AI Terminal

MODULE: AI_ANALYST
Interactive Q&A, Risk Assessment, Summarization
MODULE: DATA_EXTRACT
Excel Export, XBRL Parsing, Table Digitization
MODULE: PEER_COMP
Sector Benchmarking, Sentiment Analysis
SYSTEM ACCESS LOCKED
Authenticate / Register Log In

TACİRLER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

Regulatory Filings Jan 29, 2025

9133_rns_2025-01-29_7e358452-735b-48ee-8b3a-e58381bf3261.pdf

Regulatory Filings

Open in Viewer

Opens in native device viewer

ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

Bozdo an / AYDIN

(Akçay Hidroelektrik Santrali)

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

Rapor No: 2023 / 1113

!Ç!NDEK!LER

1. RAPOR ÖZETİ
2. RAPOR BİLGİLERİ
3. SİRKET BİLGİLERİ
$\mathbf{4}$ MÜSTERİ BİLGİLERİ
5. DEĞERLEME RAPORUNUN TEBLİĞİN 1. MADDESİNİN 2. FIKRASI KAPSAMINDA
HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA
6. MÜŞTERİ TALEPLERİNİN KAPSAMI VE VARSA GETİRİLEN SINIRLAMALAR 7
7. DEĞERLEME İŞLEMİNİ SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN FAKTÖRLER 7
8. DEĞER TANIMI VE GEÇERLİLİK KOŞULLARI
9. UYGUNLUK BEYANI VE KISITLAYICI KOŞULLAR
10. TAŞINMAZIN TAPU KAYITLARI
10.1. TAPU KAYITLARI
10.2. TAPU TAKYİDATI
11. BELEDİYE İNCELEMELERİ
11.1. İMAR DURUMU
11.2. iMAR DOSYASI İNCELEMESİ
11.3. ENCÜMEN KARARLARI, MAHKEME KARARLARI, PLAN İPTALLERİ V.B. KONULAR 10
11.4. YAPI DENETİM FİRMASI
11.5. SON ÜÇ YIL İÇİNDEKİ HUKUKİ DURUMDAN KAYNAKLANAN DEĞİŞİM 10
12. TESİSİN ÇEVRE VE KONUMU
12.1. KONUM VE ÇEVRE BİLGİLERİ
12.2. BÖLGE ANALİZİ
12.3. DÜNYA EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ
12.4. TÜRKİYE'NİN MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜMÜ
12.5. MEVCUT EKONOMIK KOŞULLARIN, GAYRIMENKUL PIYASASININ ANALIZI, MEVCUT 25
TRENDLER VE DAYANAK VERILER
13. DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE ENERJİ SEKTÖRÜ
13.1. DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ENERJİ TALEBİ
13.2. TÜRKİYE'DE ELEKTRİK TÜKETİMİ
13.3. ENERJİ SANTRALLERİNİN ÜLKEMİZDEKİ DAĞILIMI
14. HİDROELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ HAKKINDA KISA BİLGİ
14.1. TÜRKİYEDE ELEKTRİK ÜRETİMİ VE HİDROELEKTRİK ENERJİSİNİN ÜRETİMDEKİ PAYI:44
14.2. HİDROELEKTRİK SANTRALLER HAKKINDA KISA BİLGİ:
14.2.1. HIDROELEKTRIK SANTRALLERIN ANA BÖLÜMLERI:
14.3. TÜRKİYEDE YER ALAN HİDROELEKTRİK SANTRALLERİ
15. YASAL !Z!NLER VE TES!S!N PROJE KARAKTER!ST!KLER! 53
16. AÇIKLAMALAR 54
17. EN VER!ML! KULLANIM ANAL!Z! 60
18. TES!S!N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ" 60
19. DEERLEND!RME 60
20. DEERLEME YAKLA"IMLARI 61
20.1. PAZAR YAKLA"IMI 61
20.2. MAL!YET YAKLA"IMI 62
20.3. GEL!R YAKLA"IMI 63
21. F!YATLANDIRMA 64
21.1. GEL!R !ND!RGEME YAKLA"IMI 65
22. ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES! 69
22.1. FARKLI DEERLEME METOTLARININ VE ANAL!Z SONUÇLARININ UYUMLA"TIRILMASI VE
BU AMAÇLA !ZLENEN YÖNTEM!N VE NEDENLER!N!N AÇIKLAMASI 69
22.2. K!RA DEER! ANAL!Z! VE KULLANILAN VER!LER 69
22.3. GAYR!MENKUL VE BUNA BALI HAKLARIN HUKUK! DURUMUNUN ANAL!Z! 69
22.4. GAYR!MENKUL ÜZER!NDEK! TAKY!DAT VE !POTEKLER !LE !LG!L! GÖRÜ" 69
22.5. DEERLEME KONUSU GAYR!MENKULÜN, ÜZER!NDE !POTEK VEYA GAYR!MENKULÜN
DEER!N! DORUDAN ETK!LEYECEK N!TEL!KTE HERHANG! B!R TAKY!DAT BULUNMASI
DURUMLARI HAR!Ç, DEVRED!LEB!LMES! KONUSUNDA B!R SINIRLAMAYA TAB! OLUP
OLMADII HAKKINDA B!LG! 69
22.6. BO" ARAZ! VE GEL!"T!R!LM!" PROJE DEER! ANAL!Z! VE KULLANILAN VER! VE
VARSAYIMLAR !LE ULA"ILAN SONUÇLAR 69
22.7. MÜ"TEREK VEYA BÖLÜNMÜ" KISIMLARIN DEERLEME ANAL!Z! 69
22.8. HASILAT PAYLA"IMI VEYA KAT KAR"ILII YÖNTEM! !LE YAPILACAK PROJELERDE, EMSAL
PAY ORANLARI 70
22.9. ASGAR! B!LG!LERDEN RAPORDA VER!LMEYENLER!N N!Ç!N YER ALMADIKLARININ
GEREKÇELER! 70
22.10. YASAL GEREKLER!N YER!NE GET!R!L!P GET!R!LMED!! VE MEVZUAT UYARINCA
ALINMASI GEREKEN !Z!N VE BELGELER!N TAM VE EKS!KS!Z OLARAK MEVCUT OLUP
OLMADII HAKKINDA GÖRÜ" 70
22.11. DEERLEME KONUSU ARSA VEYA ARAZ! !SE, ALIMINDAN !T!BAREN BE" YIL GEÇMES!NE
RAMEN ÜZER!NDE PROJE GEL!"T!RMES!NE YÖNEL!K HERHANG! B!R TASARRUFTA
BULUNUP BULUNULMADIINA DA!R B!LG! 70
23. SONUÇ 71

1.RAPOR ÖZET!

DEERLEMEY! TALEP EDEN ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN
GAYR!MENKULÜN ADRES!
Osmaniye Köyü, Nazilli-Bozdoan Karayolu,
14. km., No:93
Bozdo an / AYDIN
DAYANAK SÖZLE"ME 22 Aralık 2023 tarih ve 889 - 2023/098 no ile
DEERLEME TAR!H! 31 Aralık 2023
RAPOR TAR!H! 05 Ocak 2024
DEERLENEN
TA"INMAZIN TÜRÜ
Hidroelektrik Santrali
DEERLENEN
MÜLK!YET HAKLARI
1letmenin<br>üzerinde<br>bulunduu<br>araziler<br>üzerinde<br>iletmeci Akçay HES Elektrik Üretim A._. lehine üst
hakkı vardır.
TAPU B!LG!LER! ÖZET! 1`letme
kamu
arazisi
ve
akarsu
yataı
üzerinde
konumlanmaktadır.
!MAR DURUMU ÖZET! Tesis kamuya ait araziler üzerinde konumlu olup arazi
mülkiyetleri rapora konu edilmemi`tir.
(Bkz. <1mar Durumu=)
RAPORUN KONUSU Bu
rapor, yukarıda
adresi
belirtilen
tesisin
pazar
deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORUN TÜRÜ Konu deerleme raporu, Sermaye Piyasası Kurulu
düzenlemeleri kapsamında <deerleme raporlarındaBulunması Gereken Asgari Hususları= içerecek ekilde<br/>hazırlanmıtır.
GAYR!MENKUL !Ç!N TAKD!R OLUNAN TOPLAM DEER (KDV HAR!Ç)
AYDIN !L!, BOZDOAN !LÇES!NDE YER ALAN AKÇAY
H!DROELEKTR!K SANTRAL TES!S!N!N DEER!
RAPORU HAZIRLAYANLAR
Sorumlu De erleme Uzmanı Sorumlu De erleme Uzmanı
M. KIVANÇ KILVAN
(SPK Lisans Belge No: 400114)
Engin AKDEN1Z
(SPK Lisans Belge No: 403030)

2. RAPOR B!LG!LER!

DEERLEMEY! TALEP EDEN ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN
GAYR!MENKULÜN ADRES!
Osmaniye Köyü, Nazilli-Bozdoan Karayolu,
14. Km., No:93
Bozdo an / AYDIN
MÜ"TER! NO 889
RAPOR NO 2023/1113
DEERLEME TAR!H! 31 Aralık 2023
RAPOR TAR!H! 05 Ocak 2024
RAPORUN KONUSU Bu
rapor,
yukarıda
adresi
belirtilen
tesisin
pazar
deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORU HAZIRLAYANLAR Kıvanç KILVAN - Sorumlu Deerleme Uzmanı
Lisans No: 400114
Engin AKDEN1Z- Sorumlu Deerleme Uzmanı
Lisans No: 403030
RAPORA KONU
GAYR!MENKUL !Ç!N
"!RKET!M!Z TARAFINDAN
YAPILAN SON ÜÇ
DEERLEMEYE !L!"K!N
B!LG!LER
Aaıdaki tabloda sunulmutur.
RAPOR TARİHİ 05.02.2021 06.01.2022 06.01.2023
RAPOR NUMARASI 2021/078 2022/1797 2022/1373
RAPORU
HAZIRLAYANLAR
M. Kıvanç
KILVAN
(400114)
Engin
AKDENİZ
(403030)
M. Kıvanç
KILVAN
(400114)
Engin
AKDENİZ
(403030)
M. Kıvanç
KILVAN
(400114)
Engin
AKDENİZ
(403030)
TAKDİR OLUNAN
DEĞER (TL)
(KDV HARİÇ)
134.550.000 235.075.000 483.915.000

3. "!RKET B!LG!LER!

"!RKET ADI Lotus Gayrimenkul Deerleme ve Danı`manlık A._.
"!RKET MERKEZ! 1stanbul
"!RKET ADRES! Gömeç Sokak, No: 37 Akgün 1` Merkezi Kat 3/8-
34718
Acıbadem – Kadıköy / 1STANBUL
TELEFON (0216) 545 48 66 / (0216) 545 48 67
(0216) 545 95 29 / (0216) 545 88 91
(0216) 545 28 37
FAKS (0216) 339 02 81
EPOSTA [email protected]
WEB www.lotusgd.com
KURULU" (TESC!L) TAR!H! 10 Ocak 2005
SERMAYE P!YASASI KURUL
KAYDINA ALINI" TAR!H VE
KARAR NO
07 Nisan 2005 – 14/462
BANKACILIK DÜZENLEME VE
DENETLEME KURUL KAYDINA
ALINI" TAR!H VE KARAR NO
12 Mart 2009 - 3073
T!CARET S!C!L NO 542757/490339
KURULU" SERMAYES! 75.000,-YTL
"!MD!K! SERMAYES! 1.000.000,-TL

4. MÜ"TER! B!LG!LER!

"!RKET ADI Enda Enerji Holding A._.
"!RKET MERKEZ! 1zmir
"!RKET ADRES! _ehit Nevres Bulvarı, No:10, Deren Plaza, Kat:,
Konak / 1zmir
TELEFON (232) 463 98 11
KURULU" (TESC!L)
TAR!H!
06.01.2010
ÖDENM!" SERMAYES! 300.000.000,-TL
FAAL!YET KONUSU Elektrik Enerjisi Üretim ve Satı`ı.

5. DEERLEME RAPORUNUN TEBL!!N 1. MADDES!N!N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADII HAKKINDA AÇIKLAMA

Bu rapor, aaıda belirtilen tebli ve düzenlemelere göre hazırlanmı olup, Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebliin (III-62.3) 1. Maddesinin 2. Fıkrası kapsamındadır.

  • Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.3 sayılı <Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebli= ekinde yer alan <Deerleme Raporlarında Bulunması Gereken Asgari Hususular=
  • Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Deerleme Standartları Hakkında Tebli=
  • Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı9nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile uygun görülen Uluslar Arası Deerleme Standartları (2017)

6. MÜ"TER! TALEPLER!N!N KAPSAMI VE VARSA GET!R!LEN SINIRLAMALAR

Bu rapor ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.9nin talebiyle yukarıda adresi belirtilen ve irket portföyünde yer alan gayrimenkullerin Türk Lirası cinsinden pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır. Müteri tarafından getirilmi herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

7. DEERLEME !"LEM!N! SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK!LEYEN FAKTÖRLER

Herhangi bir sınırlayıcı ve olumsuz faktör bulunmamaktadır.

8. DEER TANIMI VE GEÇERL!L!K KO"ULLARI

Bu rapor, müterinin talebi üzerine adresi belirtilen gayrimenkullerin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır.

Pazar de eri:

Bir mülkün, istekli alıcı ve istekli satıcı arasında, tarafların herhangi bir ilikiden etkilenmeyeceiartlar altında, hiçbir zorlama olmadan, basiretli ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi kiiler olarak, uygun bir pazarlama sonrasında deerleme tarihinde gerçekletirecekleri alım satım ileminde el deitirmesi gerektii takdir edilen tahmini tutardır.

Bu deerleme çalımasında aaıdaki hususların geçerlilii varsayılmaktadır.

  • Analiz edilen gayrimenkullerin türü ile ilgili olarak mevcut bir pazarın varlıı peinen kabul edilmitir.
  • Alıcı ve satıcı makul ve mantıklı hareket etmektedirler.
  • Taraflar gayrimenkuller ile ilgili her konuda tam bilgi sahibidirler ve kendilerine azami faydayı salayacak `ekilde hareket etmektedirler.
  • Gayrimenkullerin satıı için makul bir süre tanınmıtır.
  • Ödeme nakit veya benzeri araçlarla pe`in olarak yapılmaktadır.
  • Gayrimenkullerin alım satım ilemi sırasında gerekebilecek finansman, piyasa faiz oranları üzerinden gerçekletirilmektedir.

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO"ULLAR

Bilgi ve inançlarımız dorultusunda a`aıdaki hususları teyit ederiz.

  • a. Raporda yer alan görüve sonuçlar, sadece belirtilen varsayımlar ve koullarla sınırlıdır. Tümü kiisel, tarafsız ve önyargısız olarak yapılmı çalı`maların sonucudur.
  • b. _irketimizin deerleme konusunu oluturan tesis ve mülklere ilikin güncel veya gelecee dönük hiçbir ilgisi yoktur. Bu iin içindeki taraflara karı herhangi bir çıkarı ya da önyargısı bulunmamaktadır.
  • c. Verdiimiz hizmet, herhangi bir tarafın amacı lehine sonuçlanacak bir yöne veya önceden saptanmıolan bir deere; özel koul olarak belirlenen bir sonuca ulamaya ya da sonraki bir olayın olumasına balı deildir.
  • d. _irketimiz deerlemeyi ahlâki kural ve performans standartlarına göre gerçekletirmitir.
  • e. _irketimiz, ekspertiz raporu tarihinden sonra gayrimenkulde meydana gelebilecek fiziksel deiikliklerin ve ekonomide yaanabilecek olumlu ya da olumsuz gelimelerin raporda belirtilen fikir ve sonuçları etkilemesinden ötürü sorumluluk taımaz.
  • f. Mülkün takdir edilen deerde deiiklie yol açabilecek zemin altı (radyoaktivite, kirlilik, depremsellik vb.) veya yapısal sorunları içermedii varsayılmıtır. Bu hususlar, zeminde ve binada yapılacak aletsel gözlemlemeler ve statik hesaplamaların yanı sıra uygulama projelerindeki incelemeler sonucu açıklık kazanabilecek olup uzmanlıımız dıındadır. Bu tür mühendislik ve etüt gerektiren koullar veya bunların tespiti için hiçbir sorumluluk alınmaz.

10. TA"INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.1. Tapu kayıtları

Tesisin üzerinde konumlu olduu arazilerin üzerinde iletmeciirket lehine üst hakk tesis edilmitir. Arazi mülkiyetleri rapora konu edilmemitir.

10.2. Tapu Takyidatı

Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11. BELED!YE !NCELEMELER!

11.1. !mar Durumu

Tesisin üzerinde konumlu olduu arazilerin üzerinde iletmeciirket lehine üst hakk tesis edilmitir. Arazi mülkiyetleri rapora konu edilmemitir.

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

Tesis bünyesindeki yapılar yapı ruhsatından muaf olduundan herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.3. Encümen Kararları, Mahkeme Kararları, Plan !ptalleri v.b. konular

Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.4. Yapı Denetim Firması

Yapılar ruhsata tabi olmayıp yapı denetimle ilgili herhangi bir durumu bulunmamaktadır.

