ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.

Ayvacık / ÇANAKKALE

(Tuzla Jeotermal Enerji Santrali)

GAYR1MENKUL DEĞERLEME RAPORU

Rapor No: 2022 / 1375

!Ç!NDEK!LER

1.	RAPOR ÖZETİ
2.	RAPOR BİLGİLERİ
3.	SİRKET BİLGİLERİ
4.	MÜSTERİ BİLGİLERİ
5.	DEĞERLEME RAPORUNUN TEBLİĞİN 1. MADDESİNİN 2. FIKRASI KAPSAMINDA
	HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA
6.	MÜŞTERİ TALEPLERİNİN KAPSAMI VE VARSA GETİRİLEN SINIRLAMALAR
7.	DEĞERLEME İŞLEMİNİ SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN FAKTÖRLER7
8.	DEĞER TANIMI VE GEÇERLİLİK KOŞULLARI
9.	UYGUNLUK BEYANI VE KISITLAYICI KOŞULLAR
10.	TAŞINMAZIN TAPU KAYITLARI
10.1.	TAPU KAYITLARI
10.2.	TAPU TAKYİDATI
11.	BELEDİYE İNCELEMELERİ
11.1.	IMAR DURUMU
11.2.	iMAR DOSYASI İNCELEMESİ
11.3.	ENCÜMEN KARARLARI, MAHKEME KARARLARI, PLAN İPTALLERİ V.B. KONULAR11
11.4.	YAPI DENETİM FİRMASI
11.5.	SON ÜÇ YIL İÇİNDEKİ HUKUKİ DURUMDAN KAYNAKLANAN DEĞİŞİM11
11.6.	GAYRİMENKULÜN ENERJİ VERİMLİLİK SERTİFİKASI HAKKINDA BİLGİ 11
11.7.	RUHSAT ALINMIŞ YAPILARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN 3194 SAYILI İMAR
	KANUNU'NUN 21. MADDESİ KAPSAMINDA YENİDEN RUHSAT ALINMASINI
	GEREKTİRİR DEĞİŞİKLİKLER OLUP OLMADIĞI HAKKINDA BİLGİ 11
12.	TESİSİN ÇEVRE VE KONUMU
12.1.	KONUM VE CEVRE BİLGİLERİ
12.2.	BÖLGE ANALİZİ
12.3.	DÜNYA EKONOMİSİNE GENEL BAKIŞ
12.4.	TÜRKIYE'NIN MAKROEKONOMIK GÖRÜNÜMÜ
12.5.	MEVCUT EKONOMIK KOŞULLARIN, GAYRIMENKUL PIYASASININ ANALIZI, MEVCUT 23
	TRENDLER VE DAYANAK VERILER
12.6.	TÜRKIYE GAYRIMENKUL PIYASASINI BEKLEYEN FIRSAT VE TEHDITLER
13.	DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE ENERJİ SEKTÖRÜ
13.1.	DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE ENERJİ TALEBİ
13.2.	TÜRKİYE'DE ELEKTRİK TÜKETİMİ
13.3.	ENERJİ SANTRALLERİNİN ÜLKEMİZDEKİ DAĞILIMI
14.	JEOTERMAL ENERJİ VE JEOTERMAL ENERJİ SANTRALLERİ HAKKINDA KISA BİLGİ44
14.1.	JEOTERMAL ENERJININ KULLANIM ALANLARI
14.2.	TÜRKIYE'DE JEOTERMAL ENERJI
14.3.	TÜRKIYEDE JEOTERMAL ALANLAR
14.4.	JEOTERMAL ENERJI SANTRALLERI HAKKINDA KISA BILGI

14.5.	TÜRKIYEDE YER ALAN JEOTERMAL ENERJI SANTRALLERI 55
15.	YASAL 1Z1NLER VE TES1S1N ANA B1R1MLER1N1N ÖZELL1KLER1 57
16.	AÇIKLAMALAR 58
17.	TES1S BÜNYES1NDEK1 1N_A1 YATIRIMLAR 65
18.	EN VER1ML1 KULLANIM ANAL1Z1 65
19.	TES1S1N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ_ 65
20.	DEĞERLEND1RME 66
21.	DEERLEME YAKLA"IMLARI 66
21.1.	PAZAR YAKLA"IMI 67
21.2.	MALIYET YAKLA"IMI 68
21.3.	GELIR YAKLA"IMI 69
22.	F!YATLANDIRMA 70
22.1.	GELIR!NDIRGEME YAKLA"IMI 71
23.	ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES! 75
23.1.	FARKLI DEERLEME METOTLARININ VE ANALIZ SONUÇLARININ
	UYUMLA"TIRILMASI VE BU AMAÇLA !ZLENEN YÖNTEMIN VE NEDENLERININ
	AÇIKLAMASI 75
23.2.	KIRA DEERI ANALIZI VE KULLANILAN VERILER 75
23.3.	GAYRIMENKUL VE BUNA BALI HAKLARIN HUKUKI DURUMUNUN ANALIZI 75
23.4.	GAYRIMENKUL ÜZERINDEKI TAKYIDAT VE !POTEKLER !LE !LGILI GÖRÜ" 75
23.5.	DEERLEME KONUSU GAYRIMENKULÜN, ÜZERINDE !POTEK VEYA
	GAYRIMENKULÜN DEERINI DORUDAN ETKILEYECEK NITELIKTE HERHANGI
	BIR TAKYIDAT BULUNMASI DURUMLARI HARIÇ, DEVREDILEBILMESI
	KONUSUNDA BIR SINIRLAMAYA TABI OLUP OLMADII HAKKINDA BILGI 75
23.6.	BO" ARAZI VE GELI"TIRILMI" PROJE DEERI ANALIZI VE KULLANILAN VERI
	VE VARSAYIMLAR !LE ULA"ILAN SONUÇLAR 75
23.7.	MÜ"TEREK VEYA BÖLÜNMÜ" KISIMLARIN DEERLEME ANALIZI 75
23.8.	HASILAT PAYLA"IMI VEYA KAT KAR"ILII YÖNTEMI !LE YAPILACAK
	PROJELERDE, EMSAL PAY ORANLARI 75
23.9.	ASGARI BILGILERDEN RAPORDA VERILMEYENLERIN NIÇIN YER
	ALMADIKLARININ GEREKÇELERI 75
23.10.	YASAL GEREKLERIN YERINE GETIRILIP GETIRILMEDII VE MEVZUAT
	UYARINCA ALINMASI GEREKEN !ZIN VE BELGELERIN TAM VE EKSIKSIZ
	OLARAK MEVCUT OLUP OLMADII HAKKINDA GÖRÜ" 75
23.11.	DEERLEME KONUSU ARSA VEYA ARAZI ISE, ALIMINDAN !TIBAREN BE" YIL
	GEÇMESINE RAMEN ÜZERINDE PROJE GELI"TIRMESINE YÖNELIK HERHANGI
	BIR TASARRUFTA BULUNUP BULUNULMADIINA DAIR BILGI 75
24.	SONUÇ 76

1.RAPOR ÖZET1

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, Tuzla Köyü. Ayvacık / ÇANAKKALE
DAYANAK SÖZLE"ME	23 Kasım 2022 tarih ve 889 - 2022/059 no ile
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2022
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2023
DEERLENEN TA"INMAZIN TÜRÜ	Jeotermal Enerji Santrali
DEERLENEN MÜLK!YET HAKLARI	Tam Mülkiyet (arsa) / 11.05.2004 tarihli 40 yıl süreli üretim lisansı
TAPU B!LG!LER! ÖZET!	Çanakkale 1li, Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü, Köyiçi Mevkii, 146 ada, 3 parsel. (Bkz. Tapu Kayıtları)
!MAR DURUMU ÖZET!	Tesis Jeotermal Sanayi Tesisi Alanında kalmaktadır. (Bkz. Tapu Kayıtları)
RAPORUN KONUSU	Bu rapor, yukarıda adresi belirtilen tesisin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORUN TÜRÜ	Konu deerleme raporu, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri kapsamında <deerleme raporlarındaBulunması Gereken Asgari Hususları= içerecek `ekilde<br/>hazırlanmı`tır.

GAYR!MENKULLER !Ç!N TAKD!R OLUNAN TOPLAM DEER (KDV HAR!Ç)
ÇANAKKALE !L!, AYVACIK !LÇES!NDE YER ALAN JEOTERMAL 388.695.000,-TL ENERJ! SANTRAL! TES!S!N!N DEER!
RAPORU HAZIRLAYANLAR
Sorumlu De erleme Uzmanı	Sorumlu De erleme Uzmanı
M. KIVANÇ KILVAN Engin AKDEN1Z (SPK Lisans Belge No: 400114) (SPK Lisans Belge No: 403030)

2. RAPOR B1LG1LER1

DEERLEMEY! TALEP EDEN	ENDA ENERJ! HOLD!NG A.".
DEERLEMES! YAPILAN GAYR!MENKULÜN ADRES!	Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, Tuzla Köyü. Ayvacık / ÇANAKKALE
MÜ"TER! NO	889
RAPOR NO	2022/1375
DEERLEME TAR!H!	31 Aralık 2022
RAPOR TAR!H!	06 Ocak 2023
RAPORUN KONUSU	belirtilen tesisin pazar Bu rapor, yukarıda adresi deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmı`tır.
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN - Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 400114 Engin AKDEN1Z- Sorumlu Deerleme Uzmanı Lisans No: 403030
RAPORA KONU GAYR!MENKUL !Ç!N "!RKET!M!Z TARAFINDAN YAPILAN SON ÜÇ DEERLEMEYE !L!"K!N B!LG!LER	A`aıdaki tabloda sunulmu`tur.

