ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

Çeşme / İZMİR

(Alaçatı Rüzgar Enerji Santrali)

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

Rapor No: 2022 / 1378

1.	RAPOR ÖZET! 4
2.	RAPOR B!LG!LER! 5
3.	"!RKET B!LG!LER! 6
4.	MÜ"TER! B!LG!LER! 6
5.	DEERLEME RAPORUNUN TEBL!!N 1. MADDES!N!N 2. FIKRASI KAPSAMINDA
	HAZIRLANIP HAZIRLANMADII HAKKINDA AÇIKLAMA 7
6.	MÜ"TER! TALEPLER!N!N KAPSAMI VE VARSA GET!R!LEN SINIRLAMALAR 7
7.	DEERLEME !"LEM!N! SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK!LEYEN FAKTÖRLER 7
8.	DEER TANIMI VE GEÇERL!L!K KO"ULLARI 8
9.	UYGUNLUK BEYANI VE KISITLAYICI KO"ULLAR 9
10.	TA"INMAZIN TAPU KAYITLARI 10
10.1.	TAPU KAYITLARI 10
11.	BELED!YE !NCELEMELER! 10
11.1.	!MAR DURUMU 10
11.2.	!MAR DOSYASI !NCELEMES! 10
11.3.	ENCÜMEN KARARLARI, MAHKEME KARARLARI, PLAN !PTALLER! V.B.
	KONULAR 10
11.4.	YAPI DENET!M F!RMASI 10
11.5.	SON ÜÇ YIL !Ç!NDEK! HUKUK! DURUMDAN KAYNAKLANAN DE!"!M 10
12.	TES!S!N ÇEVRE VE KONUMU 11
12.1.	KONUM VE ÇEVRE B!LG!LER! 11
12.2.	BÖLGE ANAL!Z! 12
12.3.	DÜNYA EKONOM!S!NE GENEL BAKI" 16
12.4.	TÜRKIYE'NIN MAKROEKONOMIK GÖRÜNÜMÜ 18
12.5.	MEVCUT EKONOMIK KO"ULLARIN, GAYRIMENKUL PIYASASININ ANALIZI, MEVCUT 22
	TRENDLER VE DAYANAK VERILER 22
12.6.	TÜRKIYE GAYRIMENKUL PIYASASINI BEKLEYEN FIRSAT VE TEHDITLER 24
13.	DÜNYA'DA VE TÜRK!YE'DE ENERJ! SEKTÖRÜ 25
13.1.	DÜNYADA VE TÜRK!YE'DE ENERJ! TALEB! 25
13.2.	TÜRK!YE'DE ELEKTR!K TÜKET!M! 34
13.3.	ENERJ! SANTRALLER!N!N ÜLKEM!ZDEK! DAILIMI 38
13.4.	TÜRK!YE'DE RÜZGAR ENERJ!S! 41
14.	RÜZGAR ENERJ! SANTRALLER! HAKKINDA KISA B!LG! 47
15.	YASAL !Z!NLER VE TES!S!N ÖZELL!KLER! 57

16.	ACIKLAMALAR
17.	EN VERİMLİ KULLANIM ANALİZİ
18.	TESİSİN FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜŞ
19.	DEĞERLENDİRME
20.	DEĞERLEME YAKLAŞIMLARI
20.1.	PAZAR YAKLAŞIMI
20.2.	MALIYET YAKLASIMI
20.3.	GELIR YAKLAŞIMI
21.	FİYATLANDIRMA
21.1.	GELIR INDIRGEME YAKLAŞIMI
22.	ANALİZ SONUÇLARININ DEĞERLENDİRMESİ
22.1.	FARKLI DEĞERLEME METOTLARININ VE ANALİZ SONUÇLARININ UYUMLAŞTIRILMASI
	VE BU AMAÇLA İZLENEN YÖNTEMİN VE NEDENLERİNİN AÇIKLAMASI 67
22.2.	KİRA DEĞERİ ANALİZİ VE KULLANILAN VERİLER
22.3.	GAYRİMENKUL VE BUNA BAĞLI HAKLARIN HUKUKİ DURUMUNUN ANALİZİ 67
22.4.	GAYRİMENKUL ÜZERİNDEKİ TAKYİDAT VE İPOTEKLER İLE İLGİLİ GÖRÜŞ 67
22.5.	DEĞERLEME KONUSU GAYRİMENKULÜN, ÜZERİNDE İPOTEK VEYA GAYRİMENKULÜN
	DEĞERİNİ DOĞRUDAN ETKİLEYECEK NİTELİKTE HERHANGİ BİR TAKYİDAT
	BULUNMASI DURUMLARI HARİÇ, DEVREDİLEBİLMESİ KONUSUNDA BİR SINIRLAMAYA
	TABİ OLUP OLMADIĞI HAKKINDA BİLGİ
22.6.	BOŞ ARAZİ VE GELİŞTİRİLMİŞ PROJE DEĞERİ ANALİZİ VE KULLANILAN VERİ VE
	VARSAYIMLAR İLE ULAŞILAN SONUÇLAR
22.7.	MÜŞTEREK VEYA BÖLÜNMÜŞ KISIMLARIN DEĞERLEME ANALİZİ
22.8.	HASILAT PAYLAŞIMI VEYA KAT KARŞILIĞI YÖNTEMİ İLE YAPILACAK PROJELERDE,
	EMSAL PAY ORANLARI
22.9.	ASGARİ BİLGİLERDEN RAPORDA VERİLMEYENLERİN NİÇİN YER ALMADIKLARININ
	GEREKCELERİ
	22.10. YASAL GEREKLERİN YERİNE GETİRİLİP GETİRİLMEDİĞİ VE MEVZUAT UYARINCA
	ALINMASI GEREKEN İZİN VE BELGELERİN TAM VE EKSİKSİZ OLARAK MEVCUT OLUP
	OLMADIĞI HAKKINDA GÖRÜŞ
	22.11. DEĞERLEME KONUSU ARSA VEYA ARAZİ İSE, ALIMINDAN İTİBAREN BEŞ YIL
	GEÇMESİNE RAĞMEN ÜZERİNDE PROJE GELİŞTİRMESİNE YÖNELİK HERHANGİ BİR
	TASARRUFTA BULUNUP BULUNULMADIĞINA DAİR BİLGİ
23.	SONUÇ

1.RAPOR ÖZET!

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Alaçatı Rüzgar Enerji Santrali Karada mevkii, Alaçatı-Çe#me / !ZM!R
DAYANAK SÖZLE"ME	23 Kasım 2022 tarih ve 889 - 2022/059 no ile
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2022
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2023
DEERLENEN TA"INMAZIN TÜRÜ	Rüzgar Enerji Santrali
DEERLENEN MÜLK!YET HAKLARI	1`letme için alınmı` 29.05.2008 tarihli 49 yıl sureli Üretim lisansı bulunmaktadır.
TAPU B!LG!LER! ÖZET!	1`letme Maliye Hazinesi, Orman ve`ahıs arazileri içerisinde yer almaktadır.
!MAR DURUMU ÖZET!	Bkz. <1mar Durumu=
RAPORUN KONUSU	Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORUN TÜRÜ	Konu deerleme raporu, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri kapsamında <deerleme raporlarındaBulunması Gereken Asgari Hususları= içerecek `ekilde<br/>hazırlanmı`tır.

GAYR!MENKULLER !Ç!N TAKD!R OLUNAN TOPLAM DEER (KDV HAR!Ç)
!ZM!R !L!, ÇE"ME !LÇES!NDE YER ALAN ALAÇATI RÜZGAR 402.060.000,-TL ENERJ! SANTRAL TES!S!N!N DEER!
	RAPORU HAZIRLAYANLAR
Sorumlu De erleme Uzmanı	Sorumlu De erleme Uzmanı
M. KIVANÇ KILVAN Uygar TOST (SPK Lisans Belge No: 400114) (SPK Lisans Belge No: 401681)

2. RAPOR B!LG!LER!

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Alaçatı Rüzgar Enerji Santrali Karada mevkii, Alaçatı-Çe#me / !ZM!R
MÜ"TER! NO	889
RAPOR NO	2022/1378
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2022
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2023
RAPORUN KONUSU	Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN - Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 400114 Uygar TOST- Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 401681
RAPORA KONU GAYR!MENKUL !Ç!N "!RKET!M!Z TARAFINDAN YAPILAN SON ÜÇ DEERLEMEYE !L!"K!N B!LG!LER	A`aıdaki tabloda sunulmu`tur.

RAPOR TARİHİ	07.01.2020	05.02.2021	16.01.2022
RAPOR NUMARASI	2019/1904	2021/082	2021/1802
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Uygar TOST (401681)
TAKDİR OLUNAN DEĞER (TL) (KDV HARİÇ)	170.600.000	177.580.000	289.050.000

3. "!RKET B!LG!LER!

"!RKET ADI	Lotus Gayrimenkul Deerleme ve Danı`manlık A._.
"!RKET MERKEZ!	1stanbul
"!RKET ADRES!	Gömeç Sokak, No: 37 Akgün 1` Merkezi Kat 3/8- 34718 Acıbadem – Kadıköy / 1STANBUL
TELEFON	(0216) 545 48 66 / (0216) 545 48 67 (0216) 545 95 29 / (0216) 545 88 91 (0216) 545 28 37
FAKS	(0216) 339 02 81
EPOSTA	[email protected]
WEB	www.lotusgd.com
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	10 Ocak 2005
SERMAYE P!YASASI KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	07 Nisan 2005 – 14/462
BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	12 Mart 2009 - 3073
T!CARET S!C!L NO	542757/490339
KURULU" SERMAYES!	75.000,-YTL
"!MD!K! SERMAYES!	1.000.000,-TL

4. MÜ"TER! B!LG!LER!

"!RKET ADI	Enda Enerji Holding A._.
"!RKET MERKEZ!	1zmir
"!RKET ADRES!	_ehit Nevres Bulvarı, No:10, Deren Plaza, Kat:, Konak / 1zmir
TELEFON	(232) 463 98 11
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	06.01.2010
ÖDENM!" SERMAYES!	300.000.000,-TL
FAAL!YET KONUSU	Elektrik Enerjisi Üretim ve Satı`ı.

5. DEERLEME RAPORUNUN TEBL!!N 1. MADDES!N!N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADII HAKKINDA AÇIKLAMA

Bu rapor, aaıda belirtilen tebli ve düzenlemelere göre hazırlanmı olup, Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebliin (III-62.3) 1. Maddesinin 2. Fıkrası kapsamındadır.

Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.3 sayılı <Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebli= ekinde yer alan <Deerleme Raporlarında Bulunması Gereken Asgari Hususular=
Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Deerleme Standartları Hakkında Tebli=
Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı9nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile uygun görülen Uluslar Arası Deerleme Standartları (2017)

6. MÜ"TER! TALEPLER!N!N KAPSAMI VE VARSA GET!R!LEN SINIRLAMALAR

Bu rapor ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.9nin talebiyle yukarıda adresi belirtilen ve irket portföyünde yer alan gayrimenkullerin Türk Lirası cinsinden pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır. Müteri tarafından getirilmi herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

7. DEERLEME !"LEM!N! SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK!LEYEN FAKTÖRLER

Herhangi bir sınırlayıcı ve olumsuz faktör bulunmamaktadır.

8. DEER TANIMI VE GEÇERL!L!K KO"ULLARI

Bu rapor, müterinin talebi üzerine adresi belirtilen gayrimenkullerin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır.

Pazar de eri:

Bir mülkün, istekli alıcı ve istekli satıcı arasında, tarafların herhangi bir ilikiden etkilenmeyeceiartlar altında, hiçbir zorlama olmadan, basiretli ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi kiiler olarak, uygun bir pazarlama sonrasında deerleme tarihinde gerçekletirecekleri alım satım ileminde el deitirmesi gerektii takdir edilen tahmini tutardır.

Bu deerleme çalımasında aaıdaki hususların geçerlilii varsayılmaktadır.

Analiz edilen gayrimenkullerin türü ile ilgili olarak mevcut bir pazarın varlıı peinen kabul edilmitir.
Alıcı ve satıcı makul ve mantıklı hareket etmektedirler.
Taraflar gayrimenkuller ile ilgili her konuda tam bilgi sahibidirler ve kendilerine azami faydayı salayacak `ekilde hareket etmektedirler.
Gayrimenkullerin satıı için makul bir süre tanınmıtır.
Ödeme nakit veya benzeri araçlarla pe`in olarak yapılmaktadır.
Gayrimenkullerin alım satım ilemi sırasında gerekebilecek finansman, piyasa faiz oranları üzerinden gerçekletirilmektedir.

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO"ULLAR

Bilgi ve inançlarımız dorultusunda a`aıdaki hususları teyit ederiz.

a. Raporda yer alan görüve sonuçlar, sadece belirtilen varsayımlar ve koullarla sınırlıdır. Tümü kiisel, tarafsız ve önyargısız olarak yapılmı çalı`maların sonucudur.
b. _irketimizin deerleme konusunu oluturan tesis ve mülklere ilikin güncel veya gelecee dönük hiçbir ilgisi yoktur. Bu iin içindeki taraflara karı herhangi bir çıkarı ya da önyargısı bulunmamaktadır.
c. Verdiimiz hizmet, herhangi bir tarafın amacı lehine sonuçlanacak bir yöne veya önceden saptanmıolan bir deere; özel koul olarak belirlenen bir sonuca ulamaya ya da sonraki bir olayın olumasına balı deildir.
d. _irketimiz deerlemeyi ahlâki kural ve performans standartlarına göre gerçekletirmitir.
e. _irketimiz, ekspertiz raporu tarihinden sonra gayrimenkulde meydana gelebilecek fiziksel deiikliklerin ve ekonomide yaanabilecek olumlu ya da olumsuz gelimelerin raporda belirtilen fikir ve sonuçları etkilemesinden ötürü sorumluluk taımaz.
f. Mülkün takdir edilen deerde deiiklie yol açabilecek zemin altı (radyoaktivite, kirlilik, depremsellik vb.) veya yapısal sorunları içermedii varsayılmıtır. Bu hususlar, zeminde ve binada yapılacak aletsel gözlemlemeler ve statik hesaplamaların yanı sıra uygulama projelerindeki incelemeler sonucu açıklık kazanabilecek olup uzmanlıımız dıındadır. Bu tür mühendislik ve etüt gerektiren koullar veya bunların tespiti için hiçbir sorumluluk alınmaz.

10. TA"INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.1. Tapu kayıtları

Tesis, Orman, Maliye Hazinesi ve ahıs arazileri içerisinde yer almakta olup tapu kayıt ve takyidat incelemesi yapılmamıtır.

11. BELED!YE !NCELEMELER!

11.1. !mar Durumu

Tesis, Çevre ve _ehircilik Bakanlıı tarafından onaylanan 26.02.2015 tarihli imar planı sınırları içerisinde kalmaktadır. Ayrıca tesis için 15.04.2009 tarihinde <ÇED gerekli deildir< kararı alınmıtır. Orman ve Su 1leri Bakanlıı9nın kesin izin onay tarihi 24.02.20159tir.

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

Tesis bünyesindeki yapı için muafiyet bavurusu yapılmıtır.

11.3. Encümen Kararları, Mahkeme Kararları, Plan !ptalleri v.b. konular Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.4. Yapı Denetim Firması

Tesis bünyesindeki yapıların yapı ruhsatı muafiyeti için bavuru yapıldıı örenilmitir.

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1.Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

11.5.3. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

Ta`ınmazın enerji verimlilik sertifikası bulunmamaktadır.

11.5.4. Ruhsat Alınmı# Yapılarda Yapılan De i#ikliklerin 3194 Sayılı !mar Kanunu'nun 21. Maddesi Kapsamında Yeniden Ruhsat Alınmasını Gerektirir De i#iklikler Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Tesis bünyesindeki yapılar yapı ruhsatından muaf olduundan herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

12. TES!S!N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

Deerlemeye konu tesis, 1zmir 1li, Çe`me 1lçesi, Alaçatı beldesi, Karada mevkiinde yer alan Enda Enerji Alaçatı Rüzgar Enerji Santralidir.

Tesisin yakın çevresinde bo` parseller, rüzgar enerji santralleri ve genelde yazlık mesken olarak kullanılan yapılar yer almaktadır.

Tesis, 1zmir-Çeme Otoyolu9na kuuçuu 500 m., Alaçatı sahile kuuçuu 2,5 km., Çeme Merkeze ise kuuçuu yakla`ık 6 km. mesafededir.

