Related Party Transaction • Jan 29, 2025
Related Party Transaction
Open in ViewerOpens in native device viewer
(E lence-I Hidroelektrik Santrali)
Rapor No: 2023 / 1111
| 1. | RAPOR ÖZET! 4 | |
|---|---|---|
| 2. | RAPOR B!LG!LER! 5 | |
| 3. | "!RKET B!LG!LER! 6 | |
| 4. | MÜ"TER! B!LG!LER! 6 | |
| 5. | DEERLEME RAPORUNUN TEBL!!N 1. MADDES!N!N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP | |
| HAZIRLANMADII HAKKINDA AÇIKLAMA 7 | ||
| 6. | MÜ"TER! TALEPLER!N!N KAPSAMI VE VARSA GET!R!LEN SINIRLAMALAR 7 | |
| 7. | DEERLEME !"LEM!N! SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK!LEYEN FAKTÖRLER 7 | |
| 8. | DEER TANIMI VE GEÇERL!L!K KO"ULLARI 8 | |
| 9. | UYGUNLUK BEYANI VE KISITLAYICI KO"ULLAR 9 | |
| 10. | TA"INMAZIN TAPU KAYITLARI 10 | |
| 10.1. | TAPU KAYITLARI 10 | |
| 10.2. | TAPU TAKY!DATI 10 | |
| 11. | BELED!YE !NCELEMELER! 10 | |
| 11.1. | !MAR DURUMU 10 | |
| 11.2. | !MAR DOSYASI !NCELEMES! 10 | |
| 11.3. | ENCÜMEN KARARLARI, MAHKEME KARARLARI, PLAN !PTALLER! V.B. KONULAR 10 | |
| 11.4. | YAPI DENET!M F!RMASI 10 | |
| 11.5. | SON ÜÇ YIL !Ç!NDEK! HUKUK! DURUMDAN KAYNAKLANAN DE!"!M 10 | |
| 12. | TES!S!N ÇEVRE VE KONUMU 11 | |
| 12.1. | KONUM VE ÇEVRE B!LG!LER! 11 | |
| 12.2. | BÖLGE ANAL!Z! 12 | |
| 12.3. | DÜNYA EKONOMISINE GENEL BAKI" 20 | |
| 12.4. | TÜRKIYE'NIN MAKROEKONOMIK GÖRÜNÜMÜ 21 | |
| 12.5. | MEVCUT EKONOMIK KO"ULLARIN, GAYRIMENKUL PIYASASININ ANALIZI, MEVCUT 25 | |
| TRENDLER VE DAYANAK VERILER 25 | ||
| 13. | DÜNYA'DA VE TÜRK!YE'DE ENERJ! SEKTÖRÜ 28 | |
| 13.1. | DÜNYADA VE TÜRKIYE'DE ENERJI TALEBI 28 | |
| 13.2. | TÜRKIYE'DE ELEKTRIK TÜKETIMI 37 | |
| 13.3. | ENERJI SANTRALLERININ ÜLKEMIZDEKI DAILIMI 41 | |
| 14. | H!DROELEKTR!K ENERJ! SANTRALLER! HAKKINDA KISA B!LG! 44 | |
| 14.1. | TÜRKIYEDE ELEKTRIK ÜRETIMI VE HIDROELEKTRIK ENERJISININ ÜRETIMDEKI | |
| PAYI: 44 | ||
| 14.2. | HIDROELEKTRIK SANTRALLER HAKKINDA KISA BILGI: 49 | |
| 14.2.1. HIDROELEKTRIK SANTRALLERIN ANA BÖLÜMLERI: 50 |
| 14.3. | TÜRKIYEDE YER ALAN HIDROELEKTRIK SANTRALLERI | |
|---|---|---|
| 15. | YASAL İZİNLER VE TESİSİN ÖZELLİKLERİ | |
| 16. | AÇIKLAMALAR | |
| 17. | EN VERİMLİ KULLANIM ANALİZİ | |
| 18. | TESİSİN FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜŞ | |
| 19. | DEĞERLENDİRME | |
| 20. | DEĞERLEME YAKLAŞIMLARI | |
| 20.1. | PAZAR YAKLAŞIMI | |
| 20.2. | MALİYET YAKLAŞIMI | |
| 20.3. | GELİR YAKLASIMI | |
| 21. | FİYATLANDIRMA | |
| 21.1. | GELİR İNDİRGEME YAKLAŞIMI | |
| 22. | ANALİZ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRMESİ | |
| 22.1. | FARKLI DEĞERLEME METOTLARININ VE ANALIZ SONUÇLARININ UYUMLAŞTIRILMASI VE BU | |
| AMAÇLA İZLENEN YÖNTEMIN VE NEDENLERININ AÇIKLAMASI | ||
| 22.2. | KIRA DEĞERI ANALIZI VE KULLANILAN VERILER | |
| 22.3. | GAYRIMENKUL VE BUNA BAĞLI HAKLARIN HUKUKI DURUMUNUN ANALIZI 67 | |
| 22.4. | GAYRIMENKUL ÜZERINDEKI TAKYIDAT VE İPOTEKLER İLE İLGILI GÖRÜŞ 67 | |
| 22.5. | DEĞERLEME KONUSU GAYRIMENKULÜN, ÜZERINDE İPOTEK VEYA GAYRIMENKULÜN | |
| DEĞERINI DOĞRUDAN ETKILEYECEK NITELIKTE HERHANGI BIR TAKYIDAT BULUNMASI | ||
| DURUMLARI HARIÇ, DEVREDILEBILMESI KONUSUNDA BIR SINIRLAMAYA TABI OLUP | ||
| OLMADIĞI HAKKINDA BILGI | ||
| 22.6. | BOŞ ARAZI VE GELIŞTIRILMIŞ PROJE DEĞERI ANALIZI VE KULLANILAN VERI VE | |
| VARSAYIMLAR İLE ULAŞILAN SONUÇLAR | ||
| 22.7. | MÜŞTEREK VEYA BÖLÜNMÜŞ KISIMLARIN DEĞERLEME ANALIZI | |
| 22.8. | HASILAT PAYLAŞIMI VEYA KAT KARŞILIĞI YÖNTEMI İLE YAPILACAK PROJELERDE, EMSAL | |
| PAY ORANLARI | ||
| 22.9. | ASGARI BILGILERDEN RAPORDA VERILMEYENLERIN NIÇIN YER ALMADIKLARININ | |
| GEREKCELERI | ||
| 22.10. YASAL GEREKLERIN YERINE GETIRILIP GETIRILMEDIĞI VE MEVZUAT UYARINCA ALINMASI | ||
| GEREKEN İZIN VE BELGELERIN TAM VE EKSIKSIZ OLARAK MEVCUT OLUP OLMADIĞI | ||
| HAKKINDA GÖRÜŞ | ||
| 22.11. DEĞERLEME KONUSU ARSA VEYA ARAZI ISE, ALIMINDAN İTIBAREN BEŞ YIL GEÇMESINE | ||
| RAĞMEN ÜZERINDE PROJE GELIŞTIRMESINE YÖNELIK HERHANGI BIR TASARRUFTA | ||
| BULUNUP BULUNULMADIĞINA DAIR BILGI | ||
| 23. | SONUC |
| DEERLEMEY! TALEP EDEN | ENDA ENERJI HOLDING A.". |
|---|---|
| DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES! |
Etekli Köyü Yolu, Elence Çayı, Elence-I Hidroelektrik Santrali Karaisali / ADANA |
| DAYANAK SÖZLE"ME | 22 Aralık 2023 tarih ve 889 - 2023/098 no ile |
| DEERLEME TAR!H! | 31 Aralık 2023 |
| RAPOR TAR!H! | 05 Ocak 2024 |
| DEERLENEN TA"INMAZIN TÜRÜ |
Hidroelektrik Santrali |
| DEERLENEN MÜLK!YET HAKLARI |
1`letme hazine arazileri üzerinde yer almakta olup 27.12.2007 tarihli 49 yıl sureli üretim lisansı bulunmaktadır. |
| TAPU B!LG!LER! ÖZET! | 1`letme hazine arazileri ve akarsu yataı üzerinde konumlanmaktadır. |
| !MAR DURUMU ÖZET! | Tesis <hidroelektrik Santral Alanı= üzerinde yer almaktadır. (Bkz. <1mar Durumu=)</hidroelektrik |
| RAPORUN KONUSU | Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır. |
| RAPORUN TÜRÜ | Konu deerleme raporu, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri kapsamında <deerleme Raporlarında Bulunması Gereken Asgari Hususları= içerecek ekilde<br/>hazırlanmıtır.</deerleme |
| GAYR!MENKULLER !Ç!N TAKD!R OLUNAN TOPLAM DEER (KDV HAR!Ç) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ADANA !L!, KARA!SALI !LÇES!NDE YER ALAN ELENCE-I H!DROELEKTR!K SANTRAL TES!S!N!N DEER! RAPORU HAZIRLAYANLAR |
1.758.320.000,-TL | |||||||
| Sorumlu De erleme Uzmanı | Sorumlu De erleme Uzmanı | |||||||
| M. KIVANÇ KILVAN (SPK Lisans Belge No: 400114) |
Uygar TOST (SPK Lisans Belge No: 401681) |
| DEERLEMEY! TALEP EDEN | ENDA ENERJI HOLDING A.". |
|---|---|
| DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES! |
Etekli Köyü Yolu, Elence Çayı, Elence-I Hidroelektrik Santrali Karaisali / ADANA |
| MÜ"TER! NO | 889 |
| RAPOR NO | 2023/1111 |
| DEERLEME TAR!H! | 31 Aralık 2023 |
| RAPOR TAR!H! | 05 Ocak 2024 |
| RAPORUN KONUSU | tesisin pazar Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır. |
| RAPORU HAZIRLAYANLAR | M. Kıvanç KILVAN - Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 400114 Uygar TOST - Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 401681 |
| RAPORA KONU GAYR!MENKUL !Ç!N "!RKET!M!Z TARAFINDAN YAPILAN SON ÜÇ DEERLEMEYE !L!"K!N B!LG!LER |
Aaıdaki tabloda sunulmutur. |
| RAPOR TARİHİ | 05.02.2021 | 06.01.2022 | 06.01.2023 |
|---|---|---|---|
| RAPOR NUMARASI | 2021/076 | 2021/1795 | 2022/1371 |
| RAPORU HAZIRLAYANLAR |
M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681) |
M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681) |
M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681) |
| TAKDİR OLUNAN DEĞER (TL) (KDV HARİÇ) |
448.080.000 | 652.875.000 | 1.129.920.000 |
| "!RKET ADI | Lotus Gayrimenkul Deerleme ve Danı`manlık A._. |
|---|---|
| "!RKET MERKEZ! | 1stanbul |
| "!RKET ADRES! | Gömeç Sokak, No: 37 Akgün 1` Merkezi Kat 3/8- 34718 Acıbadem – Kadıköy / 1STANBUL |
| TELEFON | (0216) 545 48 66 / (0216) 545 48 67 (0216) 545 95 29 / (0216) 545 88 91 (0216) 545 28 37 |
| FAKS | (0216) 339 02 81 |
| EPOSTA | [email protected] |
| WEB | www.lotusgd.com |
| KURULU" (TESC!L) TAR!H! | 10 Ocak 2005 |
| SERMAYE P!YASASI KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO |
07 Nisan 2005 – 14/462 |
| BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO |
12 Mart 2009 - 3073 |
| T!CARET S!C!L NO | 542757/490339 |
| KURULU" SERMAYES! | 75.000,-YTL |
| "!MD!K! SERMAYES! | 1.000.000,-TL |
| "!RKET ADI | Enda Enerji Holding A._. |
|---|---|
| "!RKET MERKEZ! | 1zmir |
| "!RKET ADRES! | _ehit Nevres Bulvarı, No:10, Deren Plaza, Kat:, Konak / 1zmir |
| TELEFON | (232) 463 98 11 |
| KURULU" (TESC!L) TAR!H! | 06.01.2010 |
| ÖDENM!" SERMAYES! | 300.000.000,-TL |
| FAAL!YET KONUSU | Elektrik Enerjisi Üretim ve Satı`ı. |
Bu rapor, aaıda belirtilen tebli ve düzenlemelere göre hazırlanmı olup, Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebliin (III-62.3)
Bu rapor ENDA ENERJI HOLDING A._.9nin talebiyle yukarıda adresi belirtilen ve irket portföyünde yer alan gayrimenkullerin Türk Lirası cinsinden pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır. Müteri tarafından getirilmi herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.
Herhangi bir sınırlayıcı ve olumsuz faktör bulunmamaktadır.
Bu rapor, müterinin talebi üzerine adresi belirtilen gayrimenkullerin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır.
Bir mülkün, istekli alıcı ve istekli satıcı arasında, tarafların herhangi bir ilikiden etkilenmeyeceiartlar altında, hiçbir zorlama olmadan, basiretli ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi kiiler olarak, uygun bir pazarlama sonrasında deerleme tarihinde gerçekletirecekleri alım satım ileminde el deitirmesi gerektii takdir edilen tahmini tutardır.
Bu deerleme çalımasında aaıdaki hususların geçerlilii varsayılmaktadır.
inen kabul edilmitir.ı için makul bir süre tanınmıtır.lemi sırasında gerekebilecek finansman, piyasa faiz oranları üzerinden gerçekletirilmektedir.Bilgi ve inançlarımız dorultusunda a`aıdaki hususları teyit ederiz.
ve sonuçlar, sadece belirtilen varsayımlar ve koullarla sınırlıdır. Tümü kiisel, tarafsız ve önyargısız olarak yapılmı çalı`maların sonucudur.turan tesis ve mülklere ilikin güncel veya gelecee dönük hiçbir ilgisi yoktur. Bu iin içindeki taraflara karı herhangi bir çıkarı ya da önyargısı bulunmamaktadır.olan bir deere; özel koul olarak belirlenen bir sonuca ulamaya ya da sonraki bir olayın olumasına balı deildir.tirmitir.ikliklerin ve ekonomide yaanabilecek olumlu ya da olumsuz gelimelerin raporda belirtilen fikir ve sonuçları etkilemesinden ötürü sorumluluk taımaz.iklie yol açabilecek zemin altı (radyoaktivite, kirlilik, depremsellik vb.) veya yapısal sorunları içermedii varsayılmıtır. Bu hususlar, zeminde ve binada yapılacak aletsel gözlemlemeler ve statik hesaplamaların yanı sıra uygulama projelerindeki incelemeler sonucu açıklık kazanabilecek olup uzmanlıımız dıındadır. Bu tür mühendislik ve etüt gerektiren koullar veya bunların tespiti için hiçbir sorumluluk alınmaz.Tesisin üzerinde konumlu olduu arazilerin mülkiyetleri Hazine9ye aittir.
Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Karaisalı Belediyesi Fen 1`leri Büdürlüü9nden alınan bilgiye göre rapora konu tesis imar planında Hidroelektrik Santrali Alanında kalmaktadır.
Tesis bünyesindeki yapılar yapı ruhsatından muaf olduundan herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Yapılar ruhsata tabi olmayıp yapı denetimle ilgili herhangi bir durumu bulunmamaktadır.
Son üç yıl içerisinde gerçekleen herhangi bir alım-satım ilemi bulunmamaktadır. Tesis 2013 yılı ortalarında faaliyete alınmı`tır.
Tesisin üzerinde konumlu olduu alanın tamamı kamu arazisidir. EPDK tarafından Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca 27.12.2007 tarih – EÜ/1435-2/1038 sayılı kurul kararı ile iletmeciirkete üretim lisansı verilmi`tir.
Ta`ınmazın enerji verimlilik sertifikası bulunmamaktadır.
2023/1111
Tesis bünyesindeki yapılar yapı ruhsatından muaf olduundan herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Deerlemeye konu tesis, Adana 1li, Karaisalı 1lçesi, Etekli Köyü sınırları içerisinde yer alan
Santral Tesisi Elence Çayı üzerinde yer almakta olup, Adana – Karaisalı - Etekli Köyü Yolu üzerinden ula`ımı salanmaktadır.
Tesis, Etekli Köyü yoluna 3 km., Karaisalı-Adana yoluna 25 km., Karaisalı 1lçe Merkezi9ne 35 km., Adana 1l Merkezi9ne ise yakla`ık 85 km. mesafededir.
Uydu Görüntüsü
Regülatör – Santral Binası
Türkiye'nin güneyinde Akdeniz Bölgesinde yer almaktadır. 1l merkezinin adı da Adana olup; Seyhan, Yüreir, Çukurova, Sarıçam ve Karaisalı 1lçelerinin birleimi ile oluur. Adana kent merkezi 5 ilçeden, Adana ili ise toplam 15 ilçeden olumaktadır. Adana ilinin nüfusu, 2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kayıtları itibariyle 2.085.225, Büyükehir nüfusu ise 1.591.518'dir. Adana ilinin yüzölçümü 17.253 km2 dir. Adana Türkiye'nin 5. büyük ilidir. Ayrıca Adana Türkiye'nin en yüksek sıcaklık ortalamasına sahip illerinden birisidir.