RAPOR TARİHİ	07.01.2020	05.02.2021	16.01.2022
RAPOR NUMARASI	2019/1624	2021/080	2021/1799
RAPORU HAZIRLAYANLAR	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)	M. Kıvanç KILVAN (400114) Engin AKDENİZ (403030)
TAKDİR OLUNAN DEĞER (TL) (KDV HARİÇ)	93.075.000	82.875.000	202.940.000

3. _1RKET B1LG1LER1

"!RKET ADI	Lotus Gayrimenkul Deerleme ve Danı`manlık A._.
"!RKET MERKEZ!	1stanbul
"!RKET ADRES!	Gömeç Sokak, No: 37 Akgün 1` Merkezi Kat 3/8- 34718 Acıbadem – Kadıköy / 1STANBUL
TELEFON	(0216) 545 48 66 / (0216) 545 48 67 (0216) 545 95 29 / (0216) 545 88 91 (0216) 545 28 37
FAKS	(0216) 339 02 81
EPOSTA	[email protected]
WEB	www.lotusgd.com
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	10 Ocak 2005
SERMAYE P!YASASI KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	07 Nisan 2005 – 14/462
BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUL KAYDINA ALINI" TAR!H VE KARAR NO	12 Mart 2009 - 3073
T!CARET S!C!L NO	542757/490339
KURULU" SERMAYES!	75.000,-YTL
"!MD!K! SERMAYES!	1.000.000,-TL

4. MÜ_TER1 B1LG1LER1

"!RKET ADI	Enda Enerji Holding A._.
"!RKET MERKEZ!	1zmir
"!RKET ADRES!	_ehit Nevres Bulvarı, No:10, Deren Plaza, Kat:, Konak / 1zmir
TELEFON	(232) 463 98 11
KURULU" (TESC!L) TAR!H!	06.01.2010
ÖDENM!" SERMAYES!	300.000.000,-TL
FAAL!YET KONUSU	Elektrik Enerjisi Üretim ve Satı`ı.

5. DEĞERLEME RAPORUNUN TEBL1Ğ1N 1. MADDES1N1N 2. FIKRASI KAPSAMINDA HAZIRLANIP HAZIRLANMADIĞI HAKKINDA AÇIKLAMA

Bu rapor, aaıda belirtilen tebli ve düzenlemelere göre hazırlanmı olup, Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebliin (III-62.3) 1. Maddesinin 2. Fıkrası kapsamındadır.

Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.3 sayılı <Sermaye Piyasalarında Faaliyette bulunacak Gayrimenkul Deerleme Kurulu`ları Hakkında Tebli= ekinde yer alan <Deerleme Raporlarında Bulunması Gereken Asgari Hususular=
Sermaye Piyasası Kurulu9nun III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Deerleme Standartları Hakkında Tebli=
Sermaye Piyasası Kurul Karar Organı9nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile uygun görülen Uluslar Arası Deerleme Standartları (2017)

6. MÜ_TER1 TALEPLER1N1N KAPSAMI VE VARSA GET1R1LEN SINIRLAMALAR

Bu rapor ENDA ENERJ1 HOLD1NG A._.9nin talebiyle yukarıda adresi belirtilen ve irket portföyünde yer alan gayrimenkullerin Türk Lirası cinsinden pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır. Müteri tarafından getirilmi herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır.

7. DEĞERLEME 1_LEM1N1 SINIRLAYAN VE OLUMSUZ YÖNDE ETK1LEYEN FAKTÖRLER

Herhangi bir sınırlayıcı ve olumsuz faktör bulunmamaktadır.

8. DEĞER TANIMI VE GEÇERL1L1K KO_ULLARI

Bu rapor, müterinin talebi üzerine adresi belirtilen gayrimenkullerin pazar deerinin tespitine yönelik olarak hazırlanmıtır.

Pazar de eri:

Bir mülkün, istekli alıcı ve istekli satıcı arasında, tarafların herhangi bir ilikiden etkilenmeyeceiartlar altında, hiçbir zorlama olmadan, basiretli ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi kiiler olarak, uygun bir pazarlama sonrasında deerleme tarihinde gerçekletirecekleri alım satım ileminde el deitirmesi gerektii takdir edilen tahmini tutardır.

Bu deerleme çalımasında aaıdaki hususların geçerlilii varsayılmaktadır.

Analiz edilen gayrimenkullerin türü ile ilgili olarak mevcut bir pazarın varlıı peinen kabul edilmitir.
Alıcı ve satıcı makul ve mantıklı hareket etmektedirler.
Taraflar gayrimenkuller ile ilgili her konuda tam bilgi sahibidirler ve kendilerine azami faydayı salayacak `ekilde hareket etmektedirler.
Gayrimenkullerin satıı için makul bir süre tanınmıtır.
Ödeme nakit veya benzeri araçlarla pe`in olarak yapılmaktadır.
Gayrimenkullerin alım satım ilemi sırasında gerekebilecek finansman, piyasa faiz oranları üzerinden gerçekletirilmektedir.

9. UYGUNLUK BEYANI ve KISITLAYICI KO_ULLAR

Bilgi ve inançlarımız dorultusunda a`aıdaki hususları teyit ederiz.

a. Raporda yer alan görüve sonuçlar, sadece belirtilen varsayımlar ve koullarla sınırlıdır. Tümü kiisel, tarafsız ve önyargısız olarak yapılmı çalı`maların sonucudur.
b. _irketimizin deerleme konusunu oluturan tesis ve mülklere ilikin güncel veya gelecee dönük hiçbir ilgisi yoktur. Bu iin içindeki taraflara karı herhangi bir çıkarı ya da önyargısı bulunmamaktadır.
c. Verdiimiz hizmet, herhangi bir tarafın amacı lehine sonuçlanacak bir yöne veya önceden saptanmıolan bir deere; özel koul olarak belirlenen bir sonuca ulamaya ya da sonraki bir olayın olumasına balı deildir.
d. _irketimiz deerlemeyi ahlâki kural ve performans standartlarına göre gerçekletirmitir.
e. _irketimiz, ekspertiz raporu tarihinden sonra gayrimenkulde meydana gelebilecek fiziksel deiikliklerin ve ekonomide yaanabilecek olumlu ya da olumsuz gelimelerin raporda belirtilen fikir ve sonuçları etkilemesinden ötürü sorumluluk taımaz.
f. Mülkün takdir edilen deerde deiiklie yol açabilecek zemin altı (radyoaktivite, kirlilik, depremsellik vb.) veya yapısal sorunları içermedii varsayılmıtır. Bu hususlar, zeminde ve binada yapılacak aletsel gözlemlemeler ve statik hesaplamaların yanı sıra uygulama projelerindeki incelemeler sonucu açıklık kazanabilecek olup uzmanlıımız dıındadır. Bu tür mühendislik ve etüt gerektiren koullar veya bunların tespiti için hiçbir sorumluluk alınmaz.

10. TA_INMAZIN TAPU KAYITLARI

10.1. Tapu kayıtları

SAH!B!	: Tuzla Jeotermal Enerji A._.
!L! – !LÇES!	: Çanakkale – Ayvacık
KÖYÜ	: Tuzla
MEVK!!	: Köyiçi
ADA NO	: 146
PARSEL NO	: 3
N!TEL!!	: Tek Katlı Prefabrik Ofis Jeotermal Sanayi Tesisleri Arsası
ARSA ALANI	: 19.929,50 m²
ARSA PAYI	: Tamamı
YEVM!YE NO	: 3716
C!LT NO	: 20
SAH!FE NO	: 1965
TAPU TAR!H!	: 19.06.2013

10.2. Tapu Takyidatı

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüü TAKB1S sisteminden temin edilen ve bir örnei ekte sunulan tapu kaydına göre rapor konusu taınmaz üzerinde aaıdaki notlar bulunmaktadır.

Rehinler Bölümü:

Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 325 yevmiye no ile 1. dereceden ipotek `erhi.
Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 326 yevmiye no ile 2. dereceden ipotek `erhi.
Denizbank A._. lehine 35.000.000,-USD bedelle 26.01.2011 tarih ve 327 yevmiye no ile 3. dereceden ipotek `erhi.