Uydu görüntüleri

12.2. Bölge Analizi

İzmir İli:

1zmir, Ege kıyı bölgesinin tipik bir örnei gibidir. Kuzeyde Madra Daları, güneyde Kuadası Körfezi, batıda Çeme Yarımadası'nın Tekne Burnu, douda ise Aydın, Manisa il sınırları ile çevrilmi1zmir, batıda kendi adıyla birlikte anılmakta olan körfezle kucaklaır. 1l toprakları, 37^o 45' ve 39^o 15' kuzey enlemleri ile 26^o 15' ve 28^o 20' dou boylamları arasında kalır.

1lin kuzey-güney dorultusundaki uzunluu yaklaık olarak 200 km, dou-batı dorultusundaki genilii ise 180 km.'dir. Yüzölçümü 12.012 km2 dir.

Türkiye'nin üçüncü büyük ehri olan 1zmir ayni zamanda ilek bir ticaret merkezidir. 1zmir'in batısında denizi, plajları ve termal merkezleriyle Çe`me Yarımadası uzanır. Antik çaların en ünlü kentleri arasında yer alan Efes, Roma devrinde dünyanın en büyük kentlerinden biriydi. Tüm Ion kültürünün zenginliklerini bünyesinde barındıran Efes, youn sanatsal etkinliklerle de adini duyurmaktaydı.

1zmir ili içinde Ege Bölgesi'nin önemli akarsularından olan Gediz'in aaı çıırı ile Küçükmenderes ve Bakırçay akı gösterir. Dierleri sel karakterli küçük akarsulardır. Gediz Nehri, 1ç batı Anadolu'da Murat Daı'ndan doar. Toplam uzunluu 400 km. dir. 1zmir sınırı içindeki Yamanlar Daı'ndan doan Kemalpaa Çayı Gediz'in en önemli kollarından biridir. Gediz, Manisa Ovası'nın batısında 1zmir il sınırına ulaır, Yamanlar Daı ile Dumanlı Da arasındaki Menemen Boazı'ndan geçerek, Foça'nın güneyinde denize dökülür.

Küçükmenderes, Bozdalar'dan doar. Uzunluu 124 km.dir. Kendi ismi ile anılan çok bereketli bir ovayı sulayarak, Selçuk ilçesinin batısında denize dökülür. Küçükmenderes de bol alüvyon getirdii için, kıyı çizgisini devamlı olarak ilerletmi, bu yüzden ilk çaların en önemli liman kentlerinden olan Efes, bugün denizden 5-6 km içeride kalmıtır.

Bakırçay, douda Ömerda, kuzeyde Madra, güneyde Yunt Daı'ndan gelen kollardan olu`ur, 128 km uzunluundadır. Ege Havzası'nın bir parçası olan ve büyük bölümü 1zmir il sınırları içerisinde yer alan Bakırçay Havzası'nın en önemli akarsuyudur. Çandarlı Körfezi'nde denize dökülür.

Akdeniz iklim kuaında kalan 1zmir'de yazları sıcak ve kurak, kıları ılık ve yaılı geçmektedir. Daların denize dik uzanması ve ovaların 1ç batı Anadolu eiine kadar sokulması, denizel etkilerin iç kesimlere kadar yayılmasına olanak vermektedir.

1zmir'de yıllık ortalama sıcaklık, 16ºC (Bergama) ile 17ºC (Bayındır) arasında deimektedir. 1zmir'de ölçülen uç deerler göz önüne alındıında, sıcaklıın maksimum 45.1ºC (Torbalı) ile minimum -13ºC (Ödemi) arasında dei`tii görülmektedir.

1zmir'de baıl nem oranı sıcaklıın yüksek, bulutluluun az olduu yaz aylarında düüktür. Buna karılık nemli hava akımlarının etkisine girildii yılın souk döneminde artıgörülmektedir. Yıl içinde Mart ayından itibaren azalmaya balayan deerler en düük oranına Temmuz ayında ulamaktadır. Bu ayda aylık ortalama baıl nem Bergama'da %52, 1zmir kent merkezinde %50'dir. Kı` mevsiminde ise aylık ortalama %70 civarındadır.

1zmir'de iklim elemanları içinde en büyük deikenlii yaı miktarı göstermektedir. Yıllık ortalama yaımiktarı 700 mm. olmasına karın, genel atmosfer dolaımında görülen deimelere balı olarak bazı yıllarda yaıtoplamı 1000 mm'ye yaklamakta, bazı yıllarda ise 300 mm civarına dümektedir. Yıl içinde yaı miktarı ekim ayının ikinci yarısından itibaren artıgöstermekte ve Mayıs ayına kadar devam etmektedir. Aylık ortalama yaı miktarının en yüksek olduu aylar Aralık, Ocak, _ubat'tır. Ortalama yaıdeerlerine göre, sadece Aralık ayında düen yaıların yıllık toplama katkısı % 20 civarındadır. Yaz aylarında aylık yaı miktarının yıllık toplam içindeki payı ise, % 2 düzeyine dü`mektedir.

A Izmir iklimi ▒
Aylar	Oca	Sub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	22.4	27.0	30.5	32.5	37.6	41.3	42.6	43.0	40.1	36.0	30.3	25.2	43.0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	12.4	13.6	16.2	20.9	26.1	30.7	33.2	32.9	29.1	23.9	18.5	14.0	22.6
Ortalama sicaklik (°C)	8.7	9.5	11.6	15.8	20.8	25.5	28.0	27.6	23.6	18.7	14.1	10.4	17.9
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	5.7	6.2	7.6	11.1	15.4	19.8	22.4	22.3	18.6	14.5	10.7	7.5	13.5
En düşük sıcaklık (°C)	$-8.2$	$-5.2$	$-3.8$	0.6	4.3	9.5	15.4	11.5	10.0	3.6	$-2.9$	$-4.7$	$-8.2$
Ortalama yağış (mm)	132.7	102.2	76.1	45.4	31.1	9.9	1.7	2.9	13.6	43.8	92.9	143.1	695.4

1zmir ilinde en yüksek rüzgar hızları ve yönleri incelendiinde, Güzelyalı istasyonunda, 41.2 m/sn ile güneydou yönüne, Seferihisar'da 32.1 m/sn ile güneydou, Ödemi`'te 26.7 m/sn ile kuzeydou, Bornova'da 25.0 m/sn ile kuzeydou ve Çili istasyonunda 31.8 m/sn ile kuzeydou yönüne ait olduu görülür.

2018 yılı itibarıyla il nüfusu 4.320.519 kiidir. 1lde km<sup>2</sup> 'ye 363 kii dümektedir. Younluun en fazla olduu ilçe 14.857 kii ile Konak'tır. 1lde yıllık nüfus artıoranı %0,95 olmutur. Nüfus artıoranı en yüksek ve en düük ilçeler: Karaburun (% 8,06) ve Konak (-% 1,82) olmu`tur.

1 \_ubat 2019 TÜ1K verilerine göre 30 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1.295 mahalle bulunmaktadır.

Kentte, tarıma dayalı sanayi kolları oldukça gelikindir. Tekstil, konfeksiyon, gıda, içki, bira, tütün ve yem sanayi en önemli ikolları arasındadır. Bunların dıında, demir-çelik, petro kimya, otomotiv, çimento, ayakkabı, gübre, tarım makineleri ve seramik sanayi iç ve dı pazara yönelik olarak üretim yapmaktadır.

Liman kenti olmasının yanında, hammadde kaynakları, nitelikli igücü ve ulaım olanaklarının genilii, sanayinin gelimesine olanak vererek 1zmir9i bölgenin ticaret merkezi konumuna getirmi` durumdadır.

Yörede, kömür, altın, bakır, kurun, çinko, demir, antimuan, perlit, grafit, asbest, titanyum, dolomit ve mermer madenleri çıkarılıp ilenmektedir.

1zmir, 1naat malzemeleri imalatı ve inaat yapımı alanlarında Türkiye9nin en gelimi kentlerinden birisi haline gelmi`tir.

Türkiye'nin en büyük ihracat limanı olan 1zmir, Sanayi bakımından da Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada gelir.

Bölge ekonomisine ayrıca hidroelektrik, termik santraller ve jeotermal enerji santralleri de önemli katkı salar. 1zmir, üç büyükehir içerisinde kendine yetecek elektrik enerjisini üretebilen tekehirdir. 1lde 3.992 MW kurulu güce sahip elektrik santrali bulunmaktadır.

Çeşme 1lçesi:

Çeme, [1zmir](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0zmir) ilinin batısında yer almaktadır. Doudan [Urla,](https://tr.wikipedia.org/wiki/Urla) kuzeyden [Karaburun](https://tr.wikipedia.org/wiki/Karaburun), batı ve güneyden [Ege Denizi](https://tr.wikipedia.org/wiki/Ege_Denizi) ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yükseklii 5 metredir. Yüzölçümü 260 km²'dir. Nüfusu [2014](https://tr.wikipedia.org/wiki/2014) yılı itibarıyla 39.243 kiidir. Tarihteki on iki 1yon kolonisinden biridir.

1lçede 13 ilköretim okulu, 5 ortaöretim kurumu bulunmakta; 4.532 örencinin eitim gördüü okullarda, 247 öretmen görev yapmaktadır. Salık hizmetleri 1 devlet hastanesi, 1 özel hastane, 2 salık ocaı, 1 salık evi tarafından verilmektedir. Bu kurumlarda 27 doktor, 4 salık memuru, 26 hemire ve 28 ebe görev yapmaktadır. 1lçede ekonomik yapıyı turizm belirlemektedir. 1ç ve dı turizm açısından ülkemizin sayılı merkezlerinden olan Çeme9nin, turizmdeki öneminin önümüzdeki yıllarda çok daha artacaı öngörülebilir. Yarımadanın ilk antik yerleim yeri olan Ildırı (Erythrai), ilçenin görülmeye deer tarihi zenginliklerinden biridir.

Pausanias9a göre, Erythrai (Ildırı), Giritliler tarafından kurulmutur. [MÖ 7. yüzyılda](https://tr.wikipedia.org/wiki/M%C3%96_7._y%C3%BCzy%C4%B1l) tiranlar tarafından yönetilen kent MÖ 560 tarihinde Lidya egemenliine girmitir. Kent 1skender tarafından özgürlüüne kavuturulana dek Pers egemenliinde kalmıtır. Oldukça güzel taiçiliine sahip surlarla çevrilidir. Kentte yapılan arkeolojik çalımalarda, MÖ 7. yüzyılın 2. yarısına tarihlenen Athena Tapınaı ve Tiyatrosu açıa çıkarılmıtır.

Çeme yöresi, [11. yüzyıl](https://tr.wikipedia.org/wiki/11._y%C3%BCzy%C4%B1l) sonlarında büyük Türk denizcisi [Çaka Bey](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87aka_Bey) ile Türk egemenliiyle tanımıtır. Osmanlı egemenliine geçii, 14. yüzyıl sonlarındadır. En çarpıcı Osmanlı eserlerinden biri burada bulunan Çeme Kalesi9dir. Çeme ve çevresinde yapılan kazılarda elde edilen eserler Çe`me Kalesi içindeki müzede sergilenmektedir. Kaleye ek olarak bir de kervansaray bulunmaktadır.

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı#

Küresel Ekonomik büyüme 2018 yılında salam bir görüntü çizmitir. 2018 yılı, nispeten senkronize bir eilim izleyen büyüme trendlerinin bölgesel olarak büyük deiimler izledii bir dönem olmutur. 2017 yılındaki güçlü toparlanmadan sonra toplam gayrisafi yurtiçi hasılattaki büyüme hızının azaldıı ve %3,6 - %3,7 seviyesinde gerçekletii gözlenmitir. Büyüme hızındaki yavalama, OECD ülkelerinde özellikle Avrupa bölgesi ve Japonya9da hissedilmiolup Amerika Birleik devletleri bu trendin dıında kalmıtır. Ancak Amerika9nın yaadıı ekonomik büyümenin pek çok mali tevik ile desteklenmesini de göz ardı etmemek gerekir. Gelimekte olan ekonomilerde ise Hindistan güçlü bir toparlanma yaamı, bu esnada Rusya ve Brezilya da nispeten daha iyi performanslar göstermitir. Çin ekonomisi ise yavalama eilimini kıramamıtır.

2019 yılının Aralık ayında Çin9in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü 20209nin ikinci ayından itibaren tüm Dünya9ya yayılamaya balamı olup salgının kontrol altına alınması için alınan önlemler ekonomilerin yavalamasına yol açmıtır. Finansal piyasalar salgının olası olumsuz etkilerinden dolayı önemli düüler yaamı olup Bata FED olmak üzere merkez bankalarının parasal genileme sinyalleri vermesi üzerine kısmen toparlanma yaanmı. 2019 yılında %2,9 oranında gerçekleen global ekonomik büyümeyi 2020 yılında %3,3 daralma takip etmitir. Küresel ekonominin 2021 yılında %5,8 oranında büyüme yakaladıı tahmin edilmektedir.

2021 yılı aılamaların hızla yapılmaya çalııldıı seyahat kısıtlamalarının büyük oranda kalktıı bir dönem olmutur. Yılın son çeyreinde gelimiülkeler pandeminin etkisinden kurtulup normalleme yönünde adımlar atarken pek çok gelimekte olan ve az gelimiülkede vaka sayıları artamaya devam etmektedir. Virüsün yayılmaya devam etmesi, aılamanın beklenilen hızda yapılamaması ve virüsün geçirdii mutasyonlar sebebiyle tam anlamıyla bir toparlanmanın ne zaman yaanacaı konusu hala belirsizliini korumaktadır. Bu süreçte gelimiülkelerde dahil olmak üzere artan enflasyon oranlarının, pandemi kaynaklı gelimelerden, arz-talep dengesizliklerinden, tedarik zincirlerindeki sorunlardan, artan teknolojik ürün-hizmet talebinden, Rusya-Ukrayna arasında yaanan savaın yaratmıolduu enerji krizinden ve Amerika ile Çin arasındaki Ticari çekimeden kaynaklandıı söylenebilir.

Ülke	2022	2023
Çin	3.2	4.7
ABD	1.5	0.5
Rusya	-5,5	-4.5
Suudi Arabistan	9.9	6
Fransa	2.6	0.5
Almanya	1.2	-0.7
İtalya	3.4	0.4
Japonya	1.6	1.4
Meksika	2.1	1.5
İspanya	4.4	1.5
İngiltere	3.4	0
Türkiye	5.4	3
Brezilya	2.5	0.8
Kanada	3.4	1.5
Güney Afrika	1.7	1.1
Arjantin	3.6	0.4
Hindistan	6.9	5.7

Bazı Ülkelerin 2022 ve 2023 yılların Büyüme Oranları Tahminleri

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

2008 yılındaki küresel ekonomik krizden sonra Türkiye ekonomisi ciddi bir toparlanma sürecine girmiolup 2014, 2015 yıllarında GYSH bir önceki yıla göre % 5,2 ve %6,1 seviyelerinde artmıtır. 2016 yılı, pek çok farklı etkenin de etkisiyle büyüme hızının yavaladıı bir dönem olmu 2017 yılında %7,5, 2018 yılında ise %2,8 lik büyüme oranları yakalanmıtır. 2019 yılında büyüme oranı 0,9, 2020 yılında %1,8, 2021 yılında %11 olarak gerçeklemi`tir.

2020 yılında Covid-19 salgınının olumsuz etkisiyle yılın ikinci çeyreinde %9,9 oranında daralma kaydedilmi`tir. 2021 yılı itibariyle GSYH büyüklüüne göre Türkiye, Dünya9nın 21. Büyük ekonomisidir.

2004 yılından itibaren çift haneli seviyelerin altında seyreden enflasyon oranı 2017 yılında % 11,1, 2018 yılında %16,3, 2019 yılında %15,18, 2020 yılında %12,8, 2021 yılında %13,58 oranında gerçeklemitir. 2022 yılı Austos ayı Tüketici Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre 80,21 artmıtır. TÜFE bir önceki aya göre deiim oranı %1,46 dır.

1sizlik oranları ise son 4 yılda %11-%13 Aralıında seyretmekteydi. 2022 yılı Ekim ayı itibariyle mevsim etkisinden arındırılmı isizlik oranı %10,2 seviyesinde gerçeklemitir. 1siz sayısı bir önceki aya göre 57 bin kii artmıtır. 1stihdam edilenlerin sayısı 2022 yılı Ekim döneminde, bir önceki aya göre 229 bin kii artarak 31 milyon 200 bin kii olmutur. Buna göre mevsim etkisinden arındırılmı 1stihdam oranı ise %48 oldu.

Ödemeler dengesi tarafında ise 2018 yılında %75 olan ihracatın ithalatı karılama oranı 2019 yılında %77,2, 2020 yılında ise %86, 2021 yılında ise %82 olarak gerçeklemitir. 2022 yılı Ekim ayı itibariyle ödemeler dengesi tanımlı dı ticaret açıı 6.463 milyon ABD Doları olarak gerçeklemitir.

