takibine imkân veren Sharepoint yazılım paketini kullanmaktadır.

ISO 9001-2015 Kalite Yönetim Sistemi sertifikasına sahip olan OYT, müşteri gereksinimlerini karşılamak amacıyla AS9100 Revision D Kalite Yönetim Standardı gereklerine uygun olarak Kalite Yönetim Sistemi'ni kurmus olup bu sistemi 2024 yılında AS9100 Kalite Yönetim Sistemi Sertifikası ile belgelendirmeyi planlamaktadır.

2024 yılında AQAP 2310 ve AQAP 2210 Standartları kapsamında denetimlere girilerek her iki sertifikanın da alınması planlanmaktadır.

OYT, Konfigürasyon Yönetimi'nde MIL-STD-973 ve EIA 649 gereklerini de karşılamaktadır.

Şirket'in ana faaliyet alanlarından biri olan savunma sektörü açısından bilgi güvenliğinin sağlanması hayati öneme sahiptir. OYT bu hassasiyetin bilinciyle bürütmekte olduğu tüm faaliyetlerde kendisine, iç ve dış paydaşlarına ait bilgi varlıklarının gizlilik, bütünlük ve erisebilirliği TS ISO/IEC 27001 standardı çerçevesinde kurduğu ve sürdürmekte olduğu Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ile sağlamayı taahhüt etmektedir.

Pazarlama

Proje bazında çalışmakta olan OYT'nin pazarlama stratejisi, bugüne kadar gerçekleştirdiği projeler ve geliştirdiği çözümler üzerine kurulmuştur. Şirket geliştirdiği ve kendine has, ihtiyaç özelinde olmakla birlikte kullanım alanı yaygın olabilecek çözümler ile iletişim ve havacılık teknolojileri projelerinden izahname dönemi olan 2021, 2022 ve 2023 yıllarında toplam 47,6 milyon USD hasılat elde etmiştir. İletişim ve havacılık teknolojileri projelerinden 2021 yılında elde edilen hasılat 15,3 milyon USD, 2022 yılında 15,1 milyon USD olmuş, 2023 yılında bu tutar 17,2 milyon USD'ye çıkmıştır.

Pazarlama stratejisi de özellikle yukarıda bahsedilen bilinirliği koruyup artırmak üzerine kurulmuştur.

İs yapılan kurumlarla yakın çalışılmakta, bu sayede ortaya çıkan ihtiyaçlar anında tespit edilebilmekte, kurumlara özel çözümler henüz talep gelmeden geliştirilebilmektedir. Kurumlarda ihtiyaç duyulabilecek geliştirmeler ve çözümler Şirket üst yönetimi ve teknik ekipler tarafından sürekli analiz edilmekte ve bu kapsamda sürekli bir faaliyet yürütülmektedir.

Şirket'in iletişim ve havacılık teknolojileri alanında yürütmüş olduğu projelerin sivil havacılık ve diğer alanlarda kullanımın artması ve söz konusu ürünlerin ticarileşmesiyle pazarlama faaliyetlerinin satışlara paralel olarak artması söz konusudur.

Şirket, bu bilinirliğini korumak ve geliştirmek için yurt içinde ve yurt dışında çeşitli etkinliklere katılmaktadır.

Yakın dönemde katılım sağlanan bazı etkinlik, çalıştay ve seminerler şöyledir:

Airspace World 2023	/ Cenevre-Isviçre	/ 08-10 Mart 2023
ATCA Tech Symposium	/ Atlantic City-ABD / 25-27 Nisan 2023
Rail Industry Show 2023	/ Eskişehir	/ 19-21 Eylül 2023
- NCIA Turkish Industry Day	/ Brüksel-Belçika	/ 17-19 Ekim 2023
- ATCA Global Conference and Expo	/ Washington-ABD	/ 31 Ekim-03 Kasım 2023
- 11. Deniz Sistemleri Semineri	/ Ankara	/ 02-03 Kasım 2023
- 1. Elektronik Harp Sempozyumu	/ Ankara	/ 6-7 Aralık 2023
NUR YÜKSEK TEKNOLOJI ANONIM SIRKET forma on Mahallesi 1942. Cacca 1.5 32	126
"We kost Cankaya - Lir. 2 2 3 Cli +90 312 235 15 50 FAKS: + 30 312 235 15 23
Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sizino: 21732		FENAUL DEN

7 Harts 2024

ONUR YÜKS Promote 0680 Tel: +90 312

Mersis No: 0543004684300019

- World ATM Congress 2022	/ Madrid	/ 21-23 Hazıran 2022
- Savunma Teknolojileri Kongresi – SAVTEK 2022 / Ankara	/ 13-15 Eylül 2022
- Hacettepe Üniversitesi Kariyer Fuarı	Ankara	/ 04-05 Mayıs 2023

Finansman Politikası

OYT'nin finansman politikası; nakit akışını ticari faaliyetlerine paralel olarak dengeli yürütmek, bilanço aktiflerinin ihtiyaç duyduğu kaynakları maliyetini göz önünde bulundurarak doğru oranda özkaynakları ile finanse etmek, yabancı kaynak kullanımında da kullanım amacına uygun, doğru vadelerde, olabilecek en iyi fiyatla ve doğru para biriminde finansman sağlamaktır. Şirket bu hassasiyetleriyle faiz riski, likidite riskini olabilecek en düşük seviyede tutmayı hedeflemektedir.

Şirket, ticari alacak tahsil sürelerini ve stok devir hızını dikkate alarak tedarik yapmaya azami özen göstermekte olup, piyasanın gerektirdiği uyumsuzluklarda kredi kullanımıyla vadeleri dengelemeye çalışmaktadır.

İletişim ve havacılık projelerinde ağırlıklı olarak proje başında ortalama %20 avans alınmakta, daha sonra projelendirme ve üretim sonrası fabrika kabullerinde ve saha kabullerinde tahsilat yapılmaktadır. Söz konusu aşamaların tamamlanma yüzdelerine yansıması proje bazında değişiklik göstermektedir. Ortalama olarak fabrika kabulü sonrası tahsilatların da %70'i gerçekleşmiş olmaktadır. Fabrika kabul aşamasına kadar geçen süreçte proje maliyetleri oluştuğu için net işletme sermayesi ihtiyacı doğmaktadır. İlgili net işletme sermayesi ihtiyacı yukarıda belirtilen prensipler dahilinde özkaynaklar ya da banka kredileri ile karşılanmaktadır.

Şirket'in finansal borçlanmayla taşıdığı faiz riski mevcuttur. Özellikle kısa vadeli değişken faizli kredilerde bu risk son dönemde Türkiye'de finansman maliyetlerinin artması ile kendisini göstermeye başlamıştır.

Şirket'in yenilenebilir enerji santrallerinin operasyonel giderleri düşük seviyede olduğu için, tesisler için net işletme sermayesi ihtiyacı duyulmamaktadır. Tesisler aylık gelirleriyle yaklaşık iki taksit kredi anapara ve faizi tutarını yedekte tutabilme kapasitesine sahiptir. Bu anlamda projeler likidite ve kur riski de taşımamaktadır.

Şirket'in bu yatırımların kredilerinde taşıdığı risk faiz riskidir. Krediler SOFR endeksli olup, USD faizlerindeki artıştan olumsuz etkilenebilmektedir. OYT'nin yatırım planındaki yeni santrallerde de aynı dengelerin korunması likidite, faiz ve kur risklerinin olabilecek en düsük seviyede tutulması Şirket finansman politikasının bir parçasıdır.

1 Faris 2024

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJÍ ANONÍM SÍRKETÍ
Hullukent Rahallesi 1942. Castóc krós 1913
Turlukent Bronallosi Cantas Cartas - 1942. Castic 400. 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No 81732 Mersis No: 0643004684300019

Bakiyeli Siparişler

Şirket'in devam etmekte olduğu ve 500.000 USD sözleşme bedeli üzerinde olan projeleri aşağıdadır:

Proje I	7.862.518 USD + 7.907.391 TL
Proje 2	5.969.066 USD
Proje 3	5 9163 12 08 D
Proje X (2024)	2.993.548 EUR
Proje 4	2.360.000 USD
Proje 30	1.750.000 USD + 10.000.000 TL
Proje 28	1.580.200 USD
Proje 25	1.124.043 USD
Proje 5	886.020 FOR
Proje 24	650.000 EUR
Proje 29	698.878 050
Proje 38	646.000 USD
Proje 33	589 227 USD

Tedarikçiler ve Ürün Tedarik Süreci

AR-GE faaliyetlerinde ve son ürünlerin oluşturulmasında kullanılan bazı ürün ve ara çözümler çeşitli yurt içi ve yurt dışı tedarikçilerden temin edilebilmektedir. Tedarikler, proje isterleri doğrultusunda yapılmaktadır. Şirket iş modeli gereği stoklu çalışmamaya gayret etmektedir.

Uretiminin OYT bünyesinde yapıldığı elektronik unsurlarda, Şirket tedarikçileriyle görüşmeler yapılarak üretime esas bileşenlerin tedarikçilerde ve yurt içinde stoklanmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda Şirket tasarım ekibi düzenli olarak kullanılan bileşenlerin muadillerini belirleyerek dünya piyasasındaki stokları da takip etmektedir.

Şirket satın alım koşullarında da kendi tahsilat yapısını dikkate almaya çalışmakta, piyasa koşullarının elverdiği ölçüde ödeme vadelerini tahsilatlarla uyumlu hale getirmeye çalışmaktadır. Ayrıca proje takvimlerinin hazırlanması ve detaylandırılması konusunda hassas olan şirket doğru zamanda alım yaparak hem projenin akışını aksatmamaya hem de finansal dengelerini korumaya çalışmaktadır.

denigelerini kotunlarının yanı sırasından birine de büyük önem verilmekte olup, minimum stok
maliyeti ve kontrollü tedarik süreci ile karlılık oranlarını artırmaya çalışmakt

Avantaj ve Dezavantajları Güçlü Yönleri

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin savunma sanayinin geliştirilmesine yönelik politikaları, destekleyici yasal çerçeve, teşvikler, vergi indirimleri, sübvansiyonlar, AR-GE destekleri ve diğer destekler

Şirket üst yönetiminin (Genel Müdür Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Seviyesi) ana faaliyet konularında uzman kişiler olması

Kalite, know-how, güvenilirlik gibi sebeplerden ötürü pazara giriş kısıtları bulunan savunma sanayii sektöründe faaliyet göstermesi, Şirket'in haberleşme ve iletişim teknolojileri alanındaki yüksek tecrübe, bilgi birikimi ve prestije sahip olması

Şirket'in iyi eğitimli, kalifiye, vasıflı iş gücüne sahip olması

ONUR YÜKSER TEKNOLOJİ ANONİM SIPKE Lotlukent phalless 1942 Caudio 1.0 33 Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 = Doganbey V.O. 643 004 6843 Tic Sic No 2175 Mersis Not 06430046843000339

· Askeri iletişim ve haberleşme sektöründe uzun soluklu deneyimler neticesinde yaratmış olduğu bilgi birikimi ve tecrübe
· İhtiyaca yönelik özgün ürünler tasarlanması, geliştirilmesi ve entegrasyonu
· Savunma sanayine yönelik ihtiyaçlara binaen üretilen ürün ve hizmetlerin, ticarileşme potansiyeli, üretilen yüksek kaliteli iletişim ve haberleşme sistemlerinin savunma sanayii dışında, sivil havacılık, deniz işletmeciliği (limancılık faaliyeti), gernilerdeki iletişim sistemleri, kamu kurumlarında kullanılarak ticarileşme potansiyeli
· Katma değeri yüksek ürün ve hizmet üretebilmesi dolayısıyla, yüksek kar marjlarıyla faaliyet göstermesi
· Geliştirilen ürünlerin çift kullanımlı olması sayesinde hem sivil hem de savunma sanayine hizmet vermekte ve sektörlerdeki dönemsel dalgalanmalardan asgari etkilenmektedir.

Fırsatlar

· Hem global hem de yerel talep kompozisyonunun gün geçtikçe genişlemesi
· Taleplerin küresel bazda nicelik olarak büyümesi
· Stratejik nedenler ile yerli üretime desteklerin artması
· Yenilenebilir enerji ve depolu elektrik üretim tesislerinin kurulum maliyetlerinin düşüş eğiliminde olması
· Enerji ihtiyacının yıllar itibarıyla artması

Zayıf Yönler

· Kalifiye insan kaynağı açığı
· Teşvik ve destek programlarının yetersiz kalması
· Enflasyona bağlı olarak yerli girdi maliyetlerindeki artış
· Projelerin nakit akışları nedeniyle oluşan net işletme sermayesi ihtiyacı
· Enerji projeleri finansmanının değişken faizli yapılması
· Bankacılık düzenlemeleri gereği finansmana ulaşımdaki zorluklar ve finansman maliyetlerinin artması

Tehditler

Kalifiye insan kaynağının yurt dışına göçünün artmış olması
Gelişmiş ülkelerdeki AR-GE faaliyetlerinin daha hızlı ilerlemesi
Döviz kuruna duyarlılık
Faiz oranları ve enflasyona duyarlılık

7.1.2. Araştırma ve geliştirme süreci devam eden önemli nitelikte ürün ve hizmetler ile söz konusu ürün ve hizmetlere ilişkin araştırma ve geliştirme sürecinde gelinen aşama hakkında ticari sırrı açığa çıkarmayacak nitelikte kamuya duyurulmuş bilgi:

OYYa askeri ve sivil alanlarda ses ve veri haberleşmesi konularında dünya çapında rekabet gücü olan bir AR-GEFFI 129 Mulluken Mahallesi 1942. Cadde No:39 Obson Donitkov Cankaya - ANKARA 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 7 May's 2024

sürdürmek hedefiyle gerek yazılım gerek donanım gerekse de sistem çözümlerinde yeni nesil teknolojilerin araştırma, geliştirme ve uygulamalarına büyük önem ve öncelik vermekte, AR-GE/ÜR-GE alanlarına sürekli ve artan şekilde yatırım yapmaktadır. Bunun doğal neticesi olarak OYT ürün aileleri en son teknoloji uygulamalarını içerecek şekilde her geçen gün gelişmektedir.

Günümüz uygulamalarının ve küresel rekabet ortamının en büyük ayırt edici özelliklerinden biri de uluslararası standartlara uyumdur. OYT gibi teknolojinin en önünde koşmak zorunda olan şirketler açısından bu zorunluluk, henüz standardı bile oluşturulmamış alanlarda küresel trendlerin ve gelişen kullanıcı ihtiyaçlarının yeni nesil ürünlere ve çözümlere daha analiz ve tasarım aşamalarından indan inin yansıtılması ve ve uluslararası standart çalışmalarının/hazırlıklarının takibi ve çalışmalara yansıtılması gereğini doğurmaktadır. Bu nedenle, OYT bünyesinde geliştirilen ürünlerin hedeflerinden biri de gelecekteki rekabet ortamlarına ve standartlara uyum açısından da azami şekilde hazır olmaktır.

Yeni nesil ürün ve teknoloji aileleri açısından bir diğer değerlendirme ölçütü ise, yine uluslararası geçerliliği olan süreçlerin uygulanması ve sertifikasyon çalışmalarıdır. OYT, bütün süreçlerini AR-GE/ÜR-GE faaliyetlerinde de uygulamakta olup, yeni nesil birçok ürününün uluslararası anlamda bilgi güvenliğine esas olarak kabul edilen "Evaluation Assurance Level -EAL" sertifikasyonuna sahip olmasını hedeflemektedir.

OYT, AR-GE/ÜR-GE faaliyetlerindeki yatırım yükünü azaltmak amacıyla çeşitli destek programlarından faydalanmış ve faydalanmaktadır. TÜBİTAK TEYDEB 1501 destek programı kapsamında bugüne kadar birçok proje için destek alınmış ve ilgili projeler başarı ile tamamlanmıştır. Önümüzdeki dönemlerde ise, TÜBİTAK SAYEM destek programı başta olmak üzere, özellikle Avrupa Birliği uluslararası destek programlarına da başvuru yapılması planlanmaktadır. Bu sayede, AR-GE/ÜR-GE faaliyetlerindeki özkaynak kullanımının azaltılması ve kritik teknolojilere daha kolay erişim hedeflenmektedir.

OYT AR-GE Merkezi'nde yürütülmekte olan projelerden bazıları aşağıda bilgi amaçlı olarak paylaşılmıştır.

Proje Proje Faydalı Tamamlamma Proje Bitis No Finansman Şekli Başlangıç Proje Adı Ömür (Yıl) Türü Orant Tarihi 1 7 Naris 2014 Tarihi AR-GE Entegre Taktik Görev 5 Özkaynak 90% 1 Mart 2021 Aralık 2024 Merkezi Sistemi (ITMS) AR-GE Yeni Nesil Telsiz-IP 5 Özkaynak 2 30% Evlül 2023 Haziran 2024 Merkezi Cevirici Yeni Nesil AR-GE Özkaynak 3 Güçlendirilmiş Telsiz-5 98% Mayıs 2022 Aralık 2024 Merkezi IP Cevirici AR-GE IP-Tabanlı Güvenli Özkaynak + 10 80% Mayıs 2020 Haziran 2024 TÜBİTAK Merkezi Operator Ses Gecidi IP-Tabanlı Ses AR-GE Haberlesme Sistemleri 10 Özkaynak 50% Kasım 2022 Aralık 2024 Merkezi Güvenlik Uygulamaları IP-Tabanlı Ses AR-GE Haberleşme Sistemleri 10 Özkaynak 20% Ašustos 2023 Aralık 2024 6 Merkezi İçin Oturum Denetleyicisi AR-GE Yeni Nesil Geniş-Bant 7 10 Özkaynak 30% Nisan 2023 Haziran 2025 Merkezi Haberlesme Sistemi Sunucusuz Ses ve Veri AR-GE 8 5 Özkaynak 0% Kasım 2023 Aralık 2024 Haberlesme Sistemi Merkezi Yeni Nesil Taktik AR-GE ਵ Özkaynak 00% Aralık 2022 Aralık 2024 Yönlendirici Merkezi Acres of the controllers of the later of the later of the later of the later of the later of the later the later of the later the later the later the light of the light of th 130

ONUR YÜKSEN TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mutlukent Pathallesi 1942. Cadde No 39 06800 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No: 817 32

Entegre Taktik Görev Sistemi (ITMS) Projesi:

· Proje Kodu: AR-GE-P0010
Başlama Tarihi: Mart.2021 ●
Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024
· Proje Tamamlanma Oranı: %90

Bu projenin konusu, ses haberleşme ve ağ destekli yetenek konsepti kapsamında ses/veri/görüntü haberleşme çözümlerinin bütünleşik, tam yedekli, yatay ve dikey olarak genişleyebilir ve daha az yer gereksinimi duyan bir yapıya kavuşturulmasıdır.

Proje kapsamında bütünleşik 19" ve 3U yapısında çalışacak şekilde CPU modülü, ethernet ağ anahtarı, yedekli güç kaynağı gibi alt modüller tasarlanmış ve üretilmiş, her türlü sertifikasyonu tamamlanmış ve saha uygulamalarına geçilmiştir.

Ürünün askeri taktik saha kullanımına yönelik güçlendirilmiş (rugged) sürümü ile ilgili geliştirme ve sertifikasyon çalışmaları devam etmektedir.

Yeni Nesil Telsiz-IP Cevirici Projesi (RIG-800):

· Proje Kodu: AR-GE-P0051
Başlama Tarihi: Eylül.2023
· Tamamlanma Hedefi: Haziran,2024
· Proje Tamamlanma Oranı: %30

OYT IP-tabanlı ürün ailesinin en önemli üyelerinden biri de Telsiz-IP Çevirici sistemidir (Radio-IP Gateway - RIG). Sistemin ana işlevi analog/sayısal telsiz ve kripto sistemlerinin IPtabanlı iletişim kurabilir ve yönetilebilir hale getirilmesini sağlamaktır.

Bu sistemin yaşam döngüsü 2012 yılında geliştirilmiş olan RIG-100 serisi ile başlamış, 2016 yılında geliştirilen RIG-200, son olarak da 2019 yılında geliştirilen RIG-300 modelinin devreye girmesiyle devam etmiştir. Söz konusu RIG ürünü bütün bu yaşam döngüsü içinde büyük gelişme göstermiş, OYT ses haberleşme ürün satışlarındaki ana belirleyici unsurlardan biri olmuştur. Şirket'in dünyadaki rekabetçi konumunun devam ettirilmesi adına bu ürünün eszamanlı daha fazla telsiz entegrasyonunu destekleyecek şekilde güncellenmesine karar verilmiştir. Projenin Haziran 2024 döneminde tamamlanması hedeflenmiştir.