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1. Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

Son üç yıl içerisinde gerçekle`en herhangi bir alım satım bilgisi bulunmamaktadır.

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

Tesisin üzerinde konumlu olduu alanın tamamı kamu arazisidir. Kamulatırma ilemleri yapılmıtır. EPDK tarafından Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca 24.11.2003 tarihli ve 249-2 sayılı kurul kararı ile iletmeci irkete üretim lisansı verilmitir.

11.5.3. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

Ta`ınmazın enerji verimlilik sertifikası bulunmamaktadır.

11.5.4. Ruhsat Alınmı# Yapılarda Yapılan De i#ikliklerin 3194 Sayılı !mar Kanunu'nun 21. Maddesi Kapsamında Yeniden Ruhsat Alınmasını Gerektirir De i#iklikler Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Tesis bünyesindeki yapılar yapı ruhsatından muaf olduundan herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

12. TES!S!N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

Deerlemeye konu tesis, Aydın 1li, Bozdoan 1lçesi, Osmaniye Köyü, Nazilli-Bozdoan Karayolu 14. km. de yer alan Akçay Hidroelektrik Santralidir.

Akçay HES9in yakın çevresinde tarım alanları ve kırsal yerle`imler bulunmaktadır.

Santral Tesisi, Bozdoan Kent Merkezi9ne 15 km., Aydın9a ise yakla`ık 60 km. mesafededir.

Konum Krokisi/Uydu Foto rafı

12.2. Bölge Analizi

Aydın 1li:

Aydın; tarihin bilinen devirlerinden beri çeitli uygarlıklara merkez olmu, Antik Çaın Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Prien, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde sayısız bilgin ve bilge kiiler yetimitir. Bugünkü Aydın; kuzeyindeki Top Yataı sırtında kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ 2500 yılında Hititler zamanında gelimi, VII. yy.da Lydia zamanında da en parlak çaını yaamıtır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlıının kültür varlıı ve eserleriyle donatılan Aydın, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride uygar günlereahit olmutur. Aydın'ın Türk egemenliinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt'ınehzadesi Erturul Bey'in Vali olarak Aydın'a atanmasıyla balamıtır.

Aydınoulları zamanında ehrin adı Aydın Güzelhisarı olmu, daha sonra Aydın adını almıtır. \_ehir, XIV yy. da bugünkü yerine kurularak idari kademelendirme sırasıyla, 1390 yılında eyalet, 1426 yılında sancak, 1811'de 1zmir, Saruhan (Manisa), Mentee (Mula), Antalya, Isparta sancaklarını kapsayan eyaletin merkezi oldu. Eyalet merkezi (1857) 1zmir'e taındıysa da bu yönetim biriminin adı Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar 'Aydın' olarak kaldı. Aydın' ın 1919 yılına kadar sancakeklinde devam eden bu yönetim ekli, 25 Mayıs 1919-7 Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren igalden sonra ve KurtuluSavaının kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında deimi, müstakil vilayet olmu`tur.

Aydın; tarım, turizm ve sanayi sektörlerindeki potansiyeli, vasıflı insan gücüyle Ege Bölgesi ve Ülkemizin hızla geli`en illerinden biridir.

Aydın, orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dalar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km2 9lik bir alan üzerine kuruludur. Rakımı 65 metredir.

2014 yılı sonu itibarı ile açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre 1limizin nüfusu 1.041.979 kiidir. 1limiz nüfusunun %49,909ı erkek (519.900), %50,109nu (522.079) kadındır. Yıllık nüfus artı hızı binde 20.4, nüfus younluu 1339dür.

6360 sayılı Kanun gereince, 1limizin idari yapısı; 1 Büyükehir Belediyesi, 17 ilçe, 17 belediye ve 670 mahalleden olumaktadır.

Aydın, genelde bir tarım ve turizm kenti olarak bilinmektedir. Ekonomik hayatın temelini olu`turan tarımın aırlıı sanayi ve ticaret sektöründe youn olarak kendini hissettirmektedir. Nüfusunun %559i geçimini tarım sektöründen salamaktadır. Aydın, ülkemizde üretilen bitkisel ürünlerden 25 inde Türkiye9de ilk 10 da yer alarak ülke tarımındaki önemini göstermektedir. Türkiye9de incir ve kestane üretiminde birinci, zeytin, pamuk, enginar ve çilek üretiminde ikinci, yerfıstıı üretiminde ise üçüncü sıradadır.

Tarımdan sonraki ikinci önemli sektör turizmdir. Birçok uygarlıa ev sahiplii yapmı, açık hava müzesi görünümündekiehir, 23 ören yerine, birçok tarihi, kültürel, turistik, doal deerlere sahiptir. Turizmin her alanında potansiyele bulunan ve ülkemizin önemli turizm merkezlerinden olan Ku`adası ve Didim ilçelerimize turistler konaklama amacıyla gelirken, doal, arkeolojik ve folklorik deerlere sahip dier ilçelerimize günü birlik ziyaretler yapmaktadır.

Aydın, son yıllarda sanayileme sürecine girmi ve bu konuda yol almaya devam etmektedir. Sanayisi aırlıklı olarak; tarımsal üretimi ilemeye yönelik gıda imalatı, tekstil ürünleri imalatı, makine ve ekipman imalatı, madencilik ve ta ocakçılıı, otomotiv yan sanayi, beyaz eya ürünleri imalatı ve kimyevi maddeler imalatından olumaktadır.

Üretilen ürünlerin bir kısmı iç piyasada tüketilirken bir kısmı da yurt dıına ihraç edilmektedir. Ya sebze ve meyveler, salamura zeytin, konserve, salça, ilenmi incir gibi tarımsal ürünlerin yanı sıra; sanayi ürünleri kapsamında tarım makineleri, zeytinyaı makineleri, otomotiv yan sanayi ürünleri, beyaz eya ürünleri, yer altı servetlerinden feldspat, kuvars, mermer ileielenmi içme suları dünyanın dei`ik ülkelerine ihraç edilmektedir.

Aydın 1li önemli jeotermal enerji potansiyeline sahiptir. 1l sınırları içerisinde halen 97 arama, 50 iletme olmak üzere toplam 193 sahada arama ve iletme faaliyetleri kii veirketler tarafından sürdürülmektedir. _ehirde yatırım ve planlama a`amasında olan 16 proje bulunmaktadır.

Enerji bakımından potansiyeli yüksek olan Aydın9da, toplam kurulu güçleri 995 Megawatt olan toplam 48 elektrik santrali üretimde bulunmaktadır. Toplam kurulu güç kapasitesinin %13,99 unu hidroelektrik, %55,99unu jeotermal elektrik, %22,29sini rüzgâr, %6,29sini doalgaz, %0,89ini biyogaz elektrik santrali olu`turmaktadır.

Sultanhisar Salavatlı9da 8,5 Megawatt gücünde Türkiye9nin ilk özel sektör jeotermal elektrik santrali 2007 yılında, 47,4 Megawatt gücündeki ikinci jeotermal elektrik santrali ise 2009 yılında Germencik 1lçesinde üretime balamıtır. Daha sonraki yıllarda 18 jeotermal elektrik santrali daha özel sektörce yapılarak faaliyete geçmi`tir.

AYDIN Ocak Subat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yillik
Ölçüm Periyodu (1941 - 2019)
Ortalama Sicaklik (°C) 8.1 9.3 11.7 15.9 20.8 25.5 28.1 27.6 23.6 18.5 13.4 9.4 17.7
Ortalama En Yüksek Sıcaklık (°C) 13.0 14.7 17.8 22.6 28.1 33.3 36.1 35.7 32.0 26.2 19.8 14.4 24.5
Ortalama En Düşük Sıcaklık (°C) 4.2 5.0 6.6 10.0 14.2 18.1 20.4 20.2 16.6 12.7 8.8 5.67 11.9
Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) -3.5 3.9 5.0 6.0 7.2 8.7 9.1 8.7 7.6 5.7 4.0 3.3 72.7
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 12.9 10.5 9.7 8.2 6.2 2.5 0.7 0.6 2.0 5.6 8.2 12.8 79.9
Aylık Toplam Yağış Miktarı
Ortalaması (mm)
119.3 93.4 70.6 48.4 35.4 15.7 7.9 6.0 17.6 44.2 83.1 123.3 664.9
Andrea Bankrache / 41144 - 515418
Günlük Toplam En Yüksek Yağış Miktarı Günlük En Hızlı Rüzgar En Yüksek Kar
04.01.2009 93.8 mm 19.04.1969 106.2 km/sa 03.01.1942 8.0 cm
BÖLGELERİMİZİN YAĞIŞ DURUMLARI
(01 Ekim 2022-30 Eylül 2023)
BÖLGE YAĞIŞ NORMALİ GECEN DEĞİŞİM ORANI
2023 Su Yili
(mm)
1991-2020
(mm)
YIL
2022 Su Yili
(mm)
NORMALE
GORE(%)
GECEN YILA
GORE(%)
Marmara 505.8 670.0 654.5 $-24.5$ AZALMA $-22.7$ AZALMA
Ege 578.3 604.7 561.1 $-4.4$ AZALMA 3.1 ARTMA
Akdeniz 567.0 665.1 700.9 $-14.8$ AZALMA $-19.1$ AZALMA
Iç Anadolu 395.0 402.2 381.2 $-1.8$ N. CİVARI 3.6 ARTMA
Karadeniz 741.9 697.0 752.4 6.4 ARTMA $-1.4$ CİVARI
Doğu Anadolu 522.2 537.3 473.3 $-2.8$ N. CİVARI 10.3 ARTMA
Güneydoğu Anadolu 465.9 533.9 377.5 $-12.7$ AZALMA 23.4 ARTMA

Sıcaklık ve Ya ı# Analizleri

Yıllık ortalama yağış 720 mm
Toplam su potansiyeli 11 202 hm 3 / yil
Yerüstü suyu 10 300 hm 3 / yil
Yer altı suyu 902 hm 3 / yil
HİDROELEKTRİK ENERJİ
Toplam enerji potansiyeli 1050.98 MW % 100 0 3781.16 GWh/yil% 100
1. Ön İnceleme Aşaması (23 adet) 58.30 MW 5.55% 277.85 GWh/yil 7.35%
2. Fizibilite Aşaması (26 adet) 222.92 MW 21.21% 867.69 GWh/yil 22.95%
3. Su Kullanım Hakkı Anlaşması (11 adet) 39.03 MW 3.71% 152.46 GWh/yil 4.03%
4. Proje Aşaması (1 adet) 124.00 MW 11.80% 372.90 GWh/yil 9.86%
5. İnşa Halinde Olan (6 adet) 118.64 MW 11.29% 317.91 GWh/yil 8.41%
6. İsletmede Olan (21 adet) 488.09 MW 46.44% 1792.35 GWh/yil 47.40%

Aydın-Mu la-Denizli Bölgesi Su Kaynakları ve Hidroelektrik Enerji Verileri

Bozdoan 1lçesi:

Bozdoan, ismini Adana'nın Çukurova bölgesinde yaayan "Bozdoan Aireti"nden almıtır.Bu airet zamanında Çukurova ve çevresine yerleen [Avar](https://tr.wikipedia.org/wiki/Av%C5%9Far) airetlerinden biridir.Daha sonra bazı mensupları Ege'ye, Aydın ve çevresine gönderildi.Bu yöreye gelen Bozdoan Aireti mensupları airetlerinin isimlerini verdikleri bir yerleim yeri kurdu ve Aydınoulları beylii içinde yaantılarına devam ettiler.Aydınoulları beylii, yıkıldıktan sonra Karamanoulları ile kültürel ilikiler içerisinde olduundan(ikiside Avar beylii) ibirlii yaptıı için büyük bir kısmı Balkanlar'a göç ettirildi.Bu göçerlerin arasında çok miktarda Bozdoanlıda vardı. Öyleki bu gün hâlâ Balkanlar'da "Bozdoan" isimli türküler vardır.

Nüfus 1lçe merkezine balı 1 belde (Yazıkent), 44 köy ve merkezdeki Cumhuriyet, Hisar, Hıdır Baba, Çar`ı, Yenice, Yenimahalle, Akçay, Sanayi ve Eymir mahalleleri bulunmaktadır.

Toplam nüfusun % 28,6' i 1lçe Merkezinde, % 71,4' si kırsal kesim ( Köy ve Mezra ) de oturmaktadır. Kırsal nüfus genelde Akçay Vadisi ve Ovasının iki yanında daılan yerleim ünitelerinde yaar. Dalık kesimde nüfus younluu düük olup daınık bir yerleim görülmektedir. Nüfusun okur- yazarlık düzeyindeki eitim oranı %95'in üzerindedir. Nüfusun %85 oranında tarım alanında çalı`maktadır.

1lçenin en mehur özellii [Madran](https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Madran&action=edit&redlink=1) ismiyle mehur memba suyudur. Madran Baba Daı'nın Bozdoan'ın bulunduu dou yamacındaki Hisar Kaya bölgesinde çok sayıdaki kaynaktan çıkan memba suyu, Bozdoan Belediyesi'ne ait bir, özel bir firmaya ait dier bir dolum fabrikası olmak üzere toplam 2 adet i`letmede, son derece hijyenik ortamlarda el demeden doldurulup tüketicilere sunulmaktadır. Özellikle kayalık bir bölgeden çıkması, ve kaya yarıklarından geçerek süzülmesi sayesinde Madran Daından elde edilen dier Madran sularına göre çok daha kaliteli olan Bozdoan Madran Memba Suyu, aynı zamanda Madran isminde piyasaya çıkan ilk kaynak suyudur. Avrupa'dan ABD'ye kadar birçok ülkeye de ihraç ediliyor olması sadece Türkiye'de deil dier ülkelerde de oldukça beenildiini gösteren bir kanıttır.

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı#

Küresel Ekonomik büyüme 2018 yılında salam bir görüntü çizmitir. 2018 yılı, nispeten senkronize bir eilim izleyen büyüme trendlerinin bölgesel olarak büyük deiimler izledii bir dönem olmutur. 2017 yılındaki güçlü toparlanmadan sonra toplam gayrisafi yurtiçi hasılattaki büyüme hızının azaldıı ve %3,6 - %3,7 seviyesinde gerçekletii gözlenmitir. Büyüme hızındaki yavalama, OECD ülkelerinde özellikle Avrupa bölgesi ve Japonya9da hissedilmiolup Amerika Birleik devletleri bu trendin dıında kalmıtır. Ancak Amerika9nın yaadıı ekonomik büyümenin pek çok mali tevik ile desteklenmesini de göz ardı etmemek gerekir. Gelimekte olan ekonomilerde ise Hindistan güçlü bir toparlanma yaamı, bu esnada Rusya ve Brezilya da nispeten daha iyi performanslar göstermitir. Çin ekonomisi ise yavalama eilimini kıramamıtır.

2019 yılının Aralık ayında Çin9in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü 20209nin ikinci ayından itibaren tüm Dünya9ya yayılamaya balamı olup salgının kontrol altına alınması için alınan önlemler ekonomilerin yavalamasına yol açmıtır. Finansal piyasalar salgının olası olumsuz etkilerinden dolayı önemli düüler yaamı olup Bata FED olmak üzere merkez bankalarının parasal genileme sinyalleri vermesi üzerine kısmen toparlanma yaanmı. 2019 yılında %2,9 oranında gerçekleen global ekonomik büyümeyi 2020 yılında %3,3 daralma takip etmitir. Küresel ekonominin 2021 yılında %5,8 oranında büyüme yakaladıı tahmin edilmektedir.

2021 yılı aılamaların hızla yapılmaya çalııldıı seyahat kısıtlamalarının büyük oranda kalktıı ve tüm olumsuz faktörlere ramen ekonominin canlı tutulmaya çalııldıı bir dönem olmutur. 2022 yılı pandemi sonrası toparlanma süreci içerisinde tüm Dünyada enflasyon ile mücadele adımlarının atıldıı, iklim deiiklii etkilerinin gözle görülür biçimde ortaya çıktıı, hane halkının yaam maliyetlerinin çok hızlı arttıı ve genel olarak büyümenin yavaladıı bir dönem olmutur. 2023 yılında gelimi ekonomilerdeki yavalama ve tedarik zinciri sorunları devam etmektedir. Bu süreçte emtia fiyatları ve yeil enerji dönüüm maliyetleri önem taımaktadır. Ayrıca son dönemde ya`anan siyasi ve askeri gerilimler risk algısını artırmaktadır.

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

2008 yılındaki küresel ekonomik krizden sonra Türkiye ekonomisi ciddi bir toparlanma sürecine girmiolup 2014, 2015 yıllarında GYSH bir önceki yıla göre % 5,2 ve %6,1 seviyelerinde artmıtır. 2016 yılı, pek çok farklı etkenin de etkisiyle büyüme hızının yavaladıı bir dönem olmu 2017 yılında %7,5, 2018 yılında ise %2,8 lik büyüme oranları yakalanmıtır. 2019 yılında büyüme oranı 0,9, 2020 yılında %1,8, 2021 yılında %11, 2022 yılında ise %5,6 olarak gerçeklemi`tir.