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

	2000	2010	2015	2016	2017	2013	2019	2020	2021
GSYH ARTISI, 2009 Fivatlariyla, %	6.9	8,4	6.1	3,3	7,5	3,0	0,9	1,9	11.4
GSYH, Carl Flyatlaria, Milyar TL	171	1,168	2.351	2.627	3.134	3.759	4.312	5.048	7,249
GSYH, Carl Flyatlarla, Milyar S	273	THS	867	869	859	797	759.3	717.1	807.1
NÜFUS, Bin Kişi	64.269	73.142	78.218	79.278	80,313	81.407	82.579	83.385	84.147
KİSİ BAŞINA GSYH, Cari Fiyatlarla, S	$4.24*$	10.629	11.085	10.964	10,696	9.703	9.195	R.500	9.592
HIRACAT (GTS, F.O.B.), Milyon S.	$\sim$	×	151	149,2	164.5	177.2	180.8	169,6	225,3
HRACAT(GTS)/GSYH,%	$\sim$	s.	17,4	17,2	19,1	22.2	23,8	23,7	28,1
THALAT (GTS, C.I.F.), Milyon S.			213.6	202,2	238.7	231.2	210.3	219.5	271.4
THALAT(GTS)/GSYH, %	w	$\sim$	24.6	23,3	27,8	29.0	27,7	30.6	33,8
HRACATIN İTHALATI KARSILAMA DRANI (%, GTS)			70,7	73,8	68.9	76.6	86	77.3	83
SEYAHAT GELIRLERI, Milyar S	7.6	22.6	26.6	18.7	22.5	25.2	29.8	10,2	20.8
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR GIRIS), Milyar S	$\mathbf{I}$	0.1	19,3	13,8	11	12,5	9,6	7,8	14,1
CARÍ ISLEMLER DENGESI/GSYN, %	$-3,6$	$-5.7$	3,2	$-3.1$	$-4.8$	$-2.7$	0.7	$-5.0$	$-1.9$
SGÜCÜNE KATILMA ORANI, %		46.5	31,3	52	52.8	53.2	33	49.3	\$1.4
SSIZLIK ORANI, %		11.1	10,3	10.9	10.9	11	13.7	33,2	12
STIHDAM ORANI, N. $4.99 - 0.44$		41.3	96	46,3	47.1	47,4	45,7	42,8	45, Z
TÜFE, (On iki avlık ortalamalara) pare degisim) [%]		8,6	7.7	7.8	11.1	16.3	15,2	12,28	19,6

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

Türkiye ekonomisi, 2022'nin ikinci çeyreinde geçen yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında büyümüştür. 2003-2021 döneminde Türkiye Ekonomisinde yıllık ortalama %5,5 oranında büyüme kaydedilmiştir.

Kaynak: TÜ1K

					Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%)
		Dünya	Avro Bölgesi	ABD	Brezilya	Rusya	Hindistan	CHC	Japonya
	2021	6,1	5,3	5,7	4,6	4,7	8,9	8,1	1,6
IMF	2022	3,2	2,6	2,3	1,7	$-6,0$	7,4	3,3	1,7
	2023	2,9	1,2	1,0	1,1	$-3,5$	6,1	4,6	1,7
	2021	5,8	5,2	5,7	4,9	4,7	8,7	8,1	1,7
OECD	2022	3,0	3,1	1,5	2,5	$-5,5$	6,9	3,2	1,6
	2023	2,2	0,3	0,5	0,8	$-4,5$	5,7	4,7	1,4
	2021	5,7	5,4	5,7	4,6	4,7	8,7	8,1	1,7
Dünya Bankası	2022	2,9	2,5	2,5	1, 5	$-8,9$	7,5	4,3	1,7
	2023	3,0	1,9	2,4	0,8	$-2,0$	7,1	5,2	1,3

2021-2022 Büyüme Tahminleri:

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

2022 yılı Austos ayında merkezi yönetim bütçe gelirleri 305,9 milyar TL olarak gerçekleşirken, bütçe giderleri 302,3 milyar TL olmuş ve bütçe 3,6 milyar TL fazla vermiştir.

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyon USD)

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko#ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

Ülkemizde özellikle 2001 yılında yaanan ekonomik krizle balayan dönem, yaanan dier krizlere paralel olarak tüm sektörlerde olduu gibi gayrimenkul piyasasında da önemli ölçüde bir daralmayla sonuçlanmıtır. 2001-2003 döneminde gayrimenkul fiyatlarında eskiye oranla ciddi düüler yaanmı, alım satım ilemleri yok denecek kadar azalmıtır.

Sonraki yıllarda kaydedilen olumlu gelimelerle, gayrimenkul sektörü canlanmaya balamı; gayrimenkul ve inaat sektöründe büyüme kaydedilmitir. Ayrıca 2004-2005 yıllarında oluan arz ve talep dengesindeki tutarsızlık, yüksek talep ve kısıtlı arz, fiyatları hızla yukarı çekmitir. Bu dengesiz büyüme ve artıların sonucunda 2006 yılının sonuna doru gayrimenkul piyasası sıkıntılı bir sürece girmi`tir.

2007 yılında Türkiye için iç siyasetin aır bastıı ve seçim ortamının ekonomiyi ve gayrimenkul sektörünü durgunlatırdıı gözlenmitir. 2008 yılı ilk yarısında iç siyasette yaanan sıkıntılar, dünya piyasasındaki daralma, Amerikan Mortgage piyasasındaki olumsuz gelimeler devam etmitir. 2008 yılında ise dünya ekonomi piyasaları çok ciddi çalkantılar geçirmitir. Yıkılmaz diye düünülen birçok finansal kurum devrilmi ve global dengeler deimitir.

Daha önce Türkiye9ye oldukça talepkar davranan birçok yabancı gayrimenkul yatırım fonu ve yatırım kuruluu, faaliyetlerini bekletme aamasında tutmaktadır. Global krizin etkilerinin devam ettii dönemde reel sektör ve ülkemiz olumsuz etkilenmi`tir.

Öte yandan 2009 yılı gayrimenkul açısından dünyada ve Türkiye9de parlak bir yıl olmamıtır. 1çinde bulunduumuz yıllar gayrimenkul projeleri açısından finansmanda seçici olunan yıllardır. Finans kurumları son dönemde yava yavagayrimenkul finansmanı açısından kaynaklarını kullandırmak için aratırmalara balamılardır.

2010 içerisinde ise siyasi ve ekonomik verilerin inaat sektörü lehine gelimesiyle gayrimenkul yatırımlarında daha çok nakit parası olan yerli yatırımcıların gayrimenkul portföyü edinmeye çalıtıı bir yıl olmu ve az da olsa daha esnek bir yıl yaanmıtır. Geçmidönem bize gayrimenkul sektöründe her dönemde ihtiyaca yönelik gayrimenkul ürünleri <eriilebilir fiyatlı= olduu sürece satılabilmekte mesajını vermektedir. Bütün verilere bakıldıında 2010 yılındaki olumlu gelimeler 2011 ilâ 2016 yıllarında da devam etmitir.

2017 yılından itibaren, beeri ve jeopolitik etkenlerin etkisi, döviz kurlarında yaanan dalgalanmalar ve finansman imkânlarının daralmasına ek olarak artan enerji ve igücü maliyetleri gelitiricilerin ödeme zorluu yaamasına neden olmutur.

Ülkemizdeki ekonomik dinamikleri önemli ölçüde etkileyen ve çok sayıda yan sektöre destek olan inaat sektöründe yaanan bu zorluklar gayrimenkullerin fiyatlamalarında optimizasyona ve üretilen toplam ünite sayısı ile proje gelitirme hızında düüe yol açmıtır. Banka faiz oranlarının yükselmesi ve yatırımcıların farklı enstrümanlara yönelmesi de yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını azaltmı`tır.

Kaynak: TÜİK, 2022 yılı verisi 10 aylıktır.

2018 yılında düük bir performans çizen inaat sektörü 2019 yılını son çeyrei itibariyle toparlanma sürecine girmitir. Bu hareketlenme 2020 yılının ilk 2 aylık döneminde de devam etmitir. Ancak 2019 yılının Aralık ayında Çin9de ortaya çıkan Covid-19 salgınının 2020 yılı Mart ayında ülkemizde yayılmaya balamasıyla ekonomi olumsuz etkilenmi ve gayrimenkul sektörü bu durgunluktan payını almıtır. Karantina süreci sonrası TCMB ve BDDK tarafından açıklanan kararlar ve destekler sektöre olumlu yansımı, konut kredisi faizlerindeki düü ve kampanyalar Temmuz ve Austos aylarında konut satılarını rekor seviyelere ulatırmı`tır.

Ticari hareketliliin salanması amacıyla piyasaya aktarılan ucuz likidite döviz kurlarında ve fiyatlar genel seviyesinde büyük artılara yol açmı, sonrasında Merkez Bankası parasal sıkılama politikası uygulamaya balarken parasal sıkılama kararları sonrasında bankaların likidite kaynakları kısılmı, bu da faiz oranlarında yükselie yol açmıtır. 1naat maliyetlerinin arttıı ve risk itahının azaldıı süreçte yeni inaat sayısı azalmı bu da konut arzında düüe yol açmıtır. Konut arzındaki bu düüe karın Türk halkının gayrimenkule olan doal ilgilisinin canlı kalması, döviz kurlarında yaanan artılar ve enflasyon oranındaki artıfiyatların yükselmesine sebep olmutur. Ayrıca yabancılara yapılan satılar bölgesel fiyat artılarına yol açmıtır. Son dönemde Merkez Bankası politika faizlerinin düük tutulduu, Dünya genelinde yaanan tedarik sıkıntıları, hammadde temininde yaanan zorluklar ve Rusya-Ukrayna savaı gibi jeopolitik gerilimler ve resesyon beklentilerine ramen ekonominin canlı tutulmaya çalııldıı bir dönem içerisinden geçmekteyiz.

12.6. Türkiye Gayrimenkul Piyasasını Bekleyen Fırsat ve Tehditler

Tehditler:

Amerika Birleik Devletleri ve Çin arasındaki ticari çekime, Rusya-Ukrayna sava`ı ve Dünya genelindeki pek çok farklı jeopolitik gerilimin ekonomiye etkisi,
Yabancı sermaye kaynaklı yatırımlarda görülen yava`lama,
Türkiye9nin mevcut durumu itibariyle jeopolitik risklere açık olması sebebiyle yatırımların yava`laması ve talebin azalması,
Son dönemde inaat maliyetlerinde görülen hızlı artı.

Fırsatlar:

Türkiye9deki gayrimenkul piyasasının uluslararası standartlarda gelen taleplere cevap verecek düzeyde olması,
Son dönemde gayrimenkule olan yabancı ilgisinin artıyor olması,
Genç bir nüfus yapısına sahip olmanın getirdii doal talebin devam etmesi.

13. DÜNYA'DA ve TÜRK!YE'DE ENERJ! SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

Enerji ve enerji kaynaklarına sahip olma ihtiyacı, Sanayi Devrimi itibariyle uluslararası güç dengesini belirleyen en önemli parametrelerden biri haline gelmive bu dönem itibariyle devletlerarası ilikilerdeki etkisini artırarak devam ettirmitir. Enerji kaynaklarına sahip olmanın bu kadar önemli olmasının sebebi, enerjinin aynı zamanda ülkelerin kalkınması, refahı ve gelimesi için olmazsa olmaz unsurların baında gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik kalkınma, refah ve gelime için artık insan hayatının ayrılmaz parçası haline gelen makine, tesis ve fabrikaların çalıabilmesi ve insan hayatına katkı sunabilmesi için sürekli olarak enerjiye ihtiyaç vardır. Dünya üzerindeki enerji tüketimi, nüfus artıı, ehirleme, sanayileme ve teknolojinin yaygınlamasına paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Sınırlı olan enerji kaynakları ise, enerji talebi ile ters orantılı olarak, dünya üzerinde sürekli azalmaktadır. Bununla beraber, ülkelerin nüfus artıı, iktisadi büyüme ve yüksek hayat standartlarını yakalama çabalarındaki farklılıklar, devletlerarası enerji ihtiyaç oranlarının da birbirinden farklı olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, gelimi, gelimekte olan ve az gelimi ülkelerin enerji taleplerinde farklılıklar gözlemlenmektedir.

Yıllık Enerji Talepleri Göstergeleri

Yılda yaklaık % 2 oranında artı gösteren küresel enerji ihtiyacı, gelimekte olan ülkeler arasında olan Türkiye9de, dünya ortalama enerji ihtiyacının yaklaık 3 - 4 katı seviyesinde, % 6 ile % 8 seviyesinde seyretmektedir. Bu rakamlar, kalkınma ve büyüme için Türkiye9nin dier ülkelere göre daha agresif enerji politikaları takip etmesini ve kalkınmanın sürdürülebilirlii için kısa, orta ve uzun vadeli enerji yatırımlarının gerçekletirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini ve üretimi; en verimli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alacakekilde tüketimi büyük önem ta`ımaktadır.

Bununla beraber, üretilen enerjinin daıtımı ve kullanılmasında da altyapı ve bilinçlendirme çalımalarının yapılması dier gereklilikler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları, kaynaın yenilenebilir olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, yenilenemeyen enerji kaynakları ifadesiyle, kömür, petrol, doalgaz ve nükleer enerji; yenilenebilen enerji kaynakları ifadesiyle ise, güne, rüzgâr, dalga enerjisi, biyoenerji ve jeotermal enerji gibi kaynaklar ifade edilmektedir.

Küresel enerji tüketimi 2019 yılında %1,3 artmıtır. Büyümenin lokomotifi yenilenebilir enerji kaynakları ve doalgaz olmutur. Petrol, Afrika, Avrupa ve Amerika9da en çok kullanılan yakıt olurken Baımsız Devletler Topluluu, Orta Asya9da doalgaz çok tercih edilmektedir. Asya-Pasifikte kömürün kullanımının fazla olduu görülmektedir. 2019 da kömürün kullanımının Kuzey Amerika ve Avrupa9da tarihsel düük seviyelere indii görülmütür. <Covid Yılı= olarak nitelenen 2020 yılında küresel enerji talebi % 4,5 düzeyinde, enerji kaynaklı küresel karbon salınımı ise % 6,3 düzeyinde dümütür. Küresel enerji tüketimindeki bu düü, 2. Dünya Savaından beri en büyük düüolmutur.