Yeni Nesil Güclendirilmiş Telsiz-IP Cevirici Projesi (Rugged-RIG):

Proje Kodu: AR-GE-P0050 0
Başlama Tarihi: Mayıs.2022
Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024
Proje Tamamlanma Oranı: %98

YT Telsiz-IP Çevirici sistemlerinin (Radio-IP Gateway - RIG) özellikle askeri hava platformlarına (uçak, helikopter, insansız araçlar gibi) uygun özellik ve yapıya kavuşturulması profesidir. Bu ürünün ilk sürümü şu anda bütün TUSAŞ ANKA platformlarına uygulanmış dusumdadır. Projenin amacı, mevcut ürünün yeni nesil teknolojileri içeren sürümünününününününününününününününününününününününününününününününününününününününününününününününü geliştirilmesidir.

131

IP-Tabanlı Güvenli Operator Ses Geçidi Projesi (ONUR-SVG):

Proje Kodu: AR-GE-P0060
Başlama Tarihi: Mayıs.2020
Tamamlanma Hedefi: Haziran.2024
Proje Tamamlanma Oranı: %80

ONUR YÜKSE TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Coballos Contact Station Sankaya CNKARA Tel: 190 312 235 15 50 FAKS: +90 312 35 15 40 Doganbey V.D. 543 004 6843 Tic Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 7 Nans 2024

OYT ses haberleşme ürün ve çözümlerinin askeri ortamlardaki güvenli (secure) ve güvensiz (unsecure) iletişim ağlarına aynı anda ve kontrollü olarak bağlanabilmesi için IP-Tabanlı Güvenli Operatör Ses Geçidi (ONUR-SVG) ürünü geliştirilmektedir. Ürünün analiz, tasarım ve prototipleme çalışmaları tamamlanmış olup, sertifikasyon çalışmalarının müşteri ihtiyaçlarını karşılar düzeye getirilmesi üzerinde çalışılmaktadır.

IP-Tabanlı Ses Haberleşme Sistemleri Güvenlik Uygulamaları Projesi (ONUR-VoIPSec):

· Proje Kodu: AR-GE-P0530
Başlama Tarihi: Kasım.2022
Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024
Proje Tamamlanma Oranı: %50

Bu projede, OYT ses haberleşme ürün ve çözümlerinin EUROCAE WG-67 çalışma grubu tarafından belirlenen "VolP Security" standardına uygun güvenlik özelliklerine ulaştırılması hedeflenmektedir.

IP-Tabanlı Ses Haberleşme Sistemleri İçin Oturum Denetleyicisi Projesi (ONUR-OGD):

· Proje Kodu: AR-GE-P0531
Başlama Tarihi: Ağustos.2023 .
Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024
Proje Tamamlanma Oranı: %20

Ses haberleşme sistemlerinin geniş alan ağlarına çıkışı esnasında güvenli oturum (session) denetlemesi yapacak güvenlik ürünün geliştirilmesi projesidir. Bu ürün sayesinde OYT ses haberleşme sistemlerinin EUROCAE ED-137 standardına uygun ve EAL sertifikasyonuna sahip bir güvenlik sistemine kavuşması hedeflenmiştir.

Yeni Nesil Geniş-Bant Haberleşme Sistemi Projesi (ONUR-GBHS):

Proje Kodu: AR-GE-P0081 .
Başlama Tarihi: Nisan.2023
Tamamlanma Hedefi: Haziran.2025
· Proje Tamamlanma Oranı: %30

OYT yüksek hızlı veri haberleşme ürün ailesinin yerli ve milli bileşenlere kavuşmasının hedeflendiği bu projede, örgün (mesh) ve tasarsız (ad-hoc) ağ kurma özelliklerine sahip, sinyal karıştırmaya dayanıklı, kriptolu haberleşme özellikleri içeren ve her türlü insanlı/insansız hava/deniz/kara platformlarına uygun özelliklere sahip yeni nesil haberleşme sistemi tasarlanmakta ve geliştirilmektedir. Proje TÜBİTAK TEYDEB 1501 programı kapsamında desteklenmektedir.

ucusuz Ses ve Veri Haberleşme Sistemi Projesi:

Proje Kodu: AR-GE-P0720
Başlama Tarihi: Kasım.2023

Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024

Proje Tamamlanma Oranı: %0

Yeni başlatılan bu projedeki hedef, OYT ses ve veri haberleşme sistemlerinin her türlü askeri ve sivil sahada sunucu (server) sistemleri ve merkezi yönetim gerektirmeden iletişim ortamı oluşturması ve olabilecek her türlü alternatif rota üzerinden kesintisiz iletişimin devamının sağlanmasıdır.

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mullukent Mahollesi 1942. Capde No:39 06800 Bmitkou Cankaya - HVARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 7 Haris 2024

Yeni Nesil Taktik Yönlendirici Projesi (ONUR-TY2.0):

Proje Kodu: AR-GE-P0800
Başlama Tarihi: Aralık.2022
Tamamlanma Hedefi: Aralık.2024
Proje Tamamlanma Oranı: %99

OYT ses ve veri haberleşme sistemlerinin dengesiz ve farklı doğadaki (hız, protokol, gecikme değeri gibi) iletişim ortamlarında kesintisiz ve dayanıklı iletişimi sürdürebilmesi için gerekli olan yönlendirici (router) sisteminin yeni nesil sürümünün geliştirilmesi projesidir.

Şirket bünyesinde devam eden ve yukarıda sayılmış olan geliştirme projeleri bilgilerine ek olarak, bugüne kadar tamamlanmış olan projeler listesi de aşağıda sunulmuştur.

No	Proje Türü	Proje Adı	Faydalı Omlir (Yil)	Finansman Sekli	Tamam anma Oranı	Proje Başlangıç Itarihi	Proje Bitiş Tarihi
	AR-GE Merkezi	IP-Tabanlı Ses İletişim Ürün Ailesi	10	Ozkaynak	100%	2012	2016
2	AR-GE Merkezi	IP-Tabanlı Ses Iletişim Kayıt Sistemi	10	Ozkaynak	100%	2012	2016
3	AR-GB Merkezi	Yazılım Tabanlı Modem	10	Ozkaynak	100%	2019	2022
4	AR-CID Merkezi	Kablosuz Iletişim Sistemi	5	Ozkaynak	100%	2019	2023
5	AR-GE Merkezi	Taktik Yönlendirici 1.0	5	Ozkaynak	100%	2017	2021

IP-Tabanlı Ses İletişim Ürün Ailesi Projesi (ONUR-VCS):

Başlama Tarihi: 2012 .
Tamamlanma Tarihi: 2016

OYT birinci nesil IP-tabanlı ses iletişimi ürün ailesi bu proje kapsamında geliştirilmiştir. Proje kapsamında, ses anahtarlama sunucu yazılımları, operatör panel yazılımları, RIG-100 yazılımı, telsiz tahsis ve atama yazılımı, bütünsel ağ yönetim ve kontrol yazılımlarına ek olarak, endüstriyel subrack yapısına uygun RIG-100 donanımının tasarım ve geliştirmesi yer almaktadır.

1 7 Mayıs 2024

IP-Tabanlı Ses İletişim Kayıt Sistemi Projesi (ONUR-VRS):

Baslama Tarihi: 2012
Tamamlanma Tarihi: 2016

OYT birinci nesil IP-tabanlı ses iletişimi kayıt yazılımları bu proje kapsamında geliştirilmiştir.

Yazılım Tabanlı Modem Projesi (ONUR-SDM):

Başlama Tarihi: 2019
Tamamlanma Tarihi: 2022

NATO STANAG 5066 ve 4691 uyumlu ONUR-SDM yazılım tabanlı modem sistemi bu proje kapsamında geliştirilmiştir.

ANKUL

Kablosuz İletişim Sistemi Projesi (ONUR-WCM):

Başlama Tarihi: 2019 Tamamlanma Tarihi: 2023

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ
Mutlukçat Məhəl esi 1942. Cacde 1.7.33 06800 Uportar Cankaya-LINKED 2 Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +93 312 235 15 45 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:21732 Mersis No: 0643004684300019

C-Band özellikli, örgün (mesh) ve tasarsız (ad-hoc) ağ oluşturma özelliğine sahip, yüksek iletişim olanağı sağlayan OYT Kablosuz İletişim Sistemi ürün ailesi bu proje kapsamında geliştirilmiştir. Ürün ailesinde, su üstü platformlara ve sahil gözetleme istasyonlarına yönelik modellerine ek olarak, insansız araçlar ve personel tarafından saha kullanımına uygun özelliklerde bataryalı modeller de hayata geçirilmiştir.

Taktik Yönlendirici Projesi (ONUR-TY1.0):

Başlama Tarihi: 2017
Tamamlanma Tarihi: 2021

OYT Ağ Destekli Yetenek ürün ailesinin omurgasını oluşturan Taktik Yönlendirici ürünününün ilk sürümü bu proje kapsamında geliştirilmiştir. Hetişim kanalı önceliklendirme, servis önceliklendirme, iletişim kanalı ve servis eşleştirme gibi taktik özelliklerine ek olarak, güvenli ve sürdürülebilir ağ oluşturma, kriptolu haberleşme gibi birçok diğer fonksiyor TY1.0 yazılımlarına dahil edilmiştir.

7.2. Başlıca sektörler/pazarlar:

7.2.1. Faaliyet gösterilen sektörler/pazarlar ve ihraçının bu sektörlerdeki/pazarlardaki yeri ile avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi:

7.2.1.1. Savunma Sanayii Sektörü

Güvenlik ihtiyacı hem bireylerin hem de toplumların temel ihtiyaçlarından olup, sosyal devlet ilkesi gereği devletlerin, ulus bütünlüğünü koruması ve ülke güvenliğini sağlaması gerekmektedir. Söz konusu gereklilik; son dönemde artan jeopolitik gerilimler, birçok ülkede devam eden terörizmle mücadele çalışmaları ve ülkeler arasında savaş boyutuna tasınmış gerginlikler nedeniyle her geçen gün artmaktadır. Buna paralel olarak ülkeler savunma sanayii bütçelerini ve ülkelerinde faaliyet gösteren firmalara desteklerini artırmışlardır. Savunma sanayii sektöründe dışa bağımlılıktan kurtulmak stratejik öneme sahiptir ve bu bağlamda ülkelerin kamu harcamalarının önemli bir bölümü silahlanma, askeri teçhizat (iletişim ve haberleşme teknolojileri de dahil) ve mühimmata yöneliktir.

Küresel Savunma Sanayii

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI), askeri araştırmalar yapmak üzere 1966 yılında İsveç'te kurulmuştur. SIPRI, ülkelerin askeri harcamalarını her sene bir rapor halinde yayımlamaktadır. Bu nedenle savunma sanayinin incelenmesinde, önemli veri kaynakları arasında yer almaktadır.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI- Stockholm International Peace Research Institute) 2023 yıllık raporuna göre, küresel askeri harcamalar 2022'de art arda sekizinci yıl artarak 2.181,9 milyar USD seviyesine ulaşmıştır. Küresel askeri harcamalar bir önceki yıla göre %3,7 artmış olmakla birlikte, küresel gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 2,2'sini oluşturmaktadır. Burada artış olmamıştır ve sebebi küresel gayrisafi milli hasılanın 2022 yılı içindeki artış oranının yüksek olmasıdır. Söz konusu harcamalar küresel bazda kişi başı 282 USD'lik bir askeri harcamaya tekabül etmektedir.

"Ükrayna'daki savaş nedeniyle 2022 yılında Avrupa'daki askeri harcamalarda %13 oranında dramatik bir artış yaşamıştır. Ayrıca Avrupa ülkelerinin 2033 yılına kadar söz konusu harcamaları artırma planları yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Söz konusu planların büyük bölümü ekipman modernizasyonu ve askeri personel sayısının artışı ile alakalıdır. Örneğin; Almanya gayrisafi milli hasılasından ilave %2 askeri harcamalarına ayırmayı planlamaktadır. 13

Bölgelere göre savunma harcamalarının yıllık gelişimine bakıldığında yıllar itibarıyla artış

13 SIPR Yearbook 2023, Summary - https://www.sipri.org/sites/default/files/2023-06/yb23 . ummary .en 1.pdf ONUR YÜKSEK TEKNOLOJI ANONIM S = . . Motlukent Mahallesi 1942 Casse v. . III 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 Doğanbey V.D. 643 004 683 004 6843 Tir 9-2 1. Mersis No: 064300468430000

1 7 Maris 2024

trendi görülmektedir:

Bolge	2018	2019	2020	241921	20022	2023
Dünya	1.989,80	2.073,12	2.148.92	2.163,59	2.241,52	2.393,60
Afrika	38,53	39,21	40,58	41,52	39,52	48,35
Kuzey Afrika	17,16	18,23	19,32	18,99	18,41	25,35
Sahara Altı Afrika	21,36	20,98	21,26	22,53	21,11	23,00
Amerika	881,31	926,09	968,24	957,27	945,77	966,65
Orta Amerika ve Karayipler	9,10	9,99	12,24	11,91	12,74	12,69
Kuzey Amerika	821,08	866,01	906,45	896,85	886,26	907,33
Güney Amerika	51,13	50,09	49,55	48,51	46,76	46,64
Asya&Okyanusya	505,59	530,87	549,65	563,71	583.07	608,85
Okyanusya	30,62	31,91	33.40	35,17	35.44	35,12
Güney Asya	88,76	94,30	94,62	94.57	96,50	98,65
Doğu Asya	341,26	358,50	373,20	384,21	400,57	425,42
Güneydoğu Asya	43,17	43,87	46.47	47,64	48,83	48,04
Orta Asya	1,80	2,27	1,96	2,11	1,72	1,63
Avrupa	369,98	389,27	409,55	419,63	489,06	569,12
Orta Avrupa	29.99	34,47	36,65	37,68	39,32	52,86
Doğu Avrupa	82,48	86,94	89,87	91,22	148,85	194,70
Batı Avrupa	257,51	267,86	283,02	290,73	300,88	321,56
Orta Doğu	194.40	187,68	180.90	181,46	184,11	200,60

Kaynak: SIPRI Milex14

Savunma harcamalarının seyri büyük jeopolitik kırılmalar ve ekonomik krizlerden etkilenmektedir. "Soğuk Savaş" döneminin sonlarına doğru küresel savunma harcamaları 1,5 trilyon USD seviyesinin üzerine çıkmışken, Aralık 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından belirgin bir düşüş yaşanmış ve 1990'lı yılların sonunda harcamalar 1 trilyon USD seviyesine kadar gerilemiştir.

sevyesine kadar gerilemstir.
17 Mars 2024 ABD'deki terör saldırılarının ardından avunma harcamaları yeniden
yükselişe geçmiş. 2008 mali krizine rağmen yükselişe geçmiş, 2008 mali krizine rağmen 1,5 trilyon USD seviyesinin üzerine çıkmıştır. 2022 yılı itibarıyla küresel askeri harcamalar 2,1 trilyon USD seviyesini aşmıştır.

Savunma harcamaları 2023 yılında (USD bazında) en yüksek seviyede olan ilk 25 ülke aşağıdaki gibi sıralanmıştır:

CERRE

ONUR YÜKSEK İLİNEKİŞİ (Anikosi 1942 Çavde İran İstinadlar
Tel: + 90-312 235 15 30 Franks +80 112 235 15 40
Tel: + 90-312 235 15 30 Franks +80 112 235 15 40
Tel: + 90-312 235 15 30 Franks +80 Tic Sic No: 81732 Tol: +90-312-735 15-204 6843 Tic Sic 130-1132
Doganbey V.D. 643 004 6843004684300019 Mersis No: 0643004684300019

Ülkelerin Askeri Harcamaları (milyon USD)
-------------------------------------------

Sira	Ülke	2018	2019	2020	2021	2022	2023
I	ABD	682.491	734,344	778.397	806.230	860.692	916.015
2	Cin	232.531	240.333	257.973	285.931	291.958	296.439
3	Rusya	61.609	65.201	61.713	65.908	102.367	109.454
4	Hindistan	66.258	71.469	72.937	76.349	79.977	83.575
5	Suudi Arabistan	74.612	65.363	64.558	63.195	70.920	75.813
6	Birleşik Krallık	25.833	56.568	58.332	65.136	64.082	74.943
7	Almanya	46.498	49.079	23.319	26.313	56.153	66.827
8	Ükrayna	4.750	6.262	6.839	6.898	41.184	64.753
9	Fransa	51.410	50.119	52.747	56.647	23.639	61.301
10	Japonya	48.536	50.778	51.397	50.957	46.880	50.161
11	Güney Kore	43.070	44.102	46.117	50.874	46.365	47.926
12	Italya	28.420	26.381	32 929	36.233	34.692	35.529
13	Avusturalya	26.840	26.079	27.301	32.718	32.445	32.340
14	Polonya	12.041	11.786	13.718	15.296	15.341	31.650
15	Israil	19.900	20.339	21.817	24.341	23.406	27.499
16	Kanada	22.729	22.395	23.083	25.362	25,568	27.222
17	Ispanya	17.823	17.189	17.432	19.544	20.307	23.699
18	Brezilya	28.177	25.907	19.591	19.187	20.542	22.887
19	Hollanda	11.115	12.001	13.086	14.396	13.632	16.625
20	Tayvan	10.505	10.993	12.030	13.933	15.261	16.613
21	Türkiye	19.649	20.437	17.478	15.567	10.780	15.828
22	Singapur	10.582	10.403	9.802	11.018	12.034	13.201
23	Endonezya	7.494	8.154	9.387	8.803	10.134	9.481
24	Pakistan	11.537	10.223	10.241	11.649	10.358	8.521
25	Katar				11.593	15.412

1 7 Nans 2014

Kaynak: SIPRI Milex15

İlgili tabloda Türkiye'de askeri harcamalar USD bazında 2021 yılında 15,6 milyar USD seviyesinde iken 2022 yılında 10,6milyar USD seviyesine gerilemiş görünmekle birlikte, düşüş ülkedeki kur artışından kaynaklanmıştır. 2023 yılında ise askeri harcamalar tekrar artışa geçmiş ve 15,8 milyar USD seviyesine gelmiştir.

Savunma harcamalarının ülkelerin gayrisafi milli hasılalarına baktığımızda da ülkelerin içinde bulundukları duruma (savaş, terör, vb.) paralel olarak kaynak ayırdıkları net olarak örünmektedir:

ONUR YÜKSE នៅមុខនេះមានវេទ្យា អាយុទ្យាទាន នោះ Tel: +50 312 235 15 50 FAKS: •90 5 9 233 15 4 Doganbey V.D 643 004 6843 Trc 5rc :: כיהול :: Mersis No: 06430046843000درًا

	1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Sira	Ülke	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1	Ükrayna	3,64%	4,07%	4.40%	3.43%	25,88%	36,65%
2	Cezayir	5,48%	6.00%	6,66%	5,57%	4,70%	8,17%
3	Suudi Arabistan	8,81%	7,79%	8,79%	7,23%	6.40%	7,09%
4	Katar				6,45%	6,96%
5	Kusya	3,72%	3,86%	4.17%	3,61%	4,69%	5,86%
6	Umman	8,27%	7.44%	8,03%	6,56%	5,04%	5,40%
7	Israil	5.30%	5.09%	5,30%	4,96%	4.46%	5,32%
8	Ürdün	4,56%	4,57%	4.72%	4,82%	4,90%	4,91%
9	Kuveyt	5,19%	5.42%	6,57%	6,59%	4,13%	4,90%
10	Togo	1,96%	3,15%	2,84%	3,11%	5.44%	4,01%
98	Türkiye	2,52%	2,69%	2,43%	1,90%	1,19%	1,50%

Comolonio Cormi Cat Mill: Ugall

Kaynak: SIPRI Milex16

Türkiye'de Savunma Sanavii

Jeopolitik olarak büyük bir öneme sahip olan, dünyada ülkeler arası gerginliklerin sık yaşandığı coğrafyalara yakın konumda bulunan ve uzun yıllardan beri terörizm ile mücadele içinde olan Türkiye'de savunma sanayii çok büyük önem arz etmektedir.

Son yıllarda savunma sanayii alanında millileşme stratejilerine ağırlık verilmesiyle birlikte, tarihsel olarak zaman zaman doğrudan veya dolaylı askeri ambargolara maruz kalmış olan Türkiye'nin yerli savunma sanayiinde önemli kazanımlar elde edilmeye başlandığı görülmektedir.