Beyanlar Bölümü:

Üçüncü derece doal sit alanıdır. (01.04.1996 tarih ve 437 yevmiye no ile)
Bu parsel üzerindeki Tuzla Jeotermal Enerji A._.9ye ait iletme FBK 70.000,-TL karılıı Denizbank A._. lehine rehnedilmi`tir. (02.05.2011 tarih ve 2084 yevmiye no ile)

11. BELED1YE 1NCELEMELER1

11.1. !mar Durumu

Çanakkale 1l Özel 1daresi Müdürlüü9nden alınan bilgiye göre rapora konumlu tesisin üzerinde bulunduu parsel mevzi imar planında <Jeotermal Sanayi Tesisi Alanı= olarak belirlenen bölgede kalmaktadır.

Tesisin yer aldıı bölge Mülga Edirne Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu9nun 02.02.1996 tarihli kararı ile 1. ve 3. derece doal sit alanı olarak tescil edilen, Bakanlar Kurulu9nun 04.12.2006 tarih, 200/11534 sayılı kararı ile <Ayvacık Tuzla Termal Turizm Merkezi= olarak ilan edilen alan dahilindedir.

11.2. !mar Dosyası !ncelemesi

Tesise ait yapı ruhsatları iletme yönetiminden temin edilmitir. (Bkz. Ekler)

11.3. Encümen Kararları, Mahkeme Kararları, Plan !ptalleri v.b. konular

Herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

11.4. Yapı Denetim Firması

Tesisin yapı denetim faaliyetleri birer adet mekanik, tesisat, elektrik ve statik uzmanı ve mimardan oluan bir heyet tarafından yapılmıtır.

11.5. Son Üç Yıl !çindeki Hukuki Durumdan Kaynaklanan De i#im

11.5.1.Tapu Müdürlü ü Bilgileri

11.5.1.1. Son Üç Yıl !çersisinde Gerçekle#en Alım Satım Bilgileri

Son üç yıl içerisinde herhangi bir alım satım gerçeklememitir.

11.5.2. Belediye Bilgileri

11.5.2.1. !mar Planında Meydana Gelen De i#iklikler, Kamula#tırma !#lemleri v.b. !#lemler

_irket yetkililerinden alınan bilgilere göre enerji nakil hattı ve boru hatlarının geçtii güzergahlarla ilgili olarak kamulatırma-irtifak hakkı ilemleri yapılmı`tır.

11.6. Gayrimenkulün Enerji Verimlilik Sertifikası Hakkında Bilgi

Ta`ınmazın enerji verimlilik sertifikası bulunmamaktadır.

11.7. Ruhsat Alınmı# Yapılarda Yapılan De i#ikliklerin 3194 Sayılı !mar Kanunu'nun 21. Maddesi Kapsamında Yeniden Ruhsat Alınmasını Gerektirir De i#iklikler Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Yeniden ruhsat alınmasını gerektiren herhangi bir durumu bulunmamaktadır.

12. TES1S1N ÇEVRE VE KONUMU

12.1. Konum ve Çevre Bilgileri

Deerlemeye konu tesis, Çanakkale 1li, Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü9nde yer alan Tuzla Jeotermal Enerji Santralidir.

Tuzla Çayı yakınında tesisin yakın çevresinde kırsal yerleimler, tarım alanları ve bo parseller bulunmaktadır.

Santral Tesisi, Assos9a 30 km., Ezine9ye 42 km., Çanakkale9ye ise yakla`ık 90 km. mesafededir.

Konum Krokisi/ Uydu görüntüsü

12.2. Bölge Analizi

Çanakkale 1li:

Çanakkale ehri, Türkiye [Cumhuriyeti](https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti)9nin kuzeybatısında, topraklarının büyük bölümü [Marmara Bölgesi](https://tr.wikipedia.org/wiki/Marmara_B%C3%B6lgesi) sınırları içinde bir kısmı ise [Ege Bölgesi](https://tr.wikipedia.org/wiki/Ege_B%C3%B6lgesi) içinde kalan, 25° 40' - 27° 30' dou boylamları ve 39° 27' - 40° 45' kuzey enlemleri arasında 9.887 km²'lik bir alan kaplayan, [Asya](https://tr.wikipedia.org/wiki/Asya) [$Anadolu$](https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu) ve [Avrupa](https://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa) [\(Trakya](https://tr.wikipedia.org/wiki/Trakya)) kıtalarında toprakları bulunan, kendi adını taıyan boaz ile ikiye bölünmü` bir ildir.

Anadolu'nun en batı noktası olan Baba Burnu ile Türkiye'nin en batı noktası Gökçeada'daki 1ncirburnu il sınırları içindedir. Ege Denizi'nde Türkiye'ye ait en büyük adalar, Bozcaada ve Gökçeada, Çanakkale iline balıdır.

Çanakkale, Cumhuriyetin ilk yıllarında Biga ve Gelibolu sancaklarının kaldırılması ve her ikisinin ortasında bulunan Çanak köyünün il ilan edilmesiyle meydana gelmitir. 1927 Nüfus sayımında Çanakkale'nin merkez nüfusu sadece 8.500 kii idi.. Eski çalarda, Hellespontos ve Dardanelles olarak da adlandırılan ilde 3000 yıldan beri yerleim olduu bilinmektedir. Bugün bile kalıntıları bulunan Truva (Troia, Troy) Antik kenti M.Ö 2500 yılında büyük bir depremle yıkılmı ve bölge uzun yıllar Lidyalılarca yönetilmitir. Milattan önce 336 yılında bölgede en önemli güç haline gelen [Pers 1mparatorluu](https://tr.wikipedia.org/wiki/Pers_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu) [Helenizm](https://tr.wikipedia.org/wiki/Helenizm)'i tüm dünyaya yaymak amacındaki [Büyük 1skender](https://tr.wikipedia.org/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_%C4%B0skender) Granikos Çayı ([Biga Çayı\)](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga_%C3%87ay%C4%B1) kıyılarında büyük bir bozguna uratılmıtır. Osmanlı Devleti döneminde de Karesioulları Beyliinin yıkılması ile ilin bugünkü topraklarının büyük bir bölümü ele geçirilmi, [Bizans](https://tr.wikipedia.org/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu)'ın sayesinde ilin fethi daha da kolaylamıve Boazlar ile birlikte kontrol [Osmanlı Devleti](https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_Devleti)'ne geçmitir.

Çanakkale ilinin topraklarının bütününe bakıldıında, üzerinde kurulmuolduu yarımada [Biga Yarımadası](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga_Yar%C4%B1madas%C4%B1) olarak adlandırılır. 1l içindeki en kayda deer yükselti Biga Daları'dır. Biga adının bu denli çok kullanımının sebebi, Cumhuriyet döneminden önce, Osmanlı idari sisteminde Sancaın [Biga](https://tr.wikipedia.org/wiki/Biga) ilçesi olmasıdır. Yani ilin eski merkezi Biga olup, Cumhuriyet döneminde, kazanılmı olan baarılardan dolayı ilin ismi ve merkezi Çanakkale olarak deitirilmitir. 1lin isminin kökeni yörede çok gelimiolan çanak - çömlek zanaatine dayanır. \_ehrin iki simgesi haline gelen Kale-i Sultaniye ile çanakçılık özdeleince deehir Çanakkale olarak adlandırıldı.

Çanakkale iline balı 568 köy, 21 bucak, 12 ilçe belediyesi ve 22 belde belediyesi vardır. Merkezden sonra en büyük ilçe Biga'dır. 1lin en küçük ilçesi Bozcaada'dır. Adaların nüfusu yazları iki katını asa da kıın yerlilerden baka yaayan kalmaz.

1l topraklarının yarısından fazlası ormanlar ile kaplıdır. Ormanlar il topraklarının % 53.9'unu oluturur. Ormanlık alanlar 536.964 hektar olup bunun 449.024 hektarı koru, 87.969 hektarı ise köylülere daıtılan ve ticaret yapılan, kesilmeye hazır ormanlardır. Ormanlık arazinin yarısından fazlasını kızılçam ve mee kaplar.

1lin kıyı ilçelerinde ve adalarda iklim hemen hemen aynıdır. Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiiklimin yaandıı Çanakkale topraklarında iklim daha çok Akdeniz iklimine paralellik gösterir. 1ç bölgelerde denizden yükseklik artar ve bu nedenle kıyı bölgelere oranla aradaki sıcaklık ortalaması oldukça açılır. Yılın büyük bölümü hemen her ilçede rüzgarlı günler ya`anır.

Çanakkale'de önem arz eden bir su kütlesi bulunmaz. Gelibolu Yarımadası'nda Tuzla Gölü, Biga ilçesi sınırlarında Hoyrat Gölü ve Ece Gölü ile dier ilçelerde yer alan bazı ufak baraj gölleri ve göletler vardır. Biga'ya balı Yeniçiftlik beldesinde yer alan yaklaık 10,000 hektarlık Ece Gölü son birkaç yıl içinde kurutularak tarıma uygun hale getirilmeye çalıılmaktadır.