1lkçada Adana, Anadolu'yu batan baa geçerek Gülek boazından Tarsus'a inen yol üzerinde bir konak yeriydi. Hitit tabletlerinden Hititler döneminde kent ve çevresinde Kizzuvatna Krallıı'nın egemen olduu anlaılmaktadır. Yöre, M.Ö. 16. yy'da Hitit Federasyonu'na, Hitit Devleti yıkıldıktan sonra Çukurova'da kurulan Kue Krallıı'na balandı. M.Ö. 9. yy sonlarına doru Asur, M.Ö. 6. yy'da Pers, M.Ö. 333'te Büyük Iskender'in egemenliine girdi. Iskender'in ölümünden (MÖ. 323) sonra da Selefkiler'e balandı. M.Ö. 66'da Romalı konsül Pompeius tarafından ele geçirildi. Roma ve Bizans dönemlerinde, elverili konumu nedeniyle önemli bir ticaret merkezi durumuna gelen ehir, 704'de Halife Abdülmelik tarafından Emevi topraklarına katıldı. Abbasi halifesi Harun Reit eski ilkça kalesini (Adana kalesi) yeniden yaptırdı. IX. yy'da Adana Çukurova'nın önemli bir kültür ve ticaret merkezi durumundaydı. Aynı yy'da Yazman adlı bir Türk komutan bölgeyi yarı baımsız yönetti. Bölge daha sonra Mısır'daki Tolunoulları'nın eline geçti.
Bizanslılar, Abbasiler'in zayıf dümesinden yararlanarak 10. yüzyılın balarında kenti yeniden topraklarına kattılar. Alparslan'ın Malazgirt Zaferi'ni (1071) izleyen yıllarda Adana, Selçuklular'ın egemenliine girdi (1083-1097). Bu dönemde Çukurova'ya Dou'dan gelen bir çok Türk boyu yerleti. 1097 Haçlı seferiyle Adana'da Selçuklu egemenlii sona erdi. 14. yy'in ilk yarısında Memluklular'ın eline geçen Çukurova'ya çok sayıda Türkmen oymaı yerletirildi. 1352'de yöreye Memluklullara balı Türkmen Beylerinden Yüregirolu Ramazan Bey egemen oldu. Ramazanoulları adını alan Beyliin merkezi Adana'ydı. Ramazanoulları'nın yönetiminde kent geniledi, camiler, hanlar, kamu binalarıyla süslendi. Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi (1517) sırasında Osmanlı topraklarına katılan Adana'yı 1608'e kadar yine Ramazanoulları yönetti. Adana, 19. yy'ın ortalarına doru Osmanlı Devleti'ne karı ayaklanan Mısır Valisi
Kavalalı Mehmet Ali Paa tarafından ele geçiridi ve Mısır Ordusu'nun karargahı olarak kullanıldı. Londra antlamasıyla (1840) Osmanlılar'a geri verildi. 1867'deki yönetsel düzenlemede vilayet oldu. 1886'da Mersin-Adana demiryolunun açılması, pamuk tarımının ve kentin ekonomisinin canlanmasına ve nüfusun artmasına neden oldu. Birinci Dünya Savaı sırasında (1914-1918) Toros ve Gavurdaı tünelleri ve Badat demiryoluyla kent 1stanbul ve Suriye'ye balandı. Birinci Dünya Savaı sonrasında 24 Aralık 1918'de Fransız birlikleri, ibirlikçi Ermeni çeteleriyle Adana'yı igal etti. Türk milis kuvvetlerinin iddete direnmesi, igalcilerin önemli kayba uramalarına neden oldu. 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Itilafnamesi hükümleri uyarınca 5 Ocak 1922'de Fransız igal kuvvetleri kentten çekildi. Bu tarih, halen Adana'nın kurtulu günü olarak kutlanmaktadır.
Adana, ilk sanayileenehirlerden biri olmutur. [Seyhan Barajı'](https://tr.wikipedia.org/wiki/Seyhan_Baraj%C4%B1)nın inasıyla ve tarım tekniklerindeki geliimlerle beraber 1950'li yıllarda tarımsal verimde büyük gelimeler yaanmıtır.
Adana; pamuk, buday, soya fasulyesi, arpa, üzüm ve narenciyenin büyük miktarlarda üretildii Çukurova tarım bölgesinin pazarlama ve daıtım merkezidir. Türkiye yetilen mısır ve soya fasulyesinin yarısını Adana'da üretilmektedir. Türkiye'deki yerfıstıının %34'ü ve portakalın %29'u Adana'da yetitirilmektedir. Bölgedeki çiftçilik ve tarım kaynaklıirketlerin çou genel müdürlüklerini Adana'da açmı`tır.
Tekstil ve deri sanayi Adana'nın üretiminin %29'unu oluturan büyük sanayi kollarıdır ve bitkisel ya ile ilenmiyiyecek üreten tesisler de sayıca fazladır. 2008 itibarıyla Adana'da Türkiye'de en üst sıralarda yer alan 500 sanayi firmasının 11'ine ev sahiplii yapar. Otomotiv sanayide Adana'nın en büyük firması olan [Temsa](https://tr.wikipedia.org/wiki/Temsa)'nın 2.500'den fazla çalıana sahip olup yıllık 4.000 otobüs üretmektedir. Marsan-Adana, Türkiye'deki en büyük margarin ve bitkisel ya fabrikasıdır. Advansa Sasa, 2.650 ki`iye istihdam salamakta olup Avrupa'nın en büyük polyester üreticisidir. Adana Organize Sanayi Bölgesi'nin 1,225 hektar alan üzerine kuruludur ve küçük-orta ölçekli 300 civarı tesise ev sahiplii yapmaktadır.
2023/1111
13
Adana kentinin bulunduu Çukurova Deltası, Akdeniz kıyılarından kuzeyde Toros Dalari'nın yüksek tepelerine uzanır. Yeryüzü ekilleri bakımından farklı iki bölümden oluur. Güneyde, il alanının yaklaık %27'sini kaplayan alçak, sıcak ve verimli ovalar yayılır. Bunların balıcaları, Seyhan, Ceyhan ve Tarsus ırmaklarının yüzyıllardan beri sürükledii alüvyonlarla oluan Çukurova Deltası (Adana Ovası olarak bilinir) ve Ceyhan ırmaının açtıı boaz ile Adana Ovası'ndan ayrılan Ceyhan Ovasıdır. 1lin kuzeyi tepelikler, yaylalar ve büyük bir bölümü Toros sistemine balı dalarla kaplı çok engebeli bir bölgedir. 1l topraklarının yaklaık %73'ü kaplayan bu bölümün batısında Karanfildaı (3059 m), Güzeller Tepesi (3461 m) ve il sınırının biraz dıında Demirkazık Tepesi (3756 m) gibi Orta Toros'ların, Aladalar adıyla bilinen, yer yer sürekli kar ve küçük buzulların görüldüü en yüksek dorukları yer alır. Doudaki dalar, Dou Toroslar adıyla, Kuzey-Dou yönünde birbirine kout ve yer yer 2500 - 3000 m'yi aan sıralar halinde uzanır. 1lin kuzey ve güney bölümleri arasında yerekillerindeki bu ayrılık iklim, bitki örtüsü, tarım etkinliklerinin nitelii, nüfus younluu, kentleme derecesi gibi bir çok konuda farlılıklara yol açar. Denizden uzaklatıkça karasal bir nitelik kazanan Akdeniz iklim etkisi egemendir. Adana, nüfus sayısı, younluu, artıı, kentleme ve ekonomik gelime hızı bakımlarından bata gelen illerdendir. Nüfus younluu, Türkiye ortalamasının iki katına yakındır (95 kii/km²). Nüfusun yaklaık %66'sı (1/3'den fazlası il merkezinde) kentsel; %34'ü de kırsal yerlemelerde yaar. Ilçe merkezlerinden kimileri (Kadirli, Kozan, Ceyhan) nüfus sayıları ve ilevleri bakımından birer orta boylu kent niteliindedir. Adana ili, nüfus artı hızı bakımından Türkiye'de 3. sırayı alır (yılda yaklaık %0.36). Çalıan nüfusun genel nüfusa oranı %40'ın üstündedir. Bunun yaklaık %65'i tarım, %15 ileme endüstrisi kollarında çalıır. Türkiye'nin iç ve dı ticaretinde önemli rol oynayan kimi tarım ürünleri büyük ölçüde Adana'da yetitirilir. 1l topraklarının yaklaık %36'sı tarıma ayrılmı`tır.
Tarımda makineleme ve sulama çok gelimitir. Ekili alanın yaklaık %20'sinde sulu tarım yapılır. Bu, Türkiye ortalamasının iki katından fazladir. 19. Yüzyil'in ikinci yarısında ABD'indeki uzun iç savaın pamuk üretimini aksatmasıyla artan dı istem, tarımın gelimesinde etkili olmutur. Bunun sonucunda göçerlerin bir bölümü kılakları olan ovalarda yerleik yaama geçirildi. Böylece bir çok yeni yerleme kuruldu.
Komu Mersin ve Hatay illerinde de, Adana'nın güneyindeki bu ovalarda ekonomik bir bütünlük içinde aynı gelime sürecini yaadı. 1950'den sonraki yıllarda yolların, liman ve sulama tesislerinin yapılması, takınlıklara karı önlem alınması, bataklıkların kurutulması, yeni endüstri alanlarının kurulması giderek artan ve çeitlenen tarımsal ürünlerin yetitirilip ilenmesi sonucu buraya baka bölgelerden gelip yerleenlerin sayısı arttı. Her yıl özellikle pamuk hasadı sırasında onbinlerce tarım içisi, geçici olarak Adana'ya gelir ve bunların birçou yerleir. Son yıllarda Güneydou terörü nedeniyle göç alımı daha da younlamı durumdadır. Adana'da ileme endüstrisi özellikle tarımsal ürünleri ileyen kollar 1950'den sonra büyük gelime gösterdi. Balıcaları çırçır, pamuk iplii, pamuklu dokuma, besin maddeleri (un ve bitkisel ya), sabun, kereste, çimento endüstrileridir. 1lde ayrıca bir çok tamirhane ve dökümhane de vardır. Türkiye'deki endüstri içilerinin yaklaık %7'si Adana'dadır. 1lin, 1ç Anadolu'dan Suriye ve Mezopotamya'ya uzanan yollar üzerindeki konumu önemlidir.
Toroslar ve Amanos Daları Birinci Dünya Savaı yıllarında demir yoluyla aıldı. 1950'den sonra iç Anadolu, Güneydou ve Dou Anadolu'ya stratejik önemi de olan düzenli kara yollarıyla balandı.
Adana, tipik Akdeniz iklimine sahiptir. Kıları ılık ve yaılı, yazları ise sıcak ve kuraktır. En yüksek sıcaklık 12 Haziran 2012'de nemle birlikte 53,0 °C, nemsiz 45.7 olarak ölçülmütür. En düük sıcaklıksa 28 Ocak 2012'de −6,3 °C olarak kayıtlara geçmi`tir.
| LEADERS BALIKESIR PERMIT PERMIT |
Ocak | Subat | Mart | Nisan | Mayes | Haziran | Temmuz | Agustos | Eylul | Ekim | Kasım | Aralık | Yillik |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ölçüm Periyodu (1938 - 2018) | |||||||||||||
| Ortalama Sicaklık (°C) | 4.8 | 5.9 | 8.2 | 12.9 | 17.8 | 22.4 | 24.8 | 24.6 | 20.7 | 15.7 | 10.5 | 6.6 | 14.6 |
| Ortalama En Yüksek Sıcaklık (°C) | 8.8 | 10.5 | 13.6 | 19.3 | 24.5 | 29.2 | 31.2 | 31.2 | 27.7 | 22.0 | 15.9 | 10.6 | 20.4 |
| Ortalama En Düşük Sıcaklık ("C) | 1.3 | 1.9. | 3.3 | 6,9 | 13.0 | 15,0 | 17.7 | 17.9 | 14.1 | 10.2. | 6,0 | 3.1 | 9.0 |
| Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) | 2.9 | 3.9 | 5.1 | 6.5 | 8.7 | 10.3 | 11.4 | 10.4 | 8.1 | 6.0 | 4,1 | 2.8 | 80.2 |
| Ortalama Yağışlı Gün Sayısı | 14.0 | 11.9 | 11.4 | 9.5 | 7.5 | 4.8 | 1.4 | 1.4 | 3.8 | 7.1 | 9.1 | 13.2 | 95.1 |
| Aylık Toplam Yağış Miktan Ortalaması (mm) |
84,4 | 69.0 | 61.3 | 49.7 | 41.1 | 25.3 | 8.6 | 5.9 | 21.8 | 45.4 | 75.5 | 95.2 | 583.2 |
| Günlük Toplam En Yüksek Yağış Miktan | Günlük En Hızlı Rüzgar | En Yüksek Kar |
|---|---|---|
| 16.11.2004 126.8 mm | 14.12.1966 103.0 km/sa . |
14,02,2004 32.0 cm |
| BÖLGELERİMİZİN YAĞIŞ DURUMLARI (01 Ekim 2022-30 Eylül 2023) |
||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| YAĞIŞ 2023 Su Yili (mm) |
NORMALI 1991-2020 (mm) |
GECEN YIL 2022 Su Yili (mm) |
DEĞİŞİM ORANI | |||||||
| BÖLGE | NORMALE GORE(%) |
GECEN YILA GORE(%) |
||||||||
| Marmara | 505.8 | 670.0 | 654.5 | $-24.5$ | AZALMA | $-22.7$ | AZALMA | |||
| Ege | 578.3 | 604.7 | 561.1 | $-4.4$ | AZALMA | 3.1 | ARTMA | |||
| Akdeniz | 567.0 | 665.1 | 700.9 | $-14.8$ | AZALMA | $-19.1$ | AZALMA | |||
| Ic Anadolu | 395.0 | 402.2 | 381.2 | $-1.8$ | N. CİVARI | 3.6 | ARTMA | |||
| Karadeniz | 741.9 | 697.0 | 752.4 | 6.4 | ARTMA | $-1.4$ | CİVARI | |||
| Doğu Anadolu | 522.2 | 537.3 | 473.3 | $-2.8$ | N. CİVARI | 10.3 | ARTMA | |||
| Güneydoğu Anadolu | 465.9 | 533.9 | 377.5 | $-12.7$ | AZALMA | 23.4 | ARTMA |
Sıcaklık ve Ya ı# Analizleri
| Havzaların Toplam Yağış Alanı | 88 021 km 2 (Türkiye'nin %11'i) |
|---|---|
| Yıllık Ortalama Yağış | 812 mm |
| Ortalama Akış Verimi (Bölge) | $9,14$ l/s/km3 |
| Yıllık Toplam Yağış (Havza Toplamı) | 68 480 hm 3 /yil |
| Yıllık Toplam Yağış (Bölge Toplamı) | 29 960 hm 3 /yil |
| Ortalama Akış / Yağış Oranı (Bölge) | 0.37 |
| Havza Yerüstü Su Potansiyeli | 22 000 hm 3 /yil (Türkiye'nin %12'si) |
| Yeraltı suyu | 1 292 hm s /yil (Türkiye'nin %9'u) |
| HAVZALARIN TOPLAM SU POTANSIYELI | 23 292 hm 3 /yil (Türkiye'nin %12,5'i |
| Kurulu Güç (MW) | Enerji Üretimi (GWh/yil) | ||
|---|---|---|---|
| İşletme Halinde | 2812,90 | 10 206,14 | (%65) |
| İnşaat Aşamasında | 504.46 | 1836,42 | $(*612)$ |
| Planlama Aşamasında | 972,54 | 3 188,43 | (%21) |
| Ön İnceleme Aşamasında | 81,25 | 343.70 | (%2) |
| TOPLAM | 4 371.15 | 15 574.68 | (%100) |
Verileri
Küresel Ekonomik büyüme 2018 yılında salam bir görüntü çizmitir. 2018 yılı, nispeten senkronize bir eilim izleyen büyüme trendlerinin bölgesel olarak büyük deiimler izledii bir dönem olmutur. 2017 yılındaki güçlü toparlanmadan sonra toplam gayrisafi yurtiçi hasılattaki büyüme hızının azaldıı ve %3,6 - %3,7 seviyesinde gerçekletii gözlenmitir. Büyüme hızındaki yavalama, OECD ülkelerinde özellikle Avrupa bölgesi ve Japonya9da hissedilmiolup Amerika Birleik devletleri bu trendin dıında kalmıtır. Ancak Amerika9nın yaadıı ekonomik büyümenin pek çok mali tevik ile desteklenmesini de göz ardı etmemek gerekir. Gelimekte olan ekonomilerde ise Hindistan güçlü bir toparlanma yaamı, bu esnada Rusya ve Brezilya da nispeten daha iyi performanslar göstermitir. Çin ekonomisi ise yavalama eilimini kıramamıtır.