2020 yılında Covid-19 salgınının olumsuz etkisiyle yılın ikinci çeyreinde %9,9 oranında daralma kaydedilmi`tir. 2022 yılı itibariyle GSYH büyüklüüne göre Türkiye, Dünya9nın 23. Büyük ekonomisidir.

2004 yılından itibaren çift haneli seviyelerin altında seyreden enflasyon oranı 2017 yılında % 11,1, 2018 yılında %16,3, 2019 yılında %15,18, 2020 yılında %12,8, 2021 yılında %13,58, 2022 yılında %64,27 oranında gerçeklemitir. 2023 yılı Kasım ayı Tüketici Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %61,98 artmıtır. TÜFE bir önceki aya göre deiim oranı %3,28 dir.

Kaynak: TÜ1K

1sizlik oranları ise son 4 yılda %11-%13 Aralıında seyretmekteydi. 2023 yılı Eylül ayı itibariyle mevsim etkisinden arındırılmı isizlik oranı %9,2 seviyesinde gerçeklemitir. 1stihdam edilenlerin sayısı 2023 3. Çeyreinde, bir önceki döneme göre 124 bin kii artarak 31 milyon 724 bin kii olmutur. Buna göre mevsim etkisinden arındırılmı1stihdam oranı ise %48,4 oldu. Ödemeler dengesi tarafında ise 2018 yılında %75 olan ihracatın ithalatı karılama oranı 2019 yılında %77,2, 2020 yılında ise %86, 2021 yılında %82, 2022 yılında ise %69,9 olarak, 2023 Ocak-Ekim döneminde %69,1 olarak gerçeklemitir.

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

2000 2010 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
GSYH ARTISI, Zincirlenmis Hacim Endeksi, % 6.9 RA 6.1 3.3 75 3,0 0,8 1.9 11.4 5.5
GSYH, Cari Fiyatlarla, Milyar TL 171 1.168 2.351 2.627 3.134 3,761 4.318 5.048 7.256 15.012
GSYH, Cari Fiyatlaria, Milyar S. 273 777.5 B57 869 859 797 759.3 717.1 807.9 905.8
NÜFUS, Bin Kişi 54,249 73.142 78.218 79,278 80.313 81,407 82,579 B3 385 84.147 85,288
KİŞİ BAŞINA GSYH, Cari Fiyatlarla, S 4.249 10.629 11.085 10.954 10.696 9.799 0.208 8.600 9.601 10.659
INRACAT (GTS, F.O.B.), Milyon S. $=$ 151 149.2 164.5 177.2 180.8 169.6 225.2 254,2
INRACAT(GTS)/GSYH,% $\sim$ $\sim$ 17.4 17.2 19.1 22.2 23,8 23,7 27,9 28.1
ITHALAT (GTS, C.I.F.), Milyon \$ £ $\sim$ 213.6 202.2 238.7 231.2 210.3 219.5 271.4 363.7
ITHALATIGTSI/GSYH, % ۰ $\sim$ 24.6 23.3 27.8 29 27.7 30.6 33.6 40.2
HRACATIN İTHALATI KARSILAMA ORANI (%, GTS). $\sim$ $\sim$ 70.7 73.8 68.9 76,6 86 77.3 83 69.9
SEVAHAT GELIRLERÍ, Milyar S 7,6 22.6 27.3 19.1 23 25.9 34.3 13,3 26.6 41,2
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (GİRİŞ), Milyar S 9.1 19.3 13.8 11.7 12.5 9.5 7.7 13,3 13
CARÍ ÍSLEMLER DENGESÍ (MIIyar S) $-9.9$ $-44.6$ $-26.6$ $-26.7$ $-40.0$ 20.2 10,8 31.9 $-7.2$ 48.4
CARI ISLEMLER DENGESI/GSYH, % $-3.6$ $-5.7$ $-3.1$ $-3.1$ 14.7 2.5 1.4 $-4.4$ $-0.9$ $-5.4$
ISGUCUNE KATILMA ORANI, % 46.5 51.3 52 52,8 53.2 53 49,3 51,4 53.1
ISSIZLIK ORANI, % 11.1 10.3 10.9 10.9 11 13.7 33,2 12 10.5
ISTIHDAM ORANI, % $\sim$ 41.3 46 46.3 47,1 47,4 45,7 42.8 45,2 47,5
TÜFE, (On iki aylık ortalamalara göre değişim) (%) $\sim$ 8.6 7.7 7.8 11.1 16,3 15,2 12,28 19,6 72.3
TÜFE (%) $\frac{1}{2} \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right)$ 6.4 8.81 8.53 11.92 20.3 11,84 14.6 35,08 64.27
ÜFE, (On iki aylık ortalamalara göre değişim) (%) $\sim$ 8.52 5.28 4.3 15,82 27,01 17,56 12,18 43,86 128,47
UFE (%) 8.87 5.71 9,94 15,07 33,64 7,36 25,15 79.89 97,72

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

Türkiye ekonomisi, 2023'ün ikinci çeyreinde geçen yılın aynı dönemine göre %3,8 oranında büyümüştür. 2003-2022 döneminde Türkiye Ekonomisinde yıllık ortalama %5,4 oranında büyüme kaydedilmiştir.

Kaynak: TÜ1K

Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%)
Uluslararası
Kuruluşlar
Yil Dünya Avro Bölgesi ABD Brezilya Rusya Hindistan Cin Japonya
2022 3,5 3,3 2,1 2,9 $-2,1$ 7,2 3,0 1,0
IMF 2023 3,0 0,7 2.1 3.1 2.2 $-6.3$ 5,0 2,0
2024 2,9 1,2 1,5 1,5 1,1 6,3 4,2 1,0.
2022 3,3 3,4 2.1 3,0 $-2.0$ 7,2 3,0 1,0
WANDOORS
OECD
2023 3,0 0,6 2,2 3,2 0,8 6,3 5,1 1.8
2024 2.7 1,1 1, 3 1.7 0,9 6,0 4,6 1,0
2022 3,1 3,5 2.1 2,9 $-2,1$ 7,2 3,0 1,0
Dünya
Bankası
2023 $2.5*$ $0.5*$ $2.1*$ 1,2 $1.6*$ 6.3 $5.0*$ 0,8
2024 $2.1*$ $0,7*$ $0.9*$ 1,4 $1,3*$ 6,4 $4,5*$ 0,7

2022-2023 Büyüme Tahminleri:

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

2023 yılı 3. çeyreinde merkezi yönetim bütçe gelirleri 441,3 milyar TL olarak gerçekleşirken, bütçe giderleri 570,5 milyar TL olmuş ve bütçe açıı 129,2 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyar USD)

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko#ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

Ülkemizde özellikle 2001 yılında yaanan ekonomik krizle balayan dönem, yaanan dier krizlere paralel olarak tüm sektörlerde olduu gibi gayrimenkul piyasasında da önemli ölçüde bir daralmayla sonuçlanmıtır. 2001-2003 döneminde gayrimenkul fiyatlarında eskiye oranla ciddi düüler yaanmı, alım satım ilemleri yok denecek kadar azalmıtır.

Sonraki yıllarda kaydedilen olumlu gelimelerle, gayrimenkul sektörü canlanmaya balamı; gayrimenkul ve inaat sektöründe büyüme kaydedilmitir. Ayrıca 2004-2005 yıllarında oluan arz ve talep dengesindeki tutarsızlık, yüksek talep ve kısıtlı arz, fiyatları hızla yukarı çekmitir. Bu dengesiz büyüme ve artıların sonucunda 2006 yılının sonuna doru gayrimenkul piyasası sıkıntılı bir sürece girmi`tir.

2007 yılında Türkiye için iç siyasetin aır bastıı ve seçim ortamının ekonomiyi ve gayrimenkul sektörünü durgunlatırdıı gözlenmitir. 2008 yılı ilk yarısında iç siyasette yaanan sıkıntılar, dünya piyasasındaki daralma, Amerikan Mortgage piyasasındaki olumsuz gelimeler devam etmitir. 2008 yılında ise dünya ekonomi piyasaları çok ciddi çalkantılar geçirmitir. Yıkılmaz diye düünülen birçok finansal kurum devrilmi ve global dengeler deimitir.

Daha önce Türkiye9ye oldukça talepkar davranan birçok yabancı gayrimenkul yatırım fonu ve yatırım kuruluu, faaliyetlerini bekletme aamasında tutmaktadır. Global krizin etkilerinin devam ettii dönemde reel sektör ve ülkemiz olumsuz etkilenmi`tir.

Öte yandan 2009 yılı gayrimenkul açısından dünyada ve Türkiye9de parlak bir yıl olmamıtır. 1çinde bulunduumuz yıllar gayrimenkul projeleri açısından finansmanda seçici olunan yıllardır. Finans kurumları son dönemde yava yavagayrimenkul finansmanı açısından kaynaklarını kullandırmak için aratırmalara balamılardır.

2010 içerisinde ise siyasi ve ekonomik verilerin inaat sektörü lehine gelimesiyle gayrimenkul yatırımlarında daha çok nakit parası olan yerli yatırımcıların gayrimenkul portföyü edinmeye çalıtıı bir yıl olmu ve az da olsa daha esnek bir yıl yaanmıtır. Geçmidönem bize gayrimenkul sektöründe her dönemde ihtiyaca yönelik gayrimenkul ürünleri <eriilebilir fiyatlı= olduu sürece satılabilmekte mesajını vermektedir. Bütün verilere bakıldıında 2010 yılındaki olumlu gelimeler 2011 ilâ 2016 yıllarında da devam etmitir.

2017 yılından itibaren, beeri ve jeopolitik etkenlerin etkisi, döviz kurlarında yaanan dalgalanmalar ve finansman imkânlarının daralmasına ek olarak artan enerji ve igücü maliyetleri gelitiricilerin ödeme zorluu yaamasına neden olmutur.

Ülkemizdeki ekonomik dinamikleri önemli ölçüde etkileyen ve çok sayıda yan sektöre destek olan inaat sektöründe yaanan bu zorluklar gayrimenkullerin fiyatlamalarında optimizasyona ve üretilen toplam ünite sayısı ile proje gelitirme hızında düüe yol açmıtır. Banka faiz oranlarının yükselmesi ve yatırımcıların farklı enstrümanlara yönelmesi de yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını azaltmı`tır.

Kaynak: TÜİK (2023 verileri yapı izin istatistikleri için 3. Çeyrek verisi olup maliyet endeksi ve konut satış adedi Ekim Ayı itibariyle olan verilerdir)

2018 yılında düük bir performans çizen inaat sektörü 2019 yılını son çeyrei itibariyle toparlanma sürecine girmitir. Bu hareketlenme 2020 yılının ilk 2 aylık döneminde de devam etmitir. Ancak 2019 yılının Aralık ayında Çin9de ortaya çıkan Covid-19 salgınının 2020 yılı Mart ayında ülkemizde yayılmaya balamasıyla ekonomi olumsuz etkilenmi ve gayrimenkul sektörü bu durgunluktan payını almıtır. Karantina süreci sonrası TCMB ve BDDK tarafından açıklanan kararlar ve destekler sektöre olumlu yansımı, konut kredisi faizlerindeki düü ve kampanyalar Temmuz ve Austos aylarında konut satılarını rekor seviyelere ulatırmıtır. Pandemi sonrası süreçte Ticari hareketliliin salanması amacıyla piyasaya aktarılan ucuz likidite döviz kurlarında ve fiyatlar genel seviyesinde büyük artılara yol açmı, sonrasında Merkez Bankası parasal sıkılama politikası uygulamaya balarken parasal sıkılama kararları sonrasında bankaların likidite kaynakları kısılmı, bu da faiz oranlarında yükselie yol açmıtır. 2022 yılında artan enflasyon eilimleri pek çok ülke ekonomisini zorlamaya balayınca daha sıkı para ve maliye politikaları uygulanmaya balamıtır. 2021 ve 2022 yıllarında ülkemizdeki konut satıları yıl bazında birbirine yakın seviyelerde olsa da 2022 yılında ipotekli satılarda bir önceki yıla göre %4,8 lik azalımeydana gelmitir. 1potekli satılardaki azalma konut kredi faizlerinde ve konut fiyatlarındaki artıın etkisiyle meydana gelmitir. 2023 yılında inaat maliyetlerinin arttıı ve risk itahının azaldıı bir süreç yaanmakta olup yeni inaat sayısı azalmı bu da konut arzında düüe yol açmıtır. Son dönemde Merkez Bankası politika faizlerinin kademeli olarak artırıldıı, Dünya genelinde yaanan tedarik sıkıntıları, hammadde temininde yaanan zorluklar ve Rusya-Ukrayna savaı gibi jeopolitik gerilimler ve resesyon beklentilerine ramen ekonominin canlı tutulmaya çalı`ıldıı bir dönem içerisinden geçmekteyiz.

Enflasyonun yüksek süregelmesi hem maliyetler hem de tüketici davranıları üzerinde etki yaratmaktadır. Kredi ve fon bulma maliyetlerinin de yukarı çıkıyor olması ekonomik aktivite de yavalamayı getirmektedir. Parasal sıkılatırma sürecinin devam edecei beklentisi de ekonomide soumaya iaret etmektedir. 2023 yılının ilk dokuz aylık döneminde konut satılarında geçen yılın aynı dönemine göre %14,9 oranında bir düüyaanmıtır. Önceki dönemde talebin güçlü olması, kredi imkânlarının bulunması ve enflasyonun etkilerinden korunmak amaçlı olarak gayrimenkul fiyatlarında yaanan artıeiliminin ekonominin de soumasıyla yavaladıı görülmektedir.

13. DÜNYA'DA VE TÜRK!YE'DE ENERJ! SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

Enerji ve enerji kaynaklarına sahip olma ihtiyacı, Sanayi Devrimi itibariyle uluslararası güç dengesini belirleyen en önemli parametrelerden biri haline gelmive bu dönem itibariyle devletlerarası ilikilerdeki etkisini artırarak devam ettirmitir. Enerji kaynaklarına sahip olmanın bu kadar önemli olmasının sebebi, enerjinin aynı zamanda ülkelerin kalkınması, refahı ve gelimesi için olmazsa olmaz unsurların baında gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik kalkınma, refah ve gelime için artık insan hayatının ayrılmaz parçası haline gelen makine, tesis ve fabrikaların çalıabilmesi ve insan hayatına katkı sunabilmesi için sürekli olarak enerjiye ihtiyaç vardır. Dünya üzerindeki enerji tüketimi, nüfus artıı, ehirleme, sanayileme ve teknolojinin yaygınlamasına paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Sınırlı olan enerji kaynakları ise, enerji talebi ile ters orantılı olarak, dünya üzerinde sürekli azalmaktadır. Bununla beraber, ülkelerin nüfus artıı, iktisadi büyüme ve yüksek hayat standartlarını yakalama çabalarındaki farklılıklar, devletlerarası enerji ihtiyaç oranlarının da birbirinden farklı olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, gelimi, gelimekte olan ve az gelimi ülkelerin enerji taleplerinde farklılıklar gözlemlenmektedir.

Yıllık Enerji Talepleri Göstergeleri

Yılda yaklaık % 2 oranında artı gösteren küresel enerji ihtiyacı, gelimekte olan ülkeler arasında olan Türkiye9de, dünya ortalama enerji ihtiyacının yaklaık 3 - 4 katı seviyesinde, % 6 ile % 8 seviyesinde seyretmektedir. Bu rakamlar, kalkınma ve büyüme için Türkiye9nin dier ülkelere göre daha agresif enerji politikaları takip etmesini ve kalkınmanın sürdürülebilirlii için kısa, orta ve uzun vadeli enerji yatırımlarının gerçekletirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini ve üretimi; en verimli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alacakekilde tüketimi büyük önem ta`ımaktadır.

Bununla beraber, üretilen enerjinin daıtımı ve kullanılmasında da altyapı ve bilinçlendirme çalımalarının yapılması dier gereklilikler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları, kaynaın yenilenebilir olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, yenilenemeyen enerji kaynakları ifadesiyle, kömür, petrol, doalgaz ve nükleer enerji; yenilenebilen enerji kaynakları ifadesiyle ise, güne, rüzgâr, dalga enerjisi, biyoenerji ve jeotermal enerji gibi kaynaklar ifade edilmektedir.

Küresel enerji tüketimi 2019 yılında %1,3 artmıtır. Büyümenin lokomotifi yenilenebilir enerji kaynakları ve doalgaz olmutur. Petrol, Afrika, Avrupa ve Amerika9da en çok kullanılan yakıt olurken Baımsız Devletler Topluluu, Orta Asya9da doalgaz çok tercih edilmektedir. Asya-Pasifikte kömürün kullanımının fazla olduu görülmektedir. 2019 da kömürün kullanımının Kuzey Amerika ve Avrupa9da tarihsel düük seviyelere indii görülmütür. <Covid Yılı= olarak nitelenen 2020 yılında küresel enerji talebi % 4,5 düzeyinde, enerji kaynaklı küresel karbon salınımı ise % 6,3 düzeyinde dütür. Küresel enerji tüketimindeki bu düü, 2. Dünya Savaından beri en büyük düüolmutur. Enerji Talebi ve emisyon 2021 yılında pandemi öncesi seviyelere geri dönerek 2020 yılında yaanan pandemiden kaynaklanan azalmayı telafi etmitir. 2021 yılında birincil enerji talebi %5,8 artarak 2019 seviyesini %1,3 atır. 2022 yılının _ubat ayında balayan Rusya-Ukrayna savaının küresel enerji sistemi üzerinde önemli etklileri görülmekte olup bu süreçte enerji güvenlii önemli bir faktör olarak öne çıkmıtır. Savaın etkileri ekonomik büyümeyi zayıflatmıolup enerji kaynaklarının tercihi konusunda deiikliklere yol açmı`tır.