Dünya üzerinde enerji tüketiminin kaynaklara göre daılımına bakıldıında, tüketimin 39te 29sinden fazlasının kömür, petrol, doalgaz gibi fosil kaynaklardan elde edildii görülmektedir. Türkiye9de de birincil enerji tüketiminin hemen hemen tamamı, dünya üzerinde olduu gibi fosil kaynaklardan karılanmaktadır. Enerji sektöründe fosil kaynaklara olan bu baımlılık, yeterli miktarda petrol ve doalgaz rezervi bulunmayan Türkiye için baka bir baımlılıa, yani enerji talebinde dıa baımlılıa sebep olmaktadır. 2022 yılı Ocak-Ekim Döneminde toplam enerji ithalatı 80,5 milyar dolar olarak gerçeklemitir. Buna göre Türkiye9nin toplam ithalatının %229sini enerji ithalatı oluturmaktadır

Bölgesel Tüketimler (2021)

Kaynak: Statistical Review of World Energy 2022, BP

Konu Başlığı	Birim	2021 Ekim Dönemi	2022 Ekim Dönemi	2021 Ocak-Ekim Dönemi	2022 Ocak-Ekim Dönemi
Lisanslı Kurulu Güç	MW	91.643	94.890	-	-
Lisanssız Kurulu Güç	MW	7.407	8.386	-	-
Lisanslı Üretim	MWh	25.432.596	23.898.011	265.418.225	262.198.722
Brüt Lisanssız Üretim Miktarı	MWh	1.091.731	999.691	10.937.303	11.206.790
İhtiyaç Fazlası Satın Alınan Lisanssız Üretim Miktarı	MWh	1.038.001	1.026.365	10.667.459	10.925.611
En Yüksek Ani Puant	MW	41.733	41.595	56.304	52.423
En Düşük Ani Puant	MW	26.175	24.350	20.611	19.452
YEKDEM Üretim	MWh	5.685.526	6.284.341	63.500.291	72.888.034
YEKDEM Ödeme Tutarı	TL	5.079.629.498	11.545.364.772	49.220.112.233	111.464.600.464
Fiili Tüketim	MWh	26.302.553	25.460.062	273.234.552	276.588.784
Faturalanan Tüketim	MWh	20.565.874	20.129.357	210.078.036	214.210.861
Tüketici Sayısı	Adet	47.084.919	48.265.344	-	-
İthalat	MWh	362.559	700.636	1.663.834	4.949.170
İhracat	MWh	414.004	287.239	3.501.736	3.207.360
Ortalama YEKDEM fiyatı	TL/MWh	893,43	1.837,16	775,12	1.529,26
YEKDEM Ek Maliyeti	TL/MWh	61	-539,87	105,71
Ağırlıklı Ortalama PTF	TL/MWh	671,07	3.566,42	425,41	2.324,52
Ağırlıklı Ortalama SMF	TL/MWh	719,47	3.703,80	437,75	2.473,13

2022 Yılı Ekim Ayı Elektrik Piyasası Genel Görünümü

			TOPLAM KURULU GÜÇ (MW)		TOPLAM ÜRETİM (MWh)
KAYNAK TÜRÜ	2021 EKİM (MW)	ORAN (%)	2022 EKİM (MW)	ORAN (%)	2021 OCAK EKİM (MWh)	ORAN (%)	2022 OCAK EKİM (MWh)	ORAN (%)
HİDROLİK	31.469,3 7	31,77	31.568,21	30,57	49.075.420,20	17,76	59.809.930,28	21,88
RÜZGÂR	10.252,8 4	10,35	11.306,78	10,95	25.723.275,71	9,31	29.500.741,23	10,79
GÜNEŞ	7.658,60	7,73	9.120,45	8,83	12.250.237,11	4,43	13.530.717,34	4,95
JEOTERMAL	1.651,17	1,67	1.686,34	1,63	8.848.925,88	3,20	8.985.090,59	3,29
BİYOKÜTLE	1.524,21	1,54	1.827,25	1,77	6.291.808,63	2,28	7.455.851,16	2,73
YENİLENEBİLİ R	52.556,1 9	53,06	55.509,02	53,75	102.189.667,5 2	36,98	119.282.330,6 0	43,63
DOĞAL GAZ	25.905,0 8	26,15	25.696,03	24,88	90.604.241,55	32,79	60.494.949,50	22,13
LİNYİT	10.119,9 2	10,22	10.191,52	9,87	35.126.126,23	12,71	37.276.484,72	13,63
İTHAL KÖMÜR	8.993,80	9,08	10.373,80	10,04	43.475.317,37	15,73	49.336.226,71	18,05
TAŞ KÖMÜRÜ	810,77	0,82	840,77	0,81	2.671.236,96	0,97	2.693.435,67	0,99
ASFALTİT	405	0,41	405	0,39	2.049.398,22	0,74	1.315.504,78	0,48
FUEL OİL	251,93	0,25	251,93	0,24	239.059,40	0,09	621.081,83	0,23
NAFTA	4,74	0,00	4,74	0,00	0,00	0,00	0,00	0,00
LNG	1,95	0,00	1,95	0,00	0,00	0,00	0,00	0,00
MOTORİN	1,04	0,00	1,04	0,00	481,29	0,00	2.385.498,74	0,87
TERMİK	46.494,2 2	46,94	47.766,77	46,25	174.165.861,0 2	63,02	154.123.181,9 5	56,37
TOPLAM	99.050,4 1	100,0 0	103.275,7 9	100,0 0	276.355.528,5 3	100,0 0	273.405.512,5 5	100,0 0

2021 Ekim-2022 Ekim Elektrik Kurulu Gücü ve Üretim Miktarı

Kaynak: EPDK

Yıllar !tibariyle Lisanslı Kurulu Gücün Kaynak Bazında Geli#imi

Kaynak: EPDK

	2021 EKİM		2022 EKİM
KAYNAK TÜRÜ	ÜRETİM (MWh)	ORAN (%)	ÜRETİM (MWh)	ORAN (%)	DEĞİŞİM (%)
İTHAL KÖMÜR	2.723.730,10	10,71	6.418.630,89	26,86	135,66
DOĞAL GAZ	10.859.482,63	42,70	4.858.706,24	20,33	-55,26
LİNYİT	3.683.837,59	14,48	3.738.074,40	15,64	1,47
HİDROLİK	3.285.885,71	12,92	3.303.178,53	13,82	0,53
RÜZGAR	2.631.696,18	10,35	3.205.198,70	13,41	21,79
JEOTERMAL	939.913,42	3,70	916.913,80	3,84	-2,45
BİYOKÜTLE	672.380,50	2,64	732.925,74	3,07	9,00
GÜNEŞ	180.330,44	0,71	274.836,79	1,15	52,41
TAŞ KÖMÜRÜ	241.108,65	0,95	273.632,15	1,14	13,49
ASFALTİT	192.007,68	0,75	111.320,43	0,47	-42,02
FUEL OİL	22.169,79	0,09	63.884,20	0,27	188,16
MOTORİN	53,62	0,00	709,51	0,00	1.223,22
Genel Toplam	25.432.596,29	100,00	23.898.011,38	100,00	-6,03

Ekim 2022 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında

Da ılımı

Kaynak: EPDK

2020-2029 Yılları Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri

Kaynak: TE1A_

Türkiye9nin birincil enerji tüketiminin geliimi incelendiinde, son 30 yılda hidrolik ve kömür enerjisinin tüketiminde yatay bir seyir gerçekletii; petrole baımlılıın kısmen düürülebildii; odun ve çöpün enerji kaynaı olarak tüketiminin ciddi seviyelerde azaldıı; doalgaza baımlılıın son 20 yıl içinde hızla arttıı ve rüzgâr-güne enerjisi ile ilgili ise son yıllarda mesafe kat edilmeye balandıı görülmektedir. Bununla beraber, son 30 yıllık zaman dilimi içinde, Türkiye9nin dıa baımlı olan enerji kurgusunda pek fazla deiiklik bulunmadıı tespit edilmektedir. Bu baımlılıı azaltmak için, yerli kaynakların azami ölçüde kullanılmasına; yeni enerji sahalarının tespit edilmesine; temin edilen enerjinin verimliekilde kullanılmasını salayan teknolojilerin kullanılmasının tevik edilmesine; dünya üzerinde tespit edilen yeni enerji kaynaklarının yakından takip edilmesine ve ülke potansiyelinin aratırılmasına öncelik verilmeye balanmıtır. Bu balamda, Türkiye9nin en büyük ekonomik sorunlarından olan cari açıın, büyük ölçüde enerji ithalatından kaynaklanması, enerjide dıa baımlı olan Türkiye9yi alternatif çözüm arayılarına itmive itmeye devam etmektedir. Bu amaçla takip edilmekte olan yöntemlerden bir dieri de Türkiye9nin jeopolitik konumunun faydaya dönütürülmesidir. Hazar Havzası ve Ortadou Enerji Bölgesine, son yıllarda önemli miktarda doalgaz rezervlerinin tespit edildii Akdeniz Havzası9nın ekleniyor olması, Türkiye9nin jeopolitik konumundan kaynaklanan enerji koridoru rolünü pekitirmektedir. Bu konumu Türkiye9ye hem kendi enerji arz güvenliini salayacak tedarikçi çeitlendirmesini salamakta, hem de uluslararası öneme sahip bir enerji koridoru haline getirmektedir. Saladıı lojistik hizmeti ve bu sayede eritii kaynak çeitlilii sayesinde, Türkiye9nin jeopolitik konumunun Türkiye9nin ödemekte olduu yüksek enerji faturasını daha a`aı çekmesi beklenmektedir. Bakü-Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Nabucco Doalgaz Boru Hattı, Türkiye-Yunanistan-1talya Doalgaz Boru Hattı, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Trans Anadolu Doalgaz Boru Hattı gibi stratejik projeler, yukarıda belirtilen amaca hizmet etmekte olan projelerdir.

		PUANT TALEP	ENERJİ TALEBİ
YIL	MW	Artış (%)	GWh	Artış (%)
2020	50.845		329.600
2021	53.128	4,5	344.400	4,5
2022	55.473	4,4	359.600	4,4
2023	57.972	4,5	375.800	4,5
2024	60.487	4,3	392.100	4,3
2025	62.770	3,8	406.900	3,8
2026	65.068	3,7	421.800	3,7
2027	67.352	3.5	436.600	3,5
2028	69.681	3,5	451.700	3,5
2029	72.010	3,3	466.800	3,3

Türkiye'nin Enerji !thalatı

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

2022 yılında Türkiye'nin yıllık brüt elektrik tüketimi 328.700 GWh olarak hesaplanmı`tır.

Tüketimdeki en büyük artı%18,4 ile 1976 yılında gerçekleirken, 2009 yılında ise %2 düü ile en büyük düü yaanmıtır. 1971 yılından günümüze elektrik tüketimi sadece 2001 ve 2009 yıllarında önceki yıla göre dümütür. 1971'den 2015'e ortalama alındıında tüketimin her yıl %8,0 arttıı, 2006-2015 yıllarını kapsayan son 10 yıl dikkate alındıında ise tüketimin her yıl % 5,1 arttıı görülmektedir. Son 10 yıl, her yıl için önceki 5 yılın ortalama elektrik tüketimi hesaplandıında da tüketimin her yıl ortalama yüzde 5,78 arttıı görülmektedir. Tüketim 2016 yılında %6, 2017 yılında %7,7, 2018 yılında %2,3 artmı; 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,9 oranında azalmı, 2020 yılında bir önceki yıla göre %0,18 oranında artmı, 2021 yılında bir önceki yıla göre %8,13 oranında artmı, 2022 yılında ise bir önceki yıla göre %1,25 oranında azalmı`tır.

									KİŞİ BAŞINA PER CAPITA
		KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP⁽²⁾	NET	KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP	NET
YILLAR	NÜFUS ⁽⁴⁾	GÜÇ	ÜRETİM	ARZ ⁽¹⁾	GROSS	TÜKETİM ⁽³⁾	GÜÇ	ÜRETİM	ARZ	GROSS	TÜKETİM
	POPULATION ⁽⁴⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY ⁽¹⁾	DEMAND ⁽²⁾	NET CON. ⁽³⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY	DEMAND	NET CON.
YEARS	(x1000)	(MW)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(Watt)	(kWh)	(kWh)	(kWh)	(kWh)
1975	40348	4186,6	15622,8	15126,9	15719,0	13491.7	104	387	375	390	334
1980	44737	5118,7	23275,4	23222,7	24616,6	20398.2	114	520	519	550	456
1990	56473	16317,6	57543	53500,3	56811,7	46820,0	289	1019	947	1006	829
2000	67845	27264.1	124921.6	122051.6	128275,6	98295.7	402	1841	1799	1891	1449
2007	70586	40835,7	191558.1	181781.8	190000.2	155135,2	579	2714	2575	2692	2198
2008	71517	41817,2	198418.0	189429,1	198085,2	161947,6	585	2774	2649	2770	2264
2009	72561	44761,2	194812,9	185885,5	194079,1	156894.1	617	2685	2562	2675	2162
2010	73723	49524.1	211207,7	202272,3	210434,0	172050.6	672	2865	2744	2854	2334
2011	74724	52911,1	229395,1	218468,9	230306,3	186099.5	708	3070	2924	3082	2490
2012	75627	57059,4	239496,8	230580,4	242369,9	194923,4	754	3167	3049	3205	2577
2013	76668	64007,5	240154,0	235179.7	246356.6	198045.2	835	3132	3068	3213	2583
2014	77696	69519.8	251962.8	244706.1	257220.1	207375.1	895	3243	3150	3311	2669
2015	78741	73146.7	261783.3	253840.6	265724,4	217312.2	929	3325	3224	3375	2760
2016	79814	78497,4	274407,7	266829,5	279286,4	231203,7	984	3438	3343	3499	2897
2017	80811	85200,0	297277.5	283682.1	296702,1	249022,7	1054	3679	3510	3672	3082
2018	82004	88500,8	304801.9	289867.2	304166,9	254863.0*	1079	3717	3535	3709	3108

																	Birim(Unit): GWh
								SEBEKE KAYBI		$\overline{\phantom{0}}$			NETWORK LOSSES
YILLAR YEARS	BRÜT ÜRETIM GROSS GEN. INCREASE	ARTIS %	ic ihtiyac INTERNAL CONSUMPTION	%	NET ÜRETIM NET GEN.	ITHALAT IMPORTS	SEBEKEYE VERİLEN ⁽¹⁾ SUPPLIED TO THE NETWORK ⁽¹⁾	İLETİM TRANSMISSION	%	DAĞITIM DISTRIBUTION		%	TOPLAM TOTAL	%	IHRACAT⁽²⁾ EXPORTS⁽²⁾	NET TÜKETİM NET CONS.	ARTIS _% INCREASE
2002	129399,5	5.4	5672,7	4,4	123726,8	3588.2	127315,0	3440,7	2.7	20491,2	$\star$	16,1	23931,9	18,8	435.1	102948,0 *	6,1
2003	140580.5	8.6	5332,2	3.8	135248.3	1158.0	136406.3	3330.7	2.4	20722.0		15.2	24052.7	17.6	587.6	111766.0 *	8,6
2004	150698.3	7,2	5632,6	3,7	145065.7	463,5	145529,2	3422,8	2,4	19820.2		13,6	23243.0	16,0	1144.3	121141.9 *	8,4
2005	161956,2	7.5	6487.1	4.0	155469,1	635.9	156105,0	3695,3	2.4	20348,7		13,0	24044,0	15,4	1798.1	130262,9 *	7,5
2006	176299.8	8,9	6756.7	3,8	169543.1	573.2	170116.3	4543.8	2,7	19245.4	$\boldsymbol{\ast}$	11.3	23789.2	14.0	2235.7	144091.4 *	10,6
2007	191558.1	8.7	8218.4	4,3	183339.7	864.3	184204.0	4523,0	2,5	22123,6		12,0	26646.6	14.5	2422,2	155135.2 *	7,7
2008	198418,0	3,6	8656.1	4,4	189761,9	789.4	190551,3	4388,4	2,3	23093,1		12.1	27481.5	14.4	1122.2	161947.6 *	4,4
2009	194812.9	$-1,8$	8193,6	4,2	186619,3	812,0	187431.3	3973,4	2,1	25018.0		13,3	28991,4	15,5	1545.8	156894.1 *	$-3,1$
2010	211207,7	8,4	8161,6	3,9	203046.1	1143.8	204189.9	5690,5	2,8	24531.2		12,0	30221,7	14,8	1917.6	172050,6 *	9,7
2011	229395.1	8.6	11837.4	5,2	217557,7	4555.8	222113.5	4189.3	1.9	28180.1		12.7	32369.4	14.6	3644.6	186099.5 *	8,2
2012	239496.8	4.4	11789.5	4,9	227707.3	5826.7	233534.0	6024,7	2,6	29632.3		12,7	35657.0	15.3	2953.6	194923.4 *	4,7
2013	240154,0	0.3	11177,0	4,7	228977,0	7429.4	236406,4	5639,4	2.4	31495,1		13,3	37134,5	15,7	1226,7	198045,2 *	1,6
2014	251962.8	4,9	12513,9	5,0	239448.8	7953.3	247402.2	6271.2	2,5	31059.9		12,6	37331.1	15.1	2696.0	207375,1 *	4,7
2015	261783.3	3,9	11883.8	4,5	249899.5	7135.5	257035,0	5338,1	2,1	31190.2		12,1	36528.3	14,2	3194.5	217312,2 *	4,8
2016	274407,7	4.8	12471,0	4,5	261936,8	6330.3	268267,1	5607,6	2,1	30004,1		11,2	35611,7	13,3	1451.7	231203,7 *	6,4
2017	297277.5	8.3	13020.0	4,4	284257.5	2728.3	286985.8	5503.3	1.9	29156.2		10.2	34659.5	12.1	3303.7	249022,7 *	7,7
2018	304801.9	2.5	14299.7	4.7	290502.2	2476.9	292979.0	5120.3	1.7	29883.9	太太	10.2	35004.2	11.9	3111.9	254863.0 *	2,3

Dönem	Serbest Tüketici Hakkını Kullanan Tüketicilerin Tüketim Miktan	Serbest Tüketici Hakkını Kullanmayan Tüketicilerin Tüketim Miktan	Andre Martin College, March Letter Ballant Profil Abone Grubu
Ara - 2022	9.036.4334	10496542	AYONUATAA
Ara - 2022	3902,0152	883595,0279	MESKEN
Ara - 2022	3496.030.8738	536689.8048	SANAY
Ara - 2022	122280529	96,678,0916	TARINGAL SULAMA
Ara - 2022	2064191642	2010155933	TICARETHANE
Ara - 2022	5.181.879.8725	93854646	Veri yok