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı bünyesinde bulunan bazı vakıf şirketleri (ör .: Aselsan, Tusaş, Havelsan ve Roketsan) önderliğinde gelişen milli savunma sanayii, bugün OYT'nin de aralarında yer aldığı strak ve paydaşlarıyla ülkenin ihtiyaç duyduğu pek çok teknolojiyi milli imkanlarla üretmekte ve bu alanda büyüyerek hizmet vermektedir.

Bu kapsamda Türk savuma sanayii sektöründe AR-GE faaliyetlerinin desteklenmesi için vergi teşvikleri, yatırım destekleri, arazi tahsisi destekleri, SGK prim muafiyeti destekleri, kurumlar vergisi indirimleri sağlanması gibi destekler mekanizmaları işletilmektedir.

Türkiye'nin 2000 yılından bu yana yapmış olduğu savunma harcamaları aşağıda gösterilmiş olup, 2019 yılında 20 milyar USD seviyesini geçmiştir. Son yıllarda USD/TRY kurlarındaki dramatik artış nedeniyle, USD bazında harcamalar düşmüş görünmektedir.

Ancak 2022 yılı Kasım'da 2023 yılını kapsayan Savunma ve Güvenlik Bütçesi 468,7 milyar TL (o zamanın döviz kuru ile yaklaşık olarak 25 milyar dolar) olarak açıklanmıştı. 2024 yılı Savunma ve Güvenlik Bütçesi ise 1 trilyon 133,5 milyar 450 milyar 450 milyon dolar) olarak açıklanmıştır. 17 Eylül 2023'te yayımlanarak yürürlüğe giren Orta Vadeli Programda (OVP) da bu savunma sanayii sektörüne geniş yer verilmiştir.18

hups://milex.sipri.org/sipri ONUR YÜKSEK THINEX.Shiptorps://www.sontent/uploads/2023/10/2024-Yüi-Buce-Gerekcesi.pdf
ONUR YÜKSEK TEARINGS/JXB0X-88mgazetc.gov.tr/eskiler/2023/09/20230906M1J-L pdf R YUKSEK TEXTER ete.gov.tr/eskiler/2023/09/20230906M1-1.pdf 05800 Unikor Cankaya ANKARA 9 312 235 15 50 FAR 5: +90 32 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

7 Hays 2024

Türkiye'nin Savunma Harcamaları
YOUL	Milyon USD	TIC	Ortalama Kur
2000	9.993,73	6.248.270.000,00	0,62522
2001	7.216.05	8.843.920.000,00	1.22559
2002	9.050,38	13.641.000.000,00	1,50723
2003	10.277,90	15.426.000.000,00	1,50089
2004	10.920,77	15.568.000.000,000,00	1,42554
2005	12.081,16	16.232.000.000,00	1,34358
2006	13.036,51	18.622.000.000,00	1.42845
2007	14.987.76	19.528.000.000,00	1,30293
2008	16.809,58	21.878.000.000,00	1,30152
2009	16.047,51	24.873.000.000.00	1.54996
2010	17.650,46	26.526.000.000,000	1,50285
2011	17.006,48	28.485.000.000.00	1,67495
2012	17.694,32	31.779.000.000,00	1,79600
2013	18.427,65	35.082.000.000,00	1,90377
2014	17.576,54	38.467.000.000,00	2,18854
2015	15.668,75	42.619.000.000.00	2,72000
2016	17.827.70	53.853.000.000,00	3,02075
2017	17.822,74	64.243.000.000,00	3,60455
2018	19.648,69	94.860.000.000,00	4,82780
2019	20.436,92	116.143.000.000,00	5,68300
2020	17.478,41	122.750.899.311,65	7,02300
2021	15.567,41	137.647.039.480,18	8,84200
2022	10.779,90	178.518.790.757,60	16,56034
2023	15.827.25	369.113.451.834.30	23,3214

Kaynak: SIPRI Milex'9

Kaynak: SIPRI Milex21

OVP (Orta Vadeli Program) / Savunma Sanayii

06/09/2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Kararı ile yayımlanıp yürürlüğe giren Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nca hazırlanan "Orta Vadeli Program"da (2024 -2026) savunma sanayii geniş yer bulmuş olup, önümüzdeki dönemde savunma sanayiinin Türkiye'de devlet desteği ve üretilecek projeler ile gelişim hızının artacağı düşünülmektedir.

OVP'de üzerinde durulan; savunma sanayii ile ilgili konular aşağıdadır:

· Yarı iletken, elektrikli araç, batarya ve bunların değer zincirindeki kritik teknoloji ürünlerine yönelik yatırımlar teşvik edilecek, elektronik, havacılık, savunma ve biyomedikal gibi stratejik sektörlerde ihtiyaç duyulan kritik malzeme ve bileşenlere yönelik çalışmalar desteklenecektir.
· Yerli ve millî savunma sanayinden elde edilen kazanımların sivil alanlara teknoloji transferini sağlayacak mekanizmalar kurularak, sağlanan katma değer daha da artırılacaktır.
· Savunma sanayii, yapay zekâ, siber güvenlik, temiz ve sürdürülebilir enerji ile uzay teknolojileri gibi stratejik alanlarda nitelikli işgücü yetiştirmeye yönelik kamuüniversite-özel sektör iş birliği programları uygulamaya konulacaktır.

Savunma sanayiinde geliştirilen teknoloji ve ürünlerin tarım, lojistik, hasar tespit, afet müdahale süreçleri gibi toplumsal fayda sağlayacak sivil alanlarda kullanımı yaygınlaştırılacaktır.

Yerli ve millî gözlem uydusu İMECE'nin savunma, afet yönetimi, çevre, şehircilik, tarım ve ormancılık gibi alanlarda etkin şekilde kullanımı sağlanacak, yer gözlem uydusu geliştirme kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir.

Ulusal siber savunma ve siber caydırıcılık yeteneğinin artırılması, bu alanlarda ihtiyaç duyulan kapasitenin geliştirilmesine yönelik 2024 - 2027 Ulusal Siber Güvenlik

7 Arans July 1

Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacaktır.

2022 sonu itibarıyla, sektör performans verilerinde hasılat, yurt dışı satış gelirleri (YDSG), ithalat ürün ve teknoloji geliştirme harcamaları, istihdam ve alınan yeni siparişlerde önemli bir pozitif gelişmenin olduğu ve sektörün çok iyi bir yıl geçirdiği görülmektedir. Bu verilere göre, geçtiğimiz yıllarda Covid-19 salgınından oldukça etkilenen sektörün, bu etkilerden tamamen kurtulduğu söylenebilmektedir. Aynı şekilde kişi başı hasılat (ciro) ve kişi başı yurt dışı satış gelirlerinde de yukarı yönlü bir ivme görülmektedir.

Buna göre; 2021 yılına24 göre 2022 verilerinde; hasılat 10.159.297.769 USD'den 12.196.447.159 USD'ye (%20,05), yurt dışı satış gelirleri 3.224.786.000 USD'den 4.395.997.000 USD'ye (%36,32), AR-GE harcamaları 1.639.545.306 USD'den 2.061.312.707 USD'ye (%25,72), ithalat 2.062.204.996 USD'den 2.700.430.973 USD'ye (%30,95), 75.660 olan istihdam 81.132 seviyesine (%7,23) çıkmıştır.

Yıllara Göre Performans (Milyon USD) (2018-2022)

Kaynak: SASAD Sektör Performans Raporu 2022-5

1 1 Maris 2024

Kaynak: SASAD Sektör Performans Raporu 2022

2022 yılında sektör paydaşlarının sipariş defterine aldığı yeni siparişler tutarı, bir önceki yıl toplamı olan 8.576 milyon USD'den 2,58%'lik bir artışla 8.797 milyon USD seviyesine yükselmiştir.

İthalat Sektörel Kırılımı (Milyon USD)

2021 yılında 2.062 milyon USD olarak gerçekleşen ithalat, 2022 yılında %30,95'lik bir artışla 2.700 milyon USD olarak gerçekleşmiştir.

Kaynak: SASAD Sektör Performans Raporu 202239 Ürün ve Teknoloji Geliştirme (Milyon USD)

Sektörün ürün ve teknoloji geliştirme harcamalarındaki artış trendi, küresel pandeminin etkisiyle 2020 yılında bozulmuşken; 2021 yılında yeniden artış ile salgın öncesindeki seviyeye yaklaşmış; 2022 yılında ise 25,72%'lik artışla 2.061 M\$ seviyesine yükselmiştir. 2022 yılı toplam ürün geliştirme harcamaları 18,51% artış ile 1.689 MS seviyesine, toplam teknoloji geliştirme harcamaları ise 73,68%'lik artışla 372 MS seviyesine yükselmiştir.

Kaynak: SASAD Sektör Performans Raporu 202230

Savunma Sanayii Müsteşarlığı 2017 - 2021 Stratejik Planı "Teknolojik Derinlik ve Küresel

Etkinlik" ana teması kapsamında, savunma sanayiinde faaliyet gösteren yan sanayi ve KOBİ'lerin geliştirilmesi, teknolojik derinliklerinin ve rekabet edilebilirliklerinin artırılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirecektir. Bu kapsamda, savunma sanayii faaliyetlerine yerli sanayinin katılımı için KOBİ'lerin teşvik edilmesi büyük önem arz etmektedir. KOBİ'lerin yaratıcı, esnek ve dinamik yapısı sektörü güçlendirecek, yerlileştirme hedeflerine ulaşılmasında önemli katkılar sağlayacak ve nihayetinde sektörde verimliliği artıracaktır.

SSB, savunma sanayii tedarik zincirinin bir piramit şeklinde yapılanmasını hedeflemektedir. Piramit yapı içerisinde sistem projeleri tepede yer alan ve ana yüklenici nitelikleri taşıyan fırmalar sorumluluğunda yürütülecektir. Ana yükleniciler aynı zamanda sistem entegrasyonu sorumluluğunu da alacaklardır.

Piramidin bir alt seviyesinde yer alan alt yükleniciler, sistemi oluşturan alt sistemleri geliştiren. üreten, testlerini yapan ve ana yükleniciye teslim eden şirketler olarak görev almaktadır. Alt yüklenici firmaların altında yer alan küçük işletmeler ise parça ve aksamları sağlayan yan sanayi rolünü üstlenen kuruluşlardır.

Ölçek olarak büyük, yönetimsel olarak çok paydaşlı bir yapıya sahip savunma sanayii projeleri çok sayıda nitelikli personele ihtiyaç duymaktadır. Üniversite ve araştırma kuruluşları, temel ve uygulamalı araştırma faaliyetleri ile ihtiyaç duyulan teknolojilerin elde edilmesi, teknolojik derinliğin sağlanması ve nitelikli insan gücünün oluşturulması görevlerini üstlenmektedir. Müsteşarlık, bu yapılanma içerisinde ana yükleniciden araştırma doğru inildikçe teknolojik derinliğin ve niteliğin artmasını, yukarı doğru çıkıldıkça yönetim ve savunma sanayii projelerinin ölçeğinin artmasını hedeflemektedir.31

Savunma ve Havacılık SSB- 2019-2023 Stratejik Planı (Kaynak: https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/MyContents/V_20191213172155589241.pdf)

Savunma sanayiindeki tarihi gelişim (2002-2018) rakamlarla değerlendirildiğinde; 1 milyar USD olan savunma ve havacılık hasılatı 8,761 milyar USD'ye, savunma ve havacılık ihracatı 248 milyon USD'den 2,188 milyar USD'ye, AR-GE harcamaları 49 milyon USD'den 1,448 milyar USD'ye, Savunma Sanayii Başkanlığında yürütülen savunma Proje sayısı 66'dan 667'ye, bu projelerin sözleşme bedeli ise 5,5 milyar USD'den 60 milyar USD'ye ulaşmıştır.

SAVUNMA VE HAVACILIK CİROSU (MILYON \$)

2002 yılında i milyar ABD Doları olan savunma ve havaclık Erosu, 2013 yılınca 9 natın üzer nav büyüyerek 8.76 milyar ABD Doları olmuştur

1 7 Maris 2024

ONUR YÜKSEK EKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mullukent Manallesi 1942. Cadde No:39
Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 317 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

2019 - 2023 Stratejik Plan133

Amaç 1: Yerli İmkân ve Milli Teknolojilerle Harekât ve Yetenek Odaklı Tedarik

Hedef 1.1: Savunma ve güvenlik güçlerimizi mevcut ve geleceğin muharebe sahasına en iyi

şekilde hazırlayacak yeni bir tedarik modeli oluşturmak,

Hedef 1.2: Program Yönetimi anlayışını tedarik sürecine hâkim kılmak,

Hedef 1.3: Savunma sanayiindeki milli kabiliyetlerimizi sürekli gelişim sürecine tabi tutarak, dışa bağımlılığı sistematik olarak en aza indirmek.

Amaç 2: Finansal ve Beşerî Kaynakların Etkin Yönetimi

Hedef 2.1: Savunma ve güvenlik ihtiyaçlarının karşılanmasında finansal kaynak yönetimini etkinleştirmek,

Hedef 2.2: Savunma ve güvenlik ekosistemi için gerekli nitelikli insan kaynağı kapasitesini artırmak.

Amaç 3: Savunma Sanayii Teknolojilerinde Dönüşümün Yönetilmesi

Mersis No: 0643004684300010

7 4315 2014

Hedef 3.1: Teknoloji kazanımı çalışmalarını bütüncül bir yaklaşımla planlamak, takip etmek ve desteklemek

edef 3.2: Savunma ve güvenlik güçlerimizi sürpriz etkisi yaratacak kabiliyetleri haiz kılacak geleceğin teknolojilerine yatırım yapmak

Hedef 3.3: Tasarım ve geliştirme faaliyetlerini destekleyen test ve sertifikasyon kabiliyetlerini haiz olmak

Amaç 4: Sektörel Yetkinliklerin Artırılması ve Sürdürülebilirliğin Sağlanması

Hedef 4.1: Savunma konusundaki uluslararası iş birliklerini güçlendirerek savunma sanayii ihracatını artırmak

Hedef 4.2: Savunma sanayiinde sürdürülebilirliği sağlayacak destek mekanizmaları geliştirmek

Amaç 5: Savunma Sanayii Ekosisteminde İşbirliğini Güçlendirmek ve İlgili Tüm Sektörlerin Kalkınmasına Oncülük Etmek

Hedef 5.1: Paydaşlar arasındaki etkileşimi artırarak savunma sanayii ekosistemindeki bütünlük anlayışını güçlendirmek

Hedef 5.2: Ürünlerin sektörler arası çoklu kullanımı konusunda bütünsel bir kalkınma ve değer ağı platformu görevi üstlenmek

Onur Yüksek Teknoloji A.Ş.'nin uzmanlık alanlarında mikro sektörel bilgiler aşağıdadır:

Küresel Askeri Haberleşme Sistemleri Sanayii:

Askeri haberleşme sistemleri sanayiinde başta kara, hava ve deniz platformları ile kamu güvenliği için kullanılan sistemler dahil olmak üzere haberleşme ve iletişim sistemlerinin yazılım, tasarım ve üretimi yapılmaktadır.

Fortune Business Insights'ın "Askeri İletişim Sektörü" raporuna34 göre küresel askeri iletişim pazarının büyüklüğü 2021 yılında 33,1 milyar USD seviyesindedir. Pazarın 2022'de 33,12 milyar USD seviyesinden 2029 yılına kadar 54,11 milyar USD seviyesine çıkması beklenmektedir. 2022 - 2029 tahmin döneminde sektörün %6,37 oranında yıllık bileşik büyüme oranıyla büyümesi beklenmektedir.

Covid-19 pandemisi sektörü önemli derecede etkilemiş ve askeri iletişim ekipmanlarına olan talep zayıflamıştır. Pazar 2020 yılına göre %3,31 oranında büyüme göstermiştir.

Market and Markets araştırma raporuna35 göre "Küresel Askeri Haberleşme" pazar büyüklüğünün 2023'te 24,2 milyar USD'ye ulaşması, 2028 yılında ise 35,4 milyar USD seviyesine ulaşacağı tahmin edilmiştir. Rapora göre sektörün tahmin döneminde %7,9 yıllık bileşik büyüme oranı ile büyüyeceği öngörülmektedir. Askeri iletişim pazarının büyümesini sağlayan temel faktörler arasında, artan güvenlik endişeleri ve dünya çapında farklı ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların artması nedeniyle askeri iletişim çözümlerinin satın alınması yer almaktadır.

1 7 Maris 2024

esel Hava Trafik Kontrol Sistemleri Pazarı:

Şinket'in ürün ve hizmet geliştirdiği diğer bir önemli alan CNS & ATM (Hava Trafik Yönetimi açin Muhabere, Seyrüsefer ve Gözetleme Sistemleri - (Communications, Navigation and Surveillance Systems for Air Traffic Management) hizmetleridir.

e iyasının ket and Markets araştırma raporuna36 göre hava trafik yönetimi pazarının 2022'de 8 milyar OSD seviyesinden 2027 yılına kadar %8,1'lik yıllık bileşik büyüme oranıyla 11,8 milyar USD seviyesine çıkması beklenmektedir.

Hava Trafik Yönetimi (ATM), yer sistemleri ile temas, hava sahasının etkin kullanımı ve uçuş güvenliğinin sağlanmasından oluşmaktadır. Gelişmiş ATM sistemlerine olan talep, daha fazla uçağın mevcut hava sahasını kullanmasından ve büyük ölçüde hava yolcu trafiğindeki artıştan kaynaklanmaktadır. Havacılık endüstrisi, ileri teknolojilerin gelişmesi ve havalimanı altyapısına yapılan yatırımların artması nedeniyle sürekli değişmekte olup, söz konusu durumun ATM sistemlerine olan talebin artmasına neden olması beklenmektedir.

34 https://www.fortunebusinessinsights.com/military-communications-market-102696

35https://www.markets.andmarkets.com/Market-Reports/military-communications-market-

66198542.html?gad source=1&gclid=Cj0KCOiAm4WsBhCiARIsAEJIEzUUmd41eZBwGXdE0JsxIK3okG40ja5YWEopSt ShWaml TquUnRP=6W0aAltgEALw wcB 36 https://www.markets.com/Market-Reports/air-traffic-management-market-1609551

148

ENKU

DEGERLER A. \$

ONUR YÜKSEN TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ Mutlukent Manallers 1942 Cacide No.39
CodeBooking Casing Casing Casino Station Station 39
Continued Casino Casino Casino Cantonio Cartico Station Contral Contral Contraction Tel: + 30 312 235 15 50 FAKS: +90 7 2 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No 81732 Mersis No: 0643004684300019

Havalımanlarının sürdürülebilirliğini korumak için güvenli, emniyetli, verimli ve çevresel açıdan sürdürülebilir bir hava seyrüsefer sistemi gereklidir. Bu, teknolojik gelişmeler nedeniyle gelişmiş yetenekler sağlayan bir ATM sisteminin uygulanmasını gerektirir. Teknolojik gelişmelerle birlikte, kazaları önlemek için daha iyi güvenlik önlemlerine yönelik artan talep nedeniyle ATM sistemlerindeki gelişmeler çok daha yüksek bir hızda gerçekleşmektedir.

AB tarafından Avrupa'nın havacılık hava trafiği yönetim altyapısının en son dijital teknolojilerden yararlanarak gelecekteki talebi ve hava trafiğindeki çeşitliliği güvenli ve verimli bir şekilde yönetmek amacıyla Digital Europen Sky girişimi başlatılmıştır. Girişimin ana amacı ortak bir anlayışla Avrupa Hava Trafik Yönetimi Master Planı oluşturmak, araştırma ve geliştirme çalışmalarını bu plan çerçevesinde organize etmek ve sonuçlarına göre planın revize edilmesini sağlamaktadır. Digital European Sky projesinin hayata geçirilmesini hızlandırmak için ise AB özel sektör ve kamu kurumlarından oluşan bir ortak girişim olan SESAR Ortak Girişimi kurulmuştur.

OYT tarafından gerek sivil gerek askeri hava trafik yönetimi için sağlanan ses haberleşme sistemleri bu alanda yerleşik uluslararası standartları karşılamaktadır. Bununla birlikte Digital Europen Sky konseptinin hayata geçirilmesi ile ilgili olarak gündeme getirilen birçok alt geliştirme ve iyileştirme projeleri de yakından takip edilmekte ve bunların çıktıları Şirket sistem özelliklerine ilave edilmektedir. Son dönemde hava trafik yönetimi alanında gündeme gelen önemli konulardan birisi de sivil Uzaktan Kontrollü Hava Araçları'nın (RPAS) kullanımının artması ve RPAS sistemlerinin diğer hava araçları ile bir kazaya karışma riskinin ortaya çıkmasıdır. (SESAR Solutions Catalogue 2021)

Diğer taraftan; hava trafik operatörlerinin Kontrol Çalışma Pozisyonlarının (CWP) kullanıcı dostu son teknoloji yenilikler ve çalışma koşulları dikkate alınarak geliştirilmesi / iyilestirilmesi ile ilgili birçok özellik hâlihazırda OYT sistemlerinde kullanılmaktadır. İlave olarak gündeme alınan yeni AR-GE çalışmaları ile bu alanda sektörün ve kamu kurumlarının ihtiyacı olan uygulamaların geliştirilmesine (speech recognition, remote tower, Al in air Traffic Management vb.) devam edilmektedir.