Dünya üzerinde enerji tüketiminin kaynaklara göre daılımına bakıldıında, tüketimin 39te 29sinden fazlasının kömür, petrol, doalgaz gibi fosil kaynaklardan elde edildii görülmektedir. Türkiye9de de birincil enerji tüketiminin hemen hemen tamamı, dünya üzerinde olduu gibi fosil kaynaklardan karılanmaktadır. Enerji sektöründe fosil kaynaklara olan bu baımlılık, yeterli miktarda petrol ve doalgaz rezervi bulunmayan Türkiye için baka bir baımlılıa, yani enerji talebinde dıa baımlılıa sebep olmaktadır. *2023* yılı Ocak-Ekim Döne*minde toplam enerji ithalatı 5,4* milyar dolar olarak gerçeklemitir. Buna göre Tü*rkiye'nin toplam ithalatının %18,3'ünü* enerji ithalatı oluturmaktadır.

Bölgesel Tüketimler (2022)

Kaynak: U.S. Energy Information Administration (2023); Energy Institute - Statistical Review of World Energy (2023)

Konu Başlığı Birim 2022 Kasım
Dönemi
2023 Kasım
Dönemi
2022 Ocak- Kasım
Dönemi
2023 Ocak
Kasım Dönemi
Lisanslı Üretim MWh 23.964.960 24.845.998 286.617.795 283.096.621
Lisanslı Kurulu Güç MW 94.990 95.821 - -
Lisanssız Kurulu Güç MW 8.545 10.331 - -
İhtiyaç Fazlası Satın
Alınan Lisanssız Üretim MWh 672.981 640.360 11.719.479 12.047.530
Miktarı
Brüt Lisanssız Üretim MWh 733.282 808.625 12.082.287 14.049.146
Miktarı
YEKDEM Üretim MWh 5.703.275 5.358.172 78.591.309 66.645.384
YEKDEM Ödeme Tutarı TL 10.337.927.080 15.455.546.255 121.802.527.544 152.997.871.737
Fiili Tüketim MWh 25.197.859 25.928.255 300.303.238 300.750.438
Faturalanan Tüketim MWh 19.107.637 20.164.369 233.355.601 233.861.825
Tüketici Sayısı Adet 48.415.458 49.695.889 - -
İthalat MWh 741.278 435.644 5.713.848 5.512.425
İhracat MWh 241.662 162.012 3.451.245 1.907.754
En Yüksek Ani Puant MW 42.953,86 47.381,07 52.286,26 55.118,91
En Düşük Ani Puant MW 25.318,61 25.055,48 19.450,99 19.261,88
Ortalama YEKDEM TL/MWh 1.812,63 2.884,48 1.549,82 2.295,70
fiyatı
YEKDEM Ek Maliyeti TL/MWh -525,66 204,67 -289,33 13,03
Ağırlıklı Ortalama PTF TL/MWh 3.573,75 2.114,25 2.408,90 2.249,99
Aritmetik Ortalama
SMF
TL/MWh 3.513,95 2.000,66 2.426,45 2.196,72

2023 Yılı Kasım Ayı Elektrik Piyasası Genel Görünümü

TOPLAM KURULU GÜÇ* (MW) TOPLAM ÜRETİM* (MWh)
KAYNAK TÜRÜ 2022
KASIM
ORAN
(%)
2023 KASIM ORAN (%) 2022 OCAK
KASIM
ORAN
(%)
2023 OCAK
KASIM
ORAN
(%)
HİDROLİK 31.562,99 30,49 31.596,50 29,77 63.515.597,11 21,26 57.043.990,55 19,20
RÜZGÂR 11.358,48 10,97 11.697,30 11,02 32.284.475,02 10,81 31.000.137,82 10,43
GÜNEŞ 9.319,03 9,00 11.283,43 10,63 14.587.594,36 4,88 17.652.051,90 5,94
BİYOKÜTLE 1.834,63 1,77 2.063,59 1,94 8.398.970,57 2,81 8.835.141,01 2,97
JEOTERMAL 1.686,34 1,63 1.691,34 1,59 10.106.741,79 3,38 9.966.205,66 3,35
YENİLENEBİLİR 55.761,46 53,86 58.332,17 54,95 128.893.378,85 43,15 124.497.526,95 41,90
DOĞAL GAZ 25.692,59 24,82 25.738,92 24,25 67.218.344,87 22,50 64.177.511,70 21,60
İTHAL KÖMÜR 10.373,80 10,02 10.373,80 9,77 56.306.905,34 18,85 65.755.419,84 22,13
LİNYİT 10.193,96 9,85 10.193,96 9,60 41.187.752,99 13,79 37.325.276,93 12,56
TAŞ KÖMÜRÜ 840,77 0,81 840,77 0,79 3.296.196,10 1,10 3.311.672,40 1,11
ASFALTİT 405,00 0,39 405,00 0,38 1.446.906,82 0,48 1.443.560,73 0,49
FUEL OİL 260,13 0,25 260,13 0,25 340.183,06 0,11 634.324,55 0,21
NAFTA 4,74 0,00 4,74 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
LNG 1,95 0,00 1,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
MOTORİN 1,04 0,00 1,04 0,00 10.413,44 0,00 473,77 0,00
TERMİK 47.773,97 46,14 47.820,31 45,05 169.806.702,62 56,85 172.648.239,92 58,10
TOPLAM 103.535,43 100,00 106.152,47 100,00 298.700.081,47 100,00 297.145.766,87 100,00

2022 Kasım-2023 Kasım Elektrik Kurulu Gücü ve Üretim Miktarı

Kaynak: EPDK

Yıllar !tibariyle Lisanslı Kurulu Gücün Kaynak Bazında Geli#imi

Kaynak: EPDK

KAYNAK TÜRÜ TOPLAM KURULU GÜÇ
(MW)
ORAN (%) TOPLAM ÜRETİM (MWh) ORAN (%)
HİDROLİK 31.571,48 30,41 67.194.934,69 20,71
RÜZGÂR 11.396,17 10,98 35.140.858,14 10,83
GÜNEŞ 9.425,44 9,08 15.435.661,31 4,76
JEOTERMAL 1.691,34 1,63 10.918.764,88 3,36
BİYOKÜTLE 1.921,31 1,85 9.080.038,21 2,80
YENİLENEBİLİR 56.005,73 53,95 137.770.257,22 42,45
DOĞAL GAZ 25.732,79 24,79 70.827.228,33 21,83
LİNYİT 10.191,52 9,82 44.745.695,96 13,79
İTHAL KÖMÜR 10.373,80 9,99 63.259.657,34 19,49
TAŞ KÖMÜRÜ 840,77 0,81 3.242.363,27 1,00
ASFALTİT 405,00 0,39 1.568.085,50 0,48
FUEL OİL 251,93 0,24 718.653,16 0,22
NAFTA 4,74 0,00 0,00 0,00
LNG 1,95 0,00 0,00 0,00
MOTORİN 1,04 0,00 2.385.741,41 0,74
TERMİK 47.803,53 46,05 186.747.424,97 57,55
TOPLAM 103.809,26 100,00 324.517.682,20 100,00

Kasım 2023 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında

Da ılımı

Kaynak: EPDK

2020-2029 Yılları Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri

Kaynak: TE1A_

Türkiye9nin birincil enerji tüketiminin geliimi incelendiinde, son 30 yılda hidrolik ve kömür enerjisinin tüketiminde yatay bir seyir gerçekletii; petrole baımlılıın kısmen düürülebildii; odun ve çöpün enerji kaynaı olarak tüketiminin ciddi seviyelerde azaldıı; doalgaza baımlılıın son 20 yıl içinde hızla arttıı ve rüzgâr-güne enerjisi ile ilgili ise son yıllarda mesafe kat edilmeye balandıı görülmektedir. Bununla beraber, son 30 yıllık zaman dilimi içinde, Türkiye9nin dıa baımlı olan enerji kurgusunda pek fazla deiiklik bulunmadıı tespit edilmektedir. Bu baımlılıı azaltmak için, yerli kaynakların azami ölçüde kullanılmasına; yeni enerji sahalarının tespit edilmesine; temin edilen enerjinin verimliekilde kullanılmasını salayan teknolojilerin kullanılmasının tevik edilmesine; dünya üzerinde tespit edilen yeni enerji kaynaklarının yakından takip edilmesine ve ülke potansiyelinin aratırılmasına öncelik verilmeye balanmıtır. Bu balamda, Türkiye9nin en büyük ekonomik sorunlarından olan cari açıın, büyük ölçüde enerji ithalatından kaynaklanması, enerjide dıa baımlı olan Türkiye9yi alternatif çözüm arayılarına itmive itmeye devam etmektedir. Bu amaçla takip edilmekte olan yöntemlerden bir dieri de Türkiye9nin jeopolitik konumunun faydaya dönütürülmesidir. Hazar Havzası ve Ortadou Enerji Bölgesine, son yıllarda önemli miktarda doalgaz rezervlerinin tespit edildii Akdeniz Havzası9nın ekleniyor olması, Türkiye9nin jeopolitik konumundan kaynaklanan enerji koridoru rolünü pekitirmektedir. Bu konumu Türkiye9ye hem kendi enerji arz güvenliini salayacak tedarikçi çeitlendirmesini salamakta, hem de uluslararası öneme sahip bir enerji koridoru haline getirmektedir. Saladıı lojistik hizmeti ve bu sayede eritii kaynak çeitlilii sayesinde, Türkiye9nin jeopolitik konumunun Türkiye9nin ödemekte olduu yüksek enerji faturasını daha a`aı çekmesi beklenmektedir. Bakü-Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Nabucco Doalgaz Boru Hattı, Türkiye-Yunanistan-1talya Doalgaz Boru Hattı, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Trans Anadolu Doalgaz Boru Hattı gibi stratejik projeler, yukarıda belirtilen amaca hizmet etmekte olan projelerdir.

Türkiye'nin enerji ithalatı

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

2023 yılında Türkiye'nin yıllık brüt elektrik tüketimi 330,3 olarak hesaplanmı`tır.

Tüketimdeki en büyük artı%18,4 ile 1976 yılında gerçekleirken, 2009 yılında ise %2 düü ile en büyük düü yaanmıtır. 1971 yılından günümüze elektrik tüketimi sadece 2001 ve 2009 yıllarında önceki yıla göre dütür. 1971'den 2015'e ortalama alındıında tüketimin her yıl %8,0 arttıı, 2006-2015 yıllarını kapsayan son 10 yıl dikkate alındıında ise tüketimin her yıl % 5,1 arttıı görülmektedir. Son 10 yıl, her yıl için önceki 5 yılın ortalama elektrik tüketimi hesaplandıında da tüketimin her yıl ortalama yüzde 5,78 arttıı görülmektedir. Tüketim 2016 yılında %6, 2017 yılında %7,7, 2018 yılında %2,3 artmı; 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,9 oranında azalmı, 2020 yılında bir önceki yıla göre %0,18 oranında artmı, 2021 yılında bir önceki yıla göre %8,13 oranında artmı, 2022 yılında ise bir önceki yıla göre %1,25 oranında azalmı, 2023 yılında ise bir önceki yıla göre %0,2 oranında azalmıtır.

Dönem Serbest Tüketici Hakkını Kullanan
Tüketicilerin Tüketim Miktarı
Serbest Tüketici Hakkını Kullanmayan
Tüketicilerin Tüketim Miktarı
Profil Abone
Grubu
12.2023 6.149.8182 13.550.5158 AYDINLATMA
12.2023 2.590.0842 873.713.1245 MESKEN
12.2023 3.968.435,6160 244.425.9108 SANAYI
12.2023 5.791.9025 104.113.6225 TARIMSAL SULAMA
12.2023 2.251.563,3330 1.917.926.2808 TICARETHANE
12.2023 5.582.627,2186 53.247.0255 Veri yok

Aralık 2023 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİNIN BİRİNCIL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE AYLIK DAĞILIMI
MONTHLY DISTRIBUTION OF TURKEY'S GROSS ELECTRICITY GENERATION BY PRIMARY ENERGY RESOURCES
2023
Birim (Unit): GWh
OCAK SUBAT MART NISAN MAYIS HAZIRAN TEMPAREZ AGUSTOS EYLCL EKÍM KASIM ARALIK TOPLAM
UANEIREE HERRICES Antalysis. AFRIC MAY a list BICAC ALAILINE. GETTINGER FICTION IF NUMBER DELTARES FOYAL
Tatkömürü + İthal Kömür+Asfaltit
Hard Coal + Imported Coal 7.429.0 5.990.6 6.171.7 4.115.7 4,691.0 5,651.7 T.494.5 7.612.6 7,186.8 7.849.1 7.113.9 6.851.3 77.362,0
Linvit 3.958.1
Lignitia
Say Vakatlar
3,274.3 3,303.0 2.774.2 3,073.6 3,349.9 3.647.6 3.497.0 3,400.3 3.589.4 3,458.0 3,604.4 40.929.6
Liquid Fuels 51.6 25.3 42,2 62.9 66.3 65.5 68.9 64.9 05.4 \$8.2 63.5 70.0 704.8
Dogal Gaz +Lug
Natirl Gas +Los 7,251.8 7,378,1 £520.6 3,797.1 4.919,3 2,643.2 6.817.2 9,588.0 6,905.2 5.733.4 4.768.5 4.454.4 69.773.8
Yenilenebilir + Atık
Renew and Wastes \$51.9 709.7 847,0 \$42.8 845,466 827,114 \$18,499 834.2 \$14.6 817.3 831.4 903.8 9,945,9
TERMIK
THESNAL 19.542.4 17.375.0 15.854.4 11.595.8 13,595.7 12,538.5 18.546.7 21,596.7 18.372.3 17.247.4 16.235.2 15.883.8 198.714.0
HIDROLIK
HYDRO
JEOTERMAL + RUZGAR+GÜNES
2,949.5 2.488.6 5.343.2 7.415, 4 7,501.5 7.533.6 6.510.2 5.433.0 3.893.4 3.853.7 4,189.3 6.808.5 63.839.8
GEOTHERMAL = WDID +80LAR 4.630.1 4.892.8 5.294.5 4.937.2 5.135,9 5.146.9 6.235.9 6.160.5 6.130.5 4.811.1 5,312.5 5.059.7 63.747.8
BRUT URETIM
GROSS GENERATION 27.122.0 24.676.5 26.522.1 23.948.4 26.233.1 25.219.0 31.592.9 33.190.2 28,396.3 25.912.3 15,737.8 27.792.0 326,301.6
DISALIM
D GROBITS 903.7 569.1 559.9 374.9 365.1 332.4 461.3 495.0 462.1 553.8 435.6 580.0 6.092.4
DIS SATIM
EXPORTS 240.2 222.1 164.0 172.5 126.4 149.2 188.9 166.7 164.5 157.3 162.0 178.5 2.086.2
BRUITALIP
GROSS DIMAND 27.785.0 25.023.5 26.918,0 24.150.8 26.477,7 25.402.2 31.865.3 33.518.5 28.693.9 26.308.8 26.010.6 38.153.5 336,307.8
ÖNCEKİ YILA GÖRE KARSILASTIRMALI AYLIK TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ
MONTHLY ELECTRICITY GENERATION OF TURKEY COMPARED WITH PREVIOUS YEAR
Birim (Unit): GWh
2022 2023
AYLAR EÜAS
ÜRETIM SRK.+
ISLETME HAKKI DEVIR
TOPLAM EÜAS
ÜRETIM SRK.+
ISLETME HAKKI DEVIR
TOPLAM ARTIS 96
MONTS EDAS PRODUCTION COMP. +
AUTOPRODUCERS + TOOR
TOTAL EUAS PRODUCTION COMP. +
AUTOPRODUCERS + TOOR
TOTAL INCREASE%
OCAK
JANUARY
3.869.1 24.878,0 28,747.1 3.010.8 24.111.2 27.122.0 $-5,7$
SUBAT
FEBRUARY
3.053.9 22.852,5 25.906.5 2.916.4 21.760.0 24.676.5 $-4.7$
MART
MARCH
4.600.4 24.224.3 28.824,7 2.799.0 23.723.2 26.522,1 $-8,0$
NISAN
APRIL
3.299.2 22.871,0 26.170.2 2,721,7 21.226,7 23.948,4 $-8,5$
MAYIS MAY 3.988.6 21.678,1 25.666.8 3.008,4 23.224,7 26.233,1 $^{2,2}$
HAZIRAN
JUNE
4.172,9 23.276,7 27.449,6 3.242,9 21.976,1 25.219,0 $-8,1$
TEMMUZ
JULY
4.313.0 24.789,9 29.102,9 4.686.5 26.906.4 31.592,9 8,6
AGUSTOS
AUGUST
EYLÜL
5.643,0 26.218.3 31.861,3 5.260.5 27.929,6 33.190.2 4,2
SEPTEMBER 4.489.2 23.002,8 27.492,0 4.131.3 24.265,0 28.396.3 3,3
EKIM
OCTOBER
3.169,2 22.273,7 25.442,8 3.664,4 22.247,9 25.912,3 1,8
KASIM
NOVEMBER
2.986.3 21.918.0 24.904,3 3.622.5 22.114.5 25.737.0 3,3
ARALIK
DECEMBER
3.386.4 23.424.8 26.811.2 4.920.2 22.831.8 27.752.0 3,5
TOPLAM
TOTAL
46.971,3 281.408,1 328.379,3 43.984.6 282.317,0 326.301,6 $-0,6$