Çanakkale ilinin corafi olarak aslında 4 farklı su kütlesi ile kıyısı bulunur. A`aıdaki tabloda ilçelerin nereye kıyısı olduu ile kıyı ve plaj uzunluklarının çizelgesi vardır.

Ayvacık 1lçesi:

Ayvacık 1lçesi 83 km.9lik sahil eridiyle Çanakkale9nin en uzun sahil kesimlerinden birine sahiptir. Yüzölçümü 874 km² olan ilçenin % 529si ormanlıktır. Denizden yükseklii 270 metredir. 1lçenin ovaları Tuzla Kösedere ve Babakale ovalarıdır. Daları, denize paralel olarak uzandıından, sahileridinde güzel koylar birbirini izlemektedir. Son yıllarda youn ilgi gören bu koylar, turizm için cazibe merkezidir. Ayvacık ilçesinin Edremit Körfezi9ne bakan güney kıyısı Akdeniz ikliminin etkisini gösterirken, iç kısımlar Marmara ikliminin etkisindedir. Yerli ve yabancı gezginlerin her zaman ilgisini çeken Assos antik kenti, Gülpınar Apollon Kutsal Alanı; son yıllarda büyük kentlerden gelenlerin yerletii Behramkale, Adatepe, Yeilyurt gibi köyler, Osmanlı9nın ilk dönem mimari yapılarını barındıran Tuzla, Babakale köyleri, Anadolu9nun aynı zamanda Asya kıtasının en uç noktası olan Bababurnu gibi özel yöreler Ayvacık ilçesini çok özel kılmaktadır. Turizmin yanı sıra zeytincilik ve zeytinyaı üretimi, halı dokumacılıı, peynir ve hayvancılık önemli gelir kaynakları arasındadır. Yöre halkı, oldukça zengin bir kültür yapısına sahiptir.

2006 yılında termal turizm merkezi olarak ilan edilmi`tir. Tuzla kaplıcalarında sıcak su kaynaının yanısıra çamur banyosu yapma olanaı mevcuttur.

Ayvacık ilçesine balı 64 köy ve 2 belde bulunmaktadır. Yöre halkı, oldukça zengin bir kültür yapısına sahiptir. Her ikisi de Ouz kökenli Yörük ve Türkmen köylerinde, kendilerine özgü kültürel farklılıklar yaanmaya devam etmektedir. Ayvacık köyleri, bulundukları mevkilere göre; kuzey tarafına düen Kaz Daı eteklerindeki orman köyleri Dere kolu ; güneydousuna Küçükkuyu istikametine düen köyler yalı kolu ve güney batısında Baba Burnu yönünde bulunan köyler ise, Kıran kolu olarak adlandırılmıtır. Dere kolu köyleri çounlukla orman ileriyle ve hayvancılıkla geçimini salar. Yalı kolu ise, zeytinciliin miktar ve kalite olarak yüksek olduu bölgemizdir. Kıran kolu adından da anlaıldıı üzere Türkiye ortalamasının çok altında yaıalması sebebiyle ziraata elverili deildir. Bu köylerde küçükba` hayvancılık ve halıcılık bölgenin en önemli üretim alanlarıdır.

Yapımı devam eden Ayvacık barajının ve sulama kanallarının bitmesiyle birlikte yörede sulanabilen alan genileyecek ve uraılan zirai konular miktar ve cins itibariyle artıgösterecektir. Daları denize paralel olarak uzanmakta ve sahileridinde koylar birbirini izlemektedir. Son yıllarda youn ilgi gören bu koylar, turizm için cazibe merkezi haline gelmeye balamıtır. Turizmin yanı sıra zeytincilik ve zeytinyaı üretimi, halı dokumacılıı, odun kömürü, peynir ve hayvancılık önemli gelir kaynakları arasındadır.

Ayvacık ilçesinin Edremit Körfezi'ne bakan güney kıyısı Akdeniz ikliminin etkisini gösterirken, iç kısımlara doru gidildikçe Marmara 1kliminin etkisi artmaktadır.

1lçede son dönemde ardı ardına yaanan depremler kamuoyunu megul etmektedir. Tektonik konumu itibariyle Çanakkale, Kuzey Anadolu Fayı Zon9unun etki alanında yer alır. 1li etkileyen dier önemli fayların Ganos fayı, Saros–Gaziköy Fayı, Etili Fayı, Çan–Biga Fayı, Sarıköy Fayı, Yenice–Gönen Fayı, Bayramiç-Ezine Fayı, Gülpınar-Kestanbol Fayı olduu belirtilmi`tir. Bu fayların varlıına balı olarak 1. Derece deprem bölgesine dâhil olan Çanakkale9nin büyük kısmı deprem konusunda riskli alanlar olarak gösterilmektedir.

12.3. Dünya Ekonomisine Genel Bakı`

Küresel Ekonomik büyüme 2018 yılında salam bir görüntü çizmitir. 2018 yılı, nispeten senkronize bir eilim izleyen büyüme trendlerinin bölgesel olarak büyük deiimler izledii bir dönem olmutur. 2017 yılındaki güçlü toparlanmadan sonra toplam gayrisafi yurtiçi hasılattaki büyüme hızının azaldıı ve %3,6 - %3,7 seviyesinde gerçekletii gözlenmitir. Büyüme hızındaki yavalama, OECD ülkelerinde özellikle Avrupa bölgesi ve Japonya9da hissedilmiolup Amerika Birleik devletleri bu trendin dıında kalmıtır. Ancak Amerika9nın yaadıı ekonomik büyümenin pek çok mali tevik ile desteklenmesini de göz ardı etmemek gerekir. Gelimekte olan ekonomilerde ise Hindistan güçlü bir toparlanma yaamı, bu esnada Rusya ve Brezilya da nispeten daha iyi performanslar göstermitir. Çin ekonomisi ise yavalama eilimini kıramamıtır.

2019 yılının Aralık ayında Çin9in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü 20209nin ikinci ayından itibaren tüm Dünya9ya yayılamaya balamı olup salgının kontrol altına alınması için alınan önlemler ekonomilerin yavalamasına yol açmıtır. Finansal piyasalar salgının olası olumsuz etkilerinden dolayı önemli düüler yaamı olup Bata FED olmak üzere merkez bankalarının parasal genileme sinyalleri vermesi üzerine kısmen toparlanma yaanmı. 2019 yılında %2,9 oranında gerçekleen global ekonomik büyümeyi 2020 yılında %3,3 daralma takip etmitir. Küresel ekonominin 2021 yılında %5,8 oranında büyüme yakaladıı tahmin edilmektedir.

2021 yılı aılamaların hızla yapılmaya çalııldıı seyahat kısıtlamalarının büyük oranda kalktıı bir dönem olmutur. Yılın son çeyreinde gelimiülkeler pandeminin etkisinden kurtulup normalleme yönünde adımlar atarken pek çok gelimekte olan ve az gelimiülkede vaka sayıları artamaya devam etmektedir. Virüsün yayılmaya devam etmesi, aılamanın beklenilen hızda yapılamaması ve virüsün geçirdii mutasyonlar sebebiyle tam anlamıyla bir toparlanmanın ne zaman yaanacaı konusu hala belirsizliini korumaktadır. Bu süreçte gelimiülkelerde dahil olmak üzere artan enflasyon oranlarının, pandemi kaynaklı gelimelerden, arz-talep dengesizliklerinden, tedarik zincirlerindeki sorunlardan, artan teknolojik ürün-hizmet talebinden, Rusya-Ukrayna arasında yaanan savaın yaratmıolduu enerji krizinden ve Amerika ile Çin arasındaki Ticari çekimeden kaynaklandıı söylenebilir.

Ülke	2022	2023
Çin	3.2	4.7
ABD	1.5	0.5
Rusya	-5,5	-4.5
Suudi Arabistan	9.9	6
Fransa	2.6	0.5
Almanya	1.2	-0.7
1talya	3.4	0.4
Japonya	1.6	1.4
Meksika	2.1	1.5
1spanya	4.4	1.5
1ngiltere	3.4	0
Türkiye	5.4	3
Brezilya	2.5	0.8
Kanada	3.4	1.5
Güney Afrika	1.7	1.1
Arjantin	3.6	0.4
Hindistan	6.9	5.7

Bazı Ülkelerin 2022 ve 2023 yılların Büyüme Oranları Tahminleri

12.4. Türkiye'nin Makroekonomik Görünümü

2008 yılındaki küresel ekonomik krizden sonra Türkiye ekonomisi ciddi bir toparlanma sürecine girmiolup 2014, 2015 yıllarında GYSH bir önceki yıla göre % 5,2 ve %6,1 seviyelerinde artmıtır. 2016 yılı, pek çok farklı etkenin de etkisiyle büyüme hızının yavaladıı bir dönem olmu 2017 yılında %7,5, 2018 yılında ise %2,8 lik büyüme oranları yakalanmıtır. 2019 yılında büyüme oranı 0,9, 2020 yılında %1,8, 2021 yılında %11 olarak gerçeklemi`tir.