İnsansız Deniz Araçları:

nsansız Deniz Aracı (İDA) geliştirme, üretim ve tedarik faaliyetleri, özellikle Rusya-Ukrayna tışması sonrasında hız kazanmıştır. Asimetrik çatışma olasılığının öne çıktığı günümüz politiğinde, İDA gibi elde etmesi ekonomik, teknolojik ve siyasi açıdan daha kolay surların, eşit şartlarda mücadele şansı olmayan deniz gücüne karşı kullanımı artarak devam mektedir.37

İDA pazarı farklı başlıklarla kategorize edilebilmekle birlikte, genelde; 38

Küçük 0
C Orta,
. Büyük ve
· Çok büyük olarak sınıflandırılabilirler.

Pazarın hızla gelişmesine katkı sağlayan en önemli itici kategorisi, geliştirmesi ve üretimi son derece kolay olan "küçük" İDA'lardır.

PIYASAS

37 Forune Business Insights, Unmanned Surface Vehicle Market, Market Research Report, Russia-Ukraine War Impact https://www.fortunebusinessinsights.com/unmanned-surface-vehicle-usv-s-market-102526

DEGERLER A. P

38 MarineDeal News, Unmanned Surface Vehicles/Vessels (USVs), H.M.Baybas, 3 Ocak 202 https://www.marinedealnews.com/unmanned-surface-vehicles-vessels-usvs/ 40

ONUR YÜKSEN TEKNOLOJİ ANONIM SIRKETİ Mutlukent Paphallesi 1942 Cadde No 39 A C A K N P - C - O - C - O - C - O - A N - F - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Tel: +90 312 235 15 50 Faks: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:81732 Morsis No: 0643004684300019

1 7 Marıs 2024 201

Küçük IDA'lar, daha ziyade uzaktan operatör kontrollü bir konsept ile çalıştığından. büyük oranda kablosuz iletişim altyapısına ihtiyaç duymaktadır. Yeni nesil otonom silah sistemlerinin de ağ destekli hedefleme ihtiyacı düşünüldüğünde39, kablosuz veri ağı sistemlerinin pazar payının da doğru orantılı olarak artması beklenmektedir.

İDA Pazar Payı Analizi

Küresel insansız deniz araçları pazarının 2022 yılında 2,05 milyar USD'lik bir haçme ulastığı belirtilmektedir. Bu hacim Market Statsville Group (MSG) raporuna göre 2030 yılında 4.1 milyar USD'ye ulaşacaktır.40

İDA kullanımı öncelikle askeri alanda öne çıkıyor gibi görünmekle birlikte, hayati tehlike barındıran her türlü görevde (petrol ve gaz aramayı içeren deniz araştırmaları, açık deniz balık çiftlikleri, oşinografik izleme faaliyetleri, dalış faaliyetleri, patlayıcılara müdahale vb.) insansız sistemlerin kullanımı yaygınlaşmaktadır. 2019 - 2025 analizini kapsayan rapora göre, İDA pazarının çoğunluğu, ticari alanda yer almaktadır.41

Uygulamaya Göre Küresel İnsansız Deniz Aracı Pazarı (2022)

Bu noktada, ticari uygulamaların iletişim altyapısı (veri ağı) bağımlılığı da öne çıkmaktadır.

Belirtilen çerçevede, operatör tarafından uzaktan yönlendirilen İDA'lar, hem ticari hem de askeri alanda en büyük pazar payına ve büyüme potansiyeline sahiptir. Buradaki askerî açıdan en büyük gereklilik, özellikle silah kullanım çevriminde hala insan müdahalesinin hukuksal açıdan gerekliliğidir. Tam otonominin elde edilmesi durumunda bile atış çevrimindeki insan müdahalesinin daha uzun yıllar devam etmesi beklenmelidir. Öte yandan uzaktan operatör kontrolü, güçlü, kararlı ve dayanıklı bir veri ağı ihtiyacı getirir.

Bu alandaki gelişmelerin, İDA pazarının gelecek projeksiyonuna esas teşkil eden önemli göstergelerden biri, ABD Deniz Kuvvetleri'nin İDA tedarik planlamasıdır. 2028 yılına kadar muharip unsurlarının bir kısmını farklı boy ve kapasitelerde İDA sistemleri değiştirmeyi planlayan ABD Donanması, 2028 yılına kadar, sadece "Çok Büyük İDA" kategorisinde yaklaşık 2,30 milyar USD tedarik planlamıştır. 42 Belirtilen projeksiyonun, küçük, orta ve büyük İDA kategorilerine yansıtılmasıyla, askeri alandaki İDA tedarik planlamasının çok daha büyük potansiyel içerdiği görülebilir.

ABD ve Kanada'nın da dahil olduğu Kuzey Amerika'nın, küresel IDA pazarının sadece

Congressional Research Service Report, "Navy Large Unmanned Surface Vehicle Background and Congress'' (25 Ağustos 2023) - https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R45757/65

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKET Hethought Manalless 1942. Caddo N.S. 33
O6800 University Sankaya-ANK 4,74 Tel: +90 312 235 15 50 FAK5: +90 312 435 15 41 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No 81732 Mersis No: 0643004684300019

MAN

1 7 Maris 2024

PITASAS

³ Naval Reserach Advisory Committee Report, Autonomous and U;nmanned Systems in US Navy, S3 (network enabled autonomous weapons) - https://www.nre.navy.mil/media/document/2017rptautonomousunmannedsystemsdon-sep2017pdf

⁴⁰ Market Statsville Group (MSG) Report, Unmanned Surface Vehicle (USV) Market 2022, Industry Size, Regions, Emerging Trends, Growth Insights, Opportunities, and Forecast By 2030 - https://www.marketstatsville.com/unmanned-surface-vehicle-market

⁴¹ Global Unmanned Surface Vehicle (USV) Market Size, Share & Trends Analysis Report, By Application (Defense and Commercial), By Size (Small, Medium, and Large) and Forecast, 2019-2025 - https://www.omrglobal.com/industry-reports/unmanedsurface vehicle usy market

%36'sını oluşturduğu düşünüldüğünde de belirtilen sistemlerin küresel alandaki pazar payı potansiyeli daha iyi değerlendirilecektir. 43

Bölgelere Göre İnsansız Deniz Aracı Pazarı

İç Pazara Yönelik Değerlendirme

İç pazara yönelik bir projeksiyon yapılmak istendiğinde, Türkiye'de savunma sanayiinde otonom/insansız deniz aracı teknolojileri konusunda önemli çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Bu alandaki çalışmalar son yıllarda önemli hız kazanmış ve SSB tarafından 2021 yılında yayımlanan Teklife Çağrı Dosyası ile Türk Deniz Kuvvetleri ihtiyaç envanterine katılmıştır.44

Türkiye'de üretilen ve askeri alanda faaliyet göstermesi beklenen insansız deniz araçları arasında SANCAR, SALVO, MARLIN, ALBATROS, MİR ve ULAQ gibi çeşitli modellerin yer aldığı görülmektedir. Farklı maksatlarla kullanılabilecek bu araçların geliştirilme süreci halen devam etmektedir. Özellikle son dönemde envantere katılarak önemli bir kuvvet çarpanı 1 / Mars 2024 olarak öne çıkan TCG ANADOLU çok maksatlı amfibi hücum gemisinin yüzer havuzundan giriş çıkış yapabilecek olmaları nedeniyle, İDA harekât alanları intikal ettirilebilir birlik statüsünde önemli bir genişleme sağlamıştır.

Askeri alanda olduğu kadar, ticari alanda da İDA kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle çevre kirliliği ile bağlantılı olarak artan deniz temizleme sistemi ihtiyacının, tedarik, işletme ve idamesi çok daha ekonomik olan insansız sistemlerle karşılanmasına yönelik çeşitli projeler aşlatılmıştır. Bu görev envanterine, hidrografik verilerinin ölçüm ve kaydı, meteorolojik dentek hizmetleri ve deniz dibi haritasının oluşturulmasına yönelik çalışmaları içeren bilimsel konular eklenebilir. 45

Unmanned Surface Vehicle Market, Global Trends and Forecast from 2022 to 2029 https://exactitude.onsultancy.com/reports/19013/unmanned-surface-vehicle-usv-market/

44 İnsansız Deniz Araçlarının Geleceği ve Kullanım Konseptleri II. Teknoloji ve Gelecek Öngörüsü, STM ThinkTech Araştırma Raporu, Mays 2021 - https://thinktech.stm.com.tr/trinsansiz-deniz-araclarinin-geleceg-ve-kullanım-konseptleri-i-teknoloji-v gelecek-ongorusu

Mersis No: 0543004684300039 বিরোধী হাই সাহ বাবে পারেন। এই হয় এবং ২৪ বছর বাহ্যি এবং ২০১৮ তার ২০১৮ ১০:০৫ ২০১৮ ১০:০০
১০:৩৪ ২০১৮ ২০:০০ ২০১৮ ২০১৮ ০৩:৫০ ২০১৮ ০৩:০০ ২০১৮ ১০:০১
১০:০০ ১৪:৪ Mulu cont Mahallosi 1942. Cadde No 39 OWUR YUNSEK TERNOLOJI ANONIM SIRKETI

151

Defence Turk, "SSB'den Otonom Suüstü Aracı Tedariki için Teklife Çağrı Dosyası", https://www.defenceturk.net/sb-den-otonomsuustu-araci-tedariki-icin-teklife-cagri-dosyasi

OY'T'nin Geliştirmiş Olduğu Projelerin İDA Sektöründeki Kullanım Alanları

İDA'ların haberleşme platform ihtiyaçları kapsamında, OYT tarafından geliştirilen;

· İDA Kontrol İstasyonları ve Harekât Merkezleri arasındaki "Ses İletişim Sistemleri",
· İDA Kontrol İstasyonları ve İDA platformu arasındaki "Veri Ağı Yönetim Sistemleri",
· İDA Kontrol İstasyonları ve İDA platformları arasında "Veri Ağı İletişim Kanalları",
· İDA sistemleri ile diğer mobil platformlar arasındaki "Tasarsız Örgün Veri Ağı" kullanılmaktadır.

Küresel Ses Haberleşme ve Kontrol Sistemleri

Küresel ses haberleşme ve kontrol sistemi (VCCS) pazar büyüklüğü 2021 yılında 3,62 milyar USD olarak gerçekleşmiştir ve 2022'den 2030'a kadar %6,5'lik bir yıllık bileşik büyüme oranıyla genişlemesi beklenmektedir.46

Hava trafik yönetimi (ATM) için kullanılan çok yüksek frekanslı (VHF) alıcı-vericiler (Tx/Rx), telefonlar ve diğer sesli iletişim sistemlerinin tümü bir sesli iletişim kontrol sistemi (VCCS) tarafından kontrol edilmektedir.

VCCS büyük ölçüde hava trafik kontrolünde hava trafik kontrolörleri ve pilotlar arasındaki iletişimi sağlamak için kullanılmaktadır ve hava yolu taşımacılığına yönelik artan talebin uçuş sayısını artırması ve bunun da VCCS pazarının büyümesini sağlaması beklenmektedir. 47

Teknolojik yenilikler, ED-136, ED-137B gibi standartlar ile IP Tabanlı Ses Haberleşme (VoIP) protokolleri, sistemlerin hava trafik yönetimi sistemlerine entegrasyonu ve sistemlerin birbirleriyle uyum çalışması için gereklidir. OYT tarafından üretilen ve belirtilen standartlara haiz ses haberleşme ve kayıt sistemleri kesintisiz haberleşme sağlaması, haberleşmenin zaman damgalı olarak kayıt altına alınması, ses iletişimi, haberlesme kanallarının yönetimi ve telsizlere uzak erişim kapsamında askeri ve ticari hava trafik kontrolünde kritik öneme sahiptir.

Ses haberleşme ve kontrol sistemi (VCCS) hava trafik yönetiminde hava-yer ve yer-yer haberleşme iletişimini sağlamaktadır. Gerçek zamanlı uçak verilerini pilotlara ve yer ekibine ileten dijital sesli iletişim sistemi gibi VCCS teknolojisindeki son gelişmelerin de pazar büyümesini desteklemesi beklenmektedir. Ayrıca, ticari amaçlı insansız hava araçları (İHA'lar) geni yeni teknolojilere yönelik artan talebin de segment büyümesini desteklemesi berlenmektedir.48

Geni trafik kontrol hizmetleri kapsamında VCCS kullanım segmentinin tahmin dönemi (2022 -2000) boyunca önemli bir büyüme kaydetmesi beklenmektedir. Artan deniz ticareti faaliyetleri Piyasa Sedeniyle deniz limanlarında artan tıkanıklığın segmentin büyümesini hızlandırması beklenmektedir. Gemi trafik kontrolündeki VCCS, kontrolörlerin gemilerin hareketlerini izlemesine ve gemi mürettebatı ile liman mürettebatı arasındaki gerçek zamanlı iletişimde konumlarını takip etmesine yardımcı olmaktadır. Yoğun su yollarında etkili iletişim ve koordinasyon ihtiyacı, gemi trafiğinin güvenliği ve verimliliği için kritik önem taşıdığından,

41 Voice Communication Control Size, Share & Trends Analysis Report By Component (Hardware, Software, Services), By Application, By End-use, By Region, And Segment Forecasts, 2022 - 2030) https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/voice-communication-control-system-market-report

48 Volce Communication Control System Market Size, Share & Trends Analysis Report By Component (Hardware, Software, Services), By Application, By End-use, By Region, And Segment Forecasts, MQ22 -2030 blood by Application, By End-use, By Region, Britan Segment - Forecass, 152

Doganboy V.D. 643 004 6843 T. Sic No:81732 4 :2 HAA OS 22 23 25 55 FAX 55 0 31 586 611 0 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ONUR YUNKSEK TERNOLOJi ANONIM SIRKETI

1 7 Maris 2024

⁴⁶ https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/voice-communication-control-system-market-report

gemi trafik yönetiminde VCCS'ye olan talebin güçlü olmaya devam etmesi muhtemeldir. 49

Küresel Ses Haberleşme ve Kontrol Sistemi (VCCS) pazar büyüklüğü 2021 yılında 3,06 milyar USD olarak gerçekleşmiştir ve 2022'de 3.20 milyar USD düzeyinden 2029 vılında 4.95 milyar ABD dolarına çıkması beklenmektedir. 50

OYT'nin ürün gamı içerisinde yer alan Ses Haberleşme ve Kayıt Sistemleri deniz trafiğinin izlenmesi ve yönetimi yanında denizde can ve mal emniyetinin arıtılması amacıyla tesis edilen Gemi Trafik Yönetim Sistemleri (GTYS) ve Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) uygularıalarında da kullanılabilmektedir.

Gemi trafik hizmetleri hâlihazırda dünyada 50 farklı ülkede 500'den fazla sistemle dünya denizciliğine hizmet vermektedir. 51

Denizcilik alanında uluslararası alanda gelecek dönem çalışmalarına yön veren önemli konular arasında akıllı ve otonom gemilerin geliştirilmesi, uzaktan erişim sistemleri ile denizcilikte kullanılan sistemlerin yönetilmesi yer almaktadır. Türkiye'nin E-Navigasyon Ulusal Strateji ve Eylem Planı'nda da akıllı ve otonom gemiler ve uzaktan erişim sistemleri ile ilgili çalışmalar yer almaktadır. OYT hâlihazırda ses haberleşme sistemleri ve ağ destekli yetenek sistemleri özelinde bu alandaki çalışmalarda da yerini almak için gerekli AR-GE ve teknolojik gelişim çalışmalarını sürdürmektedir.

Deniz Haberleşme Sistemleri modernizasyonu (Uluslararası GMDSS Master Planı) VHF/MF/HF Radyotelefon VHF/MF/HF DSC, HF Radyoteleks ve NAVTEX sahil istasyonlarının modernize edilmesi amacı ile deniz haberleşme sistemlerinin modernizasyonu projesi Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Yatırım Programı'na dahil edilmiştir.22

Türkiye'nin deniz yetki alanlarında ve Türk Boğazlarında seyir emniyetini artırmak amacıyla deniz haberleşme hizmetlerinin modernize edilmesi ve hizmetlerin IP tabanlı olarak dijital ve kesintisiz olarak sunulması Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü 2019-2023 Stratejik Planında yer almaktadır.53

1 7 Maris 2024

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye'nin On Birinci Kalkınma Planı ile yerli üretim ve AR-GE faaliyetleri yeni nesil mobil haberleşme teknolojilerinin desteklenmesi, afetlere daha etkin müdahale için kesintisiz ve güvenli haberleşme alt yapısının kurulması hedefler arasına alınmıştır. OYT tarafından hâlihazırda üretilen sistemler, haberleşme altyapısının yedekli mimaride ve farklı haberleşme kanalları kullanılarak alternatifli olarak tesisine ve kesintisiz haberleşmenin sağlanmasına im an sağlamaktadır.

Ensansız Hava Araçları

çınsan sız hava aracı çözümleri askeri ve savunma, sivil ve ticari, lojistik ve taşımacılık, inşaat ve 21x55 Ranencilik ve diğer alanlarda varlıkların etkili bir şekilde gözlemlenmesi ve optimum eperasyonel etkinlik elde etmek için alanların gözetlenmesi vb. geniş bir uygulama alanında kullanılmaktadır.

2020 yılında 24,72 milyar dolar değerinde olan küresel insansız hava aracı pazarının ve 2030

4 Voice Communication Control System Market Size, Share & Trends Analysis Report By Component (Hardware, Software, Services), By Application, By End-use, By Region, And Segment Forecasts, 2022 2030 https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/voice-communication-control-system-market-report 50 https://www.fortunebusinessinsights.com/voice-communication-control-system-market-103489

* https://kiyiemniyeti.gov.tr/Data/1/Files/Document/Documents/Nk/9D/x7/Vb/Sekt%C3%B6r%20Raporu%202022.pdf 52 https://kiviemniyeti.gov.tr/Data/1/Files/Document/Documents/Nk/9D/x7/Vb/Sekt%C3%B6r%20Raporu%202022.pdf 6100 0 3 8 9 8 9 8 9 8 9 1 1 Data ( / F iles ( Document/Document/Documents/V 0/23/pg/of2019-2023 %20 Strateiik %20 . באתר אין אמו. 6 מער 6 ביני 10 שעולם ב 153 06 800 Unitedy Cankly - ANKAPA Multikent Mahallesi 1942. Cadde No:39 DEGERLER A. ENHUL our runksex TERROLOUI ANONIM SIRRETT

yılına kadar 70,91 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.54

OYT İHA ses haberleşme ve kayıt sistemleri ile savunma sanayii alanında yerli ve milli olarak geliştirilen insansız hava araçlarına yer kontrol istasyonları ve hava aracı üstü ekipmanlar seviyesinde alt sistem sağlamaktadır. Savunma sanayii ulusal ve uluslararası gelişim trendinde insansız hava araçlarının kullanımının daha da yaygınlaşması ve dost ve müttefik ülkelere İHA satışının Türkiye'nin savunma sanayii ihracatında daha fazla pay alacağı öngörülmektedir. Yurt içi planlamalar bakımından Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye'nin On Birinci Kalkınma Planı madde 420.5 ile envanterdeki İHA sayısının artırılması plan hedefleri arasına alınmıştır. 55

Entegre Lojistik Destek

Özellikle COVID-19 pandemisi ile başlayan son dönemde, küresel çapta ortaya çıkan ekonomik dalgalanmalar ile beraber üretim kapasitelerindeki durağanlık ve hammadde krizi neticesinde birçok sektörde yeni ürün/sistem üretimine yönelik ivme azalmıştır. 56 Diğer taraftan yeni sistemlerin tasarımı, tedariki, üretim, entegrasyon, test ve nakliye süreçlerindeki artan maliyetler, son kullanıcıları, mevcut sistemlerini en etkin ve sürdürülebilir bir biçimde kullanmaya yöneltmektedir.