Kaynak:TE1A_

2021 Yılı Elektrik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı
Sektör Oran $(%)$
Sanayi 111.572.993.760 33,9
Kayıp-Kaçak 76.600.098.110 23,2
Ticarethane 61.360.984.470 18,6
Konut 61.337.914.720 18,6
Tarimsal Sulama 13.359.192.730 4,1
Aydınlatma 5.402.816.210 1,6
TOPLAM 329.634.000.000 100
2022 Yılı Elektrik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı
Sektör Oran $(\% )$
Sanayi 108.369.170.940 33,1
Kayıp-Kaçak 73.599.549.010 22,5
Ticarethane 64.550.205.010 19,7
Konut 61.868.288.030 18,9
Tarimsal Sulama 13.332.526.090 4,1
Aydınlatma 5.501.260.920 1,7
TOPLAM 327.221.000.000 100

(%)

Kasım 2023 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Da ıtım Bölgesi Bazında Da ılımı (MWh)

2022
Kasım
2023
Kasım
Tüketici Türü Miktar Pay(%) Miktar Pay(%) De i#im
(%)
Aydınlatma 558.019,33 2,92% 534.956,65 2,65% -4,13%
Kamu ve Özel
Hizmetler Sektörü ile
Dier
4.725.685,81 24,73% 5.062.364,74 25,11% 7,12%
Mesken 4.642.877,95 24,30% 4.952.214,30 24,56% 6,66%
Sanayi 8.748.081,85 45,78% 9.042.537,01 44,84% 3,37%
Tarımsal Faaliyetler 432.971,70 2,27% 572.295,87 2,84% 32,18%
Genel Toplam 19.107.636,6
4
100,00% 20.164.368,5
8
100,00
%
5,53%

Kasım 2023 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Tüketici Türü Bazında Da ılımı (MWh)

Kaynak: EPDK

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

Türkiye'de bulunan lisanslı santrallerin kurulu gücü 100.667 MW'dır. Kurulu güç olarak en yüksek kapasiteli 1zmir, en düük kapasiteli il ise Kilis9tir. Rüzgar santralleri Ege kıyıları ile Akdeniz'in dousu, hidroelektrik santraller Fırat-Dicle havzası ile Çoruh havzası, yerli kömür santralleri kömür madeni bulunan bölgelerde, ithal kömür santralleri kıyıehirlerinde, doalgaz santralleri yüksek elektrik tüketimi olan bölgelerde, ülkemizde yeni yeni kurulmaya balayan güne elektrii santralleri ise Türkiye'nin güney bölgelerinde younlatır.

Aaıdaki tabloda Kasım 2023 yılı itibariyleehirlerimizdeki lisanslı santrallerin toplam kurulu güçleri ve tüketimi karılama oranları verilmitir.

İLLER KURULU GÜÇ (MW) ORAN (%) İLLER KURULU GÜÇ (MW) ORAN (%)
İzmir 5.199,83 5,43 Sinop 612,56 0,64
Adana 5.138,71 5,36 Erzurum 571,97 0,60
Çanakkale 4.652,60 4,86 Bolu 537,99 0,56
Kahramanmaraş 4.410,92 4,60 Ordu 501,73 0,52
İstanbul 3.522,79 3,68 Muş 462,66 0,48
Zonguldak 3.377,11 3,52 Gaziantep 444,26 0,46
Şanlıurfa 3.309,72 3,45 Afyonkarahisar 434,07 0,45
Samsun 3.254,54 3,40 Şırnak 425,92 0,44
Balıkesir 3.061,26 3,19 Çorum 402,43 0,42
Bursa 2.969,73 3,10 Yalova 395,33 0,41
Manisa 2.963,62 3,09 Rize 366,57 0,38
Hatay 2.887,01 3,01 Kırşehir 334,90 0,35
Sakarya 2.825,46 2,95 Erzincan 324,40 0,34
Elazığ 2.467,13 2,57 Amasya 314,66 0,33
Ankara 2.422,70 2,53 Isparta 290,65 0,30
Muğla 2.315,61 2,42 Niğde 277,70 0,29
Diyarbakır 2.260,86 2,36 Adıyaman 258,64 0,27
Kocaeli 2.143,70 2,24 Kars 251,66 0,26
Artvin 2.071,30 2,16 Ardahan 235,90 0,25
Kırıkkale 2.018,52 2,11 Bilecik 205,18 0,21
Kırklareli 1.900,01 1,98 Karabük 185,97 0,19
Antalya 1.835,13 1,92 Edirne 181,01 0,19
Denizli 1.747,89 1,82 Van 160,42 0,17
Konya 1.609,30 1,68 Uşak 158,35 0,17
Aydın 1.587,68 1,66 Kastamonu 140,94 0,15
Tekirdağ 1.516,75 1,58 Burdur 131,72 0,14
Mardin 1.423,09 1,49 Düzce 126,16 0,13
Bingöl 1.371,47 1,43 Malatya 117,74 0,12
Kütahya 1.067,82 1,11 Tunceli 106,95 0,11
Osmaniye 1.060,89 1,11 Bitlis 103,05 0,11
Mersin 1.033,05 1,08 Nevşehir 89,13 0,09
Sivas 1.017,80 1,06 Yozgat 69,43 0,07
Giresun 907,28 0,95 Hakkari 67,91 0,07
Siirt 793,91 0,83 Çankırı 65,92 0,07
Kayseri 706,17 0,74 Batman 63,24 0,07
Gümüşhane 697,53 0,73 Ağrı 46,51 0,05
Tokat 686,53 0,72 Aksaray 40,30 0,04
Karaman 679,19 0,71 Bayburt 37,68 0,04
Eskişehir 656,26 0,68 Bartın 34,33 0,04
Trabzon 650,75 0,68 Iğdır 23,79 0,02
Genel Toplam 95.821,32 100,00

2023 Yılı Kasım Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

Bölgelere göre kurulu güç, elektrik üretim kapasitesi ve Üretim – Tüketim Oranları aaıda verilmitir.

s. Bölge Kurulu Güc Yıllık Üretim Tahmini Üretim/Tüketim Oranı
1. Karadeniz Bölgesi 13.990 MW 46.851 GWh 209%
2. Doğu Anadolu Bölgesi 5.532 MW 16.634 GWh 130 %
3 Ege Bölgesi 14.171 MW 55.472 GWh 125 %
4 Akdeniz Bölgesi 15,981 MW 50.342 GWh 112 %
5. Güneydoğu Anadolu Bölgesi 8.753 MW 28.970 GWh 85%
6 İç Anadolu Bölgesi 8.358 MW 23.694 GWh 64 %
7. Marmara Bölgesi 21.051 MW 66,006 GWh 61 %

Aydın 1li toplam kurulu güç kapasitesi sıralamasına göre ülke genelinde 24. sırada yer almaktadır. Elektrik santrali kurulu gücü 1.645 MW'dır. Toplam 67 adet elektrik enerji santrali bulunan Aydın9daki elektrik santralleri yıllık yakla`ık 7.708 GWh elektrik üretimi yapmaktadır. Bu üretim miktarı, Aydın'ın elektrik tüketiminin 1,99 katıdır.

Aaıdaki tabloda Aydın9da bulunan kurulu güç büyüklüüne göre ilk 20 Elektrik Santrali ile yapım aamasındaki santraller yer almaktadır.

İşletmedeki Elektrik Santralleri
Santral Adı Firma Güc
Efeler Jeotermal Enerji Santrali Güriş Holding 115 MW
Kusadası RES Ulusov Enerji 114 MW
Pamukören Jeotermal Santrali Celikler Enerji 68 MW
Ales Termik Santrali Palmet Enerji 62 MW
Efe 8 JES Güriş Holding 50 MW
Kemer Barajı ve HES Aydem Enerji 48 MW
Galip Hoca Germencik JES Güriş Holding 47 MW
Bağarası Rüzgar Santrali Erdem Holding Enerji Grubu 46 MW
Söke RES Aydem Enerji 45 MW
Cine Adnan Menderes Barajı ve HES İşhes Enerji 45 MW
Maren Jeotermal Enerji Santrali Kipas Holding Enerji Grubu 44 MW
Bafa RES Kazanım Enerji Yatırım 35 MW
Dora 3 Jeotermal Enerji Santrali MB Holding 34 MW
Melih Jeotermal Enerji Santrali Kipas Holding Enerji Grubu 33 MW
Pamukören 4 JES Celikler Enerji 32 MW
Pamukören 5 JES Celikler Enerji 32 MW
Akbük Rüzgar Santrali Ayen Enerji 32 MW
Söke Catalbük RES ABK Enerji 30 MW
Akçay HES Enda Enerji 29 MW
Efe 7 Jeotermal Enerji Santrali Güriş Holding 25 MW
Yapım Aşamasındaki Santraller
Santral Adı Firma Güç
HEG Kütahya Jeotermal Enerji Santrali Genc Grup Enerji 13 MW
Lentaz Enerji Güneş Enerjisi Santrali Lentaz Enerji 5.68 MW
Gökbel Barajı ve HES EÜAS 5,40 MW
T Dinamik Aydın Karacasu GES T Dinamik Enerii 2,00 MW
Nazilli Belediyesi Güneş Enerji Santrali Nazilli Belediyesi 0,92 MW
Karpuzlu Belediyesi Güneş Enerjisi Santrali Karpuzlu Belediyesi 0,60 MW
Aksüt Group Akdoruk Su Nazilli GES 0,42 MW

14. H!DROELEKTR!K ENERJ! SANTRALLER! HAKKINDA KISA B!LG!

14.1. Türkiyede Elektrik Üretimi ve Hidroelektrik Enerjisinin Üretimdeki payı:

Türkiye Elektrik Üretimi üretimdeki paylarına göre sırasıyla doalgaz, hidroelektrik, takömürü ve linyit, ithal kömür, rüzgar, motorin ve fuel-oil gibi sıvı yakıtlar jeotermal, biyogaz ve güne enerjisi ile yapılmaktadır. Kaynaklara ve Kurumlara yıllık/aylık/günlük elektrik üretimi aaıdaki grafiklerde verilmitir.

Yıl Toplam Kömür Sıvı yakıtlar Do al gaz Hidrolik Yenilenebilir Enerji
ve Atıklar (1)
Year Total Coal Liquid fuels Natural Gas Hydro Renewable Energy and
wastes(1)
(GWh) (%)
2001 122 725 31,3 8,4 40,4 19,6 0,3
2002 129 400 24,8 8,3 40,6 26,0 0,3
2003 140 581 22,9 6,6 45,2 25,1 0,2
2004 150 698 22,8 5,0 41,3 30,6 0,3
2005 161 956 26,6 3,4 45,3 24,4 0,3
2006 176 300 26,4 2,4 45,8 25,1 0,3
2007 191 558 27,9 3,4 49,6 18,7 0,4
2008 198 418 29,1 3,8 49,7 16,8 0,6
2009 194 813 28,6 2,5 49,3 18,5 1,2
2010 211 208 26,1 1,0 46,5 24,5 1,9
2011 229 395 28,8 0,4 45,4 22,8 2,6
2012 239 497 28,4 0,7 43,6 24,2 3,1
2013 240 154 26,6 0,7 43,8 24,7 4,2
2014 251 963 30,2 0,9 47,9 16,1 4,9
2015 261 783 29,1 0,9 37,9 25,6 6,5
2016 274 408 33,7 0,7 32,5 24,5 8,6
2017 297 278 32,8 0,4 37,2 19,6 10,0
2018 304 802 37,2 0,1 30,3 19,7 12,7
2019 303 898 37,1 0,1 18,9 29,2 14,7
2020 306 703 34,5 0,1 23,1 25,5 16,8
2021 334 723 30,9 0,1 33,2 16,7 19,1

Enerji kaynaklarına göre elektrik enerjisi üretimi ve payları Electricity generation and shares by energy resources

Kaynak: TE!A", Türkiye Elektrik Üretim - !letim !statistikleri

Source: TETC, Electricity Generation - Transmission Statistics of Turkey

(1) Jeotermal, rüzgar, katı biyokütle, güne#, biogaz ve atık kaynaklarını içerir.

(1) Renewable energy and waste includes geothermal, solar,wind, solid biomass, biogas and waste.

Tablodaki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Figures in table may not add up to totals due to rounding.

Kaynak: TÜ1K

Yıl Toplam kurulu güç Brüt Üretim Net tüketim
Year Total power installed Gross generation Net consumption
(MW) (GWh)
2001 28 332,4 122 724,7 97 070,0
2002 31 845,8 129 399,5 102 948,0
2003 35 587,0 140 580,5 111 766,0
2004 36 824,0 150 698,3 121 141,9
2005 38 843,5 161 956,2 130 262,9
2006 40 564,8 176 299,8 143 070,5
2007 40 835,7 191 558,1 155 135,2
2008 41 817,2 198 418,0 161 947,6
2009 44 761,2 194 812,9 156 894,1
2010 49 524,1 211 207,7 172 050,6
2011 52 911,1 229 395,1 186 099,6
2012 57 059,4 239 496,8 194 923,4
2013 64 007,5 240 154,0 198 045,2
2014 69 519,8 251 962,8 207 375,1
2015 73 146,7 261 783,3 217 312,3
2016 78 497,4 274 407,7 231 203,7
2017 85 200,0 297 277,5 249 022,6
2018 88 550,8 304 801,9 258 232,2
2019 91 267,0 303 897,6 257 273,1
2020 95 890,6 306 703,1 262 702,1
2021 99 819,6 334 723,1 286 691,5
Elektrik santrallerinin toplam kurulu gücü, brüt üretimi, net elektrik tüketimi
Power installed of power plants, gross generation and net consumption of electricity

Kaynak: TE!A" Türkiye Elektrik Üretim - !letim istatistikleri.

Source: TETC Electricity Generation - Transmission Statistics of Turkey.