2020 yılında Covid-19 salgınının olumsuz etkisiyle yılın ikinci çeyreinde %9,9 oranında daralma kaydedilmi`tir. 2021 yılı itibariyle GSYH büyüklüüne göre Türkiye, Dünya9nın 21. Büyük ekonomisidir.

2004 yılından itibaren çift haneli seviyelerin altında seyreden enflasyon oranı 2017 yılında % 11,1, 2018 yılında %16,3, 2019 yılında %15,18, 2020 yılında %12,8, 2021 yılında %13,58 oranında gerçeklemitir. 2022 yılı Austos ayı Tüketici Fiyat Endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre 80,21 artmıtır. TÜFE bir önceki aya göre deiim oranı %1,46 dır.

1sizlik oranları ise son 4 yılda %11-%13 Aralıında seyretmekteydi. 2022 yılı Ekim ayı itibariyle mevsim etkisinden arındırılmı isizlik oranı %10,2 seviyesinde gerçeklemitir. 1siz sayısı bir önceki aya göre 57 bin kii artmıtır. 1stihdam edilenlerin sayısı 2022 yılı Ekim döneminde, bir önceki aya göre 229 bin kii artarak 31 milyon 200 bin kii olmutur. Buna göre mevsim etkisinden arındırılmı 1stihdam oranı ise %48 oldu.

Ödemeler dengesi tarafında ise 2018 yılında %75 olan ihracatın ithalatı karılama oranı 2019 yılında %77,2, 2020 yılında ise %86, 2021 yılında ise %82 olarak gerçeklemitir. 2022 yılı Ekim ayı itibariyle ödemeler dengesi tanımlı dı ticaret açıı 6.463 milyon ABD Doları olarak gerçeklemitir.

Ki#i Ba#ına Dü#en GSYH (USD)

	2000	2010	2015	2016	2017	2013	2019	2020	2021
GSYH ARTISI, 2009 Fivatlariyla, %	6.9	8.4	6.1	3.3	7,5	3,0	0.9	1,9	11.4
GSYH, Carl Flyatlaria, Milyar TL	171	1,168	2.351	2.627	3.134	3.759	4.312	5.048	7,249
GSYH, Carl Flyatlaria, Milyar S	273	THS	867	869	859	797	759.3	717.1	807.1
NUFUS, 8 in Kisi	64.269	73.142	78.218	79.278	80,313	81.407	82,579	83.385	84.147
KİSİ BASINA GSYH, Cari Fiyatlarla, S	$4.24*$	10.629	11.085	10,964	10,696	9.793	9.195	8.500	9.592
HIRACAT (GTS, F.O.B.), Milyon S.	٠		151	149,2	164.5	177.2	180.8	169,6	225.3
HRACAT(GTS]/GSYH,%	$\sim$	s.	17,4	17,2	19,1	22.2	23,8	23,7	28,1
THALAT (GTS, C.I.F.), Milyon S.			213.6	202,2	238.7	231.2	210.3	219.5	271.4
THALAT(GTS)/GSYH, %	×	$-11$	24.6	23.3	27.8	29.0	27,7	30.6	33,8
HRACATIN İTHALATI KARSILAMA DRANI (%, GTS)	$\sim$		70.7	73,8	68.9	76,6	36	77.3	83
SEYAHAT GELIRLERI, Milyar S	7.6	22.6	26,6	18,7	22.5	25.2	29.8	10,2	20.8
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR GIRIS), Milyar S	$\mathbf{I}$	0,1	19.3	13.8	11	12,5	9,6	7,8	14,1
CARÍ ISLEMLER DENGESÍ/GSYN, %	$-3,6$	$-5,7$	$-3, 2$	$-3.1$	$-4.8$	$-2.7$	0.7	$-5,0$	$-1.9$
SGÜCÜNE KATILMA ORANI, %		46.5	51,3	52	52.8	53.2	53	49,3	\$1.4
SSIZLIK ORANI, %		11, 1	10,3	10,9	10.9	11	13.7	33,2	12
STIHUAM ORANI, % 222023		41.3	96	46,3	47.1	47.4	45,7	42,8	45, Z
TÜFE, (On iki avlık ortalamalara) göre değişim) [%].		8.6	7.7	7.8	11.1	16.3	15.2	12,28	19.6

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

Dönemler !tibariyle Büyüme Oranları

Türkiye ekonomisi, 2022'nin ikinci çeyreinde geçen yılın aynı dönemine göre %7,6 oranında büyümütür. 2003-2021 döneminde Türkiye Ekonomisinde yıllık ortalama %5,5 oranında büyüme kaydedilmitir.

Kaynak: TÜ1K

					Bazı Ülke-Ülke Gruplarına İlişkin Büyüme Tahminleri (%)
		Dünya	Avro Bölgesi	ABD	Brezilya	Rusya	Hindistan	CHC	Japonya
	2021	6,1	5,3	5,7	4,6	4,7	8,9	8,1	1,6
IMF	2022	3,2	2,6	2,3	1,7	$-6,0$	7,4	3,3	1,7
	2023	2,9	1,2	1,0	1,1	$-3,5$	6,1	4,6	1,7
	2021	5,8	5,2	5,7	4,9	4,7	8,7	8,1	1,7
OECD	2022	3,0	3,1	1, 5	2,5	$-5,5$	6,9	3,2	1,6
	2023	2,2	0,3	0,5	0,8	$-4,5$	5,7	4,7	1,4
	2021	5,7	5,4	5,7	4,6	4,7	8,7	8,1	1,7
Dünya Bankası	2022	2,9	2,5	2,5	1,5	$-8,9$	7,5	4,3	1,7
	2023	3,0	1,9	2,4	0,8	$-2,0$	7,1	5,2	1,3

2021-2022 Büyüme Tahminleri:

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekle#meleri

2022 yılı Austos ayında merkezi yönetim bütçe gelirleri 305,9 milyar TL olarak gerçekleirken, bütçe giderleri 302,3 milyar TL olmu ve bütçe 3,6 milyar TL fazla vermi`tir.

Do rudan Yabancı Yatırımlar (Milyon USD)

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlıı Ekonomik Görünüm (Eylül 2022)

12.5. Mevcut Ekonomik Ko`ulların, Gayrimenkul Piyasasının Analizi, Mevcut Trendler ve Dayanak Veriler

Ülkemizde özellikle 2001 yılında yaanan ekonomik krizle balayan dönem, yaanan dier krizlere paralel olarak tüm sektörlerde olduu gibi gayrimenkul piyasasında da önemli ölçüde bir daralmayla sonuçlanmıtır. 2001-2003 döneminde gayrimenkul fiyatlarında eskiye oranla ciddi düüler yaanmı, alım satım ilemleri yok denecek kadar azalmıtır.

Sonraki yıllarda kaydedilen olumlu gelimelerle, gayrimenkul sektörü canlanmaya balamı; gayrimenkul ve inaat sektöründe büyüme kaydedilmitir. Ayrıca 2004-2005 yıllarında oluan arz ve talep dengesindeki tutarsızlık, yüksek talep ve kısıtlı arz, fiyatları hızla yukarı çekmitir. Bu dengesiz büyüme ve artıların sonucunda 2006 yılının sonuna doru gayrimenkul piyasası sıkıntılı bir sürece girmi`tir.

2007 yılında Türkiye için iç siyasetin aır bastıı ve seçim ortamının ekonomiyi ve gayrimenkul sektörünü durgunlatırdıı gözlenmitir. 2008 yılı ilk yarısında iç siyasette yaanan sıkıntılar, dünya piyasasındaki daralma, Amerikan Mortgage piyasasındaki olumsuz gelimeler devam etmitir. 2008 yılında ise dünya ekonomi piyasaları çok ciddi çalkantılar geçirmitir. Yıkılmaz diye düünülen birçok finansal kurum devrilmi ve global dengeler deimitir.

Daha önce Türkiye9ye oldukça talepkar davranan birçok yabancı gayrimenkul yatırım fonu ve yatırım kuruluu, faaliyetlerini bekletme aamasında tutmaktadır. Global krizin etkilerinin devam ettii dönemde reel sektör ve ülkemiz olumsuz etkilenmi`tir.

Öte yandan 2009 yılı gayrimenkul açısından dünyada ve Türkiye9de parlak bir yıl olmamıtır. 1çinde bulunduumuz yıllar gayrimenkul projeleri açısından finansmanda seçici olunan yıllardır. Finans kurumları son dönemde yava yavagayrimenkul finansmanı açısından kaynaklarını kullandırmak için aratırmalara balamılardır.