2019 yılının Aralık ayında Çin9in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü 20209nin ikinci ayından itibaren tüm Dünya9ya yayılamaya balamı olup salgının kontrol altına alınması için alınan önlemler ekonomilerin yavalamasına yol açmıtır. Finansal piyasalar salgının olası olumsuz etkilerinden dolayı önemli düüler yaamı olup Bata FED olmak üzere merkez bankalarının parasal genileme sinyalleri vermesi üzerine kısmen toparlanma yaanmı. 2019 yılında %2,9 oranında gerçekleen global ekonomik büyümeyi 2020 yılında %3,3 daralma takip etmitir. Küresel ekonominin 2021 yılında %5,8 oranında büyüme yakaladıı tahmin edilmektedir.
2021 yılı aılamaların hızla yapılmaya çalııldıı seyahat kısıtlamalarının büyük oranda kalktıı ve tüm olumsuz faktörlere ramen ekonominin canlı tutulmaya çalııldıı bir dönem olmutur. 2022 yılı pandemi sonrası toparlanma süreci içerisinde tüm Dünyada enflasyon ile mücadele adımlarının atıldıı, iklim deiiklii etkilerinin gözle görülür biçimde ortaya çıktıı, hane halkının yaam maliyetlerinin çok hızlı arttıı ve genel olarak büyümenin yavaladıı bir dönem olmutur. 2023 yılında gelimi ekonomilerdeki yavalama ve tedarik zinciri sorunları devam etmektedir. Bu süreçte emtia fiyatları ve yeil enerji dönüüm maliyetleri önem taımaktadır. Ayrıca son dönemde ya`anan siyasi ve askeri gerilimler risk algısını artırmaktadır.
2008 yılındaki küresel ekonomik krizden sonra Türkiye ekonomisi ciddi bir toparlanma sürecine girmiolup 2014, 2015 yıllarında GYSH bir önceki yıla göre % 5,2 ve %6,1 seviyelerinde artmıtır. 2016 yılı, pek çok farklı etkenin de etkisiyle büyüme hızının yavaladıı bir dönem olmu 2017 yılında %7,5, 2018 yılında ise %2,8 lik büyüme oranları yakalanmıtır. 2019 yılında büyüme oranı 0,9, 2020 yılında %1,8, 2021 yılında %11, 2022 yılında ise %5,6 olarak gerçeklemi`tir.
2020 yılında Covid-19 salgınının olumsuz etkisiyle yılın ikinci çeyreinde %9,9 oranında daralma kaydedilmi`tir. 2022 yılı itibariyle GSYH büyüklüüne göre Türkiye, Dünya9nın 23. Büyük ekonomisidir.
2004 yılından itibaren çift haneli seviyelerin altında seyreden enflasyon oranı 2017 yılında % 11,1, 2018 yılında %16,3, 2019 yılında %15,18, 2020 yılında %12,8, 2021 yılında %13,58, 2022 yılında %64,27 oranında gerçeklemitir. 2023 yılı Kasım ayı Tüketici Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %61,98 artmıtır. TÜFE bir önceki aya göre deiim oranı %3,28 dir.
1sizlik oranları ise son 4 yılda %11-%13 Aralıında seyretmekteydi. 2023 yılı Eylül ayı itibariyle mevsim etkisinden arındırılmı isizlik oranı %9,2 seviyesinde gerçeklemitir. 1stihdam edilenlerin sayısı 2023 3. Çeyreinde, bir önceki döneme göre 124 bin kii artarak 31 milyon 724 bin kii olmutur. Buna göre mevsim etkisinden arındırılmı1stihdam oranı ise %48,4 oldu. Ödemeler dengesi tarafında ise 2018 yılında %75 olan ihracatın ithalatı karılama oranı 2019 yılında %77,2, 2020 yılında ise %86, 2021 yılında %82, 2022 yılında ise %69,9 olarak, 2023 Ocak-Ekim döneminde %69,1 olarak gerçeklemitir.
Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)
| 2000 | 2010 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| GSYN ARTISI, Zincirlenmiş Hacim Endeksi, % | 6.9 | 8A | 6.1 | 3.3 | $-7.5$ | 3.0 | 0,8 | 1,9 | 11.4 | 5.5 |
| GSYH, Cari Fiyatlaria, Milyar TL | 171 | 1.168 | 2.351 | 2.627 | 3.134 | 3,761 | 4.318 | 5.048 | 7.256 | 15.012 |
| GSYH, Cari Fiyatlaria, Milyar S | 273 | 777.5 | B57 | 869 | 859 | 797 | 759.3 | 717.1 | 807.9 | 905,8 |
| NÜFUS, Bin Kişi | 54,249 | 73.142 | 78,218 | 79,278 | 80.313 | 81,407 | 82,579 | B3 385 | 84.147 | 85,288 |
| KİŞİ BAŞINA GSYH, Cari Fiyatlarla, S | 4.249 | 10.629 | 11.085 | 10.954 | 10.696 | 9.799 | 0.208 | 8,600 | 9.601 | 10.659 |
| HRACAT (GTS, F.O.B.), Milyon S. | 47 | $=$ | 151 | 149.2 | 164.5 | 177.2 | 180.8 | 169.6 | 225.2 | 254,2 |
| iHRACAT(GTS)/GSYH,% | $\sim$ | $\sim$ | 17A | 17.2 | 19.1 | 22,2 | 23,8 | 23,7 | 27,9 | 28.1 |
| ITHALAT (GTS, C.I.F.), Milyon S | £ | $\hspace{1.0cm} = \hspace{1.0cm}$ | 213.6 | 202.2 | 238.7 | 231.2 | 210.3 | 219.5 | 271.4 | 363.7 |
| ITHALAT(GTS)/GSYH, % | ÷ | $\overline{\phantom{a}}$ | 24.6 | 23.3 | 27.8 | 29 | 27.7 | 30.6 | 33.6 | 40.2 |
| HRACATIN İTHALATI KARŞILAMA ORANI (%, GTS) | $\sim$ | $\sim$ | 70.7 | 73.8 | 68.9 | 76,6 | 86 | 77.3 | 83 | 69.9 |
| SEYAHAT GELIRLERİ, Müyar S | 7,6 | 22.6 | 27.3 | 19.1 | 23 | 25.9 | 34.3 | 13,3 | 26.6 | 41.2 |
| DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (GİRİŞ), Milyar Ş. | 9.1 | 19.3 | 13.8 | 11.7 | 12.5 | 9,5 | 7,7 | 13,3 | 13 | |
| CARÍ ÍSLEMLER DENGESÍ (MIIyar S) | $-9.9$ | 44.6 | $-26.6$ | $-26.7$ | $-40.0$ | $-20.2$ | 30.8 | $-31.9$ | $-7.2$ | 48.4 |
| CARI ISLEMLER DENGESI/GSYH, % | $-3.6$ | $-5.7$ | $-3.1$ | $-3.1$ | 14.7 | $-2.5$ | 1,4 | $-4.4$ | $-0.9$ | $-5.4$ |
| ISGÜCÜNE KATILMA ORANI, % | $\frac{1}{2} \left( \frac{1}{2} \right)^2$ | 46.5 | 51.3 | 52 | 52,8 | 53.2 | 53 | 49,3 | 51.4 | 53.1 |
| ISSIZLIK ORANI, % | 11.1 | 10.3 | 10.9 | 10.9 | 11 | 13.7 | 13,2 | 12 | 10.5 | |
| ISTIHDAM ORANI, % | $\sim$ | 41.3 | 46 | 46.3 | 47.1 | 47,4 | 45,7 | 42,8 | 45,2 | 47,5 |
| TÜFE, [On iki aylık ortalamalara göre değişim] (%) | $\sim$ | 8.6 | 7.7 | 7.8 | 11.1 | 16,3 | 15.2 | 12,28 | 19,6 | 72.3 |
| TUFE ENT | $\frac{1}{2} \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right)$ | 6.4 | 8.81 | 8.53 | 11.92 | 20.3 | 11,84 | 14.6 | 35,08 | 64.27 |
| ÜFE, (On iki aylık ortalamalara göre değişim) (%) | $\sim$ | 8.52 | 5,28. | 4.3 | 15,82 | 27,01 | 17,56 | 12,18 | 43,86 | 128,47 |
| UFE (%) | $\frac{1}{2} \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right) \left( \frac{1}{2} \right)$ | 8.87 | 5.71 | 9,94 | 15,07 | 33,64 | 7,36 | 25,15 | 79.89 | 97,72 |
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)
Türkiye ekonomisi, 2023'ün ikinci çeyreinde geçen yılın aynı dönemine göre %3,8 oranında büyümütür. 2003-2022 döneminde Türkiye Ekonomisinde yıllık ortalama %5,4 oranında büyüme kaydedilmitir.
Kaynak: TÜ1K
| vil. | Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Uluslararası Kuruluşlar |
Dünya | Avro Bölgesi | ABD | Brezilya | Rusya | Hindistan | Çin | Japonya | ||
| 2022 | 3,5 | 3,3 | 2,1 | 2,9 | $-2,1$ | 7,2 | 3,0 | 1,0 | ||
| IMF | 2023 | 3,0 | 0,7 | 2.1 | 3.1 | $2.2^{\circ}$ | 6,3 | 5,0 | 2,0 | |
| 2024 | 2,9 | 1,2 | 1,5 | 1,5 | 1, 1 | 6,3 | 4,2 | 1,0. | ||
| 2022 | 3,3 | 3,4 | 2.1 | 3,0 | $-2,0$ | 7,2 | 3,0 | 1,0 | ||
| MUNISIPA OECD |
DOM:NO 2023 |
3,0 | 0,6 | 50000 2,2 |
3,2 | WYER 0,8 |
6,3 | 5,1 | 1.8 | |
| 2024 | 2.7 | 1,1 | 1,3 | 1.7 | 0,9 | 6,0 | 4.6 | 1,0 | ||
| Self-State-Adv 22 | 2022 | 3,1 | 3,5 | 2.1 | 2,9 | $-2,1$ | 7,2 | 3,0 | 1,0 | |
| Dünya Bankası |
2023 | $2.5*$ | $0.5*$ | $2.1*$ | 1,2 | $1,6*$ | 6,3 | $5.0*$ | 0,8 | |
| 2024 | $2.1*$ | $0.7*$ | $0.9*$ | 1,4 | 1,3" | 6,4 | $4,5*$ | 0,7 |
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)
2023 yılı 3. çeyreinde merkezi yönetim bütçe gelirleri 441,3 milyar TL olarak gerçekleirken, bütçe giderleri 570,5 milyar TL olmu ve bütçe açıı 129,2 milyar TL olarak gerçeklemitir.
Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Ekim 2023)
Ülkemizde özellikle 2001 yılında yaanan ekonomik krizle balayan dönem, yaanan dier krizlere paralel olarak tüm sektörlerde olduu gibi gayrimenkul piyasasında da önemli ölçüde bir daralmayla sonuçlanmıtır. 2001-2003 döneminde gayrimenkul fiyatlarında eskiye oranla ciddi düüler yaanmı, alım satım ilemleri yok denecek kadar azalmıtır.
Sonraki yıllarda kaydedilen olumlu gelimelerle, gayrimenkul sektörü canlanmaya balamı; gayrimenkul ve inaat sektöründe büyüme kaydedilmitir. Ayrıca 2004-2005 yıllarında oluan arz ve talep dengesindeki tutarsızlık, yüksek talep ve kısıtlı arz, fiyatları hızla yukarı çekmitir. Bu dengesiz büyüme ve artıların sonucunda 2006 yılının sonuna doru gayrimenkul piyasası sıkıntılı bir sürece girmi`tir.
2007 yılında Türkiye için iç siyasetin aır bastıı ve seçim ortamının ekonomiyi ve gayrimenkul sektörünü durgunlatırdıı gözlenmitir. 2008 yılı ilk yarısında iç siyasette yaanan sıkıntılar, dünya piyasasındaki daralma, Amerikan Mortgage piyasasındaki olumsuz gelimeler devam etmitir. 2008 yılında ise dünya ekonomi piyasaları çok ciddi çalkantılar geçirmitir. Yıkılmaz diye düünülen birçok finansal kurum devrilmi ve global dengeler deimitir.
Daha önce Türkiye9ye oldukça talepkar davranan birçok yabancı gayrimenkul yatırım fonu ve yatırım kuruluu, faaliyetlerini bekletme aamasında tutmaktadır. Global krizin etkilerinin devam ettii dönemde reel sektör ve ülkemiz olumsuz etkilenmi`tir.
Öte yandan 2009 yılı gayrimenkul açısından dünyada ve Türkiye9de parlak bir yıl olmamıtır. 1çinde bulunduumuz yıllar gayrimenkul projeleri açısından finansmanda seçici olunan yıllardır. Finans kurumları son dönemde yava yavagayrimenkul finansmanı açısından kaynaklarını kullandırmak için aratırmalara balamılardır.
2010 içerisinde ise siyasi ve ekonomik verilerin inaat sektörü lehine gelimesiyle gayrimenkul yatırımlarında daha çok nakit parası olan yerli yatırımcıların gayrimenkul portföyü edinmeye çalıtıı bir yıl olmu ve az da olsa daha esnek bir yıl yaanmıtır. Geçmidönem bize gayrimenkul sektöründe her dönemde ihtiyaca yönelik gayrimenkul ürünleri <eriilebilir fiyatlı= olduu sürece satılabilmekte mesajını vermektedir. Bütün verilere bakıldıında 2010 yılındaki olumlu gelimeler 2011 ilâ 2016 yıllarında da devam etmitir.
2017 yılından itibaren, beeri ve jeopolitik etkenlerin etkisi, döviz kurlarında yaanan dalgalanmalar ve finansman imkânlarının daralmasına ek olarak artan enerji ve igücü maliyetleri gelitiricilerin ödeme zorluu yaamasına neden olmutur.
Ülkemizdeki ekonomik dinamikleri önemli ölçüde etkileyen ve çok sayıda yan sektöre destek olan inaat sektöründe yaanan bu zorluklar gayrimenkullerin fiyatlamalarında optimizasyona ve üretilen toplam ünite sayısı ile proje gelitirme hızında düüe yol açmıtır. Banka faiz oranlarının yükselmesi ve yatırımcıların farklı enstrümanlara yönelmesi de yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını azaltmı`tır.
Kaynak: TÜİK (2023 verileri yapı izin istatistikleri için 3. Çeyrek verisi olup maliyet endeksi ve konut satış adedi Ekim Ayı itibariyle olan verilerdir)
2018 yılında düük bir performans çizen inaat sektörü 2019 yılını son çeyrei itibariyle toparlanma sürecine girmitir. Bu hareketlenme 2020 yılının ilk 2 aylık döneminde de devam etmitir. Ancak 2019 yılının Aralık ayında Çin9de ortaya çıkan Covid-19 salgınının 2020 yılı Mart ayında ülkemizde yayılmaya balamasıyla ekonomi olumsuz etkilenmi ve gayrimenkul sektörü bu durgunluktan payını almıtır. Karantina süreci sonrası TCMB ve BDDK tarafından açıklanan kararlar ve destekler sektöre olumlu yansımı, konut kredisi faizlerindeki düü ve kampanyalar Temmuz ve Austos aylarında konut satılarını rekor seviyelere ulatırmıtır. Pandemi sonrası süreçte Ticari hareketliliin salanması amacıyla piyasaya aktarılan ucuz likidite döviz kurlarında ve fiyatlar genel seviyesinde büyük artılara yol açmı, sonrasında Merkez Bankası parasal sıkılama politikası uygulamaya balarken parasal sıkılama kararları sonrasında bankaların likidite kaynakları kısılmı, bu da faiz oranlarında yükselie yol açmıtır. 2022 yılında artan enflasyon eilimleri pek çok ülke ekonomisini zorlamaya balayınca daha sıkı para ve maliye politikaları uygulanmaya balamıtır. 2021 ve 2022 yıllarında ülkemizdeki konut satıları yıl bazında birbirine yakın seviyelerde olsa da 2022 yılında ipotekli satılarda bir önceki yıla göre %4,8 lik azalımeydana gelmitir. 1potekli satılardaki azalma konut kredi faizlerinde ve konut fiyatlarındaki artıın etkisiyle meydana gelmitir. 2023 yılında inaat maliyetlerinin arttıı ve risk itahının azaldıı bir süreç yaanmakta olup yeni inaat sayısı azalmı bu da konut arzında düüe yol açmıtır. Son dönemde Merkez Bankası politika faizlerinin kademeli olarak artırıldıı, Dünya genelinde yaanan tedarik sıkıntıları, hammadde temininde yaanan zorluklar ve Rusya-Ukrayna savaı gibi jeopolitik gerilimler ve resesyon beklentilerine ramen ekonominin canlı tutulmaya çalı`ıldıı bir dönem içerisinden geçmekteyiz.