Türkiye Kurulu Güç ve Üretiminin Yıllar !tibariyle Geli#imi

31.12.2023 Gerçek Zamanlı Üretim

Kaynak: TÜ1K, EP1A_

KAYNAK TÜRÜ DEVREYE G!REN
KURULU GÜÇ(MW)
DEVREDEN ÇIKAN
KURULU GÜÇ(MW)
NET DE!"!M
(MW)
RÜZGAR 53,950 - 53,950
B!YOKÜTLE 13,625 - 13,625
GÜNE" 12,501 - 12,501
Toplam 80,076 - 80,076

2023 Yılı Kasım Döneminde Devreye Giren ve Çıkan Lisanslı Kurulu Güç

Kasım 2023 !tibariyle Elektrik Tüketiminin Gün Bazında Da ılımı

Kaynak: EPDK

İLLER ÜRETİM (MWh) ORAN (%) İLLER ÜRETİM (MWh) ORAN (%)
ADANA 2.269.671,01 9,13 İZMİR 888.646,03 3,58
ADIYAMAN 30.960,80 0,12 KAHRAMANMARA
Ş
434.566,71 1,75
AFYONKARAHİSAR 143.407,55 0,58 KARABÜK 54.324,50 0,22
AĞRI 12.098,88 0,05 KARAMAN 124.596,19 0,50
AKSARAY 7.106,64 0,03 KARS 38.754,23 0,16
AMASYA 72.327,21 0,29 KASTAMONU 8.798,65 0,04
ANKARA 703.446,50 2,83 KAYSERİ 170.385,26 0,69
ANTALYA 278.615,57 1,12 KIRIKKALE 531.929,78 2,14
ARDAHAN 15.048,61 0,06 KIRKLARELİ 541.858,62 2,18
ARTVİN 399.655,56 1,61 KIRŞEHİR 65.921,61 0,27
AYDIN 655.499,39 2,64 KOCAELİ 364.274,81 1,47
BALIKESİR 973.090,64 3,92 KONYA 266.948,65 1,07
BARTIN 10.697,51 0,04 KÜTAHYA 521.041,10 2,10
BATMAN 12.150,19 0,05 MALATYA 31.074,05 0,13
BAYBURT 8.005,39 0,03 MANİSA 1.039.583,75 4,18
BİLECİK 50.703,35 0,20 MARDİN 143.785,17 0,58
BİNGÖL 190.313,22 0,77 MERSİN 207.134,02 0,83
BİTLİS 21.524,30 0,09 MUĞLA 839.936,47 3,38
BOLU 253.952,28 1,02 MUŞ 81.642,51 0,33
BURDUR 17.751,93 0,07 NEVŞEHİR 11.104,23 0,04
BURSA 821.030,99 3,30 NİĞDE 30.539,92 0,12
ÇANAKKALE 2.476.430,27 9,97 ORDU 57.606,36 0,23
ÇANKIRI 24.176,94 0,10 OSMANİYE 124.028,65 0,50
ÇORUM 13.057,77 0,05 RİZE 77.646,62 0,31
DENİZLİ 530.538,19 2,14 SAKARYA 116.435,85 0,47
DİYARBAKIR 528.894,48 2,13 SAMSUN 733.628,98 2,95
DÜZCE 27.689,71 0,11 SİİRT 88.125,42 0,35
EDİRNE 67.662,40 0,27 SİNOP 31.758,98 0,13
ELAZIĞ 498.210,14 2,01 SİVAS 349.002,34 1,40
ERZİNCAN 74.572,83 0,30 ŞANLIURFA 405.727,22 1,63
ERZURUM 49.994,52 0,20 ŞIRNAK 140.714,76 0,57
ESKİŞEHİR 81.393,74 0,33 TEKİRDAĞ 126.592,49 0,51
GAZİANTEP 46.357,83 0,19 TOKAT 214.299,51 0,86
GİRESUN 82.285,82 0,33 TRABZON 77.708,78 0,31
GÜMÜŞHANE 65.121,56 0,26 TUNCELİ 26.031,30 0,10
HAKKARİ 6.434,80 0,03 UŞAK 37.850,01 0,15
HATAY 1.213.302,93 4,88 VAN 18.552,74 0,07
IĞDIR 3.646,86 0,01 YALOVA 158.335,08 0,64
ISPARTA 32.543,27 0,13 YOZGAT 9.522,06 0,04
İSTANBUL 867.711,19 3,49 ZONGULDAK 2.018.501,80 8,12
Genel Toplam 24.845.997,80 100,00

Kasım 2023 Döneminde Lisanslı Elektrik Üretiminin !l Bazında Da ılımı

14.2. Hidroelektrik Santraller Hakkında Kısa Bilgi:

Hidroelektrik santraller (HES) su gücünün kullanılmasıyla elektrik enerjisinin üretildii santrallerdir.

Hidroelektrik santralleri prensip olarak suyun potansiyel enerjisinin kullanılarak elektrik üretilmesi esasına dayanır. Barajlarda depolanan su yüksekten akıtılarak türbine çarptırılır ve türbin dönmeye balar. Suyun potansiyel enerjisi türbinde mekanik enerjiye dönümü`tür. Mekanik enerji yardımıyla generatör mili döndürülür ve generatörden gerilim üretilir.

Hidroelektrik santraller su düüsüne göre ve sudan yararlanmaekline göre sınıflandırılırlar.

Hidroelektrik santraller su dü`üsüne göre Alçak Basınçlı, Orta Basınçlı ve Yüksek Basınçlı santraller olarak sınıflandırılırlar.

Suyun türbine olan yükseklii (H) 1m (metre) ile 10m arasında ise bu santral alçak basınçlı santraldir. Basıncın dü`ük olmasından dolayı debi fazladır. Alçak basınçlı santrallerde genellikle kaplan ve francis tipi türbinler kullanılır.

Suyun türbine olan yükseklii 10m-100m arasında ise bu santrala orta basınçlı santral denir. Orta basınçlı santrallerde genellikle francis tipi türbin kullanılırken yüksekliin 20m9den dü`ük olduu santrallerde kaplan tipi türbin kullanılır.

Suyun türbine olan yükseklii 100m9den fazlaysa bu santral yüksek basınçlı santraldir. Yüksek basınçlı santrallerde 100m≤H≤300m olması durumunda francis tipi türbin, yüksekliin 300m9den fazla olması durumunda ise pelton tipi türbin kullanılır.

Hidroelektrik santraller sudan yararlanma `ekline göre Akarsu, Barajlı, Hazneli Pompalı santraller olmak üzere 3 gruba ayrılır.

Akarsu santralleri alçak basınçlı santrallerdir. Akarsunun yataının dei`tirilmesiyle daha çok debi elde edilir ve türbin döner. Bu santrallere nehir tipi santraller de denir.

Barajlı su santralleri suyun barajda toplanması esasına dayanır. Yüksek basınçlı santrallerdir. Bir baraj gölünde biriken su kontrollü bir `ekilde belirli yükseklikten akıtılarak türbine çarptırılır ve türbin döner.

Hazneli pompalı su santrallerinde yukarıdaki haznede biriken su aaı düürülerek türbin döndürülürken, türbine çarpan su alt tarafta yapılan bir haznede biriktilrilir ve biriken bu su bir pompayla tekrar yukarıya pompalanır. Bu santral tipinin eması aaıdaki `ekilde görülmektedir.

Hidroelektrik Enerji Üretimi

14.2.1. Hidroelektrik Santrallerin Ana Bölümleri:

  • Su Tutma Yapısı: Rezervuarlı santrallarda baraj, kanal tipi santrallerde tünel ya da açık kanal, nehir tipi santrallerde ise regülatör şeklinde olabilir.
  • Su Alma Yapısı: 1letim hattına suyun giriş yaptıı yapıdır. Izgaralar, kapak ve kapak açma-kapama mekanizmalarından oluşur. Rezervuarlı santrallarda su girişi, yüzen cisimlerin borulara girmemesi için baraj gövdesinin orta kotlarında yapılırlar.
  • !letim Kanalı: Hidroelektrik tesisin işletmede öngörülen debideki suyu iletmesinde kullanılır. Trapez, duvarlı, kapalı duvarlı, tünel, veya dorudan cebri borularla iletilebillir. Kanal sonu yükleme odasına balanır. Kanal boyunca sanat yapıları mevcuttur.
  • Cebri (Basınçlı) Borular: 1letim hattı ile santral arasında , ölçüleri debi ve düşü ye göre hesaplanan kalın etli büyük çaplı çelik ya da CTP (Cam elyaf Takviyeli Plastik) borulardır. Santralın jeolojik yapısına göre gömülü oldukları gibi, görünür olanlarıda vardır. Türbin çarkını çeviren suyun geçişine olanak salar. 1letim hattı bulunan HES lerde genellikle 1letim Hattı ile Cebri boru arasında regülatörün yaptıı su dengelemesi gibi görev alan Yükleme Havuzu yapısı bulunur. 1letim hattından gelen ve burada bulunan su iletim hattında oluşabilecek su seviyesi düşüklüü durumunda cebri boruda basınç eksiklii oluşmasını engellemek amacıyla dengeleme işlevini yerine getirir.
  • Salyangoz: Cebri boru sonuna monte edilen, salyangoz biçimindeki basınçlı su haznesi, suyun çarka çevresel olarak ve her bir noktadan eşit debide girmesini salar. Çevresel olarak sabit kanatçıkları suya yön verir, açılıp-kapanabilir kanatçıkları ise çarka verilen suyun debisini ayarlar. Çou santralda, cebri boru ile salyangoz birleşme noktasında kelebek ya da küresel tabir edilen, hidrolik basınç ile çalışan, cebri boru çapına uygun vanalar bulunur. Bazı santrallarda bu vana tesis edilmeyebilir.
  • Türbin: Türbin çarkı, türbin şaftı, türbin kapaı, hız regülatör sistemi, basınçlı ya sistemi, türbin yataı, soutma sistemi, kumanda panosu ve yardımcı teçhizattan oluşur. Türbin şaftı, suyun kanatlarına çarparak döndürdüü türbin çarkı ile generatör rotoru arasında akuple olup generatör rotorunun dönmesini salar.

  • Jeneratör: Generatör rotoru, statoru, yataı, ikaz(uyartım), soutma sistemi, koruma sistemi, kumanda ve işletim sistemi, doru akım sistemi, kesici ve ayırıcılar ile yardımcı organlardan oluşur. Rotor, çok güçlü tesis edilmiş yatak üzerinde sabit hızla döner. Dönüş sayısı, frekans ve kutup sayısı ile doru orantılıdır. Devir sayısı, frekans ve kutup sayıısı arasındaki balantı aşaıdaki gibidir; d/d=f*60/(kutup sayısı)*2 Enerji stator sargılarından alınır.

  • Transformatörler: Gerilimi yükseltme ya da alçaltma işlevini üstlenmişlerdir. Tek fazlı, üç fazlı olabilirler. Her üniteye bir transformatör olabilecei gibi birden fazla üniteye bir transformatör de olabilir. Ana gövde, soutma sistemi, yangın sistemi, koruma sistemi bölümlerinden oluşur.
  • "alt Alanı: Transformatörlerden çıkan yüksek gerilim enerjinin iletim hatlarına balantı noktasıdır. Kesiciler, ayırıcılar, topraklama sistemi, koruma sistemi, basınç sistemi, ölçü sistemi, iletim hatları üzerinden haberleşme sistemi kısımları vardır.
  • Di er Teçhizat: Ana teçhizatlardan ayrı olarak; alternatif akım acil enerji (dizel generatör) sistemleri, sızıntı toplama havuzları, besleme pompaları, drenaj boşaltma pompaları, haberleşme sistemleri, kompresörve tanklar gibi basıçlı hava sistemleri, yangın koruma ve söndürme sistemleri, bakım, onarım ve küçük imalat atölyeleri, montaj demontaj sahaları, vinçler, krenler gibi taşıma, kaldırma sistemleri, arıtma sistemleri, ilk yardım bölümü, batardo kapakları, laboratuarlar vb. bölümlerdir.

14.3. Türkiyede Yer Alan Hidroelektrik Santralleri

Ülkemizde 708 adet aktif hidroelektrik santrali bulunmaktadır. Bu santrallerin toplam kurulu gücü 31.555 MWe dır. Hidroelektrik santrallerin yıllık elektrik üretimi ise yaklaık 79.603 GW dır. Bu santrallerin ürettikleri elektrik enerjisi, yıllık toplam tüketimin yaklaık %329sine tekabül etmektedir. Kurulu güç büyüklüüne göre ülkemizdeki ilk 30 HES aaıdaki tabloda verilmitir.

Ülkemizde Kurulu Güç Büyüklü ü'ne göre !lk 30 Hidroelektrik Santral

s. Santral Adı İl Firma Kurulu Güç
1) Atatürk Barajı ve HES Sanlıurfa EÜAS 2.405 MW
2) Karakaya Barajı ve HES Diyarbakır EÜAS 1.800 MW
3) Keban Barajı ve HES Elazığ EÜAS 1.330 MW
4) Ilısu Barajı ve HES Mardin EÜAS 1.209 MW
5) Altınkaya Barajı ve HES Samsun EÜAS 703 MW
6) Birecik Barajı ve HES Sanhurfa EÜAS 672 MW
7) Deriner Barajı ve HES Artvin EÜAS 670 MW
8) Yukarı Kaleköy Barajı ve HES Bingöl Cengiz Enerji 627 MW
9) Beyhan Barajı ve HES Elazığ Cengiz Enerji 582 MW
10) Oymapınar Barajı ve HES Antalya Cengiz Enerji 540 MW
11) Boyabat Barajı ve HES Sinop Boyabat Elektrik 513 MW
12) Berke Barajı ve HES Osmaniye EÜAS 510 MW
13) Aşağı Kaleköy Barajı ve HES Bingöl Cengiz Enerji 500 MW
14) Hasan Uğurlu Barajı ve HES Samsun EÜAS 500 MW
15) Cetin Barajı ve HES Siirt Limak Enerji 420 MW
16) Artvin Barajı ve HES Artvin Doğuş Enerji 332 MW
17) Yedigöze Sanibey Barajı Adana Sanko Enerji 311 MW
18) Ermenek Barajı ve HES Karaman EÜAS 302 MW
19) Borçka Barajı ve HES Artvin EÜAS 301 MW
20) Sır Barajı ve HES Kahramanmaraş EÜAŞ 284 MW
21) Alpaslan 2 Barajı ve HES Mus Enerjisa Elektrik 280 MW
22) Gökçekaya Barajı ve HES Eskisehir EÜAS 278 MW
23) Göktaş Barajı ve HES Adana Aydem Enerji 276 MW
24) Alkumru Barajı ve HES Siirt Limak Enerji 276 MW
25) Arkun Barajı ve HES Erzurum Enerjisa Elektrik 245 MW
26) Akköy 2 Barajı ve HES Gümüşhane Kolin Enerji 230 MW
27) Obruk Barajı ve HES Corum EÜAS 211 MW
28) Kandil Barajı ve HES Kahramanmaraş Enerjisa Elektrik 208 MW
29) Batman Barajı ve HES Divarbakır EÜAŞ 198 MW
30) Kavşak Bendi ve HES Adana Enerjisa Elektrik 191 MW

15. YASAL !Z!NLER VE TES!S!N PROJE KARAKTER!ST!KLER!

ÜRET!M L!SANSI : 24.11.2003 tarih –
EÜ/249-2/384 nolu (*)
TOPLAM KURULU GÜÇ : 28,78 MW
YILLIK ÜRET!M
KAPAS!TES! : 94,880 GWh/yıl
CEBR! BORU
T!P!/
ÇAPI : Çelik Kaynaklı Boru/3500 mm.
"ALT SAHASI T!P! : Kapalı tip/31,5 kV
ENERJ! NAK!L HATTI : 2 hat/31,5 kV
BALANDII TRAFO
MERKEZ! : TE1A_ Bozdoan T.M.
TÜRB!N T!P! : Dü`ey Eksenli Franchis
ÜN!TE SAYISI : 3 (2 x 11,6 MW, 1 x 5,58 MW)
TRAFO SAYISI : 3 Adet Ünite Trafosu, 1 Adet 1ç 1htiyaç Trafosu
TRAFO NOM!NAL
GÜCÜ –GER!L!M! : 2 x 14.500 kVA, 1 x 7.250 kVA – 36.000/6.300 V
AC!L DURUM
JENERATÖRÜ :
Mevcut
YANGIN TES!SATI : Yangın söndürme sistemleri mevcut
SATI"
KAB!L!YET! : <satılabilirlik=
özelliine sahiptir.</satılabilirlik=

(*) EPDK tarafından verilmiş olup 49 yıl sürelidir.

16. AÇIKLAMALAR

Genel !#letme bilgileri

  • Akçay HES projesi Bozdoan 1lçesi, Osmaniye Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
  • Tesis 2009 yılının 3. çeyreinde iletmeye alınmıtır.
  • Akçay HES, toplamda 28,78 MW kurulu gücünde 3 adet düey eksenli frachis tipi türbin ve 3 fazlı senkron generatörlerden olumaktadır.
  • Bozdoan Trafo Merkezi9ne 31,5 kV `ebeke geriliminde aktarım yapılmaktadır.
  • Su kullanım hakkı anla`ması lisans tarihi sonuna kadar geçerlidir.
  • 3 üniteden oluan santralde her bir türbin güçleri 2 X 11,6 MW, 1 X 5,58 MWeklindedir.
  • Yıllık üretim kapasitesi 76,915 GWh dır.