2010 içerisinde ise siyasi ve ekonomik verilerin inaat sektörü lehine gelimesiyle gayrimenkul yatırımlarında daha çok nakit parası olan yerli yatırımcıların gayrimenkul portföyü edinmeye çalıtıı bir yıl olmu ve az da olsa daha esnek bir yıl yaanmıtır. Geçmidönem bize gayrimenkul sektöründe her dönemde ihtiyaca yönelik gayrimenkul ürünleri <eriilebilir fiyatlı= olduu sürece satılabilmekte mesajını vermektedir. Bütün verilere bakıldıında 2010 yılındaki olumlu gelimeler 2011 ilâ 2016 yıllarında da devam etmitir.

2017 yılından itibaren, beeri ve jeopolitik etkenlerin etkisi, döviz kurlarında yaanan dalgalanmalar ve finansman imkânlarının daralmasına ek olarak artan enerji ve igücü maliyetleri gelitiricilerin ödeme zorluu yaamasına neden olmutur.

Ülkemizdeki ekonomik dinamikleri önemli ölçüde etkileyen ve çok sayıda yan sektöre destek olan inaat sektöründe yaanan bu zorluklar gayrimenkullerin fiyatlamalarında optimizasyona ve üretilen toplam ünite sayısı ile proje gelitirme hızında düüe yol açmıtır. Banka faiz oranlarının yükselmesi ve yatırımcıların farklı enstrümanlara yönelmesi de yatırım amaçlı gayrimenkul alımlarını azaltmı`tır.

Kaynak: TÜİK, 2022 yılı verisi 10 aylıktır.

2018 yılında düük bir performans çizen inaat sektörü 2019 yılını son çeyrei itibariyle toparlanma sürecine girmitir. Bu hareketlenme 2020 yılının ilk 2 aylık döneminde de devam etmitir. Ancak 2019 yılının Aralık ayında Çin9de ortaya çıkan Covid-19 salgınının 2020 yılı Mart ayında ülkemizde yayılmaya balamasıyla ekonomi olumsuz etkilenmi ve gayrimenkul sektörü bu durgunluktan payını almıtır. Karantina süreci sonrası TCMB ve BDDK tarafından açıklanan kararlar ve destekler sektöre olumlu yansımı, konut kredisi faizlerindeki düü ve kampanyalar Temmuz ve Austos aylarında konut satılarını rekor seviyelere ulatırmı`tır.

Ticari hareketliliin salanması amacıyla piyasaya aktarılan ucuz likidite döviz kurlarında ve fiyatlar genel seviyesinde büyük artılara yol açmı, sonrasında Merkez Bankası parasal sıkılama politikası uygulamaya balarken parasal sıkılama kararları sonrasında bankaların likidite kaynakları kısılmı, bu da faiz oranlarında yükselie yol açmıtır. 1naat maliyetlerinin arttıı ve risk itahının azaldıı süreçte yeni inaat sayısı azalmı bu da konut arzında düüe yol açmıtır. Konut arzındaki bu düüe karın Türk halkının gayrimenkule olan doal ilgilisinin canlı kalması, döviz kurlarında yaanan artılar ve enflasyon oranındaki artıfiyatların yükselmesine sebep olmutur. Ayrıca yabancılara yapılan satılar bölgesel fiyat artılarına yol açmıtır. Son dönemde Merkez Bankası politika faizlerinin düük tutulduu, Dünya genelinde yaanan tedarik sıkıntıları, hammadde temininde yaanan zorluklar ve Rusya-Ukrayna savaı gibi jeopolitik gerilimler ve resesyon beklentilerine ramen ekonominin canlı tutulmaya çalııldıı bir dönem içerisinden geçmekteyiz.

12.6. Türkiye Gayrimenkul Piyasasını Bekleyen Fırsat ve Tehditler

Tehditler:

Amerika Birleik Devletleri ve Çin arasındaki ticari çekime, Rusya-Ukrayna sava`ı ve Dünya genelindeki pek çok farklı jeopolitik gerilimin ekonomiye etkisi,
Yabancı sermaye kaynaklı yatırımlarda görülen yava`lama,
Türkiye9nin mevcut durumu itibariyle jeopolitik risklere açık olması sebebiyle yatırımların yava`laması ve talebin azalması,
Son dönemde inaat maliyetlerinde görülen hızlı artı.

Fırsatlar:

Türkiye9deki gayrimenkul piyasasının uluslararası standartlarda gelen taleplere cevap verecek düzeyde olması,
Son dönemde gayrimenkule olan yabancı ilgisinin artıyor olması,
Genç bir nüfus yapısına sahip olmanın getirdii doal talebin devam etmesi.

13. DÜNYA'DA ve TÜRK1YE'DE ENERJ1 SEKTÖRÜ

13.1. Dünyada ve Türkiye'de enerji talebi

Enerji ve enerji kaynaklarına sahip olma ihtiyacı, Sanayi Devrimi itibariyle uluslararası güç dengesini belirleyen en önemli parametrelerden biri haline gelmive bu dönem itibariyle devletlerarası ilikilerdeki etkisini artırarak devam ettirmitir. Enerji kaynaklarına sahip olmanın bu kadar önemli olmasının sebebi, enerjinin aynı zamanda ülkelerin kalkınması, refahı ve gelimesi için olmazsa olmaz unsurların baında gelmesinden kaynaklanmaktadır. Ekonomik kalkınma, refah ve gelime için artık insan hayatının ayrılmaz parçası haline gelen makine, tesis ve fabrikaların çalıabilmesi ve insan hayatına katkı sunabilmesi için sürekli olarak enerjiye ihtiyaç vardır. Dünya üzerindeki enerji tüketimi, nüfus artıı, ehirleme, sanayileme ve teknolojinin yaygınlamasına paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Sınırlı olan enerji kaynakları ise, enerji talebi ile ters orantılı olarak, dünya üzerinde sürekli azalmaktadır. Bununla beraber, ülkelerin nüfus artıı, iktisadi büyüme ve yüksek hayat standartlarını yakalama çabalarındaki farklılıklar, devletlerarası enerji ihtiyaç oranlarının da birbirinden farklı olmasını beraberinde getirmektedir. Bu nedenle, gelimi, gelimekte olan ve az gelimi ülkelerin enerji taleplerinde farklılıklar gözlemlenmektedir.

Yılda yaklaık % 2 oranında artı gösteren küresel enerji ihtiyacı, gelimekte olan ülkeler arasında olan Türkiye9de, dünya ortalama enerji ihtiyacının yaklaık 3 - 4 katı seviyesinde, % 6 ile % 8 seviyesinde seyretmektedir. Bu rakamlar, kalkınma ve büyüme için Türkiye9nin dier ülkelere göre daha agresif enerji politikaları takip etmesini ve kalkınmanın sürdürülebilirlii için kısa, orta ve uzun vadeli enerji yatırımlarının gerçekletirilmesini gerekli kılmaktadır. Bu kapsamda, enerjinin sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temini ve üretimi; en verimli ve çevre konusundaki duyarlılıkları dikkate alacakekilde tüketimi büyük önem ta`ımaktadır.

Bununla beraber, üretilen enerjinin daıtımı ve kullanılmasında da altyapı ve bilinçlendirme çalımalarının yapılması dier gereklilikler arasında öne çıkmaktadır. Günümüzde enerji kaynakları, kaynaın yenilenebilir olup olmamasına göre sınıflandırılmaktadır. Genel olarak, yenilenemeyen enerji kaynakları ifadesiyle, kömür, petrol, doalgaz ve nükleer enerji; yenilenebilen enerji kaynakları ifadesiyle ise, güne, rüzgâr, dalga enerjisi, biyoenerji ve jeotermal enerji gibi kaynaklar ifade edilmektedir.

Küresel enerji tüketimi 2019 yılında %1,3 artmıtır. Büyümenin lokomotifi yenilenebilir enerji kaynakları ve doalgaz olmutur. Petrol, Afrika, Avrupa ve Amerika9da en çok kullanılan yakıt olurken Baımsız Devletler Topluluu, Orta Asya9da doalgaz çok tercih edilmektedir. Asya-Pasifikte kömürün kullanımının fazla olduu görülmektedir. 2019 da kömürün kullanımının Kuzey Amerika ve Avrupa9da tarihsel düük seviyelere indii görülmütür. <Covid Yılı= olarak nitelenen 2020 yılında küresel enerji talebi % 4,5 düzeyinde, enerji kaynaklı küresel karbon salınımı ise % 6,3 düzeyinde dümütür. Küresel enerji tüketimindeki bu düü, 2. Dünya Savaından beri en büyük düüolmutur.