Bu noktada, elde mevcut sistemlerin en etkin biçimde kullanılması, bu sistemlerin asgari maliyetle, azami fayda sağlayacak şekilde koruyucu/önleyici bakımlarının yapılarak, arıza durumu nedeniyle ortaya çıkabilecek gayri-faal (downtime) sürelerinin en aza indirgenmesi ile sağlanabilmektedir. Bu kapsamda, kullanımda olan sistemlerin çok iyi seviyede tasarlanmış bir bakım konseptine sahip olmaları ve dahası bu konsepti, yerinde ve zamanında eksiksiz bir şekilde uygulayabilecek mekanizmaları geliştirmesi önemlidir. Zira, koruyucu/önleyici bakımların, zamanında, doğru ve tam olarak uygulanmaması, sonrasında sistemlerin, uzun sürelerle tamamen veya kısmen gayri-faal kalmasına neden olmaktadır. Hatta ortaya çıkan onarım maliyetlerinin, geçmişte kaçınılmış olan koruyucu/önleyici bakım maliyetlerinin kat ve kat fazlası miktarlara tekabül ettiği görülmektedir.

Hemen her sektörde görülen öncelikle koruyucu/önleyici bakım, sonrasında da sistematik bir onarıcı/düzeltici bakım konsepti ihtiyacı özellikle görev-kritik sistemler için çok daha büyük bir öneme sahiptir. Sağlık, ulaşım, güvenlik gibi toplumsal refahın gereksinimi olarak ortaya çıkan ihtiyaçların ve dengelerin sağlandığı sektörlerdeki kritik sistemlerin devre dışı kalmalarının menfi etkisi çok büyük olabilmektedir. Bu nedenle bu nitelikteki sistemlere uygulanması ereken bakım konseptinin önemi ve değeri herkesin malumudur.

u konuyla ilgili olarak tüm sektörleri içine alan küresel bakım-onarım pazarı ile ilgili yapılmış lan bir araştırma son derece çarpıcı sonuçlara ulaşmıştır. 57 Şöyle ki;

· 2020 yılında 616,1 milyar USD hacme sahip olan küresel bakım-onarım pazarının, her yıl yaklaşık %2,19'luk bir artışla 2026 yılında 701,3 milyar USD bir hacme ulaşması beklenmektedir,
· Koruyucu/önleyici bakım uygulamaları ile arıza durumunda yapılması gereken onarım faaliyetine nazaran %40 oranında tasarruf sağlanmaktadır,

55 https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On Birinci Kalkinma Plani-2019-2023.pdf 56 mtrps //gocodes.com/equipment-maintenance-statistics/ ONUR YÜKSEK TEKNOLOST ARCARING SHORE quipment-maintenance-statistics A 1 24

Mullukent Mahallasi 1942. Cadde No:39 06800 Umnkö - Cankaya-ANKARA Tel: +90 112 235 15 50 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:01732 Mersis No: 0643004684300019

RENKUL DEGI

1 7 Maris 2024

⁵⁴ Unmanned Aerial Vehicle (UAV) Market by Type (Fixed Wing, Rotary Wing, Application (Military & Defense, Civil & Commercial, Logistics & Transportation & Mining, and Others), and Weight (Less Than 50 Kg, and More Than 50 Kg): Global Opportunity Analysis and Industry Forecast, 2021-2030 - https://www.alliedmarketresearch.com/unmanned-aerial-vehiclemarket-A09059

· Yetersiz ve zamansız bakımların bir firmanın üretim kapasitesini %20 oranınca menfi yönde etkilediği görülmüştür.

Entegre Lojistik Destek Konusunda OYT

OYT, özellikle son 10 yıl içinde teslimatı yapılmış sistemlerle ilgili son dönemde müşterilerden yoğun bakım-onarım talepleri almakta olup HVKKnın tüm hava harekâtını yönlendirdiği haberleşme sistemi olan Hava Savunma Telsiz Ağı (HSTA) ve TSK'nın insansız hava aracı harekatının lokomotifi durumundaki ANKA Sistemlerinin Muhabere İletişim Terminali Sistemleriyle ilgili olarak Bakım Destek Sözleşmeleri imzalamıstır.

Şirket'in son üç yıllık dönemde teslimatını tamamladığı ve halen devam eden projelerdeki sistemlerin teslimatı sonrasında (savunma sanayii ve sivil havacılık) görev kritik sistemlerin tamamı için önümüzdeki süreçte benzer bakım-destek sözleşmelerinin imzalanması veya son kullanıcılardan çağrı bazlı bakım-onarım desteği taleplerinin artarak devam etmesi beklenmektedir. Aşağıdaki tabloda verilen istatistik, önümüzdeki yıllarda Şirket'in bakım destek konusundaki gelirlerinin her geçen yıl artma potansiyelinde olduğunu işaret etmektedir.

Entegre Lojistik Destek Yıllık Gelirler TL Gelirler ve USD Gelirler Ayrı Verilmiştır)
2021 2022 2023
TL	USD	TL	USD	TL	US D
195.175	404.144	81.064	573.514	7.636.852	817.157

Yukarıdaki tablodan da görülebileceği üzere; OYT'nin bakım-onarım desteğine yönelik ELD projelerinden elde edilen gelir 2021 yılından bu yana artmaktadır. Şirket Türk Lirası ve Amerikan Doları gelirlerini ayrı elde etmektedir, bu nedenle yukarıdaki tabloda da ayrı ayrı gösterilmektedir.

Şirket'in İletişim ve Havacılık Teknolojileri Konusunda Faaliyetleri ve Beklentileri

· Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin savunma sanayiinin geliştirilmesine yönelik politikaları, destekleyici yasal çerçeve, teşvikler, vergi indirimleri, sübvansiyonlar, AR-GE destekleri ve diğer desteklerden faydalanılmaktadır.
· Şirket'in haberleşme ve iletişim alanındaki 44 yıllık geçmişi bulunmaktadır.
· Şirket eğitimli, kalifiye, vasıflı iş gücüne sahiptir.
· Askeri iletişim ve haberleşme sektöründe birçok projeyi tamamlamıştır.
0 İhtiyaca yönelik özgün ürünler tasarlanması, geliştirilmesi, üretilmesi ve entegrasyonu için çalışmalar yapılmaktadır.
Şirket tarafından geliştirilen ses haberleşme ve kayıt sistemleri kamu ve özel sektör faaliyet alanlarında görev yapan tüm operasyon merkezlerinde komuta kontrol koordinasyon ve haberleşme fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.
· Şirket'in sistem çözümü kapsamında; operasyon merkezlerinin tüm dahili/harici haberleşme yönetimi sistem üzerinden gerçekleştirilebilmektedir. IP tabanlı yapıda; operatörlerin telsiz/telefon/uydu/GSM haberleşme kanallarına tek bir arayüz üzerinden edişimi ve kontrolü sağlanabilmekte, operatörlerin kendi aralarındaki haberleşmesi yapılabilmekte ve bu haberleşme video konferans, chat vb. | uygulamalarla

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJI ANONİM ŞİRKETİ
Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 7 Maris 2924

Pirass

desteklenebilmektedir

· Şirket'in büyüme potansiyelini gösteren bazı gelişmeler ve haberler aşağıdadır; 38
- 2029 yılına kadar Türkiye'de 5 adet yeni havalimanı inşa edilmesi planlanmaktadır.
- İnsansız hava araçlarının birçok alanda olduğu gibi hava kargo hizmetlerinde kullanılması konusunda çalışmalar yapılmasının da sektöre artı değer katacağı düşünülmektedir.
- Gemi Trafik Hizmetleri (GTH) sisteminin tüm limanlarda uygularımasının sağlanması
- Deniz emniyeti ve güvenliği sistemi önemli performans göstergelerinden olup, iyileştirilmesi, yeni teknoloji ve dijitalleştirilmenin artırılması büyük önem arz etmektedir. Arama kurtarma sisteminin sürekli çalışır ve güncel durumda bulundurulması da bu hedeflerden biridir.

7.2.1.2. Yenilenebilir Enerji Teknolojileri

Küresel Perspektifle Enerji Sektörü ve Enerji Depolama

Dünya nüfusunun artışına ve ekonomilerdeki büyümeye paralel olarak her geçen yıl küresel enerji ihtiyacı artmaktadır. Elektrik üretiminde ağırlıklı olarak kullanılan fosil yakıtlar, sürdürülebilirlik politikaları gereği her geçen yıl elektrik üretimindeki payını kaybetmektedir. Küresel ısınma sorunu ve karbon salınımın azaltılması zorunluluğuna paralel olarak da yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim ivme kazanarak artış göstermektedir.

Küresel Yenilenebilir ve Fosil Yakıt Enerji Yatırımları Gelişimi, 2015-202399

Kaynak: IEA, Global energy investment in clean energy and in fossil fuels, 2015-2023, IEA, Paris69, 61

Günes ve rüzgârın başı çektiği yenilenebilir eneriiden gelen üretim kapasıte artısı, elektrikli araç üretimindeki ivmenin batarya teknolojilerinin ucuzlamasına verdiği katkı ile birleşince, enerji depolamalı GES/RES tesislerine olan yatırımcı ilgisi de 2023 yılında global ölçekte artış göstermiştir.

Yeşil enerji yatırımları artarken gelişen teknolojilerin ve sektördeki oyuncuların artmasının etkisiyle ilk yatırım maliyetlerindeki düşüş trendi, yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen ucuz elektriğin enerji karması üzerinde oluşturduğu aşağı yönlü elektrik fiyatı baskısını artırmakta, buna ilave olarak karbon salınımını azaltan yatırımlara verilen global teşvikler sayesinde de sektörün sürdürülebilirliği sağlam temeller üzerine oturmaktadır.

Güneş ve rüzgâr gibi kararsız enerji kaynaklarından üretilen elektriğin depolanarak, talep tarafı yönetimi, yan hizmetler, dengeleme, gün öncesi piyasanın düzenlenmesi vs. gibi konularda şebeke işletmecisinin ihtiyaçlarına daha uyumlu hale getirilmesi kavramı üzerine kurulmuş olan enerji depolamalı yenilenebilir enerji santralleri de günümüzün en çok ilgi gören yatırımlarındandır.

Genel olarak temiz enerji ekipmanlarının fiyat endekslerindeki düşüşün yanı sıra hızlı rçekleşen teknolojik gelişmeler sayesinde enerji depolama maliyetlerindeki düşüşün de devam etmesi, tüm bu yatırımların hızlanması anlamına gelmektedir.

60 https://www.jea.org/data-and-statistics/charts/global-energy-investment-in-clean-energy-and-in-fossil-fuels-2015-2023

61 https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/power-investment-2019-2023

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ
C 06800 Üm they Cankaya-ANKS: +90 EARS: +90 BEAR 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 1 1 Mays ISTA

Pirashs MANI

157

Kaynak: IEA

Enerji Depolama

Fosil yakıtların çevresel etkileri ve dünya çapındaki enerji şebekelerinin kapasitesi ve dayanıklılığı konusundaki artan endişeler nedeniyle, mühendisler ve politika yapıcılar dikkatlerini giderek daha fazla enerji depolama çözümlerine çevirmektedir. Enerji depolama, güneş ve rüzgâr enerjisinin kesintilerine çözüm bulmaya yardımcı olmakta, aynı zamanda birçok durumda talepteki büyük dalgalanmalara hızla yanıt vererek şebekeyi daha duyarlı hale getirmekte ve yedek enerji santralleri kurma ihtiyacını azaltmaktadır. 62

Dünyanın çeşitli bölgelerinde 1920'lerde başlayan bazı mekanik (özellikle pompalamalı hidrolik) enerji depolama uygulamaları, gümünüzde gelinen teknolojik seviyenin etkisiyle yerini daha verimli enerji depolama çözümlerine bırakmaktadır. Bunların odağında da pil (batarya) varyantları bulunmaktadır.

Pil depolama projelerinin çoğu kısa vadeli enerji depolamaya yöneliktir ve geleneksel şebekenin yerini alacak şekilde inşa edilmemiştir. Bu tesislerin çoğunda, yerel şebekeyi yaklaşık dört saat veya daha kısa bir süre boyunca desteklemek için yeterli enerji sağlayan lityum iyon piller kullanılmaktadır. Bu tesisler güvenilirliği, yenilenebilir enerji kaynaklarının şebekeye entegrasyonu ve yoğun saatlerde enerji şebekesinde rahatlama sağlamak için kullanılmaktadır.

1 7 Maris 2024

Geçtiğimiz on yılda, güneş/rüzgâr enerji depolamanın maliyetleri önemli ölçüde azalmış ve bu da depolamayı yenilenebilir enerjiyle eşleştiren çözümleri daha rekabetçi hale getirmiştir. Fiyat düşüşlerinin büyük bir kısmı lityum iyon pillerin düşen maliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Mercator Küresel Ortak Varlıklar ve İklim Değişikliği Araştırma Enstitüsü MCC) 22.09.2023 tarihinde yayımlanan araştırmasına göre sadece son on yılda pil depolama aliyeti yüzde 85 düşmüştür. 63

Lityum İyon Piller

İlk kez 1990'ların başında Sony tarafından ticari olarak üretilen lityum iyon piller, başlangıçta öncelikle cep telefonları gibi küçük ölçekli tüketici ürünleri için kullanılmaktaydı. Günümüzde,

62 https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s11705-019-1892-2.pdf shura.org.tr/wp-content/uploads/2022/12/SHURA-2022-12-Turkiye-Elektirik-Sistemi.pdf

6 https://www.mcc-berlin.net/en/news/information-detail/article/plummeting-prices-for-solar-power-and storage-make-global-climate-transition-cheaper-than-expected.html 158

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mutlukent Manallesi 1942. Cadde No.39 06800 Umifikay Cankay Cankaya-ANKARA
Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 312 312 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

büyük ölçekli enerji depolama ve elektrikli araçların batarya paketleri için kullanılmaktalar. Bloomberg New Energy Finance, lityum iyon pillerin maliyetinin 2025 yılına kadar 100 \$/k Ws'nin altına düşeceğini tahmin etmektedir. 64

Lityum-iyon piller, günümüzün büyük farkla en popüler pil depolama seçeneğidir ve küresel şebeke ölçekli batarya depolama pazarının yüzde 90'ından fazlasına sahiptir. Diğer pil seçenekleriyle karşılaştırıldığında lityum iyon piller yüksek enerji yoğunluğuna sahiptir ve hafiftir. Pilin güç kapasitesini artırmak için grafitin silikonla değiştirilmesi gibi yenilikler, lityum iyon pilleri uzun süreli depolama açısından da rekabetçi hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Depolama ve Elektrikli Araçlar

Enerji depolama özellikle elektrikli araçlar (EV'ler) için büyük önem taşımaktadır. Elektrikli araçlar yaygınlaştıkça ve ağırlıklı olarak evlerde yapılacak mesai sonrası araç şarjı dolayısıyla demant 5 ve gece saatlerinde elektrik talebinde ciddi artışlar olacaktır. Bu ekstra talebi karşılamak için yeni enerji santrallerine ihtiyaç duyulmaması için elektriğin yoğun olmayan saatlerde depolanması bir mecburiyet oluşturacaktır.

Elektrikli araçların, şebeke arızası veya talebin aniden artığı dönemlerde yedek depolama olarak da kullanılabilmesi, yakın gelecekte yaygınlaşacak akıllı şebeke ve mikro şebeke uygulamaları için gereken altyapıyı destekleyecektir. Yakında, araçtan şebekeye (V2G) enerji sağlama pozisyonuna gelecek EV'ler, batarya gruplarında depoladıkları elektriği daha sonra şebekeye geri aktarabilecekler.

BloombergNEF'in 2023 Batarya Sonuçları Ortalama fiyatlar %14 düşüşle 139 \$/kWs'ye düşerek rekor kırmıştır. Bu, lityum-iyon batarya fiyatlarının tarihte ulaştığı en düşük seviyedir. Analiz, elektrikli araçlar ve sabit enerji depolamada batarya talebinin yıllık %53 gibi kayda değer bir hızla artmaya devam ettiğini ve 2023 yılında 950 GWs'e ulaşacağını göstermektedir.

Grafik: Lityum-iyon batarya fiyatlarının ağırlıklı ortalaması, 2013-2023

Bölgesel bazda bakıldığında 2023'te, ortalama batarya paketi fiyatları 126 \$/kWs ile Çin'de en düşük seyiyede, ABD ve Avrupa'daki paketler de sırasıyla %11 ve %20 daha yüksek seviyede

। રેતે

64 https://about.bnef.com/new-energy-outlook/ 65 Elektrikte çekilen maksimum yük miktarı

ONUR YÜKSE REKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Hullukent Manallesi 1942. Cadde No. 39.
Collection Corpory Contraya ANKARA . Tel: +90 312 235 15 50 FAK5: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

Kaynak: BloombergNEH

gerçekleşmiştir. Çin'de de batarya üreticilerinin artan batarya talebinden pay almak amacıyla üretim kapasitesini artırması nedeniyle yoğun bir fiyat rekabeti yaşanmaktadır.

Sektör, lityum demir fosfat (LFP) olarak bilinen düşük maliyetli katot kimyasına geçmeye devam etmektedir. Bu paketler ve hücreler sırasıyla 1305/kWs ile en düsük küresel ağırlıklı ortalama fiyatlara sahiptir. 2023, LFP ortalama hücre fiyatlarının 100 \$/kWs'in altına düştüğü ilk yıl olmuştur ve ortalama olarak LFP hücreleri 2023 yılında lityum nikel manganez kobalt oksit (NMC) hücrelerinden %32 daha ucuz kalmıştır. Piyasa, lityum, nikel ve kobalt gibi kilit batarya metalleri için fiyatların 2024 yılında daha da düşmesini beklemektedir ve bu durum göz önüne alındığında, ortalama batarya fiyatlarının önümüzdeki yılı tekrar düşerek yaklaşık 133 \$/kWs olması beklenmektedir.

Teknolojik inovasyon ve üretimdeki gelişmeler, önümüzdeki yıllarda batarya paketi fiyatlarının daha da düşerek 2025'te 113 S/kWs ve 2030'da 80 S/kWs seviyesine gerilemesini sağlayacağı öngörülmektedir. 66

Türkiye Enerji Piyasası

PWC-Türkiye Elektrik Piyasasına Genel Bakış Raporu-2023

Türkiye elektrik piyasasının gelişimi konusunda özellikle yapılanma ve büyüme aşamalarına değinmek önem taşımaktadır. Günümüzde piyasa, artan elektrik talebi karşısında karbon emisyonlarını azaltılmasına odaklanmaktadır.

Yapılanma aşamasında (1960'lar-2000'ler); uzun vadeli planlamalar başlamış, önemli kapasite artışlarının yanı sıra piyasa liberalleşmesinin önü açılmış, düzenleyici kurumlar ortaya çıkmıştır. Örnek: Türkiye Elektrik Kurumu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, YİD/TİH/YİS kavramlarının ve özelleştirmelerin ortaya çıkışı vb.

Büyüme aşamasında (2000'ler ve sonrası); Türkiye Elektrik Piyasası Kanunu'nun çıkarılması, yenilenebilir enerjiye teşvik getirilmesi için Yenilenebilir Enerji Kanununda değisiklik yapılması, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve organize elektrik piyasasının kurulması gibi gelişmelere şahitlik edilmiştir.

Bu dönemdeki kurulu güç gelişimi aşağıdaki grafikte verilmektedir67:

1 7 Mayıs 2024

(2000-2023, GW) %54.3 %53,7 %51.7 %52.5 %35.0 49,5 38,8 20 10 2005 2020 2021 D 1: Count Correst Yenilenebilir endonebilir Oranı (%)

Kaynak Türüne Göre Kurulu Güç

Türkiye Ekim 2021'de, Paris Anlaşması'nı imzalamış ve ardından 2053 yılına kadar Net Sıfır Emisyonlu bir ekonomiye ulaşma taahhüdünü duyurmuştur. Ulusal Enerji Planı, 2053 vizyonunun gerçekleştirilebilirliğini sağlamak için 2035'e kadar karşılanması gereken hedefleri ETKB'nin bakış açısından özetlemektedir.

Yenilenebilir enerjideki kurulu gücün payı 2035 yılında %65 olarak tahmin edilmiştir (Haziran 2023 itibari ile %53). Güneş enerjisinin %53 ile yenilenebilir kurulu güç içinde en büyük paya sahip olacağı öngörülmektedir.
· 2000 seviyelerine göre, enerji yoğunluğunun 2035 yılı itibarıyla %51 azalması beklenmektedir. Bu oran, Almanya ve Fransa'da gözlenen oranlarla benzerlik göstermektedir.
· Kömürün aşamalı olarak sona erdirilmesi ve ilave ek kömür kurulu gücüne ilişkin spesifik bir tarih belirlenmemiştir.