Enflasyonun yüksek süregelmesi hem maliyetler hem de tüketici davranıları üzerinde etki yaratmaktadır. Kredi ve fon bulma maliyetlerinin de yukarı çıkıyor olması ekonomik aktivite de yavalamayı getirmektedir. Parasal sıkılatırma sürecinin devam edecei beklentisi de ekonomide soumaya iaret etmektedir. 2023 yılının ilk dokuz aylık döneminde konut satılarında geçen yılın aynı dönemine göre %14,9 oranında bir düüyaanmıtır. Önceki dönemde talebin güçlü olması, kredi imkânlarının bulunması ve enflasyonun etkilerinden korunmak amaçlı olarak gayrimenkul fiyatlarında yaanan artıeiliminin ekonominin de soumasıyla yavaladıı görülmektedir.
Enerji ve enerji kaynaklarına sahip olma ihtiyacı, Sanayi Devrimi itibariyle uluslararası güç dengesini belirleyen en önemli parametrelerden biri haline gelmive bu dönem itibariyle devletler arası ilikilerdeki etkisini artırarak devam ettirmitir. Enerji kaynaklarına sahip olmanın bu kadar önemli olmasının sebebi, enerjinin aynı zamanda ülkelerin kalkınması, refahı ve gelimesi için olmazsa olmaz unsurların baında gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik kalkınma, refah ve gelime için artık insan hayatının ayrılmaz parçası haline gelen makine, tesis ve fabrikaların çalıabilmesi ve insan hayatına katkı sunabilmesi için sürekli olarak enerjiye ihtiyaç vardır. Dünya üzerindeki enerji tüketimi, nüfus artıı, ehirleme, sanayileme ve teknolojinin yaygınlamasına paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Sınırlı olan enerji kaynakları ise, enerji talebi ile ters orantılı olarak, dünya üzerinde sürekli azalmaktadır. Bununla beraber, ülkelerin nüfus artıı, iktisadi büyüme ve yüksek hayat standartlarını yakalama çabalarındaki farklılıklar, devletlerarası enerji ihtiyaç oranlarının da birbirinden farklı olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, gelimi, gelimekte olan ve az gelimi ülkelerin enerji taleplerinde farklılıklar gözlemlenmektedir.
Yıllık Enerji Talepleri Göstergeleri
Yılda yaklaık % 2 oranında artı gösteren küresel enerji ihtiyacı, gelimekte olan ülkeler arasında olan Türkiye9de, dünya ortalama enerji ihtiyacının yaklaık 3 - 4 katı seviyesinde, % 6 ile % 8 seviyesinde seyretmektedir. Bu rakamlar, kalkınma ve büyüme için Türkiye9nin dier ülkelere göre daha agresif enerji politikaları takip etmesini ve kalkınmanın sürdürülebilirlii için kısa, orta ve uzun vadeli enerji yatırımlarının gerçekletirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini ve üretimi; en verimli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alacakekilde tüketimi büyük önem ta`ımaktadır.
Bununla beraber, üretilen enerjinin daıtımı ve kullanılmasında da altyapı ve bilinçlendirme çalımalarının yapılması dier gereklilikler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları, kaynaın yenilenebilir olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, yenilenemeyen enerji kaynakları ifadesiyle, kömür, petrol, doalgaz ve nükleer enerji; yenilenebilen enerji kaynakları ifadesiyle ise, güne, rüzgâr, dalga enerjisi, biyoenerji ve jeotermal enerji gibi kaynaklar ifade edilmektedir.
Küresel enerji tüketimi 2019 yılında %1,3 artmıtır. Büyümenin lokomotifi yenilenebilir enerji kaynakları ve doalgaz olmutur. Petrol, Afrika, Avrupa ve Amerika9da en çok kullanılan yakıt olurken Baımsız Devletler Topluluu, Orta Asya9da doalgaz çok tercih edilmektedir. Asya-Pasifikte kömürün kullanımının fazla olduu görülmektedir. 2019 da kömürün kullanımının Kuzey Amerika ve Avrupa9da tarihsel düük seviyelere indii görülmütür. <Covid Yılı= olarak nitelenen 2020 yılında küresel enerji talebi % 4,5 düzeyinde, enerji kaynaklı küresel karbon salınımı ise % 6,3 düzeyinde dümütür. Küresel enerji tüketimindeki bu düü, 2. Dünya Savaından beri en büyük düüolmutur. Enerji Talebi ve emisyon 2021 yılında pandemi öncesi seviyelere geri dönerek 2020 yılında yaanan pandemiden kaynaklanan azalmayı telafi etmitir. 2021 yılında birincil enerji talebi %5,8 artarak 2019 seviyesini %1,3 amıtır. 2022 yılının _ubat ayında balayan Rusya-Ukrayna savaının küresel enerji sistemi üzerinde önemli etklileri görülmekte olup bu süreçte enerji güvenlii önemli bir faktör olarak öne çıkmıtır. Savaın etkileri ekonomik büyümeyi zayıflatmıolup enerji kaynaklarının tercihi konusunda deiikliklere yol açmı`tır.
Dünya üzerinde enerji tüketiminin kaynaklara göre daılımına bakıldıında, tüketimin 39te 29sinden fazlasının kömür, petrol, doalgaz gibi fosil kaynaklardan elde edildii görülmektedir. Türkiye9de de birincil enerji tüketiminin hemen hemen tamamı, dünya üzerinde olduu gibi fosil kaynaklardan karılanmaktadır. Enerji sektöründe fosil kaynaklara olan bu baımlılık, yeterli miktarda petrol ve doalgaz rezervi bulunmayan Türkiye için baka bir baımlılıa, yani enerji talebinde dıa baımlılıa sebep olmaktadır. 2023 yılı Ocak-Ekim Döneminde toplam enerji ithalatı 5,4 milyar dolar olarak gerçeklemitir. Buna göre Türkiye9nin toplam ithalatının %18,39ünü enerji ithalatı oluturmaktadır.
Kaynak: U.S. Energy Information Administration (2023); Energy Institute - Statistical Review of World Energy (2023)
| Konu Başlığı | Birim | 2022 Kasım Dönemi |
2023 Kasım Dönemi |
2022 Ocak- Kasım Dönemi |
2023 Ocak- Kasım Dönemi |
|---|---|---|---|---|---|
| Lisanslı Üretim | MWh | 23.964.960 | 24.845.998 | 286.617.795 | 283.096.621 |
| Lisanslı Kurulu Güç | MW | 94.990 | 95.821 | - | - |
| Lisanssız Kurulu Güç | MW | 8.545 | 10.331 | - | - |
| İhtiyaç Fazlası Satın | |||||
| Alınan Lisanssız Üretim | MWh | 672.981 | 640.360 | 11.719.479 | 12.047.530 |
| Miktarı | |||||
| Brüt Lisanssız Üretim | MWh | 733.282 | 808.625 | 12.082.287 | 14.049.146 |
| Miktarı | |||||
| YEKDEM Üretim | MWh | 5.703.275 | 5.358.172 | 78.591.309 | 66.645.384 |
| YEKDEM Ödeme Tutarı | TL | 10.337.927.080 | 15.455.546.255 | 121.802.527.544 | 152.997.871.737 |
| Fiili Tüketim | MWh | 25.197.859 | 25.928.255 | 300.303.238 | 300.750.438 |
| Faturalanan Tüketim | MWh | 19.107.637 | 20.164.369 | 233.355.601 | 233.861.825 |
| Tüketici Sayısı | Adet | 48.415.458 | 49.695.889 | - | - |
| İthalat | MWh | 741.278 | 435.644 | 5.713.848 | 5.512.425 |
| İhracat | MWh | 241.662 | 162.012 | 3.451.245 | 1.907.754 |
| En Yüksek Ani Puant | MW | 42.953,86 | 47.381,07 | 52.286,26 | 55.118,91 |
| En Düşük Ani Puant | MW | 25.318,61 | 25.055,48 | 19.450,99 | 19.261,88 |
| Ortalama YEKDEM fiyatı | TL/MWh | 1.812,63 | 2.884,48 | 1.549,82 | 2.295,70 |
| YEKDEM Ek Maliyeti | TL/MWh | -525,66 | 204,67 | -289,33 | 13,03 |
| Ağırlıklı Ortalama PTF | TL/MWh | 3.573,75 | 2.114,25 | 2.408,90 | 2.249,99 |
| Aritmetik Ortalama SMF | TL/MWh | 3.513,95 | 2.000,66 | 2.426,45 | 2.196,72 |
| TOPLAM KURULU GÜÇ* (MW) | TOPLAM ÜRETİM* (MWh) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KAYNAK TÜRÜ | 2022 KASIM |
ORAN (%) |
2023 KASIM | ORAN (%) | 2022 OCAK KASIM |
ORAN (%) |
2023 OCAK KASIM |
ORAN (%) |
| HİDROLİK | 31.562,99 | 30,49 | 31.596,50 | 29,77 | 63.515.597,11 | 21,26 | 57.043.990,55 | 19,20 |
| RÜZGÂR | 11.358,48 | 10,97 | 11.697,30 | 11,02 | 32.284.475,02 | 10,81 | 31.000.137,82 | 10,43 |
| GÜNEŞ | 9.319,03 | 9,00 | 11.283,43 | 10,63 | 14.587.594,36 | 4,88 | 17.652.051,90 | 5,94 |
| BİYOKÜTLE | 1.834,63 | 1,77 | 2.063,59 | 1,94 | 8.398.970,57 | 2,81 | 8.835.141,01 | 2,97 |
| JEOTERMAL | 1.686,34 | 1,63 | 1.691,34 | 1,59 | 10.106.741,79 | 3,38 | 9.966.205,66 | 3,35 |
| YENİLENEBİLİR | 55.761,46 | 53,86 | 58.332,17 | 54,95 | 128.893.378,85 | 43,15 | 124.497.526,95 | 41,90 |
| DOĞAL GAZ | 25.692,59 | 24,82 | 25.738,92 | 24,25 | 67.218.344,87 | 22,50 | 64.177.511,70 | 21,60 |
| İTHAL KÖMÜR | 10.373,80 | 10,02 | 10.373,80 | 9,77 | 56.306.905,34 | 18,85 | 65.755.419,84 | 22,13 |
| LİNYİT | 10.193,96 | 9,85 | 10.193,96 | 9,60 | 41.187.752,99 | 13,79 | 37.325.276,93 | 12,56 |
| TAŞ KÖMÜRÜ | 840,77 | 0,81 | 840,77 | 0,79 | 3.296.196,10 | 1,10 | 3.311.672,40 | 1,11 |
| ASFALTİT | 405,00 | 0,39 | 405,00 | 0,38 | 1.446.906,82 | 0,48 | 1.443.560,73 | 0,49 |
| FUEL OİL | 260,13 | 0,25 | 260,13 | 0,25 | 340.183,06 | 0,11 | 634.324,55 | 0,21 |
| NAFTA | 4,74 | 0,00 | 4,74 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| LNG | 1,95 | 0,00 | 1,95 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| MOTORİN | 1,04 | 0,00 | 1,04 | 0,00 | 10.413,44 | 0,00 | 473,77 | 0,00 |
| TERMİK | 47.773,97 | 46,14 | 47.820,31 | 45,05 | 169.806.702,62 | 56,85 | 172.648.239,92 | 58,10 |
| TOPLAM | 103.535,43 | 100,00 | 106.152,47 | 100,00 | 298.700.081,47 100,00 | 297.145.766,87 | 100,00 |
Kaynak: EPDK
Yıllar !tibariyle Lisanslı Kurulu Gücün Kaynak Bazında Geli#imi
Kaynak: EPDK
| KAYNAK TÜRÜ | TOPLAM KURULU GÜÇ (MW) |
ORAN (%) | TOPLAM ÜRETİM (MWh) | ORAN (%) |
|---|---|---|---|---|
| HİDROLİK | 31.571,48 | 30,41 | 67.194.934,69 | 20,71 |
| RÜZGÂR | 11.396,17 | 10,98 | 35.140.858,14 | 10,83 |
| GÜNEŞ | 9.425,44 | 9,08 | 15.435.661,31 | 4,76 |
| JEOTERMAL | 1.691,34 | 1,63 | 10.918.764,88 | 3,36 |
| BİYOKÜTLE | 1.921,31 | 1,85 | 9.080.038,21 | 2,80 |
| YENİLENEBİLİR | 56.005,73 | 53,95 | 137.770.257,22 | 42,45 |
| DOĞAL GAZ | 25.732,79 | 24,79 | 70.827.228,33 | 21,83 |
| LİNYİT | 10.191,52 | 9,82 | 44.745.695,96 | 13,79 |
| İTHAL KÖMÜR | 10.373,80 | 9,99 | 63.259.657,34 | 19,49 |
| TAŞ KÖMÜRÜ | 840,77 | 0,81 | 3.242.363,27 | 1,00 |
| ASFALTİT | 405,00 | 0,39 | 1.568.085,50 | 0,48 |
| FUEL OİL | 251,93 | 0,24 | 718.653,16 | 0,22 |
| NAFTA | 4,74 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| LNG | 1,95 | 0,00 | 0,00 | 0,00 |
| MOTORİN | 1,04 | 0,00 | 2.385.741,41 | 0,74 |
| TERMİK | 47.803,53 | 46,05 | 186.747.424,97 | 57,55 |
| TOPLAM | 103.809,26 | 100,00 | 324.517.682,20 | 100,00 |
Kasım 2023 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı
Kaynak: EPDK
Kaynak: TE1A_
Türkiye9nin birincil enerji tüketiminin geliimi incelendiinde, son 30 yılda hidrolik ve kömür enerjisinin tüketiminde yatay bir seyir gerçekletii; petrole baımlılıın kısmen düürülebildii; odun ve çöpün enerji kaynaı olarak tüketiminin ciddi seviyelerde azaldıı; doalgaza baımlılıın son 20 yıl içinde hızla arttıı ve rüzgâr-güne enerjisi ile ilgili ise son yıllarda mesafe kat edilmeye balandıı görülmektedir. Bununla beraber, son 30 yıllık zaman dilimi içinde, Türkiye9nin dıa baımlı olan enerji kurgusunda pek fazla deiiklik bulunmadıı tespit edilmektedir. Bu baımlılıı azaltmak için, yerli kaynakların azami ölçüde kullanılmasına; yeni enerji sahalarının tespit edilmesine; temin edilen enerjinin verimliekilde kullanılmasını salayan teknolojilerin kullanılmasının tevik edilmesine; dünya üzerinde tespit edilen yeni enerji kaynaklarının yakından takip edilmesine ve ülke potansiyelinin aratırılmasına öncelik verilmeye balanmıtır. Bu balamda, Türkiye9nin en büyük ekonomik sorunlarından olan cari açıın, büyük ölçüde enerji ithalatından kaynaklanması, enerjide dıa baımlı olan Türkiye9yi alternatif çözüm arayılarına itmive itmeye devam etmektedir. Bu amaçla takip edilmekte olan yöntemlerden bir dieri de Türkiye9nin jeopolitik konumunun faydaya dönütürülmesidir. Hazar Havzası ve Ortadou Enerji Bölgesine, son yıllarda önemli miktarda doalgaz rezervlerinin tespit edildii Akdeniz Havzası9nın ekleniyor olması, Türkiye9nin jeopolitik konumundan kaynaklanan enerji koridoru rolünü pekitirmektedir. Bu konumu Türkiye9ye hem kendi enerji arz güvenliini salayacak tedarikçi çeitlendirmesini salamakta, hem de uluslararası öneme sahip bir enerji koridoru haline getirmektedir. Saladıı lojistik hizmeti ve bu sayede eritii kaynak çeitlilii sayesinde, Türkiye9nin jeopolitik konumunun Türkiye9nin ödemekte olduu yüksek enerji faturasını daha a`aı çekmesi beklenmektedir. Bakü-Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Nabucco Doalgaz Boru Hattı, Türkiye-Yunanistan-1talya Doalgaz Boru Hattı, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Trans Anadolu Doalgaz Boru Hattı gibi stratejik projeler, yukarıda belirtilen amaca hizmet etmekte olan projelerdir.
Türkiye'nin Enerji !thalatı
2023 yılında Türkiye'nin yıllık brüt elektrik tüketimi 330,3 TWh olarak hesaplanmı`tır.