Aralık 2022 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

	TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİNİN BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE AVLIK DAĞILIMI	MONTHLY DISTRIBUTION OF TURKEY'S GROSS ELECTRICITY GENERATION BY PRIMARY ENERGY RESOURCES
						2022
												Birin (Unit): GWh.
	OCAK	SUBAT	MART	Nisas	MAYIS	HAZIRAN	TEMMUZ	AGUSTOS	EVL01	EKÍM	KASIM	ARALIN	TOPLAM
	TANTIARY	PERRICANY	MARCH	aten.	MAY	STOR	RILY	AURUST	CRITER/SOF	DCTORES	NOTEVERS	DECEMBER	tenat.
Tacklaskett + Mail Könfert Axfaltit Hard Coal + Imported Coal	6,488.5	5,631.3	4.444.1	3.149.9	3.252.9	4,700,1	6,913.3	5,576,9	6.433.8	6,583.6	7,267.8	7,487.9	65.070.0
Linyir Ligato	4,164.9	3.679.7	A.145.4	3.683.6	3.487.2	3.744.5	3,874.9	3,636.9	3,997.6	3.738.1	3.629.8	3.539.4	44.766.7
Sm Yakıtlar Liquid Fuels	608.3	531.8	787.0	620.8	189.7	63.3	66.3	19.0	89.3	64.6	49.7	49.2	3.194,4
Dağal Gaz «Lug Naturi Qui ~Lea	7.332.8	\$516.8	\$294.2	4.193.3	4,448.6	5,593.9	F.SSEJ	9,799.3	7,967.3	\$,667.7	4,977.7	6,716.2	72.836.2
Yenilenekilir + Ank Report and Wagner	723,4	681.7	796.1	724.1	798,102	780,864	794,623	763.2	743.6	741.2	798.	831.3	9.079.5
TERMIN THERMAL	19,228.4	18,519.3	15.279.9	12.371.6	11,125,6	14,881.3	16.237.8	20.845,8	18,578.8	16,388.2	16,614.9	18,834,0	197,556,2
HIDROLIK IFYDRO	4.736.3	4.073.5	8383.4	\$757.6	\$728.4	6,998.9	5,649.6	KA18.4	3,946.9	3,387.9	3,168.2	A 283.3	67.195.4
JEOTENAL - RÜZGAR-GÜNES GEOTHERMAL + WIND +80LAR	4.738.4	4.034.4	秋川江	4.970.6	4.628,4	6,368.8	T/995.7	4,389.7	4.923.9	5,383,5	4,836.1	4.361,6	61.283.2
BRUT CRETIM OROSS OENER ATION	28,705.0	15.796.7	28,694.4	26,079.7	25,487.3	27.238.8	28,893.9	31.644.8	27,289,6	25.046.1	24.619.3	26,548.6	326.014.8
DIS ALIM B-SPORTS	471.7	419.3	288.7	370.8	438.7	6963	ESAA	866.1	641.0	790,6	741.3	713.6	6.414.1
DIS-SATIM EXPORTS	438.3	382.5	331.0	341.7	364.6	186.4	387.3	139.9	291.7	187.1	141.6	261.1	3.710.5
BRÛT TALLY GROSS DEMAND	28,751.3	25.833.4	28.642.1	26.108.5	25,683.6	27,468.5	29.171.3	31.971.0	27,608.9	25,460.1	25,119.0	27.011.3	328.718,8

				ÖNCEKİ YILA GÖRE KARSILASTIRMALI AYLIK TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ MONTHLY ELECTRICITY GENERATION OF TURKEY COMPARED WITH PREVIOUS YEAR
							Birim (Unit): GWh
		2021			2022
AYLAR	EÜAS	ÜRETİM ŞRK. + İSLETME HAKKI DEVİR	TOPLAM	EÜAS	ÜRETİM SRK. + İSLETME HAKKI DEVİR	TOPLAM	ARTIS _%
MONTS	EÜAŞ	PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR	TOTAL	EÜAŞ	PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR	TOTAL	INCREASE %
OCAK
JANUARY	4.512,4	22.778.3	27.290.7	3.847.4	24.857.5	28.705,0	5,2
SUBAT			24.645.9	2.954.2
FEBRUARY MART	3.196.6	21.449.3			22.842.5	25.796.7	4,7
MARCH	4.677,1	23.536,8	28.213,9	4.456,7	24.237,7	28.694.4	1,7
NİSAN
APRIL	4.654,3	21.741,6	26.395,9	3.218,2	22.861,5	26.079,7	$-1,2$
MAYIS
MAY	4.347.6	21.151,8	25.499.4	3.896,6	21.590,7	25.487,3	0,0
HAZİRAN
JUNE TEMMUZ	4.561,7	22.667.2	27.228,9	4.165.3	23.073,5	27.238,8	0,0
JULY	5.315,7	25.950,3	31.266,1	4.305,7	24.588,0	28.893,8	$-7,6$
AĞUSTOS
AUGUST	5.851.8	27.172,1	33.024,0	5.631.3	26.013,5	31.644,8	$-4,2$
EYLÜL
SEPTEMBER EKİM	4.341.2	23.807,2	28.148.5	4.477.6	22.782,0	27.259,6	$-3,2$
	4.234.5	22.478,7	26.713,2	3.151,8	21.894,8	25.046,7	$-6,2$
OCTOBER KASIM
NOVEMBER	3.794.5	23.246,4	27.040,9	2.977.4	21.641,8	24.619,3	$-9,0$
ARALIK
DECEMBER	4.035.7	25.220,0	29.255,7	3.356.9	23.191,7	26.548,6	$-9,3$
TOPLAM
TOTAL	53.523,2		281.199,9 334.723,1	46.439,4	279.575,4	326.014,8	$-2,6$

									YILLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE NET ELEKTRIK TÜKETİMININ SEKTÖRLERE DAĞILIMI				Birim: GWh
YIL	MESKEN	鲇	KÖY	%	TICARET VE KAMU HİZ	贴	SANAYI	℁	AYDINLATMA	弘	DİĞER	℁	TOPLAM
2000	23.888	24.3			17.939	18.3	48.842	49.7	4,558	4,6	3.070	3.1	98.296
2001	23,557	24.3			18.432	19.0	46,989	48.4	4.888	5.0	3.203	3.3	97.070
2002	23.559	22.9			20.305	19.7	50.489	49.0	5.104	5.0	3.490	3.4	102.948
2003	25.195	22.5			22,840	20,4	55.099	49.3	4.975	4.5	3.657	3.3	111,766
2004	27.619	22.8			25.829	21.2	59.566	49.2	4.433	3.7	3.895	3.2	121.142
2005	30.935	23.7			28.777	22.1	62.294	47.8	4.143	3.2	4.113	$3.2^{\circ}$	130.263
2006	34.466	24.1			32, 186	22.5	68.027	47,5	3.950	2.8	4.441	3.1	143.070
2007	36.476	23.5			35 831	23,1	73.795	47.6	4.053	2.6	4.981	3.2	155.135
2008	39.584	24.4			37.737	23.3	74.850	46.2	3.970	2.5	5.806	3.6	161.948
2009	39.148	26.0			38.553	24.6	70.470	44.9	3.845	2.5	4.879	3.1	156,894
2010	41.411	24.1			41.965	24.4	79.331	46.1	3.768	2.2	5.586	3.2	172.051
2011	44.271	23.8			44.715	24.0	87,980	47.3	3.986	2.1	5.147	28	186,100
2012	45.375	23.3			47.512	24.4	92.302	47.4	3.885	2,0	5.850	3.0	194.923
2013	44.971	22.7			51.072	25.8	93.252	47.1	3.836	1.9	4.915	2.5	198.045
2014	46.190	22.3			54.304	26.2	97.777	47.2	3.943	1.9	5.161	2,5	207,375
2015	47.901	22.0			56.922	26.2	103.535	47.6	4.074	1,9	4,881	22	217.312
2016	51.204	22.1			60.668	26,2	108.298	46.8	4.229	1.8	6.805	29	231,204
2017	54.251	21.8			67.094	26,9	116,483	46.8	6.049	2.4	5.146	2,1	249.023
2018	54,591	21.1			71,927	27.9	117.712	45.6	4.725	1.8	9.278	3.6	258,232
2019	56.194	21.8			70.757	27,5	115.675	45.0	5.075	2.0	9.571	3.7	257.273

Ekim 2022 Döneminde Faturalanan Elektrik Tüketiminin Tüketici Türü Bazında Da ılımı (%)

Ekim 2022 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Da ıtım Bölgesi Bazında Da ılımı (MWh)

Kaynak: EPDK

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

Türkiye'de bulunan lisanslı santrallerin kurulu gücü 92.798 MW'dır. Kurulu güç olarak en yüksek kapasiteli 1zmir, en düük kapasiteli il ise hiç üretim santrali bulunmayan Arı'dır. Rüzgar santralleri Ege kıyıları ile Akdeniz'in dousu, hidroelektrik santraller Fırat-Dicle havzası ile Çoruh havzası, yerli kömür santralleri kömür madeni bulunan bölgelerde, ithal kömür santralleri kıyıehirlerinde, doalgaz santralleri yüksek elektrik tüketimi olan bölgelerde, ülkemizde yeni yeni kurulmaya balayan güne elektrii santralleri ise Türkiye'nin güney bölgelerinde younlamıtır.

Aaıdaki tabloda Ekim 2022 yılı itibariyleehirlerimizdeki lisanslı santrallerin toplam kurulu güçleri ve tüketimi karılama oranları verilmitir.

İLLER	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)	İLLER	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)
İzmir	5.168,24	5,45	Sinop	608,36	0,64
Adana	5.138,71	5,42	Erzurum	571,97	0,60
Çanakkale	4.573,21	4,82	Bolu	537,99	0,57
Kahramanmaraş	4.407,91	4,65	Ordu	501,73	0,53
İstanbul	3.496,63	3,68	Muş	462,66	0,49
Zonguldak	3.377,11	3,56	Gaziantep	449,93	0,47
Şanlıurfa	3.300,25	3,48	Afyonkarahisar	422,51	0,45
Samsun	3.250,94	3,43	Şırnak	420,92	0,44
Balıkesir	3.086,23	3,25	Çorum	402,43	0,42
Manisa	2.932,22	3,09	Yalova	386,93	0,41
Hatay	2.887,01	3,04	Rize	366,57	0,39
Bursa	2.886,49	3,04	Erzincan	324,40	0,34
Sakarya	2.821,10	2,97	Kırşehir	316,09	0,33
Elazığ	2.466,17	2,60	Amasya	314,66	0,33
Ankara	2.382,98	2,51	Isparta	290,65	0,31
Muğla	2.315,61	2,44	Adıyaman	258,64	0,27
Diyarbakır	2.260,86	2,38	Kars	251,66	0,27
Kocaeli	2.107,49	2,22	Ardahan	235,90	0,25
Artvin	2.071,30	2,18	Bilecik	205,18	0,22
Kırıkkale	2.001,52	2,11	Karabük	185,97	0,20
Kırklareli	1.907,92	2,01	Edirne	181,01	0,19
Antalya	1.832,33	1,93	Van	160,42	0,17
Denizli	1.753,47	1,85	Düzce	124,91	0,13
Aydın	1.572,43	1,66	Kastamonu	123,23	0,13
Konya	1.538,13	1,62	Burdur	122,46	0,13
Tekirdağ	1.502,41	1,58	Malatya	117,74	0,12
Mardin	1.423,09	1,50	Tunceli	106,95	0,11
Bingöl	1.325,49	1,40	Bitlis	103,05	0,11
Kütahya	1.067,82	1,13	Uşak	102,97	0,11
Osmaniye	1.060,89	1,12	Nevşehir	89,13	0,09
Mersin	1.025,38	1,08	Yozgat	69,43	0,07
Sivas	1.017,80	1,07	Niğde	64,36	0,07
Giresun	911,87	0,96	Batman	61,68	0,07
Siirt	793,91	0,84	Çankırı	61,12	0,06
Gümüşhane	686,80	0,72	Hakkari	58,17	0,06
Tokat	681,73	0,72	Aksaray	39,24	0,04
Karaman	676,79	0,71	Bayburt	35,68	0,04
Eskişehir	654,76	0,69	Ağrı	35,11	0,04
Trabzon	650,75	0,69	Bartın	34,33	0,04
Kayseri	644,01	0,68	Iğdır	23,79	0,03
			Genel Toplam	94.889,65	100,00

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı

(Türkiye)

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Üretiminin Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

Bölgelere göre kurulu güç,elektrik üretim kapasitesi ve Üretim – Tüketim Oranları aaıda verilmitir.

s.	Bölge	Kurulu Güç	Yıllık Üretim Tahmini	Üretim/Tüketim Oranı
$\mathbf{1}$	Karadeniz Bölgesi	14.029 MW	41.426 GWh	211 %
	2 Ege Bölgesi	13.299 MW	57.095 GWh	147%
з.	Akdeniz Bölgesi	15.953 MW	51.303 GWh	130 %
4	Doğu Anadolu Bölgesi	5.304 MW	14.892 GWh	133 %
6.	Güneydoğu Anadolu Bölgesi	7.725 MW	24.050 GWh	81 %
5.	Marmara Bölgesi	20.739 MW	77.843 GWh	82 %
	İc Anadolu Bölgesi	8.180 MW	27.723 GWh	85 %

13.4. Türkiye'de Rüzgar Enerjisi

Türkiye'de rüzgâr gücü, 2005 yılında devreye giren YEK (Yenilenebilir Enerji Kanunu) ile hızlı bir geliime girmitir. Devletin, 2023 yılına kadar 20,000 MW (megawatt) kurulu rüzgâr gücü kapasitesine ula`ma hedefi vardır.

Türkiye'de yer seviyesinden 50 metre yükseklikte ve 7.5 m/s üzeri rüzgar hızlarına sahip alanlarda kilometrekare baına 5 MW gücünde rüzgar santralı kurulabilecei kabul edilmitir. Bu kabuller ııında 2007 yılında, orta-ölçekli sayısal hava tahmin modeli ve mikro-ölçekli rüzgar akı modeli kullanılarak üretilen rüzgar kaynak bilgilerinin verildii Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) hazırlanmıtır. Türkiye rüzgar enerjisi potansiyeli 48,000 MW olarak belirlenmitir. Bu potansiyele kar`ılık gelen toplam alan Türkiye yüzölçümünün %1.30'una denk gelmektedir.

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birlii9nin (TÜREB) 2021 raporuna göre halihazırda Türkiye9nin toplam elektrik ihtiyacının yakla`ık % 8,449ü rüzgar enerji santrallerinden salanmaktadır.

Türkiye'de Rüzgar Enerjisi Santrallerinin Elektrik Üretimindeki Payı

2021 yılı istatistiklerine göre ülkemiz yıllık kurulu güç sıralamasında Dünya9da on ikinci oldu. Türkiye9de 2021 yılında Türkiye elektriin yüzde %109unu Avrupa Birlii elektriinin yakla`ık yüzde 15'ini rüzgar enerjisinden saladı.

12 Aralık 2022 tarihinde yapılan açıklamada Türkiye'de rüzgardan elektrik üretiminde günlük bazda 207 bin 906 megavatsaatle rekor kırılmı`tır.

Aralık 2021 itibariyle Türkiye9nin rüzgar enerjisine dayalı elektrik kurulu gücü 10.930 MW, toplam elektrik üretimi içerisindeki payı % 10,86 olup yıllara göre kurulu güç deiimi ve toplam elektrik üretimi içerisindeki payı aaıdaki grafiklerde yer almaktadır.

Güncel veriler ile Türkiye'de bulunan 285 Rüzgar Enerji Santrallerinin toplam kurulu gücü 10.930 MW'dır. Devreye alınan bu 285 santralin bir kısmı henüz lisans kurulu gücü kadar kurulu güce erimemi olup inası devam etmektedir. Bu kapsamda bir kısmı devreye alınan santrallerin de tam kapasite devreye girmesi ile 1.257 MW kapasiteli ilave rüzgar türbini devreye girmi olacak ve kurulu güç 11.279 MW kapasiteye ulaacaktır. Ayrıca henüz hiçbir ünitesi devreye alınmayan fakat kurulumunda ilerleme kaydedilen (yani yatan lisanslar hariç) 54 santralin lisans kapasitesi de 131 MW'dır. Bu balamda kısmen devreye alınan ve inaatında ilerleme kaydedilen projelerin tümü tamamlandıında Türkiye rüzgar santrali kurulu gücünün 12.318 MW düzeyine çıkacaı görülmektedir.