ETKB'nin Ulusal Enerji Planı'na göre, 2035 yılındaki en önemli temel hedefler aşağıda gösterilmiştir.

Elektrik üretiminde 2023 yılında %42 paya sahip olan yenilenebilir enerjide, 2035 hedefi Türkiye'de elektrik üretiminin %55'inin yenilenebilir enerji santralleri tarafından gerçekleştirilmesidir.68

Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı69

2035 yılında Türkiye'nin yıllık elektrik tüketiminin 500 TWs'n aşacağı ve sanayi ile hizmet sektörlerinin Türkiye yıllık elektrik tüketiminin %50'den fazlasını oluşturacağı tahmin edilmiştir.

Ulusal Enerji Planı'ndaki Diğer Konular:

Kömürden aşamalı çıkış için bir tarih belirtilmemiştir, projekte edilen kömür yakıtlı elektrik santrallerinin kurulu gücünde artış olacağı öngörülmüştür.
Ulusal Enerji Planı Aralık 2022'nin sonuna doğru yayımlandığından, 2035'te 7,5 GW'a varacağı öngörülen depolama projeksiyonlarının yakın zamandaki görülen yatırımcı iştahını ne derece yansıttığı kesin olarak anlaşılamamaktadır.
Net sıfır hedefleri doğrultusunda, elektrikli araç pazarının aşamalı bir şekilde gelişmesi beklenmektedir. Bu nedenle, ulaşım sektörünün elektrik tüketimindeki payının 2020'de %1'den 2035'te %6'ya yükselmesi beklenmektedir.
Nükleer enerji payının kurulu güç içindeki payının 2053 yılında neredeyse %30'a ulaşması beklenmektedir. Bu durum, 2035 seviyelerine göre nükleer enerji kapasitesinde 35-40 GW artışı göstermektedir (2035'te 7,2 GW kapasite ulaşılacağı ön görülmektedir).

162

1 7 Mayıs 2024

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJI ANONIM SIRKETI

ONOR PORSER Mahamat ANK ANKARA
CO6800 Ürekön Cankara - ANK ARA
Tol: +90 312 235 15 50 FAKS: +ANK ARA
Tol: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 31 32 35 15 40 1 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

Büyüme Aşaması Zaman Çizelgesi70:

1 7 Varis 2024

Türkiye'de Elektrik Talebi

Türkiye'de elektrik tüketimi 2018 yılı sonuna kadar hızla artmıştır. Covid-19 pandemisi nedeniyle 2019 ve 2020 yıllarında yatay seyreden talep, pandemi sonrasında toparlanarak tekrar eski seyrine dönmüştür.

Birincil enerji kaynaklarını ithal eden gelişmekte olan ülkeler gibi Türkiye'de de enerji tüketimi geyrisafi yurt içi hasılayı (GSYİH) doğrudan etkilemektedir. Türkiye enerji ihtiyacını e Pirkski Sharsılarken doğal gazının %99'unu Rusya, Azerbaycan ve diğer ülkelerden ithal etmektedir. Bu nedenle, ülkedeki elektrik üretiminin ortalama marjinal maliyeti, ithal edilen yakıt kaynaklarının fiyatları ve hacmiyle doğrudan bağlantılıdır. Sanayi sektörü ise hammaddeleri işleyerek mamul mallara dönüştürmek için kullandığı elektriğe bağımlıdır. Sanayi verimliliği; elektrik fiyatları, ithal enerji kaynaklarının fiyatlarındaki dalgalanmalar ve arz güvenliğindeki gelişmelerden etkilenmektedir. Bu da sanayi gelişimi ile ekonomik büyüme arasında doğrudan bir ilişki kurulmasına yol açmaktadır.

Elektrik talebi ile GSYİH arasındaki korelasyon, özellikle ekonomik dürgunluk dönemlerinde

MENKUL DOG

RLER A. S.

ONUR YÜKSEK ŞEKÑÖÊиёÑÖÑÎÑÝ ŞÎRREŢî tr/sektorler/enerji/turkiye-elektrik-piyasasina-genel-bakis-2023.pdf 163 Mullukent Mahallesi 1942. Cadde No:39 06800 Om Noy Cankaya-ANKARA
Tel: +90 312-255 15 30 FAKS 1190 312 235 15 40 1 नह Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic. Ho:81732 Mersis No: 0643004684300019

gözlemlenebilen sanayı üretim talebi üzerinden açıklanabilir. Sanayi talebinin payı, 2020'de yaşanan Covid-19 yavaşlamasının ardından 2021'de toparlanma etkisi nedeniyle zirve yapmıştır.71

Elektrik Piyasası Talep Tahminleri Yönetmeliği uyarınca, dağıtım şirketleri kendi dağıtım bölgeleri için 10 yıllık elektrik talep tahminlerini yıllık olarak ETKB ve TEIAŞ'a bildirmekle yükümlüdür. Benzer raporlama yükümlülükleri 5 yıllık dönemler için belirlenmiş perakende şirketleri için de geçerlidir. TEİAŞ bu raporlardan elde ettiği bilgileri organize sanayi bölgelerinden elde ettiği bilgilerle birleştirerek talep tahminini hazırlamaktadır. Türkiye'nin 2022 yılı 12 aylık elektrik talebi 328,7 GWs olup, TEİAŞ'ın yüksek senaryo talep tahmininden daha düşük, ancak 2022 yılı baz senaryo tahmininden daha yüksek gerçekleşmiştir.

		Düşük Senaryo		Baz Sonaryo		Yüksek Senaryo
Sone	Talop (GM3)	Buyume Oram (1/0)	Talep (GWs)	Buyume Oranı (%)	Talop (GWs)	Buyumo Oranı (%)
2022	308.903	%3.1	324 536	%3.8	340.810	%79
2023	317.755	%2.9	335 819	%3.5	354 446	9-4.0
2024	329.911	23.8	350.716	ోంచే. వ	371.927	%4.9
2025	344.265	CLA.4	367.792	6.8.9	391.806	%5.3
2026	357.757	ਨ 3 ਰੇ	383.426	9-13	409 551	%4.5
2027	369.703	%3.3	397 438	0:3.7	325.790	0-2-20
2028	378.902	%25	408 872	%2.9	439,739	%3.3
2029	389.682	52.8	421 925	3.2	455.387	%3.6
2030	400.825	%2.9	435.418	%3.2	471.572	%3.6
2031	415.042	63.5	452 210	3.3.9	491 224	1/34.2
Kaynak: TEIAS

TEİAS Elektrik Talep Tahminleri (2022-2031)

Türkiye'de Elektrik Üretim Analizi

Bir kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ), elektrik üretimi alanında piyasanın en büyük oyuncusudur. EÜAŞ'a ait tesislerin kurulu gücü 1970 ve 1990 yılları arasında önemli ölçüde artmış, son 20 yılda ise EÜAŞ'a ait kapasitenin piyasadaki payı, özel sektör yatırımcıları ve özelleştirmeler nedeniyle azalmıştır.

EUAŞ'ın toplam kurulu gücü 2010 yılında 24,2 GW iken, büyük ölçekli özelleştirmeler sonrası Haziran 2023 itibarıyla 21,0 GW'a düşmüş, üretimdeki payı 2010 yılında %48,9 iken Haziran 2023'te %20'ye gerilemiştir. Haziran 2023'te Türkiye'nin toplam kurulu gücü içinde %67,8'lık bil paya sahip olan özel sektör yatırımları, ağırlıklı olarak fosil, hidroelektrik ve diğer yer ilenebilir enerji kaynaklarından oluşmaktadır.

Türkiye'nin kurulu güç portföyü, rüzgâr, güneş ve jeotermal enerji gibi hidroelektrik olmayan yerilenebilir enerji kaynaklarının devreye girmesi, doğal gaz ve ithal kömür gibi fosil baynakların da genişletilmesiyle çeşitlenmiş ve önemli ölçüde büyümüştür. Türkiye'deki toplam kurulu güç 2001 - 2023 yılları arasında %6,1'lik bir YBBO ile önemli ölçüde artarak 28,3 GW'an 104,9 GW'a ulaşmıştır. 2009-2014 yılları arasında yapılan yenilenebilir enerji ve doğal gaz yatırımları 2013 - 2017 yılları arasında elektrik üretmeye başlamış ve piyasa arzının hızlı bir şekilde yükselmesine yol açmıştır. 2015'te piyasa takas fiyatlarının düşmesinin ardından, termik kaynaklara dayalı mevcut enerji santrallerinin kârlılığı olumsuz etkilenmiş, yeni termik projeler için iştah azalmıştır.

Yenilenebilir enerji kurulu güç kapasitesi açısından en büyük şirketler ağırlıklı olarak HES

1 7 Maris 2024

işletmektedir. Büyük şirketlerin toplam portföyleri içindeki yenilenebilir enerji varlıkları 2023 itibarıyla toplam kurulu gücünün %61, l'ini oluşturmaktadır. Bu şirketlerin yalnızca sınırlı bir kısmını güneş santrali yatırımları bulunurken, portföyleri önemli ölçüde hidroelektrik ve rüzgâr santrallerinden oluşmaktadır.

Temel olarak öz tüketimin teşvik edilmesinden kaynaklanan lisanssız elektrik üretim kapasitesi, özellikle güneş enerjisi yatırımlarıyla artmıştır. Lisanssız enerji santrallerinin toplam kurulu gücü son birkaç yılda önemli ölçüde artmış, 2015 yılı sonunda yaklaşık 0,4 GW iken Haziran 2023'te 9,4 GW'a kadar yükselmiştir. Haziran 2023 itibarıyla Türkiye'deki lisanssız kapasitenin %93,7'sini güneş enerjisi oluşturmakta olup diğer yenilenebilir enerji kaynakları önemli ölçüde geride kalmıştır. Lisanssız güneş enerjisi kurulu gücünde görülen yüksek payı destekleyen temel faktörler aşağıdaki gibidir 2:

Verimliliğin ölçeğe bağlı olmaması,
Panel maliyetlerinin zaman içinde azalması,
Türkiye'nin güneş enerjisi potansiyeli,
Diğer teknolojilere kıyasla operasyonel kolaylıklar.

Türkiye'de Yenilenebilir Enerjinin Gelişimi

Küresel toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü 2011'den bu yana %8,8 artarak 2022'de 3.372 GW'a yükselmiştir. Aynı dönemde Türkiye'deki yenilenebilir enerji kurulu gücü ise %10,3'lük YBBO ile 56,4 GW'a ulaşmıştır.73

Yenilenebilir Enerjinin Toplam Kurulu Güç İçerisindeki Payı (%)

Son 10 yılda yenilenebilir enerjiye odaklarılması. Türkiye'yi diğer ülkelerden ayrıştırmıştır. Türkiye, dünyanın en büyük 12. yenilenebilir enerji kapasilesine sahiplir.

2011 2012 2012 2019 2019 2015 2016 2017 2016 2017 2020 2221 2022 -Dunya Tirkipo

Geligma Phasalar

Galismeles olan Piresalar

21:55 Syrupa'da kurulu yenilenebilir enerji kapasitesi 2011'den bu yana %6,6 artarak 2022'de 765 CW'a ulaşmıştır. Türkiye, Avrupa'nın en büyük 5. yenilenebilir enerji kurulu gücüne sahip olup, hidroelektrik enerji kapasitesi açısından da Norveç'ten sonra ikinci sıradadır. 74

Yenilenebilir Enerji Kurulu Gücü Ülke Sıralaması (2022)

Kaynak: IRENA, Fitch, EPDK

Yenilenebilir enerji santrallerinin toplam küresel elektrik üretimi, 2011'den bu yana her yıl %6 artarak 2021'de 7.931 TWs'e ulaşmıştır. 2021 yılında 334,7 TWs (2000 yılına kıyasla üretimin 2 katından fazlası) üretim ile tarihindeki en yüksek elektrik üretimine ulaşan Türkiye'de, artışın ağırlıklı payı 2011 - 2021 arasında %7 YBBO ile artış gösteren yenilenebilir enerji kaynakları ile desteklenmiştir.75

Yenilenebilir Elektrik Üretimi Ülke Sıralaması (2021, TWs)

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM)

Küresel ölçekte ve ülkemizde, sınırsız denilebilecek kapasiteye sahip olan yenilenebilir enerji kaynaklarına önemli miktarda yatırım yönelimi söz konusudur. Bu yatırımların hızlı ve istenilen miktarda yapılabilmesi için, özel sektör yatırımcılarına devlet teşvikleri verilmesi küresel olarak kabul gören bir yaygınlaştırma politikasıdır.

Mayıs 2023'te Yürürlüğe Alınan Son YEKDEM Tarife Garantisi Yorli Aksa Yorli Aksa YEKDEN YEKDEM Süres YEKDEM Tabar YEKOEN Tava fanile no blir Taşvil Toşvik Sürasi orji Kaynagı (TUMVIS) (Yal) (ABD \$ MWs) (ABD \$ MWB) (TLANWa) (Cana) 67.9 Rezorvar Hicroclesink 1 350.0 or 77.0 53.5 Adrist 266,0 Karasal 1.060 0 16 49.5 60.5 288.0 uzga 1 Decizist 10 07.5 82.5 24.5 2.020.0 15 at 5 115.5 1.060.0 10 49 5 60.5 Cop Gas 288 ប Brokette Biyomotanizaliyon 1 730,0 10 BIO 99.0 288.0 3 T creat Bertarat 57.6 1.319.0 10 80 0 2158 C 1 :060.0 10 10 4 60.5 28.8.0 5 1 250 0 58 5 71.5 10 Dapolamali Gines · Rucos 387 5 Pomoa Depolamalı Hidroetekink 2 020.0 15 94 5 115.5 324 5 10 Dalga & Done Akıntısı 1 350.0 10 63.0 77.0 384 5 10 Son YEKDEM'de Öne Çıkan Değişiklikler Durgun JES kurulu gücünü
canlandırmak için Üreticilerin karşı karşıya
kaldığı döviz kuru riskini Denizüstü rüzgar,
depolama tesisleri, pompaj depolamalı hidroelektrik ve REB jeotermal santrallere azaltılması için tarife sağlanan YEKDEM tarifesi

1 7 Maris 2024

A A N 1

Kaynak: EPDK

I Mayıs 2023 tarihinde uygulamaya alınan revizyon ile tarife garantisinin eskalasyonu için kullanılan yükseltme formülünün daha sık güncellenmesi sayesinde mekanizma, daha duyarlı bir hale gelmiştir. Yükseltme formülü bileşenlerinin ağırlıklarındaki değişim sonucunda KEKDEM tarifesi, Türkiye enerji piyasalarını önemli ölçüde etkileyen ABD\$ ve Avro döviz kunlarındaki değişimlere daha duyarlı hale gelmiştir. Hem ABD\$ cinsinden YEKDEM tarifesi gabanının devreye girmesi hem de formül ağırlıklarındaki değişiklikler, ABD\$ cinsinden ilk YETDEM'e benzer şekilde, yenilenebilir enerji üreticilerinin kur riskini azaltmaktadır. 76

Eiyasıs Saljirkiye'de Lisanslı Rüzgâr ve Güneş Enerjisi Santralleri

Türkiye'nin rüzgâr ve güneş enerjisi kapasite gelişimi birkaç aşamada gerçekleştirilmiştir. İhalesiz geçen ilk aşamadan sonra rüzgâr ve güneş ihaleleri yapılmış, ardından büyük ölçekli Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) modeli kullanılmaya başlanmıştır. Güncel durumda YEKA modeli, TEİAŞ tahsisleri ve depolamalı santral kapasitesi tahsisleri kullanılmaktadır.

ONUR YÜKSEK TEKÖLÜSÜ XXXKIRY SHRE Y/Kr/sektorler/enerji/turkiye-elektrik-piyasasina-genel-bakis-2023.pdf
Hullukoal Hahalesi 1942. Cadde No:39 1 Doğanbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:80 32 ( Morsis No: 0643004684300019

DEGERLER A.\$

İlk YEKDEM Evresi;

İlk YEKDEM 2005 yılında yürürlüğe girmiştir ancak sınırlı talep görmüştür,
Alım garantileri ilk başvuranlara öncelik verilmesi yöntemiyle sunulmuştur,
İhale süreci uygulanmamıştır
2011 Rüzgâr Ihaleleri;
- YEKDEM tarifelerinden düşülerek belirlenecek olan katkı payı ödenmesi kararlaştırılmıştır,
- Kazanan şirketin kWs başına belirlenmiş birim pay üzerinden hesaplanacak katkı payı bedelinin 20 yıl boyunca ödenmesi kararlaştırılmıştır,
- 13 yarışma bölgesinde toplam 5.500 MW rüzgâr enerjisi kapasitesi tahsis edilmiştir.

2015 Güneş İhaleleri;

Güneş enerjisi santralleri için yeni ihale sistemi 2015 yılında uygulanmaya başlanmıştır,
Operasyona başlangıç yılını takip eden 3 yıl içinde, TL bazında ve MW başına belirlenen birim pay üzerinden hesaplanacak katkı payı ödenmesi kararlaştırılmıştır,
Toplam 600 MW güneş enerjisi kapasitesi tahsis edilmiştir.

2017 Rüzgâr İhaleleri;

Rüzgâr santralleri için 2014 yılında duyurulan ve 2015 yılında başvuru alınan ihaleler 2017 yılında gerçekleştirilmiş olup toplam 3.000 MW kurulu güç tahsis edilmiştir,
· YEKDEM satın alım tarifesi dışında tutulan ihalelerde fiyat teklifleri, bağımsız fiyatlardan ya da eksi fiyat usulüne göre (PTF üzerinden iskonto) verilmiştir.

YEKA İhaleleri;

1 7 Vans 2024

Yenilenebilir enerjinin geliştirilmesi için mevcut olarak kullanılan ve ilerleyen dönemlerde de kullanılacağı öngörülen ihale modelidir,
Katılımcılar, kWs başına tanımlanan tavan fiyatı üzerinden indirim sunmaktadır. Kazanan üretici, sabit fiyattan 15 yıllık bir elektrik alım anlaşması imzalamaktadır.

Aevcut Kapasitenin Tahsis Planı;

Şu anda sadece YEKA GES 5 ihalesi (1,5 GW kapasiteli) planlanmıştır.

Buna ek olarak; TEİAŞ, (1) işletmedeki santraller, (2) lisanssız santraller ve (3) hibrit santraller için kurulu güç ilaveleri için aylık mevcut bölgesel kapasiteleri açıklamaktadır.

Rüzgâr ve güneş kapasite tahsis yöntemi ise depolama tesisi lisanslarıdır. EPDK, yatırımcılara lisansta beyan edilen depolama kapasitesine denk gelecek bir güneş veya rüzgâr kapasitesi kurma olanağını sağlamaktadır.

Kaynak: EPDK

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ
Tel: +90 912 235 15 50 FARS. +90-312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.5 No 81732 Mersis No: 0643004684300019

EPDK Elektrik Piyasası 2022 yılı Piyasa Gelişim Raporu Özeti77

Covid-19 salgını ve Rusya - Ukrayna gerginliğinin dünya piyasalarında enerji hammadde fiyatlarının artışına neden olması Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'deki elektrik arz güvenliğinin sağlanması, tüketicilerin fiyat artışlarından korunması amacıyla azami uzlaştırma tavan fiyat uygulaması, yerli ve yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılmasına ve elektrik piyasasında depolama tesislerinin kurulmasına ilişkin düzenlemelerin yapılması ile piyasalarda istikrar korunmuştur.

Bu bağlamda, lisanssız dâhil 2021 yılında toplam elektrik kurulu gücünde %53,33 olan yenilenebilir enerji kaynaklarının payı 2022 yılında %53,95'e yükselmiştir. Ayrıca 2022 yılının sonlarında EPDK mevzuatına dâhil edilen depolamalı elektrik üretim tesisleri ile hem rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı kurulu güçte artış sağlanması hem de elektrik depolama sistemlerinin kurulumunun yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Lisans Tipi	Lisans Başvurusu	Lisansın Verilmesi	Lisansın Sona Ermesi/ Erdirilmesi	Lisans Iptali	Dönem Sonu Yürürlükteki Lisans Sayısı
Dağıtım Lisansı					21
İletim Lisansı					1
OSB Dağıtım Lisansı	8	7			196
OSB Üretim Lisansı					3
On Lisans	રવેવ	91	રી	1	236
Piyasa İşletim Lisansı					2
Tedarik Lisansı	78	77	3	2	303
Üretim Lisansı	40	63	રે રે	5	1.905
Toplam	799	315	109	8	2.744

GERLER A.S.