Türkiye 31.12.2023 Elektrik Tüketimi
Tüketimdeki en büyük artı%18,4 ile 1976 yılında gerçekleirken, 2009 yılında ise %2 düü ile en büyük düü yaanmıtır. 1971 yılından günümüze elektrik tüketimi sadece 2001 ve 2009 yıllarında önceki yıla göre dümütür. 1971'den 2015'e ortalama alındıında tüketimin her yıl %8,0 arttıı, 2006-2015 yıllarını kapsayan son 10 yıl dikkate alındıında ise tüketimin her yıl % 5,1 arttıı görülmektedir. Son 10 yıl, her yıl için önceki 5 yılın ortalama elektrik tüketimi hesaplandıında da tüketimin her yıl ortalama yüzde 5,78 arttıı görülmektedir. Tüketim 2016 yılında %6, 2017 yılında %7,7, 2018 yılında %2,3 artmı; 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,9 oranında azalmı, 2020 yılında bir önceki yıla göre %0,18 oranında artmı, 2021 yılında bir önceki yıla göre %8,13 oranında artmı, 2022 yılında ise bir önceki yıla göre %1,25 oranında azalmı, 2023 yılında ise bir önceki yıla göre %0,2 oranında azalmıtır.
| Serbest Tüketici Hakkını Kullanan | Serbest Tüketici Hakkını Kullanmayan | Profil Abone | |
|---|---|---|---|
| Dönem | Tüketicilerin Tüketim Miktarı | Tüketicilerin Tüketim Miktarı | Grubu |
| 12.2023 | 6.149,8182 | 13.550,5158 | AYDINLATMA |
| 12.2023 | 2.590,0842 | 873.713,1245 | MESKEN |
| 12.2023 | 3.968.435,6160 | 244.425,9108 | SANAYI |
| 12.2023 | 5.791,9025 | 104.113,6225 | TARIMSAL SULAMA |
| 12.2023 | 2.251.563,3330 | 1.917.926,2808 | TICARETHANE |
| 12.2023 | 5.582.627,2186 | 53.247,0255 | Veri yok |
Aralık 2023 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi
| TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİNİN BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE AYLIK DAĞILIMI | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| MONTHLY DISTRIBUTION OF TURKEY'S GROSS ELECTRICITY GENERATION BY PRIMARY ENERGY RESOURCES. | |||||||||||||
| 2023 | |||||||||||||
| Birim (Unit): GWh | |||||||||||||
| OCAK | SUBAT | MART | NISAN | MAYIS | HAZIRAN | TEMPAREZ | ACUSTOS | EVLÜL | EKÍM | KASIM | ARALIK | TOPLAM | |
| Tatkömürü + İthal Kömür+Asfaltit | JAMIARY | 日本新幹土(元前5) | AKAM NE | AFRIC | MAY | m/Md | JUCK. | AMARINE | GEFFINISHE | EXCITEDING | NUMBER | PELTIMIEN | FOYAL |
| Hard Coal + Imported Coal | 7.429.0 | 5,990,6 | 6.171.7 | 4.115.7 | 4,691.0 | 5,651.7 | T.494.5 | 7.612.6 | 7,186.8 | 7.849.1 | 7.113.9 | 6.851.3 | 77,362.0 |
| Linyit | |||||||||||||
| Lignite | 3.958.1 | 3,274.5 | 3.303.0 | 2.774.2 | 3,073.6 | 3,340.9 | 3,647.6 | 3,497.0 | 3,400.3 | 3,589.4 | 3,458.0 | 3,604.4 | 40.929.0 |
| Say Vakatlar | |||||||||||||
| Liquid Fuels | 51.6 | 25.3 | 42.2 | 62.9 | 66.3 | 65.5 | 68.9 | 64.9 | 65.4 | 58.2 | 63.5 | 70.0 | 704.8 |
| Doğal Gaz +Lug | |||||||||||||
| Natirl Gas +Lng | 7.251.8 | 7,378.1 | 6.620.6 | 3,797.1 | 4.919.3 | 2,643.2 | 6.817.2 | 9,588.0 | 6,905.2 | 5.733.4 | 1.768.5 | 4.454.4 | 69.773.8 |
| Yenilenebilir + Atık Renewand Wastes |
\$51.9 | 709.7 | 847.0 | \$42.8 | 845,466 | 827.114 | \$18,499 | 834.2 | \$14.6 | 817.3 | 831.4 | 903.8 | 9.943.9 |
| TERMIK | |||||||||||||
| THEFAAL | 19.542,4 | 17.375.0 | 18.884.4 | 11.595.8 | 13,595.7 | 12,538.5 | 18.546. | 21,596.7 | 18.372.3 | 17.247.4 | 16.235.2 | 15.883.8 | 198.714.0 |
| HIDROLIK | |||||||||||||
| HYDRO | 2,949.5 | 2.408.6 | 5.343.2 | 7.415.4 | 7,501.5 | 7.533.6 | 6.510.2 | 5.433.0 | 3.893.4 | 3,853.7 | 4.189.3 | 6.808.5 | 63.839.8 |
| JEOTERMAL + RUZGAR+GÜNES | |||||||||||||
| GEOTHERMAL = WDD +80LAR | 4.630.1 | 4.892.8 | 5,294.5 | 4.937.2 | 5.135.9 | 5.146.9 | 6.235.9 | 6.160.5 | 6.130.5 | 4.811.1 | 5.312.5 | 5.059.7 | 63.747.8 |
| BRUT URETIM | |||||||||||||
| GROSS GENERATION | 27.122.0 | 24,676.5 | 26.522.1 | 23,948.4 | 26.233.1 | 25.219.0 | 31.592.9 | 33,190.2 | 28,396.3 | 25.912.3 | 15.737.0 | 27.752.0 | 326,301.6 |
| DIS ALIM | |||||||||||||
| DIPORTS | 903.2 | 569.1 | 559.9 | 374.9 | 365.1 | 332.4 | 461.3 | 495.0 | 462.1 | 553.8 | 435.6 | 580.0 | 6.092.4 |
| DIS SATIM EXPORTS |
240.2 | 222.1 | 164.0 | 172.5 | 120.4 | 149.2 | 188.9 | 166.7 | 164.5 | 157.3 | 162.0 | 178.5 | 2.086.2 |
| BRUTTALEP | |||||||||||||
| GROSS DIMAND | 27.785.0 | 15,023,5 | 26.918,0 | 24.150.8 | 26.477.7 | 25.402.2 | 31.865.3 | 33.518.5 | 28,693.9 | 26.308.8 | 26.010.6 | 28.153.5 | 336,307.8 |
| ÖNCEKİ YILA GÖRE KARSILASTIRMALI AYLIK TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ MONTHLY ELECTRICITY GENERATION OF TURKEY COMPARED WITH PREVIOUS YEAR |
|||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Birim (Unit): GWh | |||||||
| 2022 | 2023 | ||||||
| AYLAR | EÜAŞ | ÜRETIM SRK.+ ISLETME HAKKI DEVIR |
TOPLAM | EÜAS | ÜRETİM SRK.+ ISLETME HAKKI DEVIR |
TOPLAM | ARTIS 96 |
| MONTS | EDAS | PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR |
TOTAL | EUAS | PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR |
TOTAL | INCREASE% |
| OCAK JANUARY |
3.869.1 | 24.878,0 | 28.747,1 | 3.010,8 | 24.111,2 | 27.122.0 | $-5,7$ |
| SUBAT FEBRUARY |
3.053,9 | 22.852,5 | 25.906.5 | 2.916,4 | 21.760,0 | 24.676,5 | $-4,7$ |
| MART MARCH |
4.600,4 | 24.224,3 | 28.824,7 | 2.799.0 | 23.723,2 | 26.522.1 | $-8,0$ |
| NISAN APRIL |
3.299.2 | 22.871,0 | 26.170.2 | 2.721.7 | 21.226,7 | 23.948,4 | $-8,5$ |
| MAYIS MAY HAZIRAN |
3.988,6 | 21.678,1 | 25.666,8 | 3.008,4 | 23.224,7 | 26.233,1 | $^{2,2}$ |
| JUNE TEMMUZ |
4.172,9 | 23.276,7 | 27.449,6 | 3.242,9 | 21.976,1 | 25.219,0 | $-8,1$ |
| JULY AGUSTOS |
4.313.0 | 24.789,9 | 29.102.9 | 4.686.5 | 26.906,4 | 31.592,9 | 8,6 |
| AUGUST EYLÜL |
5.643,0 | 26.218,3 | 31.861.3 | 5.260.5 | 27.929,6 | 33.190,2 | 4,2 |
| SEPTEMBER EKIM |
4.489,2 | 23.002,8 | 27.492,0 | 4.131.3 | 24.265,0 | 28.396.3 | 3,3 |
| OCTOBER KASIM |
3.169,2 | 22.273,7 | 25.442,8 | 3.664,4 | 22.247,9 | 25.912,3 | 1,8 |
| NOVEMBER ARALIK |
2.986.3 | 21.918,0 | 24.904.3 | 3.622,5 | 22.114,5 | 25.737,0 | 3,3 |
| DECEMBER TOPLAM |
3.386.4 | 23.424.8 | 26.811.2 | 4.920.2 | 22.831.8 | 27.752.0 | 3,5 |
| TOTAL | 46.971.3 | 281.408,1 328.379,3 | 43.984,6 | 282.317.0 | 326.301.6 | $-0,6$ |
Kaynak:TE1A_
| 2021 Yılı Elektrik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı | ||
|---|---|---|
| Sektör | Elektrik Tüketimi (kWh) | Oran $(%)$ |
| Sanayi | 111.572.993.760 | 33,9 |
| Kayıp-Kaçak | 76.600.098.110 | 23,2 |
| Ticarethane | 61.360.984.470 | 18,6 |
| Konut | 61.337.914.720 | 18,6 |
| Tarimsal Sulama | 13.359.192.730 | 4,1 |
| Aydınlatma | 5.402.816.210 | 1,6 |
| TOPLAM | 329.634.000.000 | 100 |
| 2022 Yılı Elektrik Tüketiminin Sektörlere Dağılımı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sektör | Elektrik Tüketimi (kWh) | Oran $(%$ | |||||||
| Sanayi | 108.369.170.940 | 33,1 | |||||||
| Kayıp-Kaçak | 73.599.549.010 | 22,5 | |||||||
| Ticarethane | 64.550.205.010 | 19,7 | |||||||
| Konut | 61.868.288.030 | 18,9 | |||||||
| Tarimsal Sulama | 13.332.526.090 | 4,1 | |||||||
| Aydınlatma | 5.501.260.920 | 1,7 | |||||||
| TOPLAM | 327.221.000.000 | 100 |
(%)
Kasım 2023 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Da ıtım Bölgesi Bazında Da ılımı (MWh)
| 2022 Kasım |
2023 Kasım |
||||
|---|---|---|---|---|---|
| Tüketici Türü | Miktar | Pay(%) | Miktar | Pay(%) | De i#im (%) |
| Aydınlatma | 558.019,33 | 2,92% | 534.956,65 | 2,65% | -4,13% |
| Kamu ve Özel Hizmetler Sektörü ile Dier |
4.725.685,81 | 24,73% | 5.062.364,74 | 25,11% | 7,12% |
| Mesken | 4.642.877,95 | 24,30% | 4.952.214,30 | 24,56% | 6,66% |
| Sanayi | 8.748.081,85 | 45,78% | 9.042.537,01 | 44,84% | 3,37% |
| Tarımsal Faaliyetler | 432.971,70 | 2,27% | 572.295,87 | 2,84% | 32,18% |
| Genel Toplam | 19.107.636,64 | 100,00% | 20.164.368,58 | 100,00% | 5,53% |
2023/1111
Kaynak: EPDK
Türkiye'de bulunan lisanslı santrallerin kurulu gücü 100.667 MW'dır. Kurulu güç olarak en yüksek kapasiteli 1zmir, en düük kapasiteli il ise Kilis9tir. Rüzgar santralleri Ege kıyıları ile Akdeniz'in dousu, hidroelektrik santraller Fırat-Dicle havzası ile Çoruh havzası, yerli kömür santralleri kömür madeni bulunan bölgelerde, ithal kömür santralleri kıyıehirlerinde, doalgaz santralleri yüksek elektrik tüketimi olan bölgelerde, ülkemizde yeni yeni kurulmaya balayan güne elektrii santralleri ise Türkiye'nin güney bölgelerinde younlamıtır.
Aaıdaki tabloda Kasım 2023 itibariyleehirlerimizdeki lisanslı santrallerin toplam kurulu güçleri ve tüketimi karılama oranları verilmitir.
| İLLER | KURULU GÜÇ (MW) | ORAN (%) İLLER | KURULU GÜÇ (MW) | ORAN (%) | |
|---|---|---|---|---|---|
| İzmir | 5.199,83 | 5,43 | Sinop | 612,56 | 0,64 |
| Adana | 5.138,71 | 5,36 | Erzurum | 571,97 | 0,60 |
| Çanakkale | 4.652,60 | 4,86 | Bolu | 537,99 | 0,56 |
| Kahramanmaraş | 4.410,92 | 4,60 | Ordu | 501,73 | 0,52 |
| İstanbul | 3.522,79 | 3,68 | Muş | 462,66 | 0,48 |
| Zonguldak | 3.377,11 | 3,52 | Gaziantep | 444,26 | 0,46 |
| Şanlıurfa | 3.309,72 | 3,45 | Afyonkarahisar | 434,07 | 0,45 |
| Samsun | 3.254,54 | 3,40 | Şırnak | 425,92 | 0,44 |
| Balıkesir | 3.061,26 | 3,19 | Çorum | 402,43 | 0,42 |
| Bursa | 2.969,73 | 3,10 | Yalova | 395,33 | 0,41 |
| Manisa | 2.963,62 | 3,09 | Rize | 366,57 | 0,38 |
| Hatay | 2.887,01 | 3,01 | Kırşehir | 334,90 | 0,35 |
| Sakarya | 2.825,46 | 2,95 | Erzincan | 324,40 | 0,34 |
| Elazığ | 2.467,13 | 2,57 | Amasya | 314,66 | 0,33 |
| Ankara | 2.422,70 | 2,53 | Isparta | 290,65 | 0,30 |
| Muğla | 2.315,61 | 2,42 | Niğde | 277,70 | 0,29 |
| Diyarbakır | 2.260,86 | 2,36 | Adıyaman | 258,64 | 0,27 |
| Kocaeli | 2.143,70 | 2,24 | Kars | 251,66 | 0,26 |
| Artvin | 2.071,30 | 2,16 | Ardahan | 235,90 | 0,25 |
| Kırıkkale | 2.018,52 | 2,11 | Bilecik | 205,18 | 0,21 |
| Kırklareli | 1.900,01 | 1,98 | Karabük | 185,97 | 0,19 |
| Antalya | 1.835,13 | 1,92 | Edirne | 181,01 | 0,19 |
| Denizli | 1.747,89 | 1,82 | Van | 160,42 | 0,17 |
| Konya | 1.609,30 | 1,68 | Uşak | 158,35 | 0,17 |
| Aydın | 1.587,68 | 1,66 | Kastamonu | 140,94 | 0,15 |
| Tekirdağ | 1.516,75 | 1,58 | Burdur | 131,72 | 0,14 |
| Mardin | 1.423,09 | 1,49 | Düzce | 126,16 | 0,13 |
| Bingöl | 1.371,47 | 1,43 | Malatya | 117,74 | 0,12 |
| Kütahya | 1.067,82 | 1,11 | Tunceli | 106,95 | 0,11 |
| Osmaniye | 1.060,89 | 1,11 | Bitlis | 103,05 | 0,11 |
| Mersin | 1.033,05 | 1,08 | Nevşehir | 89,13 | 0,09 |
| Sivas | 1.017,80 | 1,06 | Yozgat | 69,43 | 0,07 |
| Giresun | 907,28 | 0,95 | Hakkari | 67,91 | 0,07 |
| Siirt | 793,91 | 0,83 | Çankırı | 65,92 | 0,07 |
|---|---|---|---|---|---|
| Kayseri | 706,17 | 0,74 | Batman | 63,24 | 0,07 |
| Gümüşhane | 697,53 | 0,73 | Ağrı | 46,51 | 0,05 |
| Tokat | 686,53 | 0,72 | Aksaray | 40,30 | 0,04 |
| Karaman | 679,19 | 0,71 | Bayburt | 37,68 | 0,04 |
| Eskişehir | 656,26 | 0,68 | Bartın | 34,33 | 0,04 |
| Trabzon | 650,75 | 0,68 | Iğdır | 23,79 | 0,02 |
| Genel Toplam | 95.821,32 | 100,00 |
Bölgelere göre kurulu güç, elektrik üretim kapasitesi ve Üretim – Tüketim Oranları aaıda verilmitir.
| s. | Bölge | Kurulu Güc | Yıllık Üretim Tahmini | Üretim/Tüketim Oranı |
|---|---|---|---|---|
| $\mathbf{1}$ | Karadeniz Bölgesi | 13.990 MW | 46.851 GWh | 209 % |
| 2. | Doğu Anadolu Bölgesi | 5.532 MW | 16.634 GWh | 130 % |
| 3 Ege Bölgesi | 14.171 MW | 55.472 GWh | 125 % | |
| 4 | Akdeniz Bölgesi | 15.981 MW | 50.342 GWh | 112 % |
| 5. | Güneydoğu Anadolu Bölgesi | 8.753 MW | 28.970 GWh | 85 % |
| 6 Ic Anadolu Bölgesi | 8.358 MW | 23.694 GWh | 64 % | |
| Marmara Bölgesi | 21.051 MW | 66,006 GWh | 61 % |
Adana 1li toplam kurulu güç kapasitesi sıralamasına göre ülke genelinde 4. sırada yer almaktadır. Elektrik santrali kurulu gücü 3.891 MW'dır. Toplam 52 adet elektrik enerji santrali bulunan Adana9daki elektrik santralleri yıllık yakla`ık 15.563 GW elektrik üretimi yapmaktadır. Adana'nın elektrik daıtım hizmeti TOROSLAR EDA\_ tarafından salanmaktadır.