Santral Binası Yerle#im Planı

Türbinler (Ünite 1-2)
Tipi Düşey Franchis
Faz Sayısı / Frekansı 3
~ / 50 Hz
Net Düşü (max-min) 88,86m/86,47 m
Debisi 14,5 m3
/sn
Devir Sayısı 500 d/d
Türbin Ünite 3
Tipi Düşey Franchis
Faz Sayısı / Frekansı 3
~ / 50 Hz
Net Düşü (max-min) 90m/87,21m
Debisi 7 m3
/sn
Devir Sayısı 750 d/d
Generatörler (Ünite 1-2)
Faz Sayısı / Frekansı 3
~ / 50 Hz
Nominal Gücü 14500 kVA/11600 kW
Nominal Gerilimi 6300 V
Nominal Akımı 1.307 A
Uyartım Gerilimi 183 V
Uyartım Akımı 510A
Yıldız Noktası Direnci 635 Ω
Uyartım Tipi Serbest Uyartım
Generatörler (Ünite 3)
Faz Sayısı / Frekansı 3
~ / 50 Hz
Nominal Gücü 6980 kVA/5580 kW
Nominal Gerilimi 6300 V
Nominal Akımı 636 A
Uyartım Gerilimi 110 V
Uyartım Akımı 487 A
Yıldız Noktası Direnci 635 Ω
Uyartım Tipi Serbest Uyartım

Türbinler/Jeneratörler Karakteristikleri:

Yükleme Havuzu ve Cebri Boru

  • DS1 kanalından yükleme havuzuna ula`an su burada kapaklar aracılııyla cebri boruya aktarılmaktadır.
  • Perde beton duvarlı betonarme havuzun geni`lii 17 m., uzunluu ise 24 m. dir.
  • Yükleme havuzunda akarsu artıklarını toplamak için 1 adet ızgara bulunmaktadır.
  • 1 adet su alma yapısı girikapaı, 4 adet yükleme odası enerji su alma yapısı giri ızgarası bulunmaktadır.
  • Dearj kanalı sa sahilde yer alan dereye kadar beton kanal olarak yapılmı, dereden sonra tekrar beton kanal ile kuyruksuyu kanalına balanmıtır. Dearj kanalı uzunluu 872 m. dir.
  • Cebri boru çelik kaynaklı borundan imal edilmi` olup büyük bir bölümü açıktadır. Santralin arkasındaki yamaçtan itibaren ise pantolon dahil beton zarf içerisindedir.
Yükleme Havuzu Karakteristikleri:
Perde beton duvarlı
Tipi betonarme havuz
Genişlik-Uzunluk 17 m.-24 m.
Savak Eşik Kotu 149,65 m.
Cebri Boru Başlangıç Eksen Kotu 137,75 m.
Havuza Giriş Kanal Taban Kotu 145,87 m.
Deşarj Kanalı Uzunluğu 872 m.
Cebri Boru Karakteristikleri:
Tipi Çelik Kaynaklı Boru
Boru İç Çapı 3500 mm.
364 m. (Pantolona Kadar)
Uzunluğu
Pantolon Boy 34 m. (yaklaşık)
Pantolon Çap 1 1.100 mm.
Pantolon Çap 2 1.500 m.m.
Kayar Mesnet Kütlesi Adedi 30

Yükleme Havuzu-Cebri Boru Karakteristikleri:

Santral Binası ve Tesis:

  • Santral binasında, kontrol odası, türbin holü, kelebek vanalar, jeneratör holü, yardımcı üniteler, montaj holü, kapalı `alt odası, depo-atölye, kablo ve pano odası, soyunma odası, mutfak, toplantı odası ve WC ler bulunmaktadır.
  • Yerinde lazermetre ile yapılan ölçümlere göre yakla`ık brüt 1100 m2 kullanım alanlıdır.
  • Kontrol odasında santral i`letmesi ve kontrolü için kullanılan scada bilgisayarları ve kontrol panoları bulunmaktadır.
  • Sistemin kontrolü elle yapılabildii gibi, kontrol odasındaki bilgisayar vasıtası ile otomatik olarak, insansız da yapılabilmektedir.
  • Tesis bünyesinde malzeme deposu ve atık deposu bulunmaktadır.
  • 55 kVA gücünde acil durum dizel jeneratörü bulunmaktadır.
  • Açık alanlar kilitli ta` ile kaplı haldedir.

Kapalı "alt ve Trafolar:

  • Kapalı tip alt sahasıdır. Çıkı gerilimi 31,5 kV dır.
  • Ürerilen elektrik Bozdoan Trafo Merkezi9ne iletilmektedir.
  • 3 adet step-up (yükseltici) trafo bulunmakta olup teknik özellikleri aaıda verilmitir.
  • Santral enerji ihtiyacı 100 kVA lık iç ihtiyaç trafosu ile salanmaktadır.
Yükseltici Trafolar (Ünite 1-2)
Üretici BEST
Tipi YTH14500/36 (Kuru Tip)
Gerilim 36.000/6.300 V
Nominal Güç 14500 kVA
Bağlantı Grubu YNd 11
Soğutma Şekli ONAN
Yükseltici Trafolar (Ünite 3)
Üretici BEST
Tipi YT7250/36 (Kuru Tip)
Gerilim 36.000/6.300 V
Nominal Güç 7250 kVA
Bağlantı Grubu YNd 11
Soğutma Şekli ONAN

Transformatörler (Trafo) ve Şalt Merkezi Karakteristikleri

Şalt Sahası
Tip Kapalı Tip
Gerilimi 31,5 kV
Hat Fider Hücresi 2 Adet (630 A)
TEDAŞ Ölçü Hücresi 2 Adet (630 A)
Bara Ölçü Hücresi 1 Adet (50 A)
İç İhtiyaç Trafosu Çıkış
Hücresi 1 Adet (20 A)
Jeneratör Çıkış Hücresi 3 Adet (630 A)
Hücre Tipi SM6-36
İç İhtiyaç Trafosu
Marka BEST
Gücü 100 kVA
Gerilim 36.000 /400 V
Bağlantı Grubu YZN 11
Soğutma Tipi ONAN

17. EN VER!ML! KULLANIM ANAL!Z!

<Bir mülkün fiziki olarak mümkün, finansal olarak gerçekletirilebilir olan, yasalarca izin verilen ve deerlemesi yapılan mülkü en yüksek deerine ulatıran en olası kullanımdır=. (UDS Madde 6.3)

<Yasalarca izin verilmeyen ve fiziki açıdan mümkün olmayan kullanım yüksek verimlilie sahip en iyi kullanım olarak kabul edilemez. Hem yasal olarak izin verilen hem de fiziki olarak mümkün olan bir kullanım, o kullanımın mantıklı olarak niçin mümkün olduunun deerleme uzmanı tarafından açıklanmasını gerektirebilir. Analizler, bir veya birkaç kullanım olası olduu belirlediinde, finansal fizibilite bakımından test edilirler. Dier testlerle birlikte en yüksek deerle sonuçlanan kullanım en verimli ve en iyi kullanımdır. (UDS madde 6.4)

Tesisin mevcut kullanım fonksiyonunun devam etmesinin en uygun kullanım ekli olduu düünülmektedir.

18. TES!S!N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ"

Bilindii üzere hidroelektrik santral maliyetlerinin çok büyük kısmını inai yatırımlar oluturmaktadır. Bu yatırımların kullanım ömürlerinin en az lisans süresi kadar olacaı (gerek teknik açıdan, gerekse dünyada ve ülkemizde 50 yıl ve ötesinde çalıabilen hidroelektrik santrallerin mevcut olması nedeniyle) kabul edilmitir. Yanı sıra HES tesislerinde kullanılan ana makina ekipmanlar (türbinler, generatörler, trafolar, soutma sistemi, AG ve OG sistemleri, alt sahası, cebri boru gibi) için de durum aynıdır. Normalartlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, alt ekipmanlarının ve dier ana sistemlerin santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı, bakım-onarım maliyetlerinde ciddi artılar olmayacaı kanaatindeyiz.

19. DEERLEND!RME

Tesisin deerine etki eden özet faktörler:

Olumlu etkenler:

  • Enerji talebinin hızla artması,
  • Devlet (TE1A_) tarafından belirlenen alım fiyatları üzerinden alım garantisi bulunması,
  • Yasal izinlerin alınmı` olması,
  • Onaylanmıprosedürlerle, mevzuatlara uygun iletme ve bakımın gerektii `ekilde yapılması,
  • Yaı` alan bir bölgede yer alması,
  • Birim maliyete kıyasla enerji sat` fiyatının yüksek olması,
  • Yenilenebilir enerji üretim santrali olması,
  • Son dönemdeki yaı` miktarının geçtiimiz yıllara oranla yüksek olması.

Olumsuz etkenler:

  • Üretimin yüksek olduu bahar aylarında enerji talebinin ve fiyatın dü`ük olması,
  • Üretimin dü`ük olduu yaz aylarında enerji talebinin ve fiyatın yüksek olması,
  • Yaımiktarlarındaki dönemsel deiikliklerin üretime yansıması,
  • Ülkemizde nükleer santrallerin ileriki dönemde faaliyete geçmesi ile enerji arzının artmasına paralel olarak enerji fiyatlarının dü`mesi ihtimalinin bulunması.

20. DEERLEME YAKLA"IMLARI

Deerleme yaklaımlarının uygun ve deerlenen varlıklarının içerii ile ilikili olmasına dikkat edilmesi gerekir. Aaıda tanımlanan ve açıklanan üç yaklaım deerlemede kullanılan temel yaklaımlardır. Bunların tümü, fiyat dengesi, fayda beklentisi veya ikame ekonomi ilkelerine dayanmaktadır. Temel deerleme yaklaımları Pazar Yakla#ımı, Gelir Yakla#ımı ve Maliyet Yakla#ımıdır. Bu temel deerleme yakla`ımlarının her biri farklı, ayrıntılı uygulama yöntemlerini içerir.

Bir varlıa ilikin deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin seçiminde amaç belirli durumlara en uygun yöntemin bulunmasıdır. Bir yöntemin her duruma uygun olması söz konusu deildir. Seçim sürecinde asgari olarak a`aıdakiler dikkate alınır:

(a) deerleme görevinin ko`ulları ve amacı ile belirlenen uygun deer esas(lar)ı ve varsayılan kullanım(lar)ı,

(b) olası deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin güçlü ve zayıf yönleri, (c) her bir yöntemin varlıın nitelii ve ilgili pazardaki katılımcılar tarafından kullanılan yaklaımlar ve yöntemler bakımından uygunluu,

(d) yöntem(ler)in uygulanması için gereken güvenilir bilginin mevcudiyeti.

20.1. Pazar Yakla#ımı

Pazar yaklaımı varlıın, fiyat bilgisi elde edilebilir olan aynı veya karılatırılabilir (benzer) varlıklarla karılatırılması suretiyle gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımı ifade eder.

Aaıda yer verilen durumlarda, pazar yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın deer esasına uygun bir bedelle son dönemde satılmı` olması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olarak ilem görmesi, ve/veya

(c) önemli ölçüde benzer varlıklar ile ilgili sık yapılan ve/veya güncel gözlemlenebilir i`lemlerin söz konusu olması.

Yukarıda yer verilen durumlarda pazar yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, pazar yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Pazar yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve pazar yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklıklandırılamayacaı dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıa veya buna önemli ölçüde benzer varlıklara ilikin ilemlerin, pazardaki oynaklık ve hareketlilik dikkate almak adına, yeteri kadar güncel olmaması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olmamakla birlikte ilem görmesi,

(c) pazar ilemlerine ilikin bilgi elde edilebilir olmakla birlikte, karılatırılabilir varlıkların deerleme konusu varlıkla önemli ve/veya anlamlı farklılıklarının, dolayısıyla da sübjektif düzeltmeler gerektirme potansiyelinin bulunması,

(d) güncel ilemlere yönelik bilgilerin güvenilir olmaması (örnein, kulaktan dolma, eksik bilgiye dayalı, sinerji alıcılı, muvazaalı, zorunlu satı içeren i`lemler vb.),

(e) varlıın deerini etkileyen önemli unsurun varlıın yeniden üretim maliyeti veya gelir yaratma kabiliyetinden ziyade pazarda i`lem görebilecei fiyat olması.

Birçok varlıın benzer olmayan unsurlardan oluan yapısı, pazarda birbirinin aynı veya benzeyen varlıkları içeren ilemlere ilikin bir kanıtın genelde bulunamayacaı anlamına gelir. Pazar yaklaımının kullanılmadıı durumlarda dahi, dier yakla`ımların uygulanmasında pazara dayalı girdilerin azami kullanımı gerekli görülmektedir (örnein, etkin getiriler ve getiri oranları gibi pazara dayalı deerleme ölçütleri).

Karılatırılabilir pazar bilgisinin varlıın tıpatıp veya önemli ölçüde benzeriyle ilikili olmaması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin karılatırılabilir varlıklar ile deerleme konusu varlık arasında niteliksel ve niceliksel benzerliklerin ve farklılıkların karılatırmalı bir analizini yapması gerekir. Bu karılatırmalı analize dayalı düzeltme yapılmasına genelde ihtiyaç duyulacaktır. Bu düzeltmelerin makul olması ve deerlemeyi gerçekletirenlerin düzeltmelerin gerekçeleri ile nasıl sayısallatırıldıklarına raporlarında yer vermeleri gerekir.

Pazar yaklaımında genellikle her biri farklı çarpanlara sahip karıla`tırılabilir varlıklardan elde edilen pazar çarpanları kullanılır. Belirlenen aralıktan uygun çarpanın seçimi niteliksel ve niceliksel faktörlerin dikkate alındıı bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirir.

20.2. Maliyet Yakla#ımı

Maliyet yaklaımı, bir alıcının, gereksiz külfet douran zaman, elverisizlik, risk gibi etkenler söz konusu olmadıkça, belli bir varlık için, ister satın alma, isterse yapım yoluyla edinilmiolsun, kendisine eit faydaya sahip baka bir varlıı elde etme maliyetinden daha fazla ödeme yapmayacaı ekonomik ilkesinin uygulanmasıyla gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımdır. Bu yaklaımda, bir varlıın cari ikame maliyetinin veya yeniden üretim maliyetinin hesaplanması ve fiziksel bozulma ve dier biçimlerde gerçekleen tüm yıpranma paylarının dü`ülmesi suretiyle gösterge niteliindeki deer belirlenmektedir.

Aaıda yer verilen durumlarda, maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların deerleme konusu varlıkla önemli ölçüde aynı faydaya sahip bir varlıı yasal kısıtlamalar olmaksızın yeniden oluturabilmesi ve varlıın, katılımcıların deerleme konusu varlıı bir an evvel kullanabilmeleri için önemli bir prim ödemeye razı olmak durumunda kalmayacakları kadar, kısa bir sürede yeniden oluturulabilmesi,

(b) varlıın dorudan gelir yaratmaması ve varlıın kendine özgü niteliinin gelir yaklaımını veya pazar yaklaımını olanaksız kılması, ve/veya

(c) kullanılan deer esasının temel olarak ikame deeri örneinde olduu gibi ikame maliyetine dayanması.

Yukarıda yer verilen durumlarda maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, maliyet yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Maliyet yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve maliyet yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların aynı faydaya sahip bir varlıı yeniden oluturmayı düündükleri, ancak varlıın yeniden olu`turulmasının önünde potansiyel yasal engellerin veya önemli ve/veya anlamlı bir zaman ihtiyacının bulunması,

(b) maliyet yaklaımının dier yaklaımlara bir çapraz kontrol aracı olarak kullanılması (örnein, maliyet yaklaımının, deerlemesi iletmenin süreklilii varsayımıyla yapılan bir i`letmenin tasfiye esasında daha deerli olup olmadıının teyit edilmesi amacıyla kullanılması), ve/veya

(c) varlıın, maliyet yaklaımında kullanılan varsayımları son derece güvenilir kılacak kadar, yeni oluturulmu` olması.

Kısmen tamamlanmıbir varlıın deeri genellikle, varlıın oluturulmasında geçen süreye kadar katlanılan maliyetleri (ve bu maliyetlerin deere katkı yapıp yapmadıını) ve katılımcıların, varlıın, tamamlandıındaki deerinden varlıı tamamlamak için gereken maliyetler ile kâr ve riske göre yapılan uygun düzeltmeler dikkate alındıktan sonraki deerine ili`kin beklentilerini yansıtacaktır.

20.3. Gelir Yakla#ımı

Gelir yaklaımı, gösterge niteliindeki deerin, gelecekteki nakit akılarının tek bir cari deere dönütürülmesi ile belirlenmesini salar. Gelir yaklaımında varlıın deeri, varlık tarafından yaratılan gelirlerin, nakit akı`larının veya maliyet tasarruflarının bugünkü deerine dayanılarak tespit edilir.

Aaıda yer verilen durumlarda, gelir yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen çok önemli bir unsur olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin makul tahminler mevcut olmakla birlikte, ilgili pazar emsallerinin varsa bile az sayıda olması.

Yukarıda yer verilen durumlarda gelir yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, gelir yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Gelir yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve gelir yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen birçok faktörden yalnızca biri olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin önemli belirsizliklerin bulunması,

(c) deerleme konusu varlıkla ilgili bilgiye eriimsizliin bulunması (örnein, kontrol gücü bulunmayan bir pay sahibi geçmi tarihli finansal tablolara ulaabilir, ancak tahminlere/bütçelere ulaamaz), ve/veya

(d) deerleme konusu varlıın gelir yaratmaya henüz balamaması, ancak balamasının planlanmı` olması.

Gelir yaklaımının temelini, yatırımcıların yatırımlarından getiri elde etmeyi beklemeleri ve bu getirinin yatırıma ilikin algılanan risk seviyesini yansıtmasının gerekli görülmesi te`kil eder.

Genel olarak yatırımcıların sadece sistematik risk (<pazar riski= veya <çe`itlendirmeyle giderilemeyen risk= olarak da bilinir) için ek getiri elde etmeleri beklenir.

21. F!YATLANDIRMA

Tesisin satı(pazar) deerinin tespiti, kullanımı mümkün olan yöntemlerle saptanmı olup deerleme prosesi aaıda ayrıntılı olarak verilmitir.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun 01.02.2017 tarih Seri III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ= doğrultusunda Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile Uluslar Arası Değerleme Standartları 2017 UDS 105 Değerleme Yaklaşımları ve Yöntemleri 10.4. maddesinde; <Değerleme çalışmasında yer alan bilgiler ve şartlar dikkate alındığında, özellikle tek bir yöntemin doğruluğuna ve güvenirliğine yüksek seviyede itimat duyulduğu hallerde, değerlemeyi gerçekleştirenlerin bir varlığın değerlemesi için birden fazla değerleme yöntemi kullanılması gerekmez= yazmaktadır.

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin Pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı= kullanılmıtır.