· 2022 Yılı Elektrik Piyasasında Gerçekleştirilen Lisans İşlemleri (Adet)

1 7 Maris 2024

77 T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, 2023https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-24/elektrikyillik-sektor-raporu 169

ONUR YÜKSEK TEKNIKO 11941 Carolan Katoloji Kasika Kasia
Muthakent Mahaller (1941) Carolan Kasi (1948) Kastika Ka
Tal: Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic. Sic. No:81737 Mersis No: 0643004684300019

		On Lisans	Üretim Lisansı
Kaynak Türü	Lisans Sayısı	Lisansa Derc Brilen Kurulu Güç (MWe)	Lisans Sayısı	Lisansa Derç Edilen Kurulu Güç (MWe)
Hidrolik	61	2.929,02	780	32.948.63
Rüzgâr	50	2.985.66	287	13.397,05
Jeotermal	14	336,96	66	1.860,63
Biyokütle	75	464,088	344	2.653,14
Güneş	57	1170	37	1.468,81
Ithal Kömür			15	12.814,80
Yerli Kömür			23	10.184,50
Kömür			14	1.252,37
Fuel-oil			21	991,506
Doğal Gaz			266	26.709,14
Uranyum			1	4.800,00
Diğer Termik	3	20,98	34	860,071
Genel Toplam	260	7.906,71	1.888	109.940,65

· 2022 Yılı Sonu İtibarıyla Elektrik Piyasası Ön Lisans ve Üretim Lisansı Dağılımı

· 2022 Yılı Sonu İtibarıyla Kaynak Bazında Kurulu Güç ve Üretim Değerleri

KAYNAK TÜRÜ	TOPLAM KURULU GÜC* (MW)	ORAN (%)	TOPLAM ÜRETİM* (MWh)	ORAN (%)
HİDROLİK	31.571,48	30,41	67.194.934,69	20,71
RÜZGÄR	11.396,17	10,98	35.140.858,14	10,83
GUNES	9.425,44	9,08	15.435.661,31	4,76
JECTERMAL	1.691,34	1,63	10.918.764,88	3.36
BİYOKÜTLE	1.921,31	1,85	9.080.038,21	2,80
YENİLENEBİLİR	56.005,73	53,95	137.770.257,22	42,45
DOGAL GAZ	25.732,79	24,79	70.827.228,33	21,83
LİNYİT	10.191,52	9,82	44.745.695,96	13,79
ITHAL KÖMÜR	10.373.80	9,99	63.259.657,34	19,49
TAŞ KÖMÜRÜ	840,77	0,81	3.242.363,27	1,00
ASFALTIT	405,00	0,39	1.568.085,50	0,48
NUEL OIL	251,93	0,24	718.653,16	0,22
NAFTA	4,74	0,00	0.00	0,00
ING	1,95	0,00	0.00	0.00
MOTORIN	1,04	0,00	2.385.741,41	0,74
TERMIK	47.803,53	46,05	186.747.424,97	57.55
TOPLAM	103.809,26	100,00	324.517.682,20	100,00

1 7 Maris 2924

*Lisanslı ve lisanssız santraller dâhil edilmiştir.

· Lisanslı Kurulu Güç ve Puant Talep

2022 yılında lisanslı kurulu güç geçen yıla oranla %3,14 artarak 95.174,01 MW olmuştur.

Kaynak Türü	2021 Değeri (MW)	Pay (%)	2022 Değeri (MW)	Pay (%)	2021-2022 Değişimi (%)
BARAJLI	23,280,37	25,23	23.275,23	24,46	-0.02
RÜZGÂR	10.533,90	11,42	11.314,59	11,89	7,41
AKARSU	8.198,23	8,88	8.279,83	8,70	1,00
BİYOKÜTLE	1.555,41	1,69	1.831,40	1,92	17,74
IF OTERMAL	1.676,17	1,82	1.691,34	1,78	0,90
GUNES	907,85	0,98	1.468,80	1,54	61,79
YENİLENEBİLİR	46.151,93	50,02	47.861,18	50,29	3,70
DOĞAL GAZ	25.501,51	27,64	25.242,09	26,52	-1,02
ITHAL KÖMÜR	8.993,80	9,75	10.373,80	10,90	15,34
LİNYİT	10.119,92	10,97	10.191,52	10,71	0,71
TAS KÖMÜR	840,77	0,91	840,77	0,88	0,00
ASFALTIT KÖMÜR	405,00	0,44	405,00	0,43	0,00
FUEL OIL	251,93	0,27	251,93	0,26	0,00
NAFICA	4,74	0,01	4,74	0,00	-0,08
LNG	1,95	0,00	1,95	0,00	0,00
MOTORIN	1,04	0,00	1,04	0,00	0,00
TERMIK	46.120,66	49,98	47.312,83	49,71	2,58
Genel Toplam	92.272,58	100,00	95.174,01	100,00	3,14

Yenilenebilir enerji kaynaklarının (hidrolik dahil) 2021 yılı sonu itibarıyla toplam kurulu güç içerisindeki payı %50,02 iken 2022 yılında %50,29, toplam termik kurulu gücün oranı ise 2021 yılında %49,98 iken 2022 yılında %49,71 olarak gerçekleşmiştir.

1 7 Maris 2024

· Lisanslı Üretim

2022 yılında lisanslı elektrik üretim miktarı, 2021 yılına göre %2,59 azalarak 311.779,20 GWs olmuştur.
2021 2022 yıllarında lisanslı elektrik üretiminin kaynak bazında gelişimi aşağıda gösterilmiştir:

Kaynak Türü	2021 Değeri (GWs)	Pay (%)	2022 Değeri (GWs)	Pay (%)	2021-2022 Değişimi (%)
HİDROLİK	55.887,79	17,46	67.123,56	21,53	20,60
RÜZGAR	31.285,56	9,77	34.991,31	11,22	12,91
ECTERMAL	10.793,23	3,37	10.918,76	3,50	1,37
BİYOKÜTLE	7.285,88	2,28	8.948,10	2,87	21,38
IGUNES	1.716,69	0,54	3.073,54	0,99	97,92
YENİLENEBİLİR	106.969.15	33,42	125.055,28	40,11	16,91
DOGAL GAZ	109.448,31	34,19	70.803,73	22,71	-34,68
İTHAL KÖMÜR	54.948.42	17,17	63.259,66	20,29	15,25
LINYIT	42.983,33	13,43	44.745,70	14,35	3,10
TAS KÖMÜR	3.077,25	0,96	3.242,36	1,04	-8,40
ASFALTIT KOMÜR	2.373,08	0,74	1.568,09	0,50	-33,92
FUEL OIL	280,83	0,09	718,65	0,23	113,48
MOTORIN	0,65	0,00	2.385.74	0.77
FERMIK	213.111,88	66,58	186.723,92	59,881	-12,38
Genel Toplam	320.081,03	100,00	311.779,20	100,000	-2,59
TEKNOLOJI ANONİM ŞİRKETİ Mahallesi 1942. Cadde No:39		17		0 7 Profit 2	00, 17, 17, 22

DERLER A.B.

CHKUJ

ONUR YÜKSE Tothykont Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

Yenilenebilir enerji kaynaklarının (hidrolik dahil) toplam lisanslı elektrik üretimi içerisinde 2021 yılında %33,42 olan payı, 2022 yılında %40,11'e yükselmiştir. Termik kaynakların 2021 yılında %66,58 olan payı ise 2022 yılında %59,89'a gerilemiştir.

· Lisanssız Kurulu Güç
- 2022 yılında lisanssız kurulu güç geçen yıla oranla %14,42 artarak 8.635,25 MW olmuştur. Bu miktarın %92,14'ünü güneş enerjisine dayalı santraller oluşturmaktadır.
- 2021-2022 yıllarında lisanssız kurulu gücün kaynak bazında gelişimi aşağıda gösterilmiştir:

	2021		2002.2		2021-2022
Kaynak Türü	Kurulu Güç (MWe)	Oran (%)	Kurulu Güç (MWe)	Oran (%)	Değişimi (%)
Günes	6.907,78	91,53	7.956.64	92,14	15,18
Doğal gaz	463,05	6,14	490,70	5,68	5,97
Biyokütle	89,11	1,18	89.91	1,04	0,90
Rüzgâr	73,08	0,97	81,58	0,94	11,63
Hidrolik	13.98	0,19	16,42	0.19	17,45
Genel Toplam	7.546.99	100,00	8.635.25	100,00	14,42

Lisanssız Üretim

2022 yılında lisanssız üretim miktarı 2021 yılına göre %4,27 oranında artarak 12.738,49 GWs olmuştur. Bu miktarın %97,05'i güneş enerjisinden elde edilmiştir.
2021-2022 yıllarında lisanssız üretimin kaynak bazında gelişimi aşağıda gösterilmiştir:

	21221		2022
Kaynak Türü	Lisanssız Üretim (GWs)	Oran (%)	Lisanssız Üretim (GWs)	Oran (%)	2021-2022 Değişimi (%)
Günes	11.741,52	96,11	12.362,12	97,05	5,29
Rüzgâr	147,30	1,21	149,55	1,17	1,53
Biyokütle	244.88	2	131,94	1,04	-46,12
Hidrolik	38,89	0,32	71,37	0,56	83,5
Doğal gaz	44,28	0,36	23,5	0,18	-46.93
Genel Toplam	12.216,86	100	12.738.49	100	4,27

2022 yılında ağırlıklı ortalama Piyasa Takas Fiyatı (PTF) 2021 yılına kıyasla %397,8 artarak 2.528,12 TL/MWh olmuştur.
Saatlik bazda en yüksek PTF değeri 4.800 TL/MWh, en yüksek günlük aritmetik PTF ortalaması ise 4.419,41 TL/MWh olarak hesaplanmıştır
2022 yılında ortalama Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) 2021 yılına göre %410,96 artarak 2.548,65 TL/MWh olmuştur.

En yüksek SMF değeri toplam 732 saat için 4.800 TL/MWh olarak, en düşük SMF değeri ise toplam 109 saat için O-TL MWh Sarak gerçekleşmiştir.

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mulukent Hah. Kes 1942 Cadde No:39
O6800 Ümriköver Köver ANKARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 335 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

2022 yılında DGP'de verilen talimatlar nedeniyle oluşan ek maliyet 2021 yılına göre %72,40 artarak 940,07 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.

FALLESTATIAN TURCTILL VC PRI TURCENT
Tüketici Türü	Dağıtım Gerilim Seviyesinden Bağlı Tüketicilerin Tüketim Miktarı (GWs)		Iletim Gerilim Seviyesinden Bağlı Tüketicilerin Tüketim Miktarı (GWs)		Toplam (GWs)
	2017	2002	2021	2022	2021	2.0922
Abone	101.723.92	122.665.91	606.32	1.662.94	102.330,24	124.328.85
Serbest Tüketici	87.572.64	69.949,50	63.154.02	59.343.10		150.726.66 129.292.60
Genel Toplam		189.296,56 192.615,41	63.760,35	61.006.04		253.056,90 253.621,45

2022 yılında faturalanan elektrik tüketimi bir önceki yıla göre %0,22 artarak 253.621 GWs olmuştur. Bu miktarın 61.006 GWs'lik kısmı iletim gerilim seviyesinden bağlı tüketicilere, geri kalan 192.615 GWs'lik kısmı ise dağıtım gerilim seviyesinden bağlı tüketicilere satılmıştır.
Ayrıca, 253.621 GWs'lik tüketimin 129.292 GWs'lik kısmı serbest tüketicilerin, 124.329 GWs'lik kısmı ise serbest tüketici olmayan tüketicilerin tüketimi olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında fiili tüketim miktarı 2021 yılına göre %1,0 azalarak 327.221 GWs olmuştur.

İthalat ve İhracat

2022 yılında elektrik ithalatı geçen yıla göre %175,4 artarak 6,41 TWh olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında elektrik ihracatı ise geçen yıla göre %11,4 azalarak 3,71 TWh olarak gerçekleşmiştir.

YEKDEM

2022 yılında YEK Destekleme Mekanızmasından (YEKDEM) faydalanan santral sayısı 1.036'ya ulaşmış olup bu katılımcıların işletme gücü 22.982,1 MW'tır.
2022 yılında YEKDEM katılımcılarının üretimleri, 2021 yılına kıyasla %13,8 artarak 83,85 TWh olarak gerçekleşmiştir. Bu miktarın %32,8'i rüzgârdan, %30,1'i hidroelektrikten elde edilmiştir.
2022 yılında YEKDEM ortalama fiyatı 2021 yılına kıyasla %89,21'lik artışla 1.567,70 TL/MWh olmuştur.
2022 yılında YEKDEM ek maliyeti ise geçen yıla kıyasla %437,87 azalarak -317,53 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.

Piyasa Açıklığı

2022 yılı için serbest tüketici limiti 1.100 kWs olarak belirlenmiş olup, bu limite karşılık gelen talep tarafında teorik piyasa açıklık oranı %98,1 olarak hesaplanmıştır.
Serbest tüketicilerin 2022 yılı tüketimi 129,29 TWh olarak gerçekleşmiştir. Fiili piyasa açıklığı 2021 yılında %59,56 iken 2022 yılında bu oran %50,98'e düşmültür.

KNOLOJÍ ANONÍM SÍRKETİ 1942 Cadde No:39 06800 Ümitkoy Cankaya-ANKA A Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

73 DEGERLER A.8

1 7 Maris 2024

2022 yılı sonunda serbest tüketici sayısı 2021 yılı sonuna göre %66,8 azalarak 121 bine düşmüştür. Bu sayı toplam tüketici sayısının yaklaşık %0,25'ine karşılık gelmektedir.
· İletim
- 2022 yılı sonu itibarıyla iletim sisteminde 1.330 adet trafo merkezi, 258.360 MVA kapasiteli 2.662 adet trafo bulunmaktadır.
- 2022 yılı sonu itibarıyla iletim hatlarının uzunluğu 73.634 km'dir.
- 2022 yılında iletim şirketi tarafından 11,45 milyar TL yatırım yapılmıştır.
- 2022 yılında iletim sistemi kayıp oranı ise %1,86 olarak gerçekleşmiştir.
· Dağıtım
- 2022 yılı sonu itibarıyla dağıtım sistemini kullanan tüketici sayısı 48.56 milyon olmuştur. En yüksek tüketici sayısına sahip bölgeler 5,39 milyon ile Boğaziçi, 4,52 milyon ile Başkent dağıtım bölgeleri olmuştur.
- 2022 yılı sonu itibarıyla dağıtım şirketlerinin bölgelerindeki toplam faturalanan tüketim miktarı 192,61 TWh olarak gerçekleşmiştir. En yüksek tüketim miktarına sahip bölgeler 26,29 TWh ile Boğaziçi, 16,83 TWh ile Toroslar dağıtım bölgeleri olmuştur.
- En yüksek kayıp oranları %%43,63 ile Dicle, %35,64 ile Van Gölü ve %19,31 ile Aras bölgelerinde gerçekleşmiştir.
- En düşük kayıp oranları %4,32 ile Akedaş, %4,79 ile Uludağ, %5,04 ile Gdz dağıtım bölgelerinde gerçekleşmiştir.
- 2022 yılı sonu itibarıyla elektrik dağıtım sektöründe 66.692 kişi istihdam edilmiştir. Bunlardan 27.382 adedi dağıtım şirketi kadrolu personeli olarak, 39.310 adedi de taşeron firma personeli olarak görev yapmaktadır.
- 2022 yılı sonu itibarıyla dağıtım sisteminde 196.741 MVA gücünde 522.311 adet trafo bulunmaktadır.
- 2022 yılı sonu itibarıyla dağıtım hatlarının uzunluğu 1.401.218 km'dir. Bu rakamın 1.076.573 km'sini havai hatlar, 324.645 km'sini de yeraltı hatları oluşturmaktadır.
- 2022 yılında dağıtım şirketleri tarafından cari fiyatlarla 27,34 milyar TL yatırım yapılmıştır. En yüksek yatırım harcamaları 2,6 Milyar TL ile Toroslar ve 2,3 Milyar TL ile Boğaziçi, GDZ ve Başkent bölgelerinde gerçekleşmiştir.

Türkiye Ulusal Enerji Planı78

Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığı, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 'Arz Güvenliği' başlıklı 20'nci maddesi uyarınca hazırlanan Türkiye Ulusal Enerji Planı, 2053 net sıfır emisyon hedefini dikkate alarak 2023 - 2035 yılları arasındaki dönemi kapsamaktadır. Plandaki projeksiyona göre 2020 - 2035 döneminde elektrik tüketiminin 510,4 TWh'e yükseleceği, kurulu gücün ise bugünkü 103,5 GW'tan 189,7 GW'a çıkacağı öngörülmektedir.

Plana göre elektrik kurulu gücünün ise 2035 yılında aşağıdaki gibi şekillenmesi beklenmektedir:

Güneş: 52,9 GW
Hidroelektrik: 35,1 GW

Rüzgâr: 29,6 GW (24,6 GW Kara, 5,0 GW deniz üstü)

78 https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/ElGM/tr/Raporlar/TUEPT%C3%BCrkiye Ulusal Enerii Plan%O4%BK.pdf ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ Mutlubent Mahallesi 1942 Cadde No:39 Tol: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 435 15 40 Doğanbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

1 7 Mans 2024

PITASAS

Jeotermal ve Biyokütle: 5,1 GW
Doğal gaz ve kömür: 59,8 GW
Nükleer: 7.2 GW

Bu süreçte devreye alınması öngörülen 96,9 GW'lık toplam kapasitenin büyük çoğunluğu günes ve rüzgâr enerjisi olmak üzere, %74,3'ü yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşmaktadır. Güneş ve rüzgâr enerjisi için yıllık yeni kapasite gereksinimi sırasıyla ortalama 3.1 ye 1.4 GW'tır. Modelde. batarya kapasitesi kesintili yenilenebilir enerji kaynaklarının devreye giriş hızına göre artış göstermekte ve 2035 yılında 7,5 GW'lık kapasiteye ulaşmaktadır.

2035 - 2053 Dönemi Öngörüleri

2020 yılı birincil enerji tüketimi 147,2 Mtep olarak gerçekleşmiştir. 2000 2020 döneminde yıllık ortalama %3,1 oranında artış göstermiş olan birincil enerji tüketiminin, 2020 - 2053 döneminde yıllık ortalama %1,5 düzeyinde artması beklenmektedir.
2020 yılında %16,7 olan birincil enerji tüketimi içindeki yenilenebilir enerji kaynaklarının payının 2053 yılına kadar %50'ye yükseleceği, nükleer enerjinin %29,3'lük paya ulaşacağı tahmin edilmektedir.
2020 yılında %83,3 olan fosil kaynakların payının ise 2053 yılında %20,8 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir.
Kömürün payının %3,6'ya gerilerken petrolün %5,6, doğal gazın %11,7'ye gerilemesi beklenmektedir.
2000 2020 döneminde yılda ortalama %4.4 oranında artarak 128.3 TWh'ten 306.7 TWh'e yükselen elektrik tüketiminin, 2053 yılına kadar yıllık ortalama %4,5 düzeyinde artış göstermesi tahmin edilmektedir.
2020 2035 döneminde %3,5 artması öngörülen elektrik enerjisi tüketiminin, 2035 -2053 döneminde yıllık ortalama artış oranının %5,2 düzeyine yükselmesi öngörülmektedir.
2020 yılında nihai enerji tüketimi içinde %21.8'lik orana sahip elektrik eneriisinin payının 2053 yılında %55,6'ya ulaşması beklenmektedir.
2020 yılında %42,4 olan yenilenebilir enerji kaynaklarının payının 2053 yılına kadar %69,1 düzeyine çıkması tahmin edilmektedir.
Mevcut durumda kurulu güç içinde en fazla paya sahip olan hidroelektrik santrallerinin payının maksimum kurulu gücü potansiyeline yaklaşmış olmalarının ve toplam elektrik üretimindeki artışın etkisiyle uzun dönemde %10'un altına gerilemesi öngörülmektedir.
2020 yılında üretime %23,1 oranında katkı sağlayan doğal gaz santrallerinin payının da uzun dönemde gerileyeceği tahmin edilmektedir.

Türkiye'de Enerji Depolamalı Elektrik Üretimi

19/11/2022 tarih ve 32018 sayılı Resmî Gazete'de 9 yayımlanan yönetmeliklerle, elektrik piyasasında köklü mevzuat değişikliklerine gidilmiştir. Buna göre, enerji depolama tesislerine ilişkin olarak getirilen düzenlemeler özetle aşağıdaki gibidir.