Aaıdaki tabloda Adana9da bulunan bazı Elektrik Santralleri ve yapım aamasındaki santraller yer almaktadır.
| Santral Adı | Firma | Güç |
|---|---|---|
| ISKEN Sugözü Termik Santrali | Steag Energi | 1.308 MW |
| Tufanbeyli Termik Santrali | Enerjisa Elektrik | 450 MW |
| Yedigoze Sanibey Baratr | Sanko Enerji | 311MW |
| Göktas Barajı ve HES | Aydem Enerji | 276 MW |
| Kavşak Bendi ve HES | Enerjisa Elektrik | 191 MW |
| Catalan Barajı ve HES | EUAS | 169 MW |
| Köprü Barajı ve HES | Enerjisa Elektrik | 156 MW |
| Menge Barajı ve HES | Enerjisa Elektrik | 89 MW |
| Yamanlı 2 HES | Enerjisa Elektrik | 82 MW |
| Karakuz Barajı ve HES | Alarko Enerji | 76 MW |
| Feke 2 Barajı ve HES | Akenerji | 69 MW |
| Doğançay Hidroelektrik Santralı | Enerjisa Elektrik | 62 MW |
| Seyhan Barajı ve HES | EUAS | 60 MW |
| Toros HES | Aydem Energi | 50 MW |
| Mentas HES | Aydem Energi | 50 MW |
| Eğlence HES | Enda Enerti | 44 MW |
| Andoz RFS | CGN Enerii | 32 MW |
| Feke 1 HES | Akeneri | 29 MW |
| Gökkaya Barajı ve HES | Akenerji | 29 MW |
| Eğlence 2 HES | Enda Enerji | 27 MW |
| Himmetli HES | Akenerji | 27 MW |
| Kry HES | Arsan Enery | $24$ MW |
| Cakit HES | Statkraft | 20 MW |
| Kusaklı HES | Enerjisa Elektrik | 20 MW |
| Sofulu Çöplüğü Biyogaz Santrali | ITC Katı Atık Enerji | 16 MW |
| Gündoğan GES | Kivanç Enerji | 15 MW |
| Amylum Nişasta Doğalgaz Santralı | Amylum Nisasta | 14 MW |
| Ahmetli HES | Ahmeti HES Elektrik Oretim | 12 MW |
| Seyhan 2 HES | EUAS - | 7.50 MW |
| Bossa Adana Fabrikasi Enerji Tesisi | Bossa | 6.70 MW |
| Kivanç Tekstil Kojenerasyon Santrali | Kivanç Enerji | 6.06 MW |
| Santral Adı | Firma | Güc |
|---|---|---|
| Tekno Enerji Adana Günes Enerji Santrali | Tekno Ray Solar | 3,00 MW |
| Kılıclı 2 HES | 2,14 MW |
Türkiye Elektrik Üretimi üretimdeki paylarına göre sırasıyla doalgaz, hidroelektrik, takömürü ve linyit, ithal kömür, rüzgar, motorin ve fuel-oil gibi sıvı yakıtlar jeotermal, biyogaz ve güne enerjisi ile yapılmaktadır. Kaynaklara ve Kurumlara yıllık/aylık/günlük elektrik üretimi aaıdaki grafiklerde verilmitir.
| Yıl | Toplam | Kömür | Sıvı yakıtlar | Do al gaz | Hidrolik | Yenilenebilir Enerji ve Atıklar (1) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Year | Total | Coal | Liquid fuels | Natural Gas | Hydro Renewable Energy and wastes(1) |
|
| (GWh) | (%) | |||||
| 2001 | 122 725 | 31,3 | 8,4 | 40,4 | 19,6 | 0,3 |
| 2002 | 129 400 | 24,8 | 8,3 | 40,6 | 26,0 | 0,3 |
| 2003 | 140 581 | 22,9 | 6,6 | 45,2 | 25,1 | 0,2 |
| 2004 | 150 698 | 22,8 | 5,0 | 41,3 | 30,6 | 0,3 |
| 2005 | 161 956 | 26,6 | 3,4 | 45,3 | 24,4 | 0,3 |
| 2006 | 176 300 | 26,4 | 2,4 | 45,8 | 25,1 | 0,3 |
| 2007 | 191 558 | 27,9 | 3,4 | 49,6 | 18,7 | 0,4 |
| 2008 | 198 418 | 29,1 | 3,8 | 49,7 | 16,8 | 0,6 |
| 2009 | 194 813 | 28,6 | 2,5 | 49,3 | 18,5 | 1,2 |
| 2010 | 211 208 | 26,1 | 1,0 | 46,5 | 24,5 | 1,9 |
| 2011 | 229 395 | 28,8 | 0,4 | 45,4 | 22,8 | 2,6 |
| 2012 | 239 497 | 28,4 | 0,7 | 43,6 | 24,2 | 3,1 |
| 2013 | 240 154 | 26,6 | 0,7 | 43,8 | 24,7 | 4,2 |
| 2014 | 251 963 | 30,2 | 0,9 | 47,9 | 16,1 | 4,9 |
| 2015 | 261 783 | 29,1 | 0,9 | 37,9 | 25,6 | 6,5 |
| 2016 | 274 408 | 33,7 | 0,7 | 32,5 | 24,5 | 8,6 |
| 2017 | 297 278 | 32,8 | 0,4 | 37,2 | 19,6 | 10,0 |
| 2018 | 304 802 | 37,2 | 0,1 | 30,3 | 19,7 | 12,7 |
| 2019 | 303 898 | 37,1 | 0,1 | 18,9 | 29,2 | 14,7 |
| 2020 | 306 703 | 34,5 | 0,1 | 23,1 | 25,5 | 16,8 |
| 2021 | 334 723 | 30,9 | 0,1 | 33,2 | 16,7 | 19,1 |
Enerji kaynaklarına göre elektrik enerjisi üretimi ve payları Electricity generation and shares by energy resources
Kaynak: TE!A", Türkiye Elektrik Üretim - !letim !statistikleri
Source: TETC, Electricity Generation - Transmission Statistics of Turkey
(1) Jeotermal, rüzgar, katı biyokütle, güne#, biogaz ve atık kaynaklarını içerir.
2023/1111
(1) Renewable energy and waste includes geothermal, solar,wind, solid biomass, biogas and waste.
Tablodaki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.
Figures in table may not add up to totals due to rounding.
Kaynak: TÜ1K
| Yıl Year |
Toplam kurulu güç Total power installed |
Brüt Üretim Gross generation |
Net tüketim Net consumption |
|---|---|---|---|
| (MW) | (GWh) | ||
| 2001 | 28 332,4 | 122 724,7 | 97 070,0 |
| 2002 | 31 845,8 | 129 399,5 | 102 948,0 |
| 2003 | 35 587,0 | 140 580,5 | 111 766,0 |
| 2004 | 36 824,0 | 150 698,3 | 121 141,9 |
| 2005 | 38 843,5 | 161 956,2 | 130 262,9 |
| 2006 | 40 564,8 | 176 299,8 | 143 070,5 |
| 2007 | 40 835,7 | 191 558,1 | 155 135,2 |
| 2008 | 41 817,2 | 198 418,0 | 161 947,6 |
| 2009 | 44 761,2 | 194 812,9 | 156 894,1 |
| 2010 | 49 524,1 | 211 207,7 | 172 050,6 |
| 2011 | 52 911,1 | 229 395,1 | 186 099,6 |
| 2012 | 57 059,4 | 239 496,8 | 194 923,4 |
| 2013 | 64 007,5 | 240 154,0 | 198 045,2 |
| 2014 | 69 519,8 | 251 962,8 | 207 375,1 |
| 2015 | 73 146,7 | 261 783,3 | 217 312,3 |
| 2016 | 78 497,4 | 274 407,7 | 231 203,7 |
| 2017 | 85 200,0 | 297 277,5 | 249 022,6 |
| 2018 | 88 550,8 | 304 801,9 | 258 232,2 |
| 2019 | 91 267,0 | 303 897,6 | 257 273,1 |
| 2020 | 95 890,6 | 306 703,1 | 262 702,1 |
| 2021 | 99 819,6 | 334 723,1 | 286 691,5 |
Elektrik santrallerinin toplam kurulu gücü, brüt üretimi, net elektrik tüketimi Power installed of power plants, gross generation and net consumption of electricity
Kaynak: TE!A" Türkiye Elektrik Üretim - !letim istatistikleri.
Source: TETC Electricity Generation - Transmission Statistics of Turkey.
Türkiye Kurulu Güç ve Üretiminin Yıllar !tibariyle Geli#imi
31.12.2023 Gerçek Zamanlı Üretim
Kaynak: TÜ1K, EP1A_
| KAYNAK TÜRÜ | DEVREYE G!REN KURULU GÜÇ(MW) |
DEVREDEN ÇIKAN KURULU GÜÇ(MW) |
NET DE!"!M (MW) |
|---|---|---|---|
| RÜZGAR | 53,950 | - | 53,950 |
| B!YOKÜTLE | 13,625 | - | 13,625 |
| GÜNE" | 12,501 | - | 12,501 |
| Toplam | 80,076 | - | 80,076 |
2023 Yılı Kasım Döneminde Devreye Giren ve Çıkan Lisanslı Kurulu Güç
Kasım 2023 !tibariyle Elektrik Tüketiminin Gün Bazında Da ılımı
Kaynak: EPDK
| İLLER | ÜRETİM (MWh) | ORAN (%) | İLLER | ÜRETİM (MWh) | ORAN (%) |
|---|---|---|---|---|---|
| ADANA | 2.269.671,01 | 9,13 | İZMİR | 888.646,03 | 3,58 |
| ADIYAMAN | 30.960,80 | 0,12 | KAHRAMANMARA Ş |
434.566,71 | 1,75 |
| AFYONKARAHİSAR | 143.407,55 | 0,58 | KARABÜK | 54.324,50 | 0,22 |
| AĞRI | 12.098,88 | 0,05 | KARAMAN | 124.596,19 | 0,50 |
| AKSARAY | 7.106,64 | 0,03 | KARS | 38.754,23 | 0,16 |
| AMASYA | 72.327,21 | 0,29 | KASTAMONU | 8.798,65 | 0,04 |
| ANKARA | 703.446,50 | 2,83 | KAYSERİ | 170.385,26 | 0,69 |
| ANTALYA | 278.615,57 | 1,12 | KIRIKKALE | 531.929,78 | 2,14 |
| ARDAHAN | 15.048,61 | 0,06 | KIRKLARELİ | 541.858,62 | 2,18 |
| ARTVİN | 399.655,56 | 1,61 | KIRŞEHİR | 65.921,61 | 0,27 |
| AYDIN | 655.499,39 | 2,64 | KOCAELİ | 364.274,81 | 1,47 |
| BALIKESİR | 973.090,64 | 3,92 | KONYA | 266.948,65 | 1,07 |
| BARTIN | 10.697,51 | 0,04 | KÜTAHYA | 521.041,10 | 2,10 |
| BATMAN | 12.150,19 | 0,05 | MALATYA | 31.074,05 | 0,13 |
| BAYBURT | 8.005,39 | 0,03 | MANİSA | 1.039.583,75 | 4,18 |
| BİLECİK | 50.703,35 | 0,20 | MARDİN | 143.785,17 | 0,58 |
| BİNGÖL | 190.313,22 | 0,77 | MERSİN | 207.134,02 | 0,83 |
| BİTLİS | 21.524,30 | 0,09 | MUĞLA | 839.936,47 | 3,38 |
| BOLU | 253.952,28 | 1,02 | MUŞ | 81.642,51 | 0,33 |
| BURDUR | 17.751,93 | 0,07 | NEVŞEHİR | 11.104,23 | 0,04 |
| BURSA | 821.030,99 | 3,30 | NİĞDE | 30.539,92 | 0,12 |
| ÇANAKKALE | 2.476.430,27 | 9,97 | ORDU | 57.606,36 | 0,23 |
| ÇANKIRI | 24.176,94 | 0,10 | OSMANİYE | 124.028,65 | 0,50 |
| ÇORUM | 13.057,77 | 0,05 | RİZE | 77.646,62 | 0,31 |
| DENİZLİ | 530.538,19 | 2,14 | SAKARYA | 116.435,85 | 0,47 |
| DİYARBAKIR | 528.894,48 | 2,13 | SAMSUN | 733.628,98 | 2,95 |
| DÜZCE | 27.689,71 | 0,11 | SİİRT | 88.125,42 | 0,35 |
| EDİRNE | 67.662,40 | 0,27 | SİNOP | 31.758,98 | 0,13 |
| ELAZIĞ | 498.210,14 | 2,01 | SİVAS | 349.002,34 | 1,40 |
| ERZİNCAN | 74.572,83 | 0,30 | ŞANLIURFA | 405.727,22 | 1,63 |
| ERZURUM | 49.994,52 | 0,20 | ŞIRNAK | 140.714,76 | 0,57 |
| ESKİŞEHİR | 81.393,74 | 0,33 | TEKİRDAĞ | 126.592,49 | 0,51 |
| GAZİANTEP | 46.357,83 | 0,19 | TOKAT | 214.299,51 | 0,86 |
| GİRESUN | 82.285,82 | 0,33 | TRABZON | 77.708,78 | 0,31 |
| GÜMÜŞHANE | 65.121,56 | 0,26 | TUNCELİ | 26.031,30 | 0,10 |
| HAKKARİ | 6.434,80 | 0,03 | UŞAK | 37.850,01 | 0,15 |
| HATAY | 1.213.302,93 | 4,88 | VAN | 18.552,74 | 0,07 |
| IĞDIR | 3.646,86 | 0,01 | YALOVA | 158.335,08 | 0,64 |
| ISPARTA | 32.543,27 | 0,13 | YOZGAT | 9.522,06 | 0,04 |
| İSTANBUL | 867.711,19 | 3,49 | ZONGULDAK | 2.018.501,80 | 8,12 |
| Genel Toplam | 24.845.997,80 | 100,00 |
Hidroelektrik santraller (HES) su gücünün kullanılmasıyla elektrik enerjisinin üretildii santrallerdir.
Hidroelektrik santralleri prensip olarak suyun potansiyel enerjisinin kullanılarak elektrik üretilmesi esasına dayanır. Barajlarda depolanan su yüksekten akıtılarak türbine çarptırılır ve türbin dönmeye balar. Suyun potansiyel enerjisi türbinde mekanik enerjiye dönümü`tür. Mekanik enerji yardımıyla generatör mili döndürülür ve generatörden gerilim üretilir.
Hidroelektrik santraller su düüsüne göre ve sudan yararlanmaekline göre sınıflandırılırlar.
Hidroelektrik santraller su dü`üsüne göre Alçak Basınçlı, Orta Basınçlı ve Yüksek Basınçlı santraller olarak sınıflandırılırlar.
Suyun türbine olan yükseklii (H) 1m (metre) ile 10m arasında ise bu santral alçak basınçlı santraldir. Basıncın dü`ük olmasından dolayı debi fazladır. Alçak basınçlı santrallerde genellikle kaplan ve francis tipi türbinler kullanılır.
Suyun türbine olan yükseklii 10m-100m arasında ise bu santrala orta basınçlı santral denir. Orta basınçlı santrallerde genellikle francis tipi türbin kullanılırken yüksekliin 20m9den dü`ük olduu santrallerde kaplan tipi türbin kullanılır.
Suyun türbine olan yükseklii 100m9den fazlaysa bu santral yüksek basınçlı santraldir. Yüksek basınçlı santrallerde 100m≤H≤300m olması durumunda francis tipi türbin, yüksekliin 300m9den fazla olması durumunda ise pelton tipi türbin kullanılır.
Hidroelektrik santraller sudan yararlanma `ekline göre Akarsu, Barajlı, Hazneli Pompalı santraller olmak üzere 3 gruba ayrılır.
Akarsu santralleri alçak basınçlı santrallerdir. Akarsunun yataının dei`tirilmesiyle daha çok debi elde edilir ve türbin döner. Bu santrallere nehir tipi santraller de denir.
Barajlı su santralleri suyun barajda toplanması esasına dayanır. Yüksek basınçlı santrallerdir. Bir baraj gölünde biriken su kontrollü bir `ekilde belirli yükseklikten akıtılarak türbine çarptırılır ve türbin döner.