Rüzgar Enerji Santralleri Profili
Kayıtlı Santral Sayısı :	285
RES Kurulu Güc:	10.930 MWe Kayıtlı: 11.279 MWe
Kurulu Güce Oranı :	% 10,86
Yıllık Elektrik Üretimi :	$\sim$ 28.992 GWh
Üretimin Tüketime Oranı : % 9,66
Lisans Durumu:	268 lisanslı, 17 lisanssız

Kaynak: Enerji atlası

Aaıdaki tabloda 1llere göre (ilk 30 ilin) Rüzgar Enerji Santrali verileri yer almakta olup teorik potansiyel deerleri YEGM verilerinden alınmıtır.

s.	Santral Adı	İl	Firma	Kurulu Güc
1)	Soma Rüzgar Santrali	Manisa	Polat Enerji	288 MW
2)	Karaburun Rüzgar Santrali	Izmir	Alto Holding	227 MW
3)	Dinar Rüzgar Santrali	Afyonkarahisar	Güris Holding	200 MW
4)	Istanbul RES	İstanbul	Universal Wind Enerji	200 MW
5).	Geycek Rüzgar Santrali	Kırşehir	Polat Enerji	168 MW
6)	Balıkesir Rüzgar Santrali	Balıkesir	Enerjisa Elektrik	143 MW
7).	Saros RES	Canakkale	Borusan EnBW Enerji	138 MW
8)	Osmaniye Gökçedağ RES	Osmaniye	Zorlu Enerji	135 MW (150.6) MW)
9)	Evrencik RES	Kırklareli	RES Anatolia Holding	130 MW
10)	Kangal Rüzgar Santrali	Sivas	Ece Tur Insaat	128 MW
11)	Şamlı Rüzgar Santrali	Balıkesir	Fernas Enerji	127 MW
12)	Bergama Rüzgar Santrali	İzmir	Bilgin Enerji	120 MW
13)	Bilgin Enerji Soma Rüzgar Santrali	Manisa	Bilgin Enerji	120 MW
14)	Zonguldak RES	Sakarya	Türkerler Holding	120 MW
15)	Göktepe RES	Yalova	Erguvan Enerji	110 MW
16)	Tatlıpınar RES	Balıkesir	Ağaoğlu Enerji	108 MW
17)	Şah Rüzgar Santrali	Balıkesir	Galata Wind Enerji	105 MW
18)	Kuşadası RES	Aydın	Ulusoy Enerji	104 MW
19)	Bağlar RES	Konya	Sancak Enerji	100 MW
20)	Ömerli RES	İstanbul	Erciyes Anadolu Holding	100 MW
21)	Kıyıköy Rüzgar Santrali	Kırklareli	Borusan EnBW Enerji	99 MW
22)	Üçpınar RES	Canakkale	Derbent Enerji Uretim	99 MW (108.6) MW)
23)	Catalca Rüzgar Santrali	İstanbul	Sanko Enerji	93 MW (100 MW)
24)	Ulu Rüzgar Santrali	Bursa	Güriş Holding	91 MW (120 MW)
25)	Bozüyük RES	Bilecik	Inebolu Enerji	90 MW
26)	Cerit Rüzgar Santrali		Kahramanmaraş Pakmem Elektrik	90 MW
27)	Kocatepe RES	Afyonkarahisar	Güris Holding	88 MW
28)	Bandırma Kurşunlu RES	Balıkesir	Borusan EnBW Enerji	87 MW
29)	Killik Rüzgar Santrali	Tokat	Eksim Enerji	85 MW
30)	Kayseri Yahyalı Rüzgar Santrali	Kayseri	FC Enerji	83 MW (92.85)

Kaynak: Enerjiatlası

!zmir !li rüzgar enerjisi potansiyeli kapasite faktör haritası

Kaynak: Enerji Atlası

1zmir9in elektrik santrali kurulu gücü 5.477 MWe'dir. Toplam 121 adet elektrik enerji santrali bulunan 1zmir9deki elektrik santralleri yıllık yaklaık 17.012 GW elektrik üretimi yapmaktadır. Bu üretim miktarı ile 1zmir'in elektrik tüketiminin yüzde 81'lik kısmı yine buehirdeki santraller ile kar`ılanmaktadır.

Aaıdaki tabloda ise 1zmir9de yer alan iletmedeki rüzgar enerji santralleri ve kurulu güçleri (MW) yer almaktadır.

İşletmedeki Elektrik Santralleri
Santral Adı	Firma	Güç
Enka İzmir Doğalgaz Santrali	Enka Elektrik	1.520 MW
Habaş Aliağa Doğalgaz Termik Santrali	Habaş Enerji	1.043 MW
İzdemir Enerji Aliağa Termik Santrali	Izmir Demir Çelik	370 MW
Karaburun Rüzgar Santrali	Alto Holding	227 MW
Petkim Petrokimya Termik Santrali	Petkim	222 MW
Bergama Rüzgar Santrali	Bilgin Enerji	120 MW
TÜPRAŞ Aliağa Termik Santrali	TUPRAS	92 MW
Sibelres RES	Erciyes Anadolu Holding	80 MW
Bergres Rüzgar Santrali	Dost Enerji	70 MW
Yuntdağ Rüzgar Santrali	Dost Enerji	60 MW
Mazı 1 Mare Rüzgar Santrali	Demirer Enerji	56 MW
Mersinli RES	Bomonti Elektrik	55 MW
Düzova Rüzgar Santrali	Fina Enerji	52 MW
Kınık Rüzgar Santrali	Özbolat Enerji Grubu	50 MW
Kirazlı Rüzgar Enerji Santrali	Türkerler Holding	50 MW
Tire Rüzgar Enerji Santrali	Türkerler Holding	50 MW
Zeytineli RES	Bilgin Enerji	50 MW
Samurlu Rüzgar Santrali	Polat Enerji	44 MW
Ödemiş RES	Erdem Holding Enerji Grubu	42 MW
Demircili Rüzgar Santrali	Çalık Enerji	40 MW
Petkim Rüzgar Santrali	Petkim	38 MW
Seyitali Rüzgar Santrali	Polat Enerji	36 MW
Kozbeyli Rüzgar Santrali	Polat Enerji	35 MW
Çiğli Harmandalı BES	Biotrend Enerji	32 MW
Sarpıncık RES	Çalık Enerji	32 MW
Mordoğan Rüzgar Santrali	Ayen Enerji	31 MW
Fuatres RES	Borusan EnBW Enerji	30 MW
Mazı Rüzgar Santrali	Bilgin Enerji	30 MW
Akbaş Bergama Rüzgar Santrali	Akbaş Holding Enerji Grubu	25 MW
Kores Kocadağ RES	Dost Enerji	25 MW
Korkmaz Rüzgar Santrali	Ayen Enerji	24 MW
Salman Rüzgar Santrali	Fina Enerji	24 MW
Örlemiş RES	Akın Holding	23 MW
Çandarlı RES	Çandarlı RES Elektrik Üretim	23 MW
Adares Rüzgar Santrali	FC Enerji	22 MW
Akça Rüzgar Santrali	Menderes Tekstil	20 MW
Yahşelli RES		20 MW
Bozyaka Rüzgar Enerjisi Santrali	Kardemir Haddecilik ve Elektrik	20 MW
İşbirliği Enerji Doğalgaz Termik Santrali	İşbirliği Enerji	19 MW
Aliağa Rüzgar Enerji Santrali	Akça Enerji	19 MW

14. RÜZGAR ENERJ! SANTRALLER! HAKKINDA KISA B!LG!

Havanın bir akıkan olduunu hayal etmek oldukça zordur. Çünkü hava görünmez. Sıvılardan farklı olarak hava daha çabuk hareket eder ve bulunduu ortamın her yerini kaplar. Havanın hızlı yerdetirmesi ile içindeki parçacıkların hareketi de hızlı olur. Havanın bu özelliini kinetik enerjiye dönütürme ilemine Rüzgar Enerjisi adı verilir.

Aynı mantıkla su gibi sıvı maddelerin yer dei`tirme özelliini kullanarak enerji elde etmeye de hidroelektrik adı verilmektedir ve üretilen merkeze Hidroelektrik Santrali denilir. Rüzgar enerjisinden elektrik üreten merkezlere de Rüzgar Santrali denilmektedir.

Rüzgar Santralleri kurulduktan sonra pervaneler rüzgarın (havanın) hareketiyle balı oldukları aftı döndürür. Uygun bir jeneratör ile de bu hareket enerjisi elektrik enerjisine dönütürülür.

Rüzgar enerjisi günein domasıyla balar. Gece oluan souk hava tabakasının yere yakın bölümleri, günein ıınlarıyla hemen ısınmaya balar. Isınan hava genleir ve yükselir. Bu anda atmosferdeki souk hava tabakası yere doru iner. Sıcak ve souk havanın yer deitirmesiyle de rüzgar olu`ur.

Rüzgar Türbini:

En basit anlamda bir rüzgar türbini 3 bölümden olu`ur.

1. Pervane Kanatları:

Rüzgar estii zaman pervanenin kanatlarına çarparak onu döndürmeye balar. Bu sayede rüzgar enerjisi ile kinetik (hareket) enerjisi elde edilmi olur. Pervaneler rüzgar estiinde aynı yönde dönecek ekilde tasarlanmılardır.

2. "aft:

Pervanelerin dönmesiyle ona balı olan aft da dönmeye balar. _aftın dönmesiyle de motor içinde hareket oluur ve motorun çıkıında elektrik enerji salanmı` olur.

3. Jeneratör(Üreteç):

Oldukça basit bir çalıma yöntemi vardır. Elektromanyetik indüksiyon ile elektrik enerjisi üretilmi olur. Küçük oyuncak arabalardaki elektrik motoruna benzer bir sistemdir. 1çinde mıknatıslar bulunur. Bu mıknatısların ortasında da ince tellerle sarılmı` bir bölüm bulunur.

Pervane aftı döndürdüü zaman motor içindeki bu sarım bölgesi, etrafındaki mıknatısların ortasında dönmeye balar. Bunun sonucunda da alternatif akım (AC) olu`ur.

Günümüzde kullanılan rüzgar türbinleri, tarlalarda kullanılan yel deirmenlerinden daha karma`ık bir yapıdadır. Ülkemizde yel deirmenleri pek yaygın kullanılmaz.

Modern Rüzgar Türbin Teknolojisi:

Rüzgar Türbinleri günümüzde iki farklı tasarımla kar`ımıza çıkmaktadır. Bunlardan birincisi dikey eksen etrafında dönebilen tasarım.

Dikey eksenli türbin

VAWTs yani <Vertical Axis Wind Turbine= (Dü`ey Eksenli Rüzgar Türbini) olarak adlandırılır.

Düey ekseni yere dik olacakekilde tasarlanmıtır. Daima rüzgarın gelecei yöne göre ayarlanır. Yatay ekseninin rüzgara göre ayarlanmasına gerek yoktur. Genelde ilk hareket olarak elektrik motoruna ihtiyac duymaktadır. Türbin yardımcı tellerle ekseninden sabitlenmitir. Deniz seviyesine yakın yerlerde daha az rüzgar aldıından cihazın verimi dü`ük olmaktadır. Ancak tüm gerekli donanımlar yer seviyesinde olması bir avantaj olsa da, tarım arazileri için olumsuz etkisi fazla olmaktadır.

Dier önemli tasarım ise Yatay Eksenli Rüzgar Türbini (HAWTs) <Horizontal Axis Wind Turbine= olarak adlandırılır. Dönme ekseni yere paralel olarak tasarlanmıtır. Bir elektrik motoru yardımıyla rüzgar yönüne göre pervanenin yönü ayarlanabilir. Yapısal olarak bir elektrik motorundan farklı deildir. Verimli olarak çalıabilmesi için deniz seviyesinden yakla`ık 80 m. yüksekte olması gereklidir.

Yatay eksenli türbin

Rotor Blades (Pervane kanatları) : Rüzgar enerjisini dönme hareketine çevirmeye yarar.

Shaft ("aft) : Dönme hareketini üreteçe iletir.

Gear Box (Di#li Kutusu): Pervaneyle `aftın aralarındaki hızı arttırıp, üretece daha hızlı bir hareket iletilmesine yardımcı olur.

Generator (Üreteç) : Dönme hareketinden elektrik enerjisi üreten bölüm.

Breaks (Frenler) : A`ırı yüklenme ve bir sorun olduunda pervaneyi durdurmaya yarar.

Tower (Kule) : Pervane ve motor bölümününü yerden güvenli bir yükseklikte çalı`masını salar.

Electrical Equipment (Elektrik Donanımı) : Üretilen elektrik enerjisini ilgili merkezlere iletilmesini salar.

Rüzgar türbini markalarının pazar payları

Üretilen Enerjinin Hesaplanması

Bir rüzgar türbininin ürettii enerjinin hesaplanması için rüzgarın hızına ve pervane çapına ihtiyaç vardır. Çounlukla büyük rüzgar türbinleri saniyede 15 m. hızla dönmektedir. Teorik olarak üretilen enerjinin artması için pervane çapının artması gerekmektedir. Bu da rüzgar türbininin yüksekliinin de artması anlamına gelir. Bu sayede daha fazla rüzgar alıp daha hızlı bir dönme hareketi salanır.

Pervane Boyu ve Maksimum Güç Çıkışı
Pervane Capı (metre)	Güç Çıkışı (kW)
10	25
17 ^°	100
27	225
33	300
40	500
44	600
48	750
54	1000
64	1500
72	2000
80	2500

Genellikle rüzgar türbinleri saatte 33 mil hızla döndüklerinde tam kapasite olarak çalımaktadırlar. Saatte 45 mil (20 metre / saniye) hızına çıktıklarında ise otomatik olarak sistem durmaktadır. Türbinin fazla hızlanması halinde sistemi durduracak birçok kontrol bulunmaktadır. En genel sistem fren sistemidir. Pervane 45 mil/saatte hızına ulatıında dönme ilemini durdurur. Bundan baka dier güvenlik elemanları da `unlardır:

Açı Kontrolü : Pervane yüksek hızlara çıktıında, üretilen enerji de çok fazla olmakta. Bu gibi durumlarda pervanelerin açılarını deitirip daha yava bir dönme hareketi elde etmek için kullanılır.

Pasif Yava#latıcı: Genellikle pervaneler ve motor blou sabit bir açıyla ayarlanmılardır. Ancak rüzgar çok hızlı estii zamanlarda pervanenin tepe taklak olmasını engellemek için gelitirilmibir sistemdir. Aerodinamik olarak rüzgarın tersi yönde pervanenin açısını deitirip hızın azaltılmasına çalı`ılır.

Aktif Yava#latıcı: Açı kontrol sistemine benzer bir sistemdir. Üretilen gücün fazla olması durumunda pervane ve motor blounun açısını dei`tirmeye yarayan sistemdir.

Tipik büyük bir rüzgar türbini yıllık 5.2 milyon KWh elektrik enerjisi üretir. Yaklaık 600 hanenin elektrik ihtiyacını karılayabilir. Günümüzde kömür ve nükleer santraller, rüzgar santrallerinden daha ucuza enerji üretebilmektedirler. Rüzgar enerjisini kullanmanın iki önemli nedeni bulunmaktadır. Rüzgar enerjisi, <Temiz= ve <Yenilenebilir= özelliktedir. Atmosfere zararlı karbon dikosit ve nitrojen gazları salınımı yoktur ve rüzgarın bitmesi gibi bir durum söz konusu deildir. Rüzgar enerjisi her ülkede üretilebilir. Baka ülkelerden enerji transfer etmeye gerek duyulmaz. Ayrıca rüzgar santralleri uzak bölgelere ina edilip, üretilen enerjinin merkezi yerlere iletilmesi daha kolaydır.

Rüzgar santrallerinin bu yararlarının yanında olumsuz yönleride de vardır. Dier enerji santaralleri gibi her zaman yüksek verimle çalıamazlar. Çünkü rüzgar hızı deikenlik göstermektedir. Rüzgar türbinleri ehirlere yakın bölgelerde oluturdukları ses kirlilii sebebiyle insanlara, hayvanlara ve doal ya`ama rahatsızlık vermektedir.

Rüzgar var olduundan beri güvenilir enerji kaynaı deildir. Rüzgar hızı dütüünde ya da kesildiinde geri dönüümü olmayan enerji kaynaklarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Rüzgardan Elektrik Üretimi İstatistikleri:

Türkiye'de 2020 yılında rüzgar santrallerinden 24.498.119 MWh elektrik üretimi gerçeklemitir. 2021 yılında ise 31.137.427 MWh leketrik üretimi gerçeklemitir. Türkiye'de günlük elektrik tüketimi 01.12.2022 tarihinde 872.883,22 MWh olarak gerçeklemitir. Rüzgar enerjisinden salanan elektriin tüketime oranı yakla`ık %9,72 dir.

Haziran 2022 itibariyle rüzgar enerjisine dayalı elektrik kurulu gücü 10.976 MW dir. Toplam kurulu güç içerisinde oranı ise %10,819dir.