Dünya üzerinde enerji tüketiminin kaynaklara göre daılımına bakıldıında, tüketimin 39te 29sinden fazlasının kömür, petrol, doalgaz gibi fosil kaynaklardan elde edildii görülmektedir. Türkiye9de de birincil enerji tüketiminin hemen hemen tamamı, dünya üzerinde olduu gibi fosil kaynaklardan karılanmaktadır. Enerji sektöründe fosil kaynaklara olan bu baımlılık, yeterli miktarda petrol ve doalgaz rezervi bulunmayan Türkiye için baka bir baımlılıa, yani enerji talebinde dıa baımlılıa sebep olmaktadır. 2022 yılı Ocak-Ekim Döneminde toplam enerji ithalatı 80,5 milyar dolar olarak gerçeklemitir. Buna göre Türkiye9nin toplam ithalatının %229sini enerji ithalatı oluturmaktadır

Kaynak: Statistical Review of World Energy 2022, BP

Konu Başlığı	Birim	2021 Ekim Dönemi	2022 Ekim Dönemi	2021 Ocak-Ekim Dönemi	2022 Ocak-Ekim Dönemi
Lisanslı Kurulu Güç	MW	91.643	94.890	-	-
Lisanssız Kurulu Güç	MW	7.407	8.386	-	-
Lisanslı Üretim	MWh	25.432.596	23.898.011	265.418.225	262.198.722
Brüt Lisanssız Üretim Miktarı	MWh	1.091.731	999.691	10.937.303	11.206.790
İhtiyaç Fazlası Satın Alınan Lisanssız Üretim Miktarı	MWh	1.038.001	1.026.365	10.667.459	10.925.611
En Yüksek Ani Puant	MW	41.733	41.595	56.304	52.423
En Düşük Ani Puant	MW	26.175	24.350	20.611	19.452
YEKDEM Üretim	MWh	5.685.526	6.284.341	63.500.291	72.888.034
YEKDEM Ödeme Tutarı	TL	5.079.629.498	11.545.364.772	49.220.112.233	111.464.600.464
Fiili Tüketim	MWh	26.302.553	25.460.062	273.234.552	276.588.784
Faturalanan Tüketim	MWh	20.565.874	20.129.357	210.078.036	214.210.861
Tüketici Sayısı	Adet	47.084.919	48.265.344	-	-
İthalat	MWh	362.559	700.636	1.663.834	4.949.170
İhracat	MWh	414.004	287.239	3.501.736	3.207.360
Ortalama YEKDEM fiyatı	TL/MWh	893,43	1.837,16	775,12	1.529,26
YEKDEM Ek Maliyeti	TL/MWh	61	-539,87	105,71	-270,6
Ağırlıklı Ortalama PTF	TL/MWh	671,07	3.566,42 425,41		2.324,52
Ağırlıklı Ortalama SMF	TL/MWh	719,47	3.703,80	437,75	2.473,13

2022 Yılı Ekim Ayı Elektrik Piyasası Genel Görünümü

			TOPLAM KURULU GÜÇ (MW)		TOPLAM ÜRETİM (MWh)
KAYNAK TÜRÜ	2021 EKİM (MW)	ORAN (%)	2022 EKİM (MW)	ORAN (%)	2021 OCAK EKİM (MWh)	ORAN (%)	2022 OCAK EKİM (MWh)	ORAN (%)
HİDROLİK	31.469,3 7	31,77	31.568,21	30,57	49.075.420,20	17,76	59.809.930,28	21,88
RÜZGÂR	10.252,8 4	10,35	11.306,78	10,95	25.723.275,71	9,31	29.500.741,23	10,79
GÜNEŞ	7.658,60	7,73	9.120,45	8,83	12.250.237,11	4,43	13.530.717,34	4,95
JEOTERMAL	1.651,17	1,67	1.686,34	1,63	8.848.925,88	3,20	8.985.090,59	3,29
BİYOKÜTLE	1.524,21	1,54	1.827,25	1,77	6.291.808,63	2,28	7.455.851,16	2,73
YENİLENEBİLİ R	52.556,1 9	53,06	55.509,02	53,75	102.189.667,5 2	36,98	119.282.330,6 0	43,63
DOĞAL GAZ	25.905,0 8	26,15	25.696,03	24,88	90.604.241,55	32,79	60.494.949,50	22,13
LİNYİT	10.119,9 2	10,22	10.191,52	9,87	35.126.126,23	12,71	37.276.484,72	13,63
İTHAL KÖMÜR	8.993,80	9,08	10.373,80	10,04	43.475.317,37	15,73	49.336.226,71	18,05
TAŞ KÖMÜRÜ	810,77	0,82	840,77	0,81	2.671.236,96	0,97	2.693.435,67	0,99
ASFALTİT	405	0,41	405	0,39	2.049.398,22	0,74	1.315.504,78	0,48
FUEL OİL	251,93	0,25	251,93	0,24	239.059,40	0,09	621.081,83	0,23
NAFTA	4,74	0,00	4,74	0,00	0,00	0,00	0,00	0,00
LNG	1,95	0,00	1,95	0,00	0,00	0,00	0,00	0,00
MOTORİN	1,04	0,00	1,04	0,00	481,29	0,00	2.385.498,74	0,87
TERMİK	46.494,2 2	46,94	47.766,77	46,25	174.165.861,0 2	63,02	154.123.181,9 5	56,37
TOPLAM	99.050,4 1	100,0 0	103.275,7 9	100,0 0	276.355.528,5 3	100,0 0	273.405.512,5 5	100,0 0

2021 Ekim-2022 Ekim Elektrik Kurulu Gücü ve Üretim Miktarı

Kaynak: EPDK

Yıllar !tibariyle Lisanslı Kurulu Gücün Kaynak Bazında Geli#imi

Kaynak: EPDK

	2021 EKİM		2022 EKİM
KAYNAK TÜRÜ	ÜRETİM (MWh)	ORAN (%)	ÜRETİM (MWh)	ORAN (%)	DEĞİŞİM (%)
İTHAL KÖMÜR	2.723.730,10	10,71	6.418.630,89	26,86	135,66
DOĞAL GAZ	10.859.482,63	42,70	4.858.706,24	20,33	-55,26
LİNYİT	3.683.837,59	14,48	3.738.074,40	15,64	1,47
HİDROLİK	3.285.885,71	12,92	3.303.178,53	13,82	0,53
RÜZGAR	2.631.696,18	10,35	3.205.198,70	13,41	21,79
JEOTERMAL	939.913,42	3,70	916.913,80	3,84	-2,45
BİYOKÜTLE	672.380,50	2,64	732.925,74	3,07	9,00
GÜNEŞ	180.330,44	0,71	274.836,79	1,15	52,41
TAŞ KÖMÜRÜ	241.108,65	0,95	273.632,15	1,14	13,49
ASFALTİT	192.007,68	0,75	111.320,43	0,47	-42,02
FUEL OİL	22.169,79	0,09	63.884,20	0,27	188,16
MOTORİN	53,62	0,00	709,51	0,00	1.223,22
Genel Toplam	25.432.596,29	100,00	23.898.011,38	100,00	-6,03

Ekim 2022 Sonu !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında

Da ılımı

Kaynak: EPDK

2020-2029 Yılları Elektrik Enerjisi Talep Tahminleri

Kaynak: TE1A_

Türkiye9nin birincil enerji tüketiminin geliimi incelendiinde, son 30 yılda hidrolik ve kömür enerjisinin tüketiminde yatay bir seyir gerçekletii; petrole baımlılıın kısmen düürülebildii; odun ve çöpün enerji kaynaı olarak tüketiminin ciddi seviyelerde azaldıı; doalgaza baımlılıın son 20 yıl içinde hızla arttıı ve rüzgâr-güne enerjisi ile ilgili ise son yıllarda mesafe kat edilmeye balandıı görülmektedir. Bununla beraber, son 30 yıllık zaman dilimi içinde, Türkiye9nin dıa baımlı olan enerji kurgusunda pek fazla deiiklik bulunmadıı tespit edilmektedir. Bu baımlılıı azaltmak için, yerli kaynakların azami ölçüde kullanılmasına; yeni enerji sahalarının tespit edilmesine; temin edilen enerjinin verimliekilde kullanılmasını salayan teknolojilerin kullanılmasının tevik edilmesine; dünya üzerinde tespit edilen yeni enerji kaynaklarının yakından takip edilmesine ve ülke potansiyelinin aratırılmasına öncelik verilmeye balanmıtır. Bu balamda, Türkiye9nin en büyük ekonomik sorunlarından olan cari açıın, büyük ölçüde enerji ithalatından kaynaklanması, enerjide dıa baımlı olan Türkiye9yi alternatif çözüm arayılarına itmive itmeye devam etmektedir. Bu amaçla takip edilmekte olan yöntemlerden bir dieri de Türkiye9nin jeopolitik konumunun faydaya dönütürülmesidir. Hazar Havzası ve Ortadou Enerji Bölgesine, son yıllarda önemli miktarda doalgaz rezervlerinin tespit edildii Akdeniz Havzası9nın ekleniyor olması, Türkiye9nin jeopolitik konumundan kaynaklanan enerji koridoru rolünü pekitirmektedir. Bu konumu Türkiye9ye hem kendi enerji arz güvenliini salayacak tedarikçi çeitlendirmesini salamakta, hem de uluslararası öneme sahip bir enerji koridoru haline getirmektedir. Saladıı lojistik hizmeti ve bu sayede eritii kaynak çeitlilii sayesinde, Türkiye9nin jeopolitik konumunun Türkiye9nin ödemekte olduu yüksek enerji faturasını daha a`aı çekmesi beklenmektedir. Bakü-Tiflis Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Nabucco Doalgaz Boru Hattı, Türkiye-Yunanistan-1talya Doalgaz Boru Hattı, Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı, Trans Anadolu Doalgaz Boru Hattı gibi stratejik projeler, yukarıda belirtilen amaca hizmet etmekte olan projelerdir.