Hazneli pompalı su santrallerinde yukarıdaki haznede biriken su aaı düürülerek türbin döndürülürken, türbine çarpan su alt tarafta yapılan bir haznede biriktilrilir ve biriken bu su bir pompayla tekrar yukarıya pompalanır. Bu santral tipinin eması aaıdaki `ekilde görülmektedir.
Türbin: Türbin çarkı, türbin şaftı, türbin kapaı, hız regülatör sistemi, basınçlı ya sistemi, türbin yataı, soutma sistemi, kumanda panosu ve yardımcı teçhizattan oluşur. Türbin şaftı, suyun kanatlarına çarparak döndürdüü türbin çarkı ile generatör rotoru arasında akuple olup generatör rotorunun dönmesini salar.
Jeneratör: Generatör rotoru, statoru, yataı, ikaz(uyartım), soutma sistemi, koruma sistemi, kumanda ve işletim sistemi, doru akım sistemi, kesici ve ayırıcılar ile yardımcı organlardan oluşur. Rotor, çok güçlü tesis edilmiş yatak üzerinde sabit hızla döner. Dönüş sayısı, frekans ve kutup sayısı ile doru orantılıdır. Devir sayısı, frekans ve kutup sayıısı arasındaki balantı aşaıdaki gibidir; d/d=f*60/(kutup sayısı)*2 Enerji stator sargılarından alınır.
Ülkemizde 708 adet aktif hidroelektrik santrali bulunmaktadır. Bu santrallerin toplam kurulu gücü 31.555 MWe dır. Hidroelektrik santrallerin yıllık elektrik üretimi ise yaklaık 79.603 GW dır. Bu santrallerin ürettikleri elektrik enerjisi, yıllık toplam tüketimin yaklaık %329sine tekabül etmektedir. Kurulu güç büyüklüüne göre ülkemizdeki ilk 30 HES aaıdaki tabloda verilmitir.
| s. | Santral Adı | İl | Firma | Kurulu Güç |
|---|---|---|---|---|
| 1) | Atatürk Barajı ve HES | Sanlıurfa | EÜAS | 2.405 MW |
| 2) | Karakaya Barajı ve HES | Diyarbakır | EÜAS | 1.800 MW |
| 3) | Keban Barajı ve HES | Elazığ | EÜAS | 1.330 MW |
| 4) | Ilısu Barajı ve HES | Mardin | EÜAS | 1.209 MW |
| 5) | Altınkaya Barajı ve HES | Samsun | EÜAS | 703 MW |
| 6) | Birecik Barajı ve HES | Sanlıurfa | EÜAS | 672 MW |
| 7) | Deriner Barajı ve HES | Artvin | EÜAS | 670 MW |
| 8) | Yukarı Kaleköy Barajı ve HES | Bingöl | Cengiz Enerji | 627 MW |
| 9) | Beyhan Barajı ve HES | Elazığ | Cengiz Enerji | 582 MW |
| 10) | Oymapınar Barajı ve HES | Antalya | Cengiz Enerji | 540 MW |
| 11) | Boyabat Barajı ve HES | Sinop | Boyabat Elektrik | 513 MW |
| 12) | Berke Barajı ve HES | Osmaniye | EÜAS | 510 MW |
| 13) | Aşağı Kaleköy Barajı ve HES | Bingöl | Cengiz Enerji | 500 MW |
| 14) | Hasan Uğurlu Barajı ve HES | Samsun | EÜAS | 500 MW |
| 15) | Cetin Barajı ve HES | Siirt | Limak Enerji | 420 MW |
| 16) | Artvin Barajı ve HES | Artvin | Doğuş Enerji | 332 MW |
| 17) | Yedigöze Sanibey Barajı | Adana | Sanko Enerji | 311 MW |
| 18) | Ermenek Barajı ve HES | Karaman | EÜAS | 302 MW |
| 19) | Borçka Barajı ve HES | Artvin | EÜAS | 301 MW |
| 20) | Sır Barajı ve HES | Kahramanmaras EÜAS | 284 MW | |
| 21) | Alpaslan 2 Barajı ve HES | Mus | Enerjisa Elektrik | 280 MW |
| 22) | Gökçekaya Barajı ve HES | Eskişehir | EÜAS | 278 MW |
| 23) | Göktaş Barajı ve HES | Adana | Aydem Enerji | 276 MW |
| 24) | Alkumru Barajı ve HES | Siirt | Limak Enerji | 276 MW |
| 25) | Arkun Barajı ve HES | Erzurum | Enerjisa Elektrik | 245 MW |
| 26) | Akköy 2 Barajı ve HES | Gümüshane | Kolin Enerii | 230 MW |
| 27) | Obruk Barajı ve HES | Corum | EÜAS | 211 MW |
| 28) | Kandil Barajı ve HES | Kahramanmaras Enerjisa Elektrik | 208 MW | |
| 29) | Batman Barajı ve HES | Diyarbakır | EÜAS | 198 MW |
| 30) | Kavşak Bendi ve HES | Adana | Enerjisa Elektrik | 191 MW |
| ÜRET!M L!SANSI | : 27.12.2007 tarih – EÜ/1435-2/1038 nolu (*) |
|---|---|
| !"YER! AÇMA VE ÇALI"MA RUHSATI |
: 04.03.2014 tarih – 591 nolu (**) |
| TOPLAM KURULU GÜÇ | : 43,5 MWe (***) |
| YILLIK ÜRET!M KAPAS!TES! |
: 129 GW (***) |
| BENT T!P! | : Regülatör/nehir tipi |
| TOPLAM CEBR! BORU UZUNLUU/ÇAPI |
: 1,146 km. / 2.400 mm. |
| DÜ"Ü MESAFES! | : 285 m. |
| "ALT SAHASI T!P! | : Açık tip |
| TÜRB!N T!P! | : Francis/Dü`ey Eksenli |
| ÜN!TE SAYISI | : 3 |
| TRAFO ADED! | : 1 |
| TRAFO NOM!NAL GÜCÜ – GER!L!M! |
: 50 MVA – 11/154 kV |
| AC!L DURUM JENERATÖRLER! |
: Mevcut |
| SU DEPOSU | : Yok |
| YANGIN TES!SATI | : Yangın algılama sistemi ve yangın tüpleri mevcut |
| SATI" | |
| KAB!L!YET! | : <satılabilirlik= özelliine sahiptir.</satılabilirlik= |
(*) 49 yıl sürelidir
(**) Adana 1l Özel 1daresi tarafından verilmi`tir.
2023/1111
(***) Tesisin kurulu gücü 43,5 MW olarak revize edilmive yıllık üretim kapasitesi de yaklaık 129 GW olarak güncellenmitir. Bu durum EPDK Elektrik Piyasası Üretim Lisansı sorgulama ekranından da teyit edilmitir.
lamıtır.ey eksenli Francis tipi türbin ve 20,236 MVA nominal çıkı güçlü jeneratörlerden olu`maktadır.ebekesine balıdır. Balantı Karaisalı Trafo Merkezine yapılmıtır.uçuu 6 km. mesafede konumlu olup Posyabasan köyü sınırları içerisindedir.| Gövde, Su Alma Yapısı ve Kuyruk Suyu Teknik Verileri | ||
|---|---|---|
| Regülatör Tipi | Dolu gövdeli-kapaklı | |
| Sepet kulplu tünel ve dikdörtgen | ||
| İletim yapısı tipi | kesitli kanal | |
| Maksimum Su Kotu | 702,03 m | |
| Talveg kotu | 693 m. |
üyle türbin ünitelerine giri yapılmaktadır.Tesis bünyesindeki cebri boru tünel tipi olup toprak altından santral tesisindeki türbin ünitelerine ilerlemektedir.
| Cebri Boru | ||
|---|---|---|
| Çap | 2400 mm | |
| Uzunluğu | 1.146 m. | |
| Et kalınlığı | 14 mm. | |
| Net Düşü | 66 m. |
alt sahası, drenaj kuyusu ve güvenlik biriminden olumaktadır.2023/1111
Türbin, jeneratörler ve iç ihtiyaç trafosuna ilikin teknik veriler aaıda verilmi`tir.
| Türbinlere İlişkin Teknik Veriler | |
|---|---|
| Türbinler | |
| Türbinler | ||
|---|---|---|
| Üretici | FLOVEL Energy Pvt. Ltd. | |
| Kapasitesi | 43,5 | |
| 1000 bvb-devir/dk.- | ||
| Nominal Hızı | 720 devir/dk.-720 devir/dk. | |
| Türbin Tipi | Francis/Düşey Eksenli | |
| Türbinlenen su debisi | 3,4 m3 /sn-7 m3 /sn-7 m3 /sn |
| Jeneratörler | ||
|---|---|---|
| Üretici | WEG Industries Pvt. Ltd. | |
| Nominal Gücü | 9,706 MVA-20,236 MVA-20,236 MVA | |
| Nominal Gerilimi | Beheri 11 kV | |
| Nominal Akımı | 509,4 A-1.062 A-1.062 A | |
| Güç Faktörü | 0,85 | |
| Faz Sayısı – Frekans | Beheri 3 - 50 Hz. | |
| İkaz Gerilimi | 96,5 V -97,7 V-97,7 V | |
| Devir sayısı | 1000 rpm - 750 rpm - 750 rpm |
(*) Türbin giriinden akan su çarka çarpar ve çevrime balar. _afta balı olan pervane dönü` yapar ve manyetik alan meydana getirir. Böylece strator kanatlarına voltaj yüklenir.
gerilimli açık tipalt sahası santral binasının yanında konumludur.2023/1111
| Güç Trafosu | ||
|---|---|---|
| Üretici | BEST | |
| Nominal Gücü | 50000 kVA | |
| Nominal Gerilim | 154/11 kV | |
| Tip | YTR 50000/170 K | |
| Trafo Bağlantı Grubu | Ynd-5 | |
| Soğutma tipi | ONAN |
| İç İhtiyaç Trafosu | ||
|---|---|---|
| Üretici | Eltaş Transformatör San. | |
| Nominal Gücü | 160 kVA | |
| Tip | Elt-160 | |
| Trafo Bağlantı Grubu | Dyn-5 | |
| Soğutma tipi | ONAN |
<Bir mülkün fiziki olarak mümkün, finansal olarak gerçekletirilebilir olan, yasalarca izin verilen ve deerlemesi yapılan mülkü en yüksek deerine ulatıran en olası kullanımdır=. (UDS Madde 6.3)
<Yasalarca izin verilmeyen ve fiziki açıdan mümkün olmayan kullanım yüksek verimlilie sahip en iyi kullanım olarak kabul edilemez. Hem yasal olarak izin verilen hem de fiziki olarak mümkün olan bir kullanım, o kullanımın mantıklı olarak niçin mümkün olduunun deerleme uzmanı tarafından açıklanmasını gerektirebilir. Analizler, bir veya birkaç kullanım olası olduu belirlediinde, finansal fizibilite bakımından test edilirler. Dier testlerle birlikte en yüksek deerle sonuçlanan kullanım en verimli ve en iyi kullanımdır. (UDS madde 6.4)
Tesisin mevcut kullanım fonksiyonunun devam etmesinin en uygun kullanım ekli olduu düünülmektedir.
Bilindii üzere hidroelektrik santral maliyetlerinin çok büyük kısmını inai yatırımlar oluturmaktadır. Bu yatırımların kullanım ömürlerinin en az lisans süresi kadar olacaı (gerek teknik açıdan, gerekse dünyada ve ülkemizde 50 yıl ve ötesinde çalıabilen hidroelektrik santrallerin mevcut olması nedeniyle) kabul edilmitir. Yanı sıra HES tesislerinde kullanılan ana makina ekipmanlar (türbinler, generatörler, trafolar, soutma sistemi, AG ve OG sistemleri, alt sahası, cebri boru gibi) için de durum aynıdır. Normalartlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, alt ekipmanlarının ve dier ana sistemlerin santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı, bakım-onarım maliyetlerinde ciddi artılar olmayacaı kanaatindeyiz.
Tesisin deerine etki eden özet faktörler:
prosedürlerle, mevzuatlara uygun iletme ve bakımın gerektii `ekilde yapılması,1n`aat süresinin uzun ve yatırım maliyetinin yüksek olması,
miktarlarındaki dönemsel deiikliklerin üretime yansıması,Deerleme yaklaımlarının uygun ve deerlenen varlıklarının içerii ile ilikili olmasına dikkat edilmesi gerekir. Aaıda tanımlanan ve açıklanan üç yaklaım deerlemede kullanılan temel yaklaımlardır. Bunların tümü, fiyat dengesi, fayda beklentisi veya ikame ekonomi ilkelerine dayanmaktadır. Temel deerleme yaklaımları Pazar Yakla#ımı, Gelir Yakla#ımı ve Maliyet Yakla#ımıdır. Bu temel deerleme yakla`ımlarının her biri farklı, ayrıntılı uygulama yöntemlerini içerir.
Bir varlıa ilikin deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin seçiminde amaç belirli durumlara en uygun yöntemin bulunmasıdır. Bir yöntemin her duruma uygun olması söz konusu deildir. Seçim sürecinde asgari olarak a`aıdakiler dikkate alınır:
(a) deerleme görevinin ko`ulları ve amacı ile belirlenen uygun deer esas(lar)ı ve varsayılan kullanım(lar)ı,
(b) olası deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin güçlü ve zayıf yönleri, (c) her bir yöntemin varlıın nitelii ve ilgili pazardaki katılımcılar tarafından kullanılan yaklaımlar ve yöntemler bakımından uygunluu,
(d) yöntem(ler)in uygulanması için gereken güvenilir bilginin mevcudiyeti.
Pazar yaklaımı varlıın, fiyat bilgisi elde edilebilir olan aynı veya karılatırılabilir (benzer) varlıklarla karılatırılması suretiyle gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımı ifade eder.
Aaıda yer verilen durumlarda, pazar yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:
(a) deerleme konusu varlıın deer esasına uygun bir bedelle son dönemde satılmı` olması,
(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olarak ilem görmesi, ve/veya
(c) önemli ölçüde benzer varlıklar ile ilgili sık yapılan ve/veya güncel gözlemlenebilir i`lemlerin söz konusu olması.
Yukarıda yer verilen durumlarda pazar yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, pazar yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Pazar yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve pazar yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklıklandırılamayacaı dikkate alması gerekli görülmektedir:
(a) deerleme konusu varlıa veya buna önemli ölçüde benzer varlıklara ilikin ilemlerin, pazardaki oynaklık ve hareketlilik dikkate almak adına, yeteri kadar güncel olmaması,
(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olmamakla birlikte ilem görmesi,
(c) pazar ilemlerine ilikin bilgi elde edilebilir olmakla birlikte, karılatırılabilir varlıkların deerleme konusu varlıkla önemli ve/veya anlamlı farklılıklarının, dolayısıyla da sübjektif düzeltmeler gerektirme potansiyelinin bulunması,
(d) güncel ilemlere yönelik bilgilerin güvenilir olmaması (örnein, kulaktan dolma, eksik bilgiye dayalı, sinerji alıcılı, muvazaalı, zorunlu satı içeren i`lemler vb.),
(e) varlıın deerini etkileyen önemli unsurun varlıın yeniden üretim maliyeti veya gelir yaratma kabiliyetinden ziyade pazarda i`lem görebilecei fiyat olması.
Birçok varlıın benzer olmayan unsurlardan oluan yapısı, pazarda birbirinin aynı veya benzeyen varlıkları içeren ilemlere ilikin bir kanıtın genelde bulunamayacaı anlamına gelir. Pazar yaklaımının kullanılmadıı durumlarda dahi, dier yakla`ımların uygulanmasında pazara dayalı girdilerin azami kullanımı gerekli görülmektedir (örnein, etkin getiriler ve getiri oranları gibi pazara dayalı deerleme ölçütleri).
Karılatırılabilir pazar bilgisinin varlıın tıpatıp veya önemli ölçüde benzeriyle ilikili olmaması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin karılatırılabilir varlıklar ile deerleme konusu varlık arasında niteliksel ve niceliksel benzerliklerin ve farklılıkların karılatırmalı bir analizini yapması gerekir. Bu karılatırmalı analize dayalı düzeltme yapılmasına genelde ihtiyaç duyulacaktır. Bu düzeltmelerin makul olması ve deerlemeyi gerçekletirenlerin düzeltmelerin gerekçeleri ile nasıl sayısallatırıldıklarına raporlarında yer vermeleri gerekir.
Pazar yaklaımında genellikle her biri farklı çarpanlara sahip karıla`tırılabilir varlıklardan elde edilen pazar çarpanları kullanılır. Belirlenen aralıktan uygun çarpanın seçimi niteliksel ve niceliksel faktörlerin dikkate alındıı bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirir.