Türkiye Rüzgar Enerjisi Birlii9nin (TÜREB), Ocak-Haziran dönemine ilikin Türkiye Rüzgâr Enerjisi 1statistik Raporu9na göre rüzgâr enerjisi kurulu gücü, yılın ilk yarısında devreye alınan 1280 MW ilave kapasiteyle 10 bin 585 MW seviyesine ulamı`tır.

Buna göre, koronavirüs salgını nedeniyle kısıtlamaların devam ettii söz konusu dönemde rüzgâr enerjisi santralleri elektrik talebini kar`ılamada önemli rol oynadı.

!#letmedeki Rüzgar Enerji Santrallerinin Kurulum ve Üretim Bilgileri

Kaynak: Tureb

Rüzgar ile Elektrik Üretiminin Önceki Yıllara Göre Artı#ı

Türkiye'de ilk olarak 1998 yılında balayan rüzgar ile elektrik üretimi ilk yılını 6 milyon kilovatsaat üretim ile kapatmıtı. Sonraki yıl 21 milyon kilovatsaate çıkan üretim miktarı %250 artıgöstermi idi. Sektörün henüz emekledii bu yıllarda hızlı büyümeler görülse de 2015'i 11,5 milyar kilovatsaat üretim ile kapatan sektör 2014'e göre üretimini %38 oranında arttırmayı baardı. 2016 yılında bir önceki yıla göre %31, 17 yılında %30, 2019 yılında %22, 2020 yılında %14, 2021 yılında ise %26 artı yaanmıtır.

Rüzgar Üretiminin Toplam Tüketimi Kar#ılama Oranı

1998 - 2021 döneminde rüzgar ile elektrik üretiminin toplam tüketimi karılama oranı aaıdaki grafikte gösterilmi`tir.

15. YASAL !Z!NLER VE TES!S!N ÖZELL!KLER!

ÜRET!M L!SANSI	: 29.05.2008 tarih – 1622/5 nolu (*)
YAPI KULLANIM ALANI	: ~ 150 m2 (**)
TOPLAM KURULU GÜÇ	: 16 MW
YILLIK ORTALAMA TOPLAM ENERJ! ÜRET!M!	: 49,90 GW
ENERJ! NAK!L HATTI UZUNLUU	: 13,1 km (4,5 km. XLPE yer altı hattı)
RÜZGAR TÜRB!N! ADED!	: 8 (Beheri 2 MW)
RÜZGAR TÜRB!N MARKASI/MODEL!	: ENERCON / E82-E2
HUB YÜKSEKL!!/ ROTOR ÇAPI	: 78 m. / 82 m.
RÜZGAR SINIFI	: CLASS II
S!STEME BALANTI NOKTASI	: ÇE_ME HAVZA TM (OG BARA)
GER!L!M SEV!YES!	: 33 kV (477 MCM Ç1FT DEVRE)
ORTALAMA HIZ	: 8,3 m/s
D!ZEL JENERATÖR	: Mevcut/50 kvA
YANGIN TES!SATI	: Yangın söndürme sistemleri mevcut
SATI" KAB!L!YET!	: <satılabilirlik= özelliine sahiptir.</satılabilirlik=

(*) 49 yıl sürelidir.

(**) Mimari projesinden yaklaşık olarak hesaplanmıştır.

16. AÇIKLAMALAR

Alaçatı RES projesi Çe`me 1lçesi, Alaçatı beldesi, Karada mevkiinde yer almaktadır.
Bünyesinde 8 adet Enercon marka (E82-E4 model) rüzgar türbini, santral binası, depolar ve su deposu bulunmaktadır.
Rüzgar türbinleri arasındaki yollar stabilizedir.
Tesisin toplam kurulu gücü 18 MW dir.
Santral binası tek katlı olup yakla`ık 150 m² kullanım alanlıdır.
Projesine göre hol, soyunma odası, toplantı odası, zayıf akım odası, akü odası, OG odası, kumanda odası, mutfak ve du` hacimleri mevcuttur.

17. EN VER!ML! KULLANIM ANAL!Z!

<Bir mülkün fiziki olarak mümkün, finansal olarak gerçekletirilebilir olan, yasalarca izin verilen ve deerlemesi yapılan mülkü en yüksek deerine ulatıran en olası kullanımdır=. (UDS Madde 6.3)

<Yasalarca izin verilmeyen ve fiziki açıdan mümkün olmayan kullanım yüksek verimlilie sahip en iyi kullanım olarak kabul edilemez. Hem yasal olarak izin verilen hem de fiziki olarak mümkün olan bir kullanım, o kullanımın mantıklı olarak niçin mümkün olduunun deerleme uzmanı tarafından açıklanmasını gerektirebilir. Analizler, bir veya birkaç kullanım olası olduu belirlediinde, finansal fizibilite bakımından test edilirler. Dier testlerle birlikte en yüksek deerle sonuçlanan kullanım en verimli ve en iyi kullanımdır. (UDS madde 6.4)

Tesisin mevcut kullanım fonksiyonunun devam etmesinin en uygun kullanım ekli olduu düünülmektedir.

18. TES!S!N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ"

Bilindii üzere Rüzgar santrali maliyetlerinin büyük kısmını türbinler, alt sistemi ve iletim hatları oluturmaktadır. Her nekadar türbinler için 25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinler ve ana ekipmanları ilealt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı, ancak bakım-onarım maliyetlerinin 25. Yıldan itibaren artacaı kanaatindeyiz.

19. DEERLEND!RME

Tesisin deerine etki eden özet faktörler:

Olumlu etkenler:

Enerji talebinin hızla artması,
Devlet (TE1A_) tarafından belirlenen alım fiyatları üzerinden alım garantisi bulunması,
Yasal izinlerin alınmı` olması,
Bakımların periyodik olarak yapılması,
Kaynaının tükenmemesi,
Güvenilirliinin artması,
Kurulumu ve i`letilmesinin dier enerji tesislerine göre daha kolay olması,
Rüzgar alan bir bölgede yer alması.

Olumsuz etkenler:

Enerji üretiminin dier santral türlerine göre dü`ük olması,
Rüzgârın süreklilii olmadıı için enerji üretiminin dei`ken olması,
Yatırım maliyetlerinin yüksek olması,
Ülkemizde nükleer santrallerin ileriki dönemde faaliyete geçmesi ile enerji arzının artmasına paralel olarak enerji fiyatlarının dü`mesi ihtimalinin bulunması.

20. DEERLEME YAKLA"IMLARI

Deerleme yaklaımlarının uygun ve deerlenen varlıklarının içerii ile ilikili olmasına dikkat edilmesi gerekir. Aaıda tanımlanan ve açıklanan üç yaklaım deerlemede kullanılan temel yaklaımlardır. Bunların tümü, fiyat dengesi, fayda beklentisi veya ikame ekonomi ilkelerine dayanmaktadır. Temel deerleme yaklaımları Pazar Yakla#ımı, Gelir Yakla#ımı ve Maliyet Yakla#ımıdır. Bu temel deerleme yakla`ımlarının her biri farklı, ayrıntılı uygulama yöntemlerini içerir.

Bir varlıa ilikin deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin seçiminde amaç belirli durumlara en uygun yöntemin bulunmasıdır. Bir yöntemin her duruma uygun olması söz konusu deildir. Seçim sürecinde asgari olarak a`aıdakiler dikkate alınır:

(a) deerleme görevinin ko`ulları ve amacı ile belirlenen uygun deer esas(lar)ı ve varsayılan kullanım(lar)ı,

(b) olası deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin güçlü ve zayıf yönleri, (c) her bir yöntemin varlıın nitelii ve ilgili pazardaki katılımcılar tarafından kullanılan yaklaımlar ve yöntemler bakımından uygunluu,

(d) yöntem(ler)in uygulanması için gereken güvenilir bilginin mevcudiyeti.

20.1. Pazar Yakla#ımı

Pazar yaklaımı varlıın, fiyat bilgisi elde edilebilir olan aynı veya karılatırılabilir (benzer) varlıklarla karılatırılması suretiyle gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımı ifade eder.

Aaıda yer verilen durumlarda, pazar yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın deer esasına uygun bir bedelle son dönemde satılmı` olması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olarak ilem görmesi, ve/veya

Yukarıda yer verilen durumlarda pazar yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, pazar yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Pazar yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve pazar yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklıklandırılamayacaı dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıa veya buna önemli ölçüde benzer varlıklara ilikin ilemlerin, pazardaki oynaklık ve hareketlilik dikkate almak adına, yeteri kadar güncel olmaması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olmamakla birlikte ilem görmesi,

(c) pazar ilemlerine ilikin bilgi elde edilebilir olmakla birlikte, karılatırılabilir varlıkların deerleme konusu varlıkla önemli ve/veya anlamlı farklılıklarının, dolayısıyla da sübjektif düzeltmeler gerektirme potansiyelinin bulunması,

(d) güncel ilemlere yönelik bilgilerin güvenilir olmaması (örnein, kulaktan dolma, eksik bilgiye dayalı, sinerji alıcılı, muvazaalı, zorunlu satı içeren i`lemler vb.),

(e) varlıın deerini etkileyen önemli unsurun varlıın yeniden üretim maliyeti veya gelir yaratma kabiliyetinden ziyade pazarda i`lem görebilecei fiyat olması.

Birçok varlıın benzer olmayan unsurlardan oluan yapısı, pazarda birbirinin aynı veya benzeyen varlıkları içeren ilemlere ilikin bir kanıtın genelde bulunamayacaı anlamına gelir. Pazar yaklaımının kullanılmadıı durumlarda dahi, dier yakla`ımların uygulanmasında pazara dayalı girdilerin azami kullanımı gerekli görülmektedir (örnein, etkin getiriler ve getiri oranları gibi pazara dayalı deerleme ölçütleri).

Karılatırılabilir pazar bilgisinin varlıın tıpatıp veya önemli ölçüde benzeriyle ilikili olmaması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin karılatırılabilir varlıklar ile deerleme konusu varlık arasında niteliksel ve niceliksel benzerliklerin ve farklılıkların karılatırmalı bir analizini yapması gerekir. Bu karılatırmalı analize dayalı düzeltme yapılmasına genelde ihtiyaç

duyulacaktır. Bu düzeltmelerin makul olması ve deerlemeyi gerçekletirenlerin düzeltmelerin gerekçeleri ile nasıl sayısallatırıldıklarına raporlarında yer vermeleri gerekir.

Pazar yaklaımında genellikle her biri farklı çarpanlara sahip karıla`tırılabilir varlıklardan elde edilen pazar çarpanları kullanılır. Belirlenen aralıktan uygun çarpanın seçimi niteliksel ve niceliksel faktörlerin dikkate alındıı bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirir.

20.2. Maliyet Yakla#ımı

Maliyet yaklaımı, bir alıcının, gereksiz külfet douran zaman, elverisizlik, risk gibi etkenler söz konusu olmadıkça, belli bir varlık için, ister satın alma, isterse yapım yoluyla edinilmiolsun, kendisine eit faydaya sahip baka bir varlıı elde etme maliyetinden daha fazla ödeme yapmayacaı ekonomik ilkesinin uygulanmasıyla gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımdır. Bu yaklaımda, bir varlıın cari ikame maliyetinin veya yeniden üretim maliyetinin hesaplanması ve fiziksel bozulma ve dier biçimlerde gerçekleen tüm yıpranma paylarının dü`ülmesi suretiyle gösterge niteliindeki deer belirlenmektedir.

Aaıda yer verilen durumlarda, maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların deerleme konusu varlıkla önemli ölçüde aynı faydaya sahip bir varlıı yasal kısıtlamalar olmaksızın yeniden oluturabilmesi ve varlıın, katılımcıların deerleme konusu varlıı bir an evvel kullanabilmeleri için önemli bir prim ödemeye razı olmak durumunda kalmayacakları kadar, kısa bir sürede yeniden oluturulabilmesi,

(b) varlıın dorudan gelir yaratmaması ve varlıın kendine özgü niteliinin gelir yaklaım ını veya pazar yaklaımını olanaksız kılması, ve/veya

Yukarıda yer verilen durumlarda maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, maliyet yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Maliyet yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve maliyet yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların aynı faydaya sahip bir varlıı yeniden oluturmayı düündükleri, ancak varlıın yeniden olu`turulmasının önünde potansiyel yasal engellerin veya önemli ve/veya anlamlı bir zaman ihtiyacının bulunması,

(b) maliyet yaklaımının dier yaklaımlara bir çapraz kontrol aracı olarak kullanılması (örnein, maliyet yaklaımının, deerlemesi iletmenin süreklilii varsayımıyla yapılan bir iletmenin tasfiye esasında daha deerli olup olmadıının teyit edilmesi amacıyla kullanılması), ve/veya (c) varlıın, maliyet yaklaımında kullanılan varsayımları son derece güvenilir kılacak kadar, yeni oluturulmu olması.

Kısmen tamamlanmıbir varlıın deeri genellikle, varlıın oluturulmasında geçen süreye kadar katlanılan maliyetleri (ve bu maliyetlerin deere katkı yapıp yapmadıını) ve katılımcıların, varlıın, tamamlandıındaki deerinden varlıı tamamlamak için gereken maliyetler ile kâr ve riske göre yapılan uygun düzeltmeler dikkate alındıktan sonraki deerine ili`kin beklentilerini yansıtacaktır.

20.3. Gelir Yakla#ımı

Gelir yaklaımı, gösterge niteliindeki deerin, gelecekteki nakit akılarının tek bir cari deere dönütürülmesi ile belirlenmesini salar. Gelir yaklaımında varlıın deeri, varlık tarafından yaratılan gelirlerin, nakit akı`larının veya maliyet tasarruflarının bugünkü deerine dayanılarak tespit edilir.

Aaıda yer verilen durumlarda, gelir yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen çok önemli bir unsur olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin makul tahminler mevcut olmakla birlikte, ilgili pazar emsallerinin varsa bile az sayıda olması.

Yukarıda yer verilen durumlarda gelir yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, gelir yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Gelir yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve gelir yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen birçok faktörden yalnızca biri olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin önemli belirsizliklerin bulunması,

(c) deerleme konusu varlıkla ilgili bilgiye eriimsizliin bulunması (örnein, kontrol gücü bulunmayan bir pay sahibi geçmi tarihli finansal tablolara ulaabilir, ancak tahminlere/bütçelere ulaamaz), ve/veya

(d) deerleme konusu varlıın gelir yaratmaya henüz balamaması, ancak balamasının planlanmı` olması.

Gelir yaklaımının temelini, yatırımcıların yatırımlarından getiri elde etmeyi beklemeleri ve bu getirinin yatırıma ilikin algılanan risk seviyesini yansıtmasının gerekli görülmesi te`kil eder.

Genel olarak yatırımcıların sadece sistematik risk (<pazar riski= veya <çe`itlendirmeyle giderilemeyen risk= olarak da bilinir) için ek getiri elde etmeleri beklenir.

21. F!YATLANDIRMA

Tesisin satı(pazar) deerinin tespiti, kullanımı mümkün olan yöntemlerle saptanmı olup deerleme prosesi aaıda ayrıntılı olarak verilmitir.

Sermaye Piyasası Kurulu9nun 01.02.2017 tarih Seri III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ= doğrultusunda Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile Uluslar Arası Değerleme Standartları 2017 UDS 105 Değerleme Yaklaşımları ve Yöntemleri 10.4. maddesinde; <Değerleme çalışmasında yer alan bilgiler ve şartlar dikkate alındığında, özellikle tek bir yöntemin doğruluğuna ve güvenirliğine yüksek seviyede itimat duyulduğu hallerde, değerlemeyi gerçekleştirenlerin bir varlığın değerlemesi için birden fazla değerleme yöntemi kullanılması gerekmez= yazmaktadır.

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin Pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı= kullanılmıtır.

21.1. Gelir !ndirgeme Yakla#ımı

Bu yaklaımda, *Dorudan 1ndirgeme (Direkt Kapitalizasyon) ve Gelir 1ndirgeme (en önemli örnei 1ndirgenmiş Nakit Akımları analizidir)* olarak adlandırılan iki yöntem kullanılmaktadır. Rapor konusu tesisin deer tesbitinde kira bedelinin ve kapitalizasyon oranının tesbit edilememesi sebebiyle ve sürekli gelir üreten bir iletme olması dikkate alınarak 1ndirgenmiNakit Akımları yöntemi kullanılmıtır.