79 https://www.resmigazete.gov.tr/19.11.2022 ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ Mutlukent Mana lesi 1942. Cadde No339 06800 Umur Cankaya Cankaya ANKARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: 790 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Morsis No: 0643004684300019

1 7 Mayıs 2024

On Lisans ve Lisans Alma Yükümlülüğü:

Elektrik depolama tesisi kurmayı taahhüt eden tüzel kişilere, kurmayı taahhüt ettikleri elektrik depolama tesisinin kurulu gücüne kadar rüzgâr ve/veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulmasına ilişkin ön lisans verilmesi düzenlenmiştir. Bu kapsamda depolamalı üretim tesisi lisansı için yapılacak başvurularda:

Rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisinin elektriksel kurulu gücünün, kurulması taahhüt edilen elektrik depolama ünitesi kurulu gücünden fazla olmarnası,
Rüzgâr enerjisine dayalı başvurular için asgari 20 MW, güneş enerjisine dayalı başvurular için ise asgari 10 MW elektriksel kurulu güçte olması ve herhalde 250 MW elektriksel kurulu gücün üzerinde olmaması,
Elektrik üretim ünitesinin en az elektrik depolama ünitesinin kurulu gücü kadar olması,
Mekanik kurulu gücün elektriksel kurulu gücün iki katından fazla olmaması gerekmektedir.

Değerlendirmeye alınan bağlantı görüşlerinin oluşturulması için TEIAŞ'a gönderileceği ve sıraya uygun olarak bağlantı bölgesi kapasitesine ulaşıncaya kadar bağlantı görüşü verileceği öngörülmüştür.

Buna ek olarak, kurulan elektrik depolama ünitelerinin mevzuatta belirlenen şartları sağlaması halinde yan hizmetlere ve dengeleme güç piyasasına katılabileceği, bu şekilde kesintili şekilde üretim yapan enerji kaynaklarının şebekeye verdikleri enerjinin depolanarak daha düzenli hale gelmesi sağlanarak sistem güvenliğinin sağlanacağı öngörülmüştür. Bu sayede sistem işletmecisine daha dengeli bir piyasa sağlanarak sistem ve arz güvenliğinin sağlanması hedeflenmektedir.

Elektrik Uretim ve Depolama Faaliyeti İşletme Dönemi

Elektrik üretim tesislerinde depolama ünitelerinin işletmede olmadığı uzlaştırma dönemlerinde sisteme verilen elektrik enerjisi miktarının uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmayacağı ve dolayısıyla bu dönemde yapılan üretimler için herhangi bir bedel ödenmeyeceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile birlikte depolama tesisi kurarak üretim tesisi kurma şansını elde eden yatırımcıların kurmuş oldukları depolama tesisinin işletme döneminde fiilen kullanma zorunluluğu getirilerek depolama ünitelerin atıl durumda kalmasının önüne geçilmeye çalışılmıştır.

1 7 Vans 2024

Buna ek olarak, alınan EPDK kararında ön lisans süreleri:

Kurulu Güç (P) Aralığı (MWm)	On Lisans Süresi (Ay) 24
P < 5
5 < P < 50	30
50 < P	36

şeklinde belirlenmiştir. Üretim tesisleri için lisanslara derç edilecek inşaat süresine referans alınacak süreler ise;

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

Üretim Tesisi Tipi	Kurulu Güç (P) Aralığı (MWm)	Inşaat Süresi (Ay)
	P < 10	22
	10 < p < 50	30
Rüzgâr	50 < P < 100	38
	100 < P	46
	p < 10	18
Günes	10 < p < 50	30
	50 < P	38
Elektrik Depolama Unitesi		24

olarak belirlenmiştir.

Şebekeye Bağlantı

Elektrik Şebeke Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle dağıtım şirketlerinin sorumlu olduğu bölgede orta gerilim seviyesinden sisteme bağlanacak üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesi, müstakil elektrik depolama tesisleri ve depolamalı elektrik üretim tesisleri tarafından şebekeye verilen ve şebekeden çekilen MW ve MVAr bilgilerini üretim kaynağını da içerecek şekilde ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye ait SCADA kontrol merkezi üzerinden TEİAŞ SCADA sistemine aktarma yükümlülüğü getirilmiş ve Otomatık Sayaç Okuma Sistemi'ne dahil olmaları zorunlu tutulmuştur.

Depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitesi ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesinin bağlantısının aşağıdaki görsele göre yapılması gerekmektedir:

elektrik üretim tesislerinin yukarıda yer alan bağlantı şekline göre tesis edilmesi halinde şisteme verilen enerjinin elektrik depolama ünitesi üzerinden sisteme verilmiş olacağı kabul edilmiştir.

YEKDEM'den Faydalanma

Hidrolik, rüzgâr, günes, jeotermal, biyokütle, dalga, akıntı ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarından elektrik üreten santrallere devlet tarafından fiyat ve alım garantisinin verildiği bir tür teşvik mekanizması olan YEKDEM'e dahil olan üretim tesişlerinin gerçekleştireceği depolama faaliyetine ilişkin olarak da mevzuatta önemli değişiklikler yapılmıştır.

Bu kapsamda YEKDEM kapsamındaki üretim tesislerine bütünleşik elektrik depolama ünitelerine ait uzlaştırmaya esas veriş miktarlarının YEKDEM'den yararlanamayacağına ilişkin düzenleme yürürlükten kaldırılmıştır. Rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim lisansı sahibi tüzel kişilere elektrik depolama ünitesi kurarak yapacakları kapasite artışlarında, tesisinin kalan YEKDEM süresi boyunca artırılan kapasite miktarı için de YEKDEM'den yararlanacağı hüküm altına alınmıştır.

Depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesinde kurulan elektrik depolama ünitesi ile YEKDEM kapsamındaki üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitesinin uzlaştırmaya esas veriş miktarı aşağıdaki usule göre hesaplanacaktır:

Üretim tesisinde üretilerek depolandıktan sonra şebekeye verilen enerjinin YEKDEM kapsamında olduğu,
Depolama ünitesine herhangi bir uzlaştırma döneminde enerji çekilmesi halinde, söz konusu enerjinin öncelikle şebekeden çekildiği ve şebekeden çekilen miktar kadar enerjinin YEKDEM'e tabi olmaksızın elektrik depolama ünitesinden verildiği,
Depolama ünitesinin şebekeden çekilen miktarın üzerinde depolama ünitesinden şebekeye verilen enerjinin YEKDEM kapsamında olduğu kabul edilecektir.

1 7 Mars 2024 ve alım garantisinden yararlanılamayacağı belirtilmiştir.

Lisanssız Elektrik Üretimi

Çağrı mektubu alan ve ihtiyaç fazlası enerji için aylık mahsuplaşma yapılan lisanssız elektrik üretim tesislerinde elektrik depolama tesisi kurulabileceği belirtilmiştir.

Elektrik arz ve talebinin mevsime, aylara, günün saatlerine göre değişmesi ve saatlık üretilen elektrik enerjisi miktarının, tüketilen elektrik enerjisi miktarı ile eşleşmesi zorunluluğu deniyle dalgalı şekilde üretim yapan elektrik santralleri ekonomik menfaatleri doğrultusunda talebin ve piyasa takas fiyatının düşük olduğu saatlerde istediği gibi elektrik üretimi apmamaktadır. Diğer taraftan, depolamanın zor ve maliyetli olması nedeniyle pek çok üretim tesisi depolama ünitesi kurmak yerine ekonomik olarak piyasa takas fiyatının yüksek olduğu saatlerde üretim yapmayı tercih etmektedir. Özetle yeni getirilen bu düzenlemelerle nihai olarak enerji kaynaklarının atıl kalmasının önüne geçilerek depolama tesisi kurmayı taahhüt eden yatırımcılara RES ve GES kurma imkânı sağlanarak depolama faaliyeti yatırımcılar bakımından cazip kılınmaya çalışılmıştır. 80

ve-lisanslama-s%C3%BCrect ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM SİRKETİ Jukent Phallesi 1942. Cadde No:39 06800 Okus köya Gookaya - ANKARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic.Sic.No. 81732 Mersis No: 0643004684300019

7.2.2. İzahnamede yer alması gereken finansal tablo dönemleri itibarıyla ihraççının net satış tutarının faaliyet alanına ve pazarın coğrafı yapısına göre dağılımı hakkında bilgi:

(USD)	2021	2022	2021-2022 Değişim (%)	2022-2023 Değişim (%)
FAS	1.423.264	106.027	-93%	-100%
AMERIKA	20.597	25.000	21%	-100%
TUNIOS*	રી રેડિટ		-100%	0%
SIRBISTAN*		200.960	100%	=100%
Toplam	1.505.196	331.987	-78%	-100%

Şirket'in yurt dışı haberleşme sistemleri satışlarının kırılımı aşağıdaki gibidir:

*Sırbistan ve Tunus'a yapılan satışlar Aselsan ve TUSAŞ'ın bu ülkelerdeki projelerine yapılan ihraç kayıtlı satışlardır.

OYT ağırlıklı olarak Türkiye'de faaliyet göstermekle beraber doğrudan ihracatları ya da çalıştığı kurumların yurt dışındaki projelerine ihraç kayıtlı satışları mevcuttur.

Şirket 2020 yılında Fas'a ihracat gerçekleştirmiştir. Ayrıca 2020 yılında Aselsan'ın Azerbaycan'da üstlendiği projeye de satış gerçekleşmiştir.

2021 yılında yine Fas'a ihracat devam etmiştir. 2021 yılında ABD'ye ihracat gerçekleştirilmiş olup, doğrudan ihracatın yanı sıra Aselsan'ın Sırbistan'da gerçekleştirdiği, TUSAŞ'ın da Tunus'ta gerçekleştirdiği projelere ihraç kayıtlı ürün satışı yapılmıştır.

2022 yılında Fas'ta yapılan proje devam etmiştir. 2022 yılında yine Aselsan'ın Sırbistan'da yaptığı projeye ihraç kayıtlı satış yapılmıştır.

Ayrıca Aselsan'ın Azerbaycan'da yürüttüğü proje kapsamında Şirketin ürünü olan Hava Savunma Telsiz Ağı (HSTA) satılmakta olup, kurulum ve bakımı Şirket tarafından yapılmaktadır. Ancak bu satışlarda ihraç kayıtlı satış söz konusu değildir. Azerbaycan satışlarının tutarları aşağıdaki gibidir:

(USD)	2021	2022	2023	2021-2022 Değişim (%)	2022-2023 Değişim (%)
AZERBAYCAN	3.529.074	119.688	56.400	-97%	-53%
Toplam	3.529.074	119.688	56.400	-97%	-53%

1 7 Maris 2024

Şirket'in yurt içi satışlarını gerçekleştirdiği kurumların genel merkezleri Ankara ve İstanbul'dadır.

Satış Yapılan Kurum/Idare	Kurum/Idare Merkezi
	(Sehir)
ISSB	Ankara
TUSAS	Ankara
DHMI	Ankara
TCDD	Ankara
ASECSAN	Ankara
HEAS	Istanbul
HAVELSAN	Ankara
DEARSAN	Istanbul
IGA	Istanbul
K TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ

ONUR YÜKSE Mutlukent Mahallesi 1942. Cadde No 39 -Tel: +90 312-235-15 50 FAKS: +90 312-235-15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic.No:81732 Mersis No: 0643004684300019

EGERLER A.S

7.3. Madde 7.1.1 ve 7.2.'de sayılan bilgilerin olağanüstü unsurlardan etkilenme durumu hakkında bilgi:

İşbu İzahname'nin 5 numaralı "Risk Faktörleri" başlıklı bölümünde risk faktörleri detaylı bir şekilde belirtilmiştir.

Madde 7.1.1 ve 7.2'de sayılan bilgilerin olağanüstü unsurlardan etkilenme durumu da aşağıda sıralanmıştır;

Şirket'in faaliyet gösterdiği sektörlerde yıllar itibarıyla gelişim görünmekle birlikte, ağırlıklı hasılatın elde edildiği iletişim ve havacılık teknolojileri projelerinin global ekonomide meydana gelen gelişmelerden etkilenme potansiyeli bulunmaktadır.
Ülke içindeki ekonomik iklim (kur gelişimi, enflasyon, faiz oranları) Şirket'in mali performansını hem doğrudan hem de işçilik maliyetlerindeki artış gibi dolaylı yoldan etkileyebilir.

7.4. İhraççının ticari faaliyetleri ve karlılığı açısından önemli olan patent, lisans, sınaiticari, finansal vb. anlaşmalar ile ihraççının faaliyetlerinin ve finansal durumunun ne ölçüde bu anlaşmalara bağlı olduğuna ya da yeni üretim süreçlerine ilişkin özet bilgi:

OYT tarafından, 5202 sayılı Savunma Sanayii Güvenliği Kanunu gereğince hazırlanmış olan Tesis Özel Güvenlik El Kitabı (TÖGEK), Savunma Sanayii Milli Güvenlik Makamı'nca (Millî Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Genel Müdürlüğü) onaylıdır. Söz konusu belge savunma sanayii faaliyetleri için kritik önem taşımaktadır.

Bunun dışında Şirket'in kalite belgeleri de aynı şekilde faaliyetleri için önemlidir. Mevcut kalite belgeleri aşağıdadır:

	Belgelendirme Kuruluşu	Belge Adı	Belge Kapsamı	Belge No	Belge Tarihi	Gecerlilik Süresi
	Digicert	TS EN ISO/TEC	Haberleşme, hava trafik kontrol, enerji sistemleri, telefon ve enerji şebekeleri, mekanik alt ve üst yapı taahhüt hizmetleri, tasarım ve tesisi, askeri ve sivil yazılım tasarımı ve geliştirilmesi, askeri ve sivil elektronik sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve AR-GE faaliyetleri, alt yapı ve bina inşaat taahhüt hizmetleri tasarım ve tesisi, güneş enerjisi tesisi tasarım ve kurulumu, güneş takip sistem tasarım ve üretimi	530.414.206	16.02.2024	18.02.2025
1 7 Maris 2024	Belgelendirme Ltd. Sti.	27001:2017
1. 6.4 URULU ANARAS 192 PITASAS S 0 2 MAN	Artıbel Belgelendirme Teknik Kontrol	ISO	Haberleşme, hava trafik kontrol, enerji sistemleri, telefon ve enerji şebekeleri, mekanik alt ve üst yapı taahhüt hizmetleri, tasarım ve tesisi, askeri ve sivil yazılım tasarımı ve geliştirilmesi, askeri ve sivil	Q456918334	22.01.2023	17.01.2025
	Gözetim ve Eğitim Hizmetleri Ltd. Sti.	9001:2015	elektronik sistemlerin tasarımı, geliştirilmesi ve AR-GE faaliyetleri, alt yapı ve bina inşaat taahhüt hizmetleri tasarım ve tesisi, güneş enerjisi tesisi tasarım ve kurulumu, güneş takip sistem tasarım ve üretimi
	Artibel Belgelendirme Teknik Kontrol	ISO	Haberleşme, hava trafik kontrol, enerji sistemleri, telefon ve enerji şebekeleri, mekanik alt ve üst yapı taahhüt hizmetleri, tasarım ve tesisi, askeri ve sivil yazılım	E456918334	22.01.2023	17.01.2025
	ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ ANONİM ŞİRKETİ		180

6800 Ümille Capkaya CNKARA Tel: +90 312 235 15 50 FAKS: +90 312 235 15 40 Doganbey V.D. 643 004 6843 Tic Sic No:81732 Mersis No: 0643004684300019

AI Terminal

ONUR YÜKSEK TEKNOLOJİ A.Ş.

9002_rns_2024-05-17_3638177e-6fef-4bae-947e-fe8bd933bd0c.pdf

Havaalanları Yer Trafik Kontrol Sistemleri

TACAN Sistemleri

Aletli İniş Sistemleri (ILS - Intrument Landing Systems)

Diğer Seyrüsefer ve Havacılık Sistem Projeleri

YENİLENEBİLİR ENERJİ TEKNOLOJİLERİ

OYT Güneş Takip Çözümü

Santral Sahası/Proje Geliştirme, EPC ve İşletme/Bakım Yeteneği

Elektrik Üretim Kapasite Artışı

Şirket'in Faaliyet Gösterdiği Yerleşkeler

Pazarlama

Finansman Politikası

Bakiyeli Siparişler

Tedarikçiler ve Ürün Tedarik Süreci

Avantaj ve Dezavantajları Güçlü Yönleri

Fırsatlar

Zayıf Yönler

Tehditler

Entegre Taktik Görev Sistemi (ITMS) Projesi:

Yeni Nesil Telsiz-IP Cevirici Projesi (RIG-800):

Yeni Nesil Güclendirilmiş Telsiz-IP Cevirici Projesi (Rugged-RIG):

IP-Tabanlı Güvenli Operator Ses Geçidi Projesi (ONUR-SVG):

IP-Tabanlı Ses Haberleşme Sistemleri İçin Oturum Denetleyicisi Projesi (ONUR-OGD):

Yeni Nesil Geniş-Bant Haberleşme Sistemi Projesi (ONUR-GBHS):

ucusuz Ses ve Veri Haberleşme Sistemi Projesi:

Yeni Nesil Taktik Yönlendirici Projesi (ONUR-TY2.0):

IP-Tabanlı Ses İletişim Kayıt Sistemi Projesi (ONUR-VRS):

Yazılım Tabanlı Modem Projesi (ONUR-SDM):

Kablosuz İletişim Sistemi Projesi (ONUR-WCM):

Taktik Yönlendirici Projesi (ONUR-TY1.0):

7.2. Başlıca sektörler/pazarlar:

7.2.1. Faaliyet gösterilen sektörler/pazarlar ve ihraçının bu sektörlerdeki/pazarlardaki yeri ile avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi:

7.2.1.1. Savunma Sanayii Sektörü

Küresel Savunma Sanayii

Türkiye'de Savunma Sanavii

OVP (Orta Vadeli Program) / Savunma Sanayii

Yıllara Göre Performans (Milyon USD) (2018-2022)

1 1 Maris 2024

İthalat Sektörel Kırılımı (Milyon USD)

Kaynak: SASAD Sektör Performans Raporu 202239 Ürün ve Teknoloji Geliştirme (Milyon USD)

Savunma ve Havacılık SSB- 2019-2023 Stratejik Planı (Kaynak: https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/MyContents/V_20191213172155589241.pdf)

SAVUNMA VE HAVACILIK CİROSU (MILYON \$)

2019 - 2023 Stratejik Plan133

Amaç 1: Yerli İmkân ve Milli Teknolojilerle Harekât ve Yetenek Odaklı Tedarik

Amaç 3: Savunma Sanayii Teknolojilerinde Dönüşümün Yönetilmesi

Amaç 4: Sektörel Yetkinliklerin Artırılması ve Sürdürülebilirliğin Sağlanması

Amaç 5: Savunma Sanayii Ekosisteminde İşbirliğini Güçlendirmek ve İlgili Tüm Sektörlerin Kalkınmasına Oncülük Etmek

Onur Yüksek Teknoloji A.Ş.'nin uzmanlık alanlarında mikro sektörel bilgiler aşağıdadır:

Küresel Askeri Haberleşme Sistemleri Sanayii:

esel Hava Trafik Kontrol Sistemleri Pazarı:

İDA Pazar Payı Analizi

İç Pazara Yönelik Değerlendirme

OY'T'nin Geliştirmiş Olduğu Projelerin İDA Sektöründeki Kullanım Alanları

Küresel Ses Haberleşme ve Kontrol Sistemleri

Ensansız Hava Araçları

Entegre Lojistik Destek

Entegre Lojistik Destek Konusunda OYT

Şirket'in İletişim ve Havacılık Teknolojileri Konusunda Faaliyetleri ve Beklentileri

7.2.1.2. Yenilenebilir Enerji Teknolojileri

Küresel Perspektifle Enerji Sektörü ve Enerji Depolama

Kaynak: IEA

Enerji Depolama

Lityum İyon Piller

Depolama ve Elektrikli Araçlar

Türkiye Enerji Piyasası

PWC-Türkiye Elektrik Piyasasına Genel Bakış Raporu-2023

1 7 Mayıs 2024

Büyüme Aşaması Zaman Çizelgesi70:

Türkiye'de Elektrik Talebi

Türkiye'de Elektrik Üretim Analizi

Türkiye'de Yenilenebilir Enerjinin Gelişimi

Yenilenebilir Enerjinin Toplam Kurulu Güç İçerisindeki Payı (%)

Yenilenebilir Enerji Kurulu Gücü Ülke Sıralaması (2022)

Yenilenebilir Elektrik Üretimi Ülke Sıralaması (2021, TWs)

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM)

1 7 Maris 2024

Eiyasıs Saljirkiye'de Lisanslı Rüzgâr ve Güneş Enerjisi Santralleri

EPDK Elektrik Piyasası 2022 yılı Piyasa Gelişim Raporu Özeti77