Maliyet yaklaımı, bir alıcının, gereksiz külfet douran zaman, elverisizlik, risk gibi etkenler söz konusu olmadıkça, belli bir varlık için, ister satın alma, isterse yapım yoluyla edinilmiolsun, kendisine eit faydaya sahip baka bir varlıı elde etme maliyetinden daha fazla ödeme yapmayacaı ekonomik ilkesinin uygulanmasıyla gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımdır. Bu yaklaımda, bir varlıın cari ikame maliyetinin veya yeniden üretim maliyetinin hesaplanması ve fiziksel bozulma ve dier biçimlerde gerçekleen tüm yıpranma paylarının dü`ülmesi suretiyle gösterge niteliindeki deer belirlenmektedir.
Aaıda yer verilen durumlarda, maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:
(a) katılımcıların deerleme konusu varlıkla önemli ölçüde aynı faydaya sahip bir varlıı yasal kısıtlamalar olmaksızın yeniden oluturabilmesi ve varlıın, katılımcıların deerleme konusu varlıı bir an evvel kullanabilmeleri için önemli bir prim ödemeye razı olmak durumunda kalmayacakları kadar, kısa bir sürede yeniden oluturulabilmesi,
(b) varlıın dorudan gelir yaratmaması ve varlıın kendine özgü niteliinin gelir yaklaım ını veya pazar yaklaımını olanaksız kılması, ve/veya
(c) kullanılan deer esasının temel olarak ikame deeri örneinde olduu gibi ikame maliyetine dayanması.
Yukarıda yer verilen durumlarda maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, maliyet yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Maliyet yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve maliyet yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:
(a) katılımcıların aynı faydaya sahip bir varlıı yeniden oluturmayı düündükleri, ancak varlıın yeniden olu`turulmasının önünde potansiyel yasal engellerin veya önemli ve/veya anlamlı bir zaman ihtiyacının bulunması,
(b) maliyet yaklaımının dier yaklaımlara bir çapraz kontrol aracı olarak kullanılması (örnein, maliyet yaklaımının, deerlemesi iletmenin süreklilii varsayımıyla yapılan bir i`letmenin tasfiye esasında daha deerli olup olmadıının teyit edilmesi amacıyla kullanılması), ve/veya
(c) varlıın, maliyet yaklaımında kullanılan varsayımları son derece güvenilir kılacak kadar, yeni oluturulmu` olması.
Kısmen tamamlanmıbir varlıın deeri genellikle, varlıın oluturulmasında geçen süreye kadar katlanılan maliyetleri (ve bu maliyetlerin deere katkı yapıp yapmadıını) ve katılımcıların, varlıın, tamamlandıındaki deerinden varlıı tamamlamak için gereken maliyetler ile kâr ve riske göre yapılan uygun düzeltmeler dikkate alındıktan sonraki deerine ili`kin beklentilerini yansıtacaktır.
Gelir yaklaımı, gösterge niteliindeki deerin, gelecekteki nakit akılarının tek bir cari deere dönütürülmesi ile belirlenmesini salar. Gelir yaklaımında varlıın deeri, varlık tarafından yaratılan gelirlerin, nakit akı`larının veya maliyet tasarruflarının bugünkü deerine dayanılarak tespit edilir.
Aaıda yer verilen durumlarda, gelir yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:
(a) varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen çok önemli bir unsur olması,
(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin makul tahminler mevcut olmakla birlikte, ilgili pazar emsallerinin varsa bile az sayıda olması.
Yukarıda yer verilen durumlarda gelir yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, gelir yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Gelir yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve gelir yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:
(a) deerleme konusu varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen birçok faktörden yalnızca biri olması,
(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin önemli belirsizliklerin bulunması,
(c) deerleme konusu varlıkla ilgili bilgiye eriimsizliin bulunması (örnein, kontrol gücü bulunmayan bir pay sahibi geçmi tarihli finansal tablolara ulaabilir, ancak tahminlere/bütçelere ulaamaz), ve/veya
(d) deerleme konusu varlıın gelir yaratmaya henüz balamaması, ancak balamasının planlanmı` olması.
Gelir yaklaımının temelini, yatırımcıların yatırımlarından getiri elde etmeyi beklemeleri ve bu getirinin yatırıma ilikin algılanan risk seviyesini yansıtmasının gerekli görülmesi te`kil eder.
Genel olarak yatırımcıların sadece sistematik risk (<pazar riski= veya <çe`itlendirmeyle giderilemeyen risk= olarak da bilinir) için ek getiri elde etmeleri beklenir.
Tesisin satı(pazar) deerinin tespiti, kullanımı mümkün olan yöntemlerle saptanmı olup deerleme prosesi aaıda ayrıntılı olarak verilmitir.
Sermaye Piyasası Kurulu'nun 01.02.2017 tarih Seri III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ= doğrultusunda Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile Uluslar Arası Değerleme Standartları 2017 UDS 105 Değerleme Yaklaşımları ve Yöntemleri 10.4. maddesinde; <Değerleme çalışmasında yer alan bilgiler ve şartlar dikkate alındığında, özellikle tek bir yöntemin doğruluğuna ve güvenirliğine yüksek seviyede itimat duyulduğu hallerde, değerlemeyi gerçekleştirenlerin bir varlığın değerlemesi için birden fazla değerleme yöntemi kullanılması gerekmez= yazmaktadır.
Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin Pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı= kullanılmıtır.
Bu yaklaımda, *Dorudan 1ndirgeme (Direkt Kapitalizasyon) ve Gelir 1ndirgeme (en önemli örnei 1ndirgenmi Nakit Akımları analizidir)* olarak adlandırılan iki yöntem kullanılmaktadır. Rapor konusu tesisin deer tesbitinde kira bedelinin ve kapitalizasyon oranının tesbit edilememesi sebebiyle ve sürekli gelir üreten bir iletme olması dikkate alınarak 1ndirgenmi Nakit Akımları yöntemi kullanılmı`tır.
Bu çalımaya konu deerleme, bir taınmazın mevcut durumu itibariyle olan kıymetinin tespitinden çok kendi sektörel tablosu içinde uygun bir lokasyona, ülkemizde zorlukla elde edilebilen önemli bir iletme hakkına ve makul ticari büyüklüklere sahip olan bir HES tesisinin optimize deerini ifade etmektedir. Deer tespitine ilikin projeksiyonun verileri (kapasite, üretim miktarları, maliyetler ve satı` bedelleri gibi) firmandan ve sektörden temin edilen verilerdir.
Bu yöntem, taınmaz deerinin gayrimenkulün gelecek yıllarda üretecei serbest nakit akımlarının bugünkü deerlerinin toplamına eit olacaı esasına dayalı olup santralin 49 yıllık iletme hakkının rapor tarihi itibariyle kalan yaklaık 33 yıllık kısmının projeksiyonunu kapsar biçimde uygulanmı`tır.
Projeksiyonlardan elde edilen nakit akımları, ekonominin, sektörün ve taınmazın taıdıı risk seviyesine uygun bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmekte ve tesisin bugünkü deeri hesaplanmaktadır. Bu deer taınmazın, mevcut piyasa koullarından baımsız olarak finansal yöntemlerle hesaplanan (olması gereken) deeridir.
Reel iskonto oranı, sektörün özellikleri ve mevcut piyasa koulları ile uzun süreli iletme hakkı bulunmasının yanı sıra Ülkemizin her geçen gün artan enerji ihtiyacı/talep fazlası ile % 7 – 8,5 mertebesindeki orta-uzun vadeli Eurobond faizleri dikkate alınarak % 10,31 olarak belirlenmi`tir.
Tesisin fizibilite deerlerine göre yıllık ortalama toplam enerji üretimi yaklaık 129 GW olup geçmi dönemdeki fiili üretim miktarları ile firmanın gelecek dönemlere ilikin tahminlerinden hareketle 2024 yılı ve sonrası için yıllık ortalama üretimin 110 GW mertebesinde olacaı varsayılmıtır.
2024 yılı ve sonrasındaki KWh baına satı tutarlarının sayfa 65'deki tabloda sunulan fiyatlarla realize olacaı kabul edilmi`tir.
Tesisin üretim maliyetlerinin, geçmiyıllardaki fiili üretim maliyetleri ile gelecek yıllar için firma yetkilileri tarafından tahmin edilen verilerden hareketle 2024 yılı ve sonrası için yıllık 1.650.000 USD mertebesinde olacaı varsayılmıtır. Bu bedellere yıllık bakım-onarım masrafları da dahildir. Bilindii üzere hidroelektrik santral maliyetlerinin çok büyük kısmını inai yatırımlar oluturmaktadır. Bu yatırımların kullanım ömürlerinin en az lisans süresi kadar olacaı (gerek teknik açıdan, gerekse dünyada ve ülkemizde 50 yıl ve ötesinde çalıabilen hidroelektrik santrallerin mevcut olması nedeniyle) kabul edilmitir. Yanı sıra HES tesislerinde kullanılan ana makina ekipmanlar için de durum aynıdır. Her nekadar türbinler ve ana ekipmanlar için 25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin,alt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olduu yaanmı örneklerle sabittir. Bu sebeple 25. Yıl ve sonrası için ayrıca bir yatırım maliyeti ve bakım onarım artıı öngörülmemitir. Sabit kıymetler için belirlenen amortisman miktarları sayfa 65'deki tabloda sunulmu`tur.
Etkin vergi oranı 2024 yılı ve sonrası için % 25 (yirmibe) kabul edilmitir.
2023/1111
Yukarıdaki varsayımlar altında, bugünden sonraki nakit giriçıkıları ile (sayfa 65'de sunulan indirgenminakit akımları tablosundan da görülecei üzere) tesisin deeri **~ 1.758.320.000 TL** olarak bulunmutur.
Bu deerin, ekonomideki gelişmelere balı olarak satışların gerçekleşme oranlarındaki ve birim fiyatlardaki deişimlere, yanı sıra üretim miktarlarına göre artabilecei ya da azalabilecei tabiidir.
| (USD) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Varsayımlar | |||||||||||||
| Kurulu Güç (MW) | 43,5 | ||||||||||||
| Fizibiliteye Göre Yıllık Ortalama Elektrik Üretim Miktarı (GWh) | 129 | ||||||||||||
| 2023 Yılı ve Sonrası Tahmini Gider | 1.650.000 | ||||||||||||
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2030 | 2031 | 2032 | 2033 | 2034 | 2035 | ||
| Elektrik Satış Fiyatı (KWh/USD) | 0,0803 | 0,0933 | 0,0901 | 0,0897 | 0,0859 | 0,0824 | 0,0779 | 0,0770 | 0,0785 | 0,0794 | 0,0792 | 0,0798 | |
| Ortalama Yıllık Üretim Miktarı (GWh) | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | |
| 31/12/2023 USD/TL | 29,4382 | ||||||||||||
| Reel !skonto Oranı | 10,31% | ||||||||||||
| Reel !skonto Oranı | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | |
| 1 / !skonto Faktörü | 1,05 | 1,16 | 1,28 | 1,41 | 1,56 | 1,72 | 1,89 | 2,09 | 2,30 | 2,54 | 2,80 | 3,09 | |
| Etkin Vergi Oranı | 25% | ||||||||||||
| Toplam Satış Geliri | 8.832.035 | 10.261.469 | 9.911.277 | 9.868.163 | 9.446.430 | 9.068.235 | 8.573.719 | 8.472.301 | 8.640.480 | 8.737.761 | 8.711.736 | 8.783.083 | |
| Toplam Elektrik Üretim Maliyeti | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | |
| !şletme Nakit Akımı | 7.182.035 | 8.611.469 | 8.261.277 | 8.218.163 | 7.796.430 | 7.418.235 | 6.923.719 | 6.822.301 | 6.990.480 | 7.087.761 | 7.061.736 | 7.133.083 | |
| Amortisman | 2.140.546 | 2.136.999 | 2.135.878 | 1.529.066 | 1.436.850 | 1.408.988 | 1.404.179 | 1.403.749 | 1.399.388 | 1.397.068 | 1.394.066 | 1.393.490 | |
| Serbest Nakit Akımı | 5.921.663 | 6.992.852 | 6.729.927 | 6.545.889 | 6.206.535 | 5.915.924 | 5.543.834 | 5.467.663 | 5.592.707 | 5.665.088 | 5.644.818 | 5.698.184 | |
| Serbest Nakit Akımının Bugünkü De eri | 5.638.145 | 6.035.760 | 5.265.906 | 4.643.191 | 3.991.005 | 3.448.583 | 2.929.635 | 2.619.330 | 2.428.821 | 2.230.310 | 2.014.622 | 1.843.594 |
| 31/12/2023 !tibarı !le Toplam De er | 59.729.197 |
|---|---|
| 31/12/2023 !tibarı !le Toplam De er (TL) | 1.758.320.000 |
| 2036 | 2037 | 2038 | 2039 | 2040 | 2041 | 2042 | 2043 | 2044 | 2045 | 2046 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0,0806 | 0,0813 | 0,0818 | 0,0824 | 0,0832 | 0,0846 | 0,0851 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 |
| 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 |
| 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3,41 | 3,76 | 4,15 | 4,58 | 5,05 | 5,57 | 6,14 | 6,78 | 7,47 | 8,25 | 9,10 |
| 8.861.781 | 8.942.827 | 9.002.859 | 9.066.255 | 9.149.554 | 9.308.774 | 9.362.976 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 |
| 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 |
| 7.211.781 | 7.292.827 | 7.352.859 | 7.416.255 | 7.499.554 | 7.658.774 | 7.712.976 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 |
| 1.393.447 | 1.392.517 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 |
| 5.757.198 | 5.817.750 | 5.862.676 | 5.910.223 | 5.972.697 | 6.092.112 | 6.132.764 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 |
| 1.688.593 | 1.546.871 | 1.413.123 | 1.291.437 | 1.183.109 | 1.093.975 | 998.345 | 931.046 | 844.027 | 765.141 | 693.628 |
| 2047 | 2048 | 2049 | 2050 | 2051 | 2052 | 2053 | 2054 | 2055 | 2056 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 | 0,0873 |
| 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 | 110 |
| 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% | 10,31% |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 10,03 | 11,07 | 12,21 | 13,47 | 14,86 | 16,39 | 18,08 | 19,94 | 22,00 | 24,27 |
| 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 | 9.597.977 |
| 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 | 1.650.000 |
| 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 | 7.947.977 |
| 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.392.126 | 1.345.480 | 0 |
| 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.309.014 | 6.297.353 | 5.960.983 |
| 628.799 | 570.029 | 516.752 | 468.454 | 424.671 | 384.979 | 348.998 | 316.379 | 286.279 | 245.660 |
Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı Yöntemi= kullanılmıtır. Buna göre tesisin deeri için 1.758.320.000,-TL kıymet takdir edilmi`tir.
Tesis için kira deeri analizi yapılmamı`tır.
Deerlemeye konu tesisin herhangi bir hukuki soru bulunmamaktadır.
Ta`ınmaz üzerinde gayrimenkul deerini dorudan ve önemli ölçüde etkileyecek nitelikte herhangi bir takyidat bulunmamaktadır.
Rapora konu ta`ınmazın devredilmesinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde herhangi bir engel bulunmadıı kanaatindeyiz.
Deerleme, proje geli`tirme niteliinde deildir.
Taınmazın müterek veya bölünmü` kısmı yoktur.
Hasılat paylaımı veya kat karılıı yöntemi söz konusu deildir.
Asgari bilgilerden verilmeyen herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Tesisin Hidroelektrik Santral olarak iletilmesi için gerekli yasal izinler alınmı durumda olup ruhsat lisans süresi 27.12.2056 tarihinde sona ermektedir.
Ta`ınmaz arsa veya arazi niteliinde deildir.
Rapor içeriinde özellikleri belirtilen E lence I Hidroelektrik Santrali Tesisinin yerinde yapılan incelemelerinde konumuna, büyüklüüne, elektrik üretim kapasitesine ve i`letme verilerine göre de eri için,
1.758.320.000,-TL (Birmilyaryediyüzellisekizmilyonüçyüzyirmibin Türk Lirası) kıymet takdir edilmi`tir.
Kurları; 1,-Euro = 32,5739 TL; 1,-USD = 29,4382 TL'dir. Euro ve USD bazındaki deerler, yalnızca bilgi için verilmitir.Tesisin KDV dahil toplam deeri 2.109.984.000,-TL9dir.
1bu rapor, **ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".**9nin talebi üzerine ve *e-imzalı* olarak düzenlenmi olup kopyaların kullanımları halinde ortaya çıkabilecek sonuçlardan `irketimiz sorumlu deildir.
Bilgilerinize sunulur. 05 Ocak 2024 (Deerleme tarihi: 31 Aralık 2023)
Saygılarımızla, Lotus Gayrimenkul De erleme ve Danı#manlık A.".
M. Kıvanç KILVAN Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 400114)
Uygar TOST Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 401681)
Uydu Görüntüleri
Tesisin Görünümleri
Üretim Lisansı
Building tools?
Free accounts include 100 API calls/year for testing.
Have a question? We'll get back to you promptly.