21.1. Gelir !ndirgeme Yakla#ımı

Bu yaklaımda, *Dorudan 1ndirgeme (Direkt Kapitalizasyon) ve Gelir 1ndirgeme (en önemli örnei 1ndirgenmi Nakit Akımları analizidir)* olarak adlandırılan iki yöntem kullanılmaktadır. Rapor konusu tesisin deer tesbitinde kira bedelinin ve kapitalizasyon oranının tesbit edilememesi sebebiyle ve sürekli gelir üreten bir iletme olması dikkate alınarak 1ndirgenmi Nakit Akımları yöntemi kullanılmı`tır.

Bu çalımaya konu deerleme, bir taınmazın mevcut durumu itibariyle olan kıymetinin tespitinden çok kendi sektörel tablosu içinde uygun bir lokasyona, ülkemizde zorlukla elde edilebilen önemli bir iletme hakkına ve makul ticari büyüklüklere sahip olan bir HES tesisinin optimize deerini ifade etmektedir. Deer tespitine ilikin projeksiyonun verileri (kapasite, üretim miktarları, maliyetler ve satı` bedelleri gibi) firmandan ve sektörden temin edilen verilerdir.

Bu yöntem, taınmaz deerinin gayrimenkulün gelecek yıllarda üretecei serbest nakit akımlarının bugünkü deerlerinin toplamına eit olacaı esasına dayalı olup santralin 49 yıllık iletme hakkının rapor tarihi itibariyle kalan yaklaık 29 yıllık kısmının projeksiyonunu kapsar biçimde uygulanmı`tır.

Projeksiyonlardan elde edilen nakit akımları, ekonominin, sektörün ve taınmazın taıdıı risk seviyesine uygun bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmekte ve tesisin bugünkü deeri hesaplanmaktadır. Bu deer taınmazın, mevcut piyasa koullarından baımsız olarak finansal yöntemlerle hesaplanan (olması gereken) deeridir.

Varsayımlar:

Reel 1skonto Oranı :

Reel iskonto oranı, sektörün özellikleri ve mevcut piyasa koşulları ile uzun süreli işletme hakkı bulunmasının yanı sıra Ülkemizin her geçen gün artan enerji ihtiyacı/talep fazlası ile % 7 – 8,5 mertebesindeki orta-uzun vadeli Eurobond faizleri dikkate alınarak % 10,31 olarak belirlenmiştir.

Yıllık Üretim Miktarları:

Tesisin fizibilite deerlerine göre yıllık ortalama toplam enerji üretimi 75 GW olup geçmiş dönemdeki fiili üretim miktarları ile firmanın gelecek dönemlere ilişkin tahminlerinden hareketle 2024 yılı ve sonrası için 50 GW mertebesinde olacaı varsayılmıştır.

Satış Gelirleri:

2024 yılı ve sonrasındaki KWh başına satış tutarlarının sayfa 67'deki tabloda sunulan fiyatlarla realize olacaı kabul edilmiştir.

Üretim Maliyetleri ve Yıllık Amortisman Tutarları :

Tesisin üretim maliyetlerinin, geçmiş yıllardaki fiili üretim maliyetleri ile gelecek yıllar için firma yetkilileri tarafından tahmin edilen verilerden hareketle 2024 yılı ve sonrası için yıllık 800.000 USD mertebesinde olacaı varsayılmıştır. Bu bedellere yıllık DS1 kanal katılım gideri ve yıllık bakım-onarım masrafları da dahildir. Bilindii üzere hidroelektrik santral maliyetlerinin çok büyük kısmını inşai yatırımlar oluşturmaktadır. Bu yatırımların kullanım ömürlerinin en az lisans süresi kadar olacaı (gerek teknik açıdan, gerekse dünyada ve ülkemizde 50 yıl ve ötesinde çalışabilen hidroelektrik santrallerin mevcut olması nedeniyle) kabul edilmiştir. Yanı sıra HES tesislerinde kullanılan ana makina ekipmanlar için de durum aynıdır. Normal şartlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, şalt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olduu yaşanmış örneklerle sabittir. Bu sebeple ayrıca bir yatırım maliyeti ve/veya bakım onarım maliyeti artışı öngörülmemiştir. Sabit kıymetler için belirlenen amortisman miktarları sayfa 67'deki tabloda sunulmuştur.

Nakit Ödenen Vergiler:

Etkin vergi oranı 2024 yılı ve sonrası için % 25 (yirmibeş) kabul edilmiştir.

Özet olarak:

Yukarıdaki varsayımlar altında, bugünden sonraki nakit giriş çıkışları ile (sayfa 67'de sunulan indirgenmiş nakit akımları tablosundan da görülecei üzere) tesisin deeri ~ 733.045.000 TL olarak bulunmuştur.

Bu deerin, ekonomideki gelişmelere balı olarak satışların gerçekleşme oranlarındaki ve birim fiyatlardaki deişimlere, yanı sıra üretim miktarlarına göre artabilecei ya da azalabilecei tabiidir.

AKÇAY H1DROELEKTR1K SANTRAL1
(USD)
Varsayımlar
29
Kurulu Güç (MW)
75
Fizibiliteye Göre Yıllık Ortalama Elektrik Üretim Miktarı (GWh)
800.000
2023 Yılı ve Sonrası Tahmini Gider
2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035
Elektrik Satış Fiyatı (KWh/USD) 0,0803 0,0933 0,0901 0,0897 0,0859 0,0824 0,0779 0,0770 0,0785 0,0794 0,0792 0,0798
Ortalama Yıllık Üretim Miktarı (GWh) 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50
29,4382
31/12/2023 USD/TL
10,31%
Reel 1skonto Oranı
Reel 1skonto Oranı 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31%
1 / 1skonto Faktörü 1,05 1,16 1,28 1,41 1,56 1,72 1,89 2,09 2,30 2,54 2,80 3,09
Etkin Vergi Oranı 25%
Toplam Satış Geliri 4.014.561 4.664.304 4.505.126 4.485.529 4.293.832 4.121.925 3.897.145 3.851.046 3.927.491 3.971.709 3.959.880 3.992.310
Toplam Elektrik Üretim Maliyeti 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000
1şletme Nakit Akımı 3.214.561 3.864.304 3.705.126 3.685.529 3.493.832 3.321.925 3.097.145 3.051.046 3.127.491 3.171.709 3.159.880 3.192.310
Amortisman 206.758 200.278 193.956 186.148 181.290 178.547 175.247 174.676 174.676 174.167 171.884 171.789
Serbest Nakit Akımı 2.462.610 2.948.298 2.827.333 2.810.684 2.665.696 2.536.081 2.366.671 2.331.954 2.389.287 2.422.324 2.412.881 2.437.180
Serbest Nakit Akımının Bugünkü Deeri 2.344.705 2.544.773 2.212.278 1.993.700 1.714.130 1.478.363 1.250.665 1.117.142 1.037.628 953.654 861.152 788.527
31/12/2023 1tibarı 1le Toplam Deer 24.901.089
31/12/2023 1tibarı 1le Toplam Deer (TL) 733.045.000
2036 2037 2038 2039 2040 2041 2042 2043 2044
0,0806 0,0813 0,0818 0,0824 0,0832 0,0846 0,0851 0,0873 0,0873
50 50 50 50 50 50 50 50 50
10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31%
3,41 3,76 4,15 4,58 5,05 5,57 6,14 6,78 7,47
4.028.082 4.064.921 4.092.209 4.121.025 4.158.888 4.231.261 4.255.898 4.362.717 4.362.717
800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000
3.228.082 3.264.921 3.292.209 3.321.025 3.358.888 3.431.261 3.455.898 3.562.717 3.562.717
171.647 171.582 168.967 168.819 168.819 168.819 168.819 168.819 168.819
2.463.974 2.491.587 2.511.398 2.532.973 2.561.371 2.615.650 2.634.128 2.714.242 2.714.242
722.687 662.483 605.341 553.477 507.372 469.699 428.807 400.552 363.114
2045 2046 2047 2048 2049 2050 2051 2052
0,0873 0,0873 0,0873 0,0873 0,0873 0,0873 0,0873 0,0873
50 50 50 50 50 50 50 50
10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31% 10,31%
8,25 9,10 10,03 11,07 12,21 13,47 14,86 16,39
4.362.717 4.362.717 4.362.717 4.362.717 4.362.717 4.362.717 4.362.717 3.999.157
800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 800.000 733.333
3.562.717 3.562.717 3.562.717 3.562.717 3.562.717 3.562.717 3.562.717 3.265.824
168.819 168.819 168.819 168.819 17.715 17.307 11.053 2.978
2.714.242 2.714.242 2.714.242 2.714.242 2.676.467 2.676.365 2.674.801 2.450.112
329.176 298.410 270.520 245.236 219.221 198.724 180.045 149.507

22. ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES!

22.1. Farklı De erleme Metotlarının ve Analiz Sonuçlarının Uyumla#tırılması ve Bu Amaçla !zlenen Yöntemin ve Nedenlerinin Açıklaması

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı Yöntemi= kullanılmıtır. Buna göre tesisin deeri için 733.045.000,-TL kıymet takdir edilmi`tir.

22.2. Kira De eri Analizi Ve Kullanılan Veriler

Tesis için kira deeri analizi yapılmamı`tır.

22.3. Gayrimenkul ve Buna Ba lı Hakların Hukuki Durumunun Analizi

Deerlemeye konu tesisin herhangi bir hukuki sorunu bulunmamaktadır.

22.4. Gayrimenkul Üzerindeki Takyidat ve !potekler !le !lgili Görü#

Ta`ınmaz üzerinde gayrimenkul deerini dorudan ve önemli ölçüde etkileyecek nitelikte herhangi bir takyidat bulunmamaktadır.

22.5. De erleme Konusu Gayrimenkulün, Üzerinde !potek veya Gayrimenkulün De erini Do rudan Etkileyecek Nitelikte Herhangi Bir Takyidat Bulunması Durumları Hariç, Devredilebilmesi Konusunda Bir Sınırlamaya Tabi Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Rapora konu ta`ınmazın devredilmesinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde herhangi

bir engel bulunmadıı kanaatindeyiz.

22.6. Bo# Arazi Ve Geli#tirilmi# Proje De eri Analizi Ve Kullanılan Veri Ve Varsayımlar !le Ula#ılan Sonuçlar

Deerleme, proje geli`tirme niteliinde deildir.

22.7. Mü#terek Veya Bölünmü# Kısımların De erleme Analizi

Taınmazın müterek veya bölünmü` kısmı yoktur.

22.8. Hasılat Payla#ımı Veya Kat Kar#ılı ı Yöntemi !le Yapılacak Projelerde, Emsal Pay Oranları

Hasılat paylaımı veya kat karılıı yöntemi söz konusu deildir.

22.9. Asgari Bilgilerden Raporda Verilmeyenlerin Niçin Yer Almadıklarının Gerekçeleri

Asgari bilgilerden verilmeyen herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

22.10. Yasal Gereklerin Yerine Getirilip Getirilmedi i Ve Mevzuat Uyarınca Alınması Gereken !zin Ve Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Mevcut Olup Olmadı ı Hakkında Görü#

Tesisin Hidroelektrik Santral olarak iletilmesi için gerekli yasal izinler alınmı durumda olup ruhsat lisans süresi 24.11.2052 tarihinde sona ermektedir.

22.11. De erleme Konusu Arsa veya Arazi ise, Alımından !tibaren Be# Yıl Geçmesine Ra men Üzerinde Proje Geli#tirmesine Yönelik Herhangi Bir Tasarrufta Bulunup Bulunulmadı ına Dair Bilgi

Ta`ınmaz arsa veya arazi niteliinde deildir.

23. SONUÇ

Rapor içeriinde özellikleri belirtilen Akçay Hidroelektrik Santrali Tesisinin yerinde yapılan incelemelerinde konumuna, büyüklüüne, elektrik üretim kapasitesine ve i`letme verilerine göre

de eri için,

733.045.000,-TL (Yediyüzotuzüçmilyonkırkbebin Türk Lirası) kıymet takdir edilmitir.

(733.045.000,-TL ÷ 32,5739 TL/Euro (*) 22.504.000,-Euro) (733.045.000,-TL ÷ 29,4382 TL/USD (*) 24.901.000,-USD)

(*) 31.12.2023 itibariyle TCMB Döviz Alış Kurları; 1,-Euro = 32,5739 TL; 1,-USD = 29,4382 TL'dir. Euro ve USD bazındaki deerler, yalnızca bilgi için verilmiştir.

Tesisin KDV dahil toplam deeri 879.654.000,-TL9dir.

1bu rapor, **ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".**9nin talebi üzerine ve *e-imzalı* olarak düzenlenmi

olup kopyaların kullanımları halinde ortaya çıkabilecek sonuçlardan `irketimiz sorumlu deildir.

Bilgilerinize sunulur. 05 Ocak 2024 (Deerleme tarihi: 31 Aralık 2023)

Saygılarımızla, Lotus Gayrimenkul De erleme ve Danı#manlık A.".

Eki:

  • Uydu Fotorafları
  • Fotoraflar
  • Yasal 1zin Belgeleri, Resmi Yazılar
  • Deerleme Uzmanlıı Lisans Belgeleri
  • Mesleki Tecrübe Belgeleri

M. Kıvanç KILVAN Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 400114)

Engin AKDEN!Z Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 403030)

Ta#ınmazın Uydu Foto rafı Üzerinden Konumu

LACELL TELPLAPPILLET
1- Ürstimtesisine lişkin bilgiler.
It. Likarin, Akçay HES Elektrik Öretim Anonim Şirkatı'ne ait ve bigjier aşağıda yer ilan Akçay
Hidrogleichk Santral Uretim teste igin verhnistin:
ICBN
Ridirm aanvu
tesistic.
Unite says)
Unite Kurulu (GICHI)
Tasis toplam kurulu good.
Organizen ortelama yılık üsetim miktars
Systems ball arti roktos yo goniev comybleri
Tesis tamamianme tartil
Auctors
PASZER
1380 Sokak Nu 2/1 Alvans Apt. 3/5 15220
Atsaincalu-ZMIR
Vanitenabilir, hidrorik, kamel lipedie
3 Adiet
2012/09/10 21 MW 1 / 20:21 0:0.00 Mws
31,96 MWyr / 26,78 MWe
94 880 000 KWh
Bloodyban TM, OG terres
27/05/2007 turitissen itibaren 27 Ay
(21/05/2009 in Ferri haid)
and the property of the property of the control and the
Sgm
Yo: Tarifit ve Series
t JIWADO "Bat: Ener) Droom Otoprookstr Grebu A.5."
With the contract of the contract.
tegginingui.
28/07/2025
628/15
(Katul Karan)
Tesis tanuantarmo tanhi 27.Au
Colligarianagua
25/05/2027
1204/7
(PuruiMuran)
$-3$ Sisteme bağlarıtı noktası
ve gertim seviyeleri
Onite kurulu güçleri
Fesis toplam literulu gücü
Nazin TM, 3:3/154 NV 27
$(10,80 + 10.80 + 6,15)$ MW
27,75 MW
09/04/2009
2050/28
(Kuna Karan)
$\Lambda$ Lisansın süresi Depatinimistir.
Bu fesens, yürünük tarihinden itibaren 40
(kek) yil süreyle geçedidir.
Degebrimiser.
08/04/2014
4962-9
(Kurul Karao)
T.C.
BOZDOĞAN BELEDİYE BAŞKANLIĞI
İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI
ARCAY HES
ELEKTRIK ÜRITIM ANONIM SIRKETI
1380 Sokak No: 4 K: 3 D: 5
Alyans Apk, Alameek (2001)
Kerdok V.D. 150 028 7828
Mersie No: 0-1500-2676-2620017
V.D. NO
: 1500287526
ADI VE SOYADI
: AKÇAY HES ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.
ISYERININ ÜNVANI : AKÇAY HES ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş
FAALIYET KONUSU : HIDROELEKTRIK SANTRAL
ISYERININ ADRESI
; NAZÍLLÍ BOZDOĞAN YOLU 14 KM
BOZDOĞAN/AYDIN
Işyerinin Bulunduğu Yer : Ada no:- Pafta No:2/10 Parsel No:272,886,888,890,
892,894,896,898,901,903,905,908,911,913,915,917,
919,922,924,926,928,931,933,2400,2404,
İşyerinin İlgili Yönetmeliğe göre sınıfı :2. Sınıf Gayrı Sıhhi Müessese.
Diğer Faaliyet Alanları: : HİDROELEKTRİK SANTRAL
Ruhsat Tarihi
: 21/01/2015
Ruhsat Sayısı
$: 2015/G-82$
2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan İşyeri Açma
ve Calışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsanmada düzenlenmiştir.
Ilhan MAVIOGLU/ Zabita Amiri
Lunner of PAA
FLANTE

Çalı#ma Ruhsatı

Yapı Ruhsatı Muafiyeti Resmi Yazı

Kamula#tırma Resmi Yazıları

Su Kullanım Anla#ması Sözle#mesi

Su Kullanım Anla#ması Sözle#mesi

Talk to a Data Expert

Have a question? We'll get back to you promptly.