Bu çalımaya konu deerleme, bir taınmazın mevcut durumu itibariyle olan kıymetinin tespitinden çok kendi sektörel tablosu içinde uygun bir lokasyona, ülkemizde zorlukla elde edilebilen önemli bir iletme hakkına ve makul ticari büyüklüklere sahip olan bir RES tesisinin optimize deerini ifade etmektedir. Deer tespitine ilikin projeksiyonun verileri (kapasite, üretim miktarları, maliyetler ve satı` bedelleri gibi) firmandan ve sektörden temin edilen verilerdir.

Bu yöntem, taınmaz deerinin gayrimenkulün gelecek yıllarda üretecei serbest nakit akımlarının bugünkü deerlerinin toplamına eit olacaı esasına dayalı olup santralin 49 yıllık iletme hakkının rapor tarihi itibariyle kalan yaklaık 34,5 yıllık kısmının projeksiyonunu kapsar biçimde uygulanmı`tır.

Projeksiyonlardan elde edilen nakit akımları, ekonominin, sektörün ve taınmazın taıdıı risk seviyesine uygun bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmekte ve tesisin bugünkü deeri hesaplanmaktadır. Bu deer taınmazın, mevcut piyasa koullarından baımsız olarak finansal yöntemlerle hesaplanan (olması gereken) deeridir.

Varsayımlar:

Reel 1skonto Oranı :

Reel iskonto oranı, sektörün özellikleri ve mevcut piyasa koşulları ile uzun süreli işletme hakkı bulunmasının yanı sıra Ülkemizin her geçen gün artan enerji ihtiyacı/talep fazlası ile % 8 – 9,5 mertebesindeki orta-uzun vadeli Eurobond faizleri dikkate alınarak % 12,50 olarak belirlenmiştir.

Yıllık Üretim Miktarları:

Tesisin fizibilite deerlerine göre yıllık ortalama toplam enerji üretimi 49,90 GW olup geçmiş dönemdeki fiili üretim miktarları ile firmanın gelecek dönemlere ilişkin tahminlerinden hareketle 2023 yılı ve sonrası için yıllık ortalama üretimin 48 GW mertebesinde olacaı varsayılmıştır.

Satış Gelirleri:

KWh başına satış tutarları sayfa 65'deki tabloda sunulmuş olup 2023 ila 2026 yıllarında EPDK tarafından belirlenmiş olan 0,0730 USD sabit fiyat alınmıştır. 2027 yılı ve sonrasında ise tablodaki fiyatlarla realize olacaı kabul edilmiştir.

Üretim Maliyetleri ve Yıllık Amortisman Tutarları :

Tesisin üretim maliyetlerinin, geçmiş yıllardaki fiili üretim maliyetleri ile gelecek yıllar için firma yetkilileri tarafından tahmin edilen verilerden hareketle 2023 yılı ve sonrası için yıllık 700.000 USD mertebesinde olacaı varsayılmıştır. Bu bedellere yıllık bakım-onarım masrafları da dahildir. Bilindii üzere Rüzgar santrali maliyetlerinin büyük kısmını türbinler, şalt sistemi ve iletim hatları oluşturmaktadır. Her nekadar türbinler için 25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal şartlar altında gerekli bakım onarım faaliyetlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinler ve ana ekipmanları ile şalt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı kanaatindeyiz. Ancak 25. yıldan itibaren bakım-onarım maliyetlerinin artacaı kabul edilmiş olup 2040 yılından itibaren sayfa 65'deki tabloda belirtildii şekilde kademeli bir maliyet artışı öngörülmüştür. Sabit kıymetler için belirlenen amortisman miktarları sayfa 65'deki tabloda sunulmuştur.

Nakit Ödenen Vergiler:

Etkin vergi oranı % 20 (yirmi) kabul edilmiştir.

2021/1801

Özet olarak:

Yukarıdaki varsayımlar altında, bugünden sonraki nakit giriş çıkışları ile (sayfa 65'de sunulan indirgenmiş nakit akımları tablosundan da görülecei üzere) tesisin deeri ~ 402.060.000 TL olarak bulunmuştur.

Bu deerin, ekonomideki gelişmelere balı olarak satışların gerçekleşme oranlarındaki ve birim fiyatlardaki deişimlere, yanı sıra üretim miktarlarına göre artabilecei ya da azalabilecei tabiidir.

ALAÇATI RÜZGAR ELEKTR1K SANTRAL1
(USD)
Varsayımlar
Kurulu Güç (MW)	16
Fizibiliteye Göre Yıllık Ortalama Elektrik
Üretim Miktarı (GWh)	49,90
2023 Yılı ve Sonrası Tahmini Gider	700.000
		2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	2031	2032	2033	2034
Elektrik Satış Fiyatı (KWh/USD)		0,0730	0,0730	0,0730	0,0730	0,0901	0,0927	0,0902	0,0877	0,0870	0,0873	0,0860	0,0853
Yıllık Üretim Miktarı (GWh)		48	48	48	48	48	48	48	48	48	48	48	48
31/12/2022 USD/TL	18,6983
Reel 1skonto Oranı	12,50%
Reel 1skonto Oranı		12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%
1 / 1skonto Faktörü		1,06	1,19	1,34	1,51	1,70	1,91	2,15	2,42	2,72	3,06	3,44	3,87
Etkin Vergi Oranı	20%

Toplam Satış Geliri		3.504.000		3.504.000 3.504.000 3.504.000 4.324.800 4.449.600 4.329.600 4.209.600 4.176.000 4.190.400 4.128.000 4.094.400
Toplam Elektrik Üretim Maliyeti		700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000	700.000
1şletme Nakit Akımı		2.804.000		2.804.000 2.804.000 2.804.000 3.624.800 3.749.600 3.629.600 3.509.600 3.476.000 3.490.400 3.428.000 3.394.400
Amortisman		375.045	375.045	375.045	21.858	21.858	21.858	21.858	21.858	21.858	21.858	21.858	21.858
Serbest Nakit Akımı		2.318.209		2.318.209 2.318.209 2.247.572 2.904.212 3.004.052 2.908.052 2.812.052 2.785.172 2.796.692 2.746.772 2.719.892
Serbest Nakit Akımının Bugünkü Deeri		2.185.628		1.942.781 1.726.916 1.488.263 1.709.393 1.571.696 1.352.417 1.162.464 1.023.424 913.473								797.482	701.936
31/12/2022 1tibarı 1le Toplam Deer		21.502.579

31/12/2022 1tibarı 1le Toplam Deer (TL) 402.060.000

	2035	2036			2037		2038		2039		2040		2041		2042		2043		2044		2045	2046
	0,0851	0,0823			0,0838		0,0814		0,0808		0,0816		0,0812		0,0809		0,0809		0,0809	0,0809		0,0809
	48	48			48		48		48		48		48		48		48 48			48		48

	12,50%	12,50%			12,50%	12,50%		12,50%		12,50%		12,50%		12,50%			12,50% 12,50%			12,50%		12,50%
	4,36 4,90 5,52			6,21		6,98		7,86		8,84	9,94		11,18			12,58		14,16		15,93
4.084.800 3.950.400 4.022.400			3.907.200		3.878.400		3.916.800		3.897.600	3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200
700.000 700.000 700.000			700.000		700.000		735.000		735.000		735.000			735.000		735.000		756.000		756.000
	3.384.800	3.250.400			3.322.400		3.207.200 3.178.400			3.181.800			3.162.600		3.148.200	3.148.200		3.148.200		3.127.200		3.127.200
	21.858	21.858			21.858		21.858	21.858		21.858			21.858 21.858			21.858		21.858		21.858		21.858
	2.712.212	2.604.692			2.662.292		2.570.132	2.547.092		2.549.812			2.534.452 2.522.932			2.522.932		2.522.932		2.506.132		2.506.132
						414.087			364.777		324.593		286.789			225.569			200.505
	622.181	531.126			482.552										253.765						177.040	157.369
	2047 0,0809 48			2048 0,0809 48		2049 0,0809 48	2050 0,0809 48			2051 0,0809 48		2052 0,0809 48		2053 0,0809 48		2054 0,0809 48		2055 0,0809 48		2056 0,0809 48		2057 0,0809 48

	12,50%		12,50%		12,50%		12,50% 12,50%			12,50%		12,50%			12,50%		12,50%		12,50%		12,50%
	17,92		20,16	22,67			25,51		28,70		32,28		36,32	40,86		45,97		51,71		58,18
3.883.200
3.883.200				3.883.200			3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200		3.883.200		1.941.600
756.000				770.000 770.000			770.000		784.000		784.000		784.000		805.000		805.000		805.000		402.500
	3.127.200			3.113.200	3.113.200		3.113.200		3.099.200		3.099.200		3.099.200		3.078.200		3.078.200		3.078.200		1.539.100
	21.858			21.858	21.858		21.858		21.858		21.858		21.858		21.858		21.858		21.858		21.858
	2.506.132			2.494.932		2.494.932		2.494.932 2.483.732				2.483.732		2.483.732 2.466.932			2.466.932		2.466.932		1.235.652
	139.884 123.785 110.031 97.806				86.548		76.932		68.384		60.374		53.666		47.703		21.239

22. ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES!

22.1. Farklı De erleme Metotlarının ve Analiz Sonuçlarının Uyumla#tırılması ve Bu Amaçla !zlenen Yöntemin ve Nedenlerinin Açıklaması

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı Yöntemi= kullanılmıtır. Buna göre tesisin deeri için 402.060.000,-TL kıymet takdir edilmi`tir.

22.2. Kira De eri Analizi Ve Kullanılan Veriler

Tesis için kira deeri analizi yapılmamı`tır.

22.3. Gayrimenkul ve Buna Ba lı Hakların Hukuki Durumunun Analizi

Deerlemeye konu tesisin herhangi bir hukuki sorunu bulunmamaktadır.

22.4. Gayrimenkul Üzerindeki Takyidat ve !potekler !le !lgili Görü#

Tesis, Orman, Maliye Hazinesi ve ahıs arazileri içerisinde yer almakta olup tapu kayıt ve takyidat incelemesi yapılmamıtır.

22.5. De erleme Konusu Gayrimenkulün, Üzerinde !potek veya Gayrimenkulün De erini Do rudan Etkileyecek Nitelikte Herhangi Bir Takyidat Bulunması Durumları Hariç, Devredilebilmesi Konusunda Bir Sınırlamaya Tabi Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Rapora konu ta`ınmazın devredilmesinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde herhangi bir engel bulunmadıı kanaatindeyiz.

22.6. Bo# Arazi Ve Geli#tirilmi# Proje De eri Analizi Ve Kullanılan Veri Ve Varsayımlar !le Ula#ılan Sonuçlar

Deerleme, proje geli`tirme niteliinde deildir.

22.7. Mü#terek Veya Bölünmü# Kısımların De erleme Analizi

Taınmazın müterek veya bölünmü` kısmı yoktur.

22.8. Hasılat Payla#ımı Veya Kat Kar#ılı ı Yöntemi !le Yapılacak Projelerde, Emsal Pay Oranları

Hasılat paylaımı veya kat karılıı yöntemi söz konusu deildir.

22.9. Asgari Bilgilerden Raporda Verilmeyenlerin Niçin Yer Almadıklarının Gerekçeleri

Asgari bilgilerden verilmeyen herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

22.10. Yasal Gereklerin Yerine Getirilip Getirilmedi i Ve Mevzuat Uyarınca Alınması Gereken !zin Ve Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Mevcut Olup Olmadı ı Hakkında Görü#

Tesisin Rüzgar Elektrik Santrali olarak iletilmesi için gerekli yasal izinler alınmı durumda olup ruhsat lisans süresi 29.05.2057 tarihinde sona ermektedir.

22.11. De erleme Konusu Arsa veya Arazi ise, Alımından !tibaren Be# Yıl Geçmesine Ra men Üzerinde Proje Geli#tirmesine Yönelik Herhangi Bir Tasarrufta Bulunup Bulunulmadı ına Dair Bilgi

Ta`ınmaz arsa veya arazi niteliinde deildir.

23. SONUÇ

Rapor içeriinde özellikleri belirtilen Alaçatı Rüzgar Enerji Santrali Tesisinin yerinde yapılan incelemelerinde konumuna, büyüklüüne, elektrik üretim kapasitesine, mevcut makine parkına ve i`letme verilerine göre de eri için,

402.060.000,-TL (Dörtyüzikimilyonaltmıbin Türk Lirası) kıymet takdir edilmitir.

(402.060.000,-TL ÷ 19,9349 TL/Euro (*) 20.169.000,-Euro)

(402.060.000,-TL ÷ 18,6983 TL/USD (*) 21.502.000,-USD)

(*) 31.12.2022 itibariyle TCMB Döviz Alış Kurları; 1,-Euro = 19,9349 TL; 1,-USD = 18,6983 TL'dir. Euro ve USD bazındaki deerler, yalnızca bilgi için verilmiştir.

Tesisin KDV dahil toplam deeri 474.430.800,-TL9dir.

1bu rapor, **ENDA ENERJI HOLDING A.".**9nin talebi üzerine ve *e-imzalı* olarak düzenlenmi olup kopyaların kullanımları halinde ortaya çıkabilecek sonuçlardan `irketimiz sorumlu deildir.

Bilgilerinize sunulur. 06 Ocak 2023 (Deerleme tarihi: 31 Aralık 2022)

Saygılarımızla,

Lotus Gayrimenkul De erleme ve Danı#manlık A.".

Eki:

Uydu görüntüleri
Fotoraflar
Vaziyet planı-proje resimleri
Üretim lisansı belgesi
Deerleme uzmanlıı lisans belgeleri
Mesleki tecrübe belgeleri

M. Kıvanç KILVAN Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 400114)

Uygar TOST Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 401681)

Uydu görüntüleri

Tesisin görünümleri (Arşiv)

Vaziyet planı ve kat planı

Üretim Lisansı

AI Terminal

TACİRLER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

9133_rns_2025-01-29_a8c415a5-5ebe-4529-9e29-2fdfe64aba17.pdf

ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

Çeşme / İZMİR

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

1.RAPOR ÖZET!

2. RAPOR B!LG!LER!

3. "!RKET B!LG!LER!

4. MÜ"TER! B!LG!LER!

5. DEERLEME RAPORUNUN TEBL!!N 1. MADDES!N!N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADII HAKKINDA AÇIKLAMA

6. MÜ"TER! TALEPLER!N!N KAPSAMI VE VARSA GET!R!LEN SINIRLAMALAR

7. DEERLEME !"LEM!N! SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK!LEYEN FAKTÖRLER

8. DEER TANIMI VE GEÇERL!L!K KO"ULLARI

Pazar de eri:

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO"ULLAR

10. TA"INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.1. Tapu kayıtları

11. BELED!YE !NCELEMELER!

11.1. !mar Durumu

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

11.4. Yapı Denetim Firması

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1.Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

11.5.3. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

12. TES!S!N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

12.2. Bölge Analizi

İzmir İli:

Çeşme 1lçesi:

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı#

Bazı Ülkelerin 2022 ve 2023 yılların Büyüme Oranları Tahminleri

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

2021-2022 Büyüme Tahminleri:

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyon USD)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko#ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

12.6. Türkiye Gayrimenkul Piyasasını Bekleyen Fırsat ve Tehditler

Tehditler:

Fırsatlar:

13. DÜNYA'DA ve TÜRK!YE'DE ENERJ! SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

Yıllık Enerji Talepleri Göstergeleri

Bölgesel Tüketimler (2021)

2022 Yılı Ekim Ayı Elektrik Piyasası Genel Görünümü

2021 Ekim-2022 Ekim Elektrik Kurulu Gücü ve Üretim Miktarı

Türkiye'nin Enerji !thalatı

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

Aralık 2022 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Üretiminin Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

13.4. Türkiye'de Rüzgar Enerjisi

14. RÜZGAR ENERJ! SANTRALLER! HAKKINDA KISA B!LG!

Rüzgar Türbini:

1. Pervane Kanatları:

2. "aft:

3. Jeneratör(Üreteç):

Modern Rüzgar Türbin Teknolojisi:

Dikey eksenli türbin

Yatay eksenli türbin

Üretilen Enerjinin Hesaplanması

Rüzgardan Elektrik Üretimi İstatistikleri:

!#letmedeki Rüzgar Enerji Santrallerinin Kurulum ve Üretim Bilgileri

Rüzgar ile Elektrik Üretiminin Önceki Yıllara Göre Artı#ı

Rüzgar Üretiminin Toplam Tüketimi Kar#ılama Oranı

15. YASAL !Z!NLER VE TES!S!N ÖZELL!KLER!

16. AÇIKLAMALAR

17. EN VER!ML! KULLANIM ANAL!Z!

18. TES!S!N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ"

19. DEERLEND!RME

Olumlu etkenler:

Olumsuz etkenler:

20. DEERLEME YAKLA"IMLARI

20.1. Pazar Yakla#ımı