		PUANT TALEP	ENERJİ TALEBİ
YIL	MW	Artış (%)	GWh	Artış (%)
2020	50.845		329.600
2021	53.128	4,5	344.400	4,5
2022	55.473	4,4	359.600	4,4
2023	57.972	4,5	375.800	4,5
2024	60.487	4,3	392.100	4,3
2025	62.770	3,8	406.900	3,8
2026	65.068	3,7	421.800	3,7
2027	67.352	3.5	436.600	3,5
2028	69.681	3,5	451.700	3,5
2029	72.010	3,3	466.800	3,3

Türkiye'nin Enerji !thalatı

13.2. Türkiye'de Elektrik Tüketimi

2022 yılında Türkiye'nin yıllık brüt elektrik tüketimi 328.700 GWh olarak hesaplanmı`tır.

Tüketimdeki en büyük artı%18,4 ile 1976 yılında gerçekleirken, 2009 yılında ise %2 düü ile en büyük düü yaanmıtır. 1971 yılından günümüze elektrik tüketimi sadece 2001 ve 2009 yıllarında önceki yıla göre dümütür. 1971'den 2015'e ortalama alındıında tüketimin her yıl %8,0 arttıı, 2006-2015 yıllarını kapsayan son 10 yıl dikkate alındıında ise tüketimin her yıl % 5,1 arttıı görülmektedir. Son 10 yıl, her yıl için önceki 5 yılın ortalama elektrik tüketimi hesaplandıında da tüketimin her yıl ortalama yüzde 5,78 arttıı görülmektedir. Tüketim 2016 yılında %6, 2017 yılında %7,7, 2018 yılında %2,3 artmı; 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,9 oranında azalmı, 2020 yılında bir önceki yıla göre %0,18 oranında artmı, 2021 yılında bir önceki yıla göre %8,13 oranında artmı, 2022 yılında ise bir önceki yıla göre %1,25 oranında azalmı`tır.

									KİŞİ BAŞINA
									PER CAPITA
		KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP⁽²⁾	NET	KURULU	BRÜT		BRÜT TALEP	NET
YILLAR	NÜFUS ⁽⁴⁾	GÜÇ	ÜRETİM	ARZ ⁽¹⁾	GROSS	TÜKETİM⁽³⁾	GÜÇ	ÜRETİM	ARZ	GROSS	TÜKETİM
	POPULATION ⁽⁴⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY ⁽¹⁾	DEMAND ⁽²⁾	NET CON. ⁽³⁾	INS. CAPACITY	GROSS GEN.	SUPPLY	DEMAND	NET CON.
YEARS	(x1000)	(MW)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(GWh)	(Watt)	(kWh)	(kWh)	(kWh)	(kWh)
1975	40348	4186,6	15622,8	15126,9	15719,0	13491.7	104	387	375	390	334
1980	44737	5118.7	23275.4	23222.7	24616,6	20398.2	114	520	519	550	456
1990	56473	16317,6	57543	53500,3	56811,7	46820,0	289	1019	947	1006	829
2000	67845	27264,1	124921,6	122051.6	128275,6	98295.7	402	1841	1799	1891	1449
2007	70586	40835,7	191558.1	181781.8	190000.2	155135.2	579	2714	2575	2692	2198
2008	71517	41817,2	198418.0	189429,1	198085,2	161947,6	585	2774	2649	2770	2264
2009	72561	44761,2	194812,9	185885.5	194079,1	156894.1	617	2685	2562	2675	2162
2010	73723	49524,1	211207.7	202272,3	210434,0	172050.6	672	2865	2744	2854	2334
2011	74724	52911,1	229395,1	218468.9	230306,3	186099.5	708	3070	2924	3082	2490
2012	75627	57059,4	239496,8	230580,4	242369,9	194923,4	754	3167	3049	3205	2577
2013	76668	64007,5	240154,0	235179.7	246356,6	198045.2	835	3132	3068	3213	2583
2014	77696	69519.8	251962.8	244706.1	257220,1	207375,1	895	3243	3150	3311	2669
2015	78741	73146.7	261783.3	253840.6	265724.4	217312.2	929	3325	3224	3375	2760
2016	79814	78497,4	274407,7	266829,5	279286,4	231203,7	984	3438	3343	3499	2897
2017	80811	85200,0	297277.5	283682,1	296702.1	249022,7	1054	3679	3510	3672	3082
2018	82004	88500,8	304801.9	289867,2	304166.9	254863,0*	1079	3717	3535	3709	3108

								SEBEKE KAYBI		$\overline{\phantom{0}}$			NETWORK LOSSES				Birim(Unit): GWN
YILLAR YEARS	BRÜT ÜRETİM GROSS GEN.	ARTIS % INCREASE	iç. IHTIYAC INTERNAL CONSUMPTION	%	NET ÜRETIM NET GEN.	İTHALAT IMPORTS	SEBEKEYE VERİLEN ⁽¹⁾ SUPPLIED TO THE NETWORK ⁽¹⁾	İLETİM TRANSMISSION	%	DAĞITIM DISTRIBUTION		%	TOPLAM TOTAL	Ж.	IHRACAT⁽²⁾ EXPORTS ⁽²⁾	NET TÜKETİM NET CONS.	ARTIS % INCREASE
2002	129399,5	5,4	5672.7	4,4	123726.8	3588.2	127315,0	3440.7	2,7	20491.2	$\star$	16,1	23931.9	18,8	435.1	102948,0 *	6,1
2003	140580,5	8,6	5332,2	3,8	135248.3	1158.0	136406.3	3330.7	2,4	20722.0		15.2	24052.7	17.6	587,6	111766,0 *	8,6
2004	150698.3	7.2	5632,6	3,7	145065.7	463.5	145529.2	3422,8	2,4	19820,2		13.6	23243.0	16.0	1144.3	121141.9 *	8,4
2005	161956,2	7.5	6487.1	4.0	155469,1	635.9	156105,0	3695,3	2.4	20348,7		13,0	24044,0	15.4	1798.1	130262,9 *	7,5
2006	176299.8	8,9	6756.7	3,8	169543.1	573,2	170116.3	4543,8	2,7	19245.4		11,3	23789.2	14.0	2235.7	144091.4 *	10,6
2007	191558.1	8,7	8218,4	4,3	183339.7	864,3	184204,0	4523,0	2,5	22123,6		12,0	26646,6	14.5	2422,2	155135,2 *	7,7
2008	198418.0	3.6	8656.1	4,4	189761.9	789.4	190551,3	4388.4	2,3	23093,1	$\star$	12.1	27481.5	14.4	1122.2	161947,6 *	4,4
2009	194812.9	$-1.8$	8193,6	4,2	186619.3	812.0	187431.3	3973,4	2,1	25018,0		13.3	28991.4	15.5	1545,8	156894,1 *	$-3,1$
2010	211207,7	8,4	8161,6	3,9	203046,1	1143.8	204189,9	5690,5	2,8	24531,2		12,0	30221,7	14,8	1917,6	172050,6 *	9,7
2011	229395.1	8.6	11837.4	5.2	217557.7	4555.8	222113.5	4189.3	1.9	28180.1		12.7	32369,4	14.6	3644.6	186099.5 *	8,2
2012	239496.8	4,4	11789.5	4,9	227707.3	5826,7	233534,0	6024,7	2,6	29632.3	$\star$	12,7	35657.0	15.3	2953.6	194923.4 *	4,7
2013	240154.0	0.3	11177.0	4.7	228977.0	7429.4	236406,4	5639,4	2.4	31495.1		13,3	37134,5	15.7	1226,7	198045,2 *	1,6
2014	251962.8	4,9	12513.9	5.0	239448.8	7953.3	247402.2	6271.2	2,5	31059.9		12.6	37331.1	15.1	2696.0	207375.1 *	4,7
2015	261783.3	3,9	11883.8	4,5	249899.5	7135.5	257035.0	5338,1	2,1	31190.2		12,1	36528.3	14.2	3194.5	217312,2 *	4,8
2016	274407,7	4.8	12471.0	4,5	261936,8	6330.3	268267,1	5607,6	2.1	30004,1	×	11,2	35611,7	13.3	1451.7	231203,7 *	6,4
2017	297277.5	8.3	13020,0	4,4	284257,5	2728.3	286985.8	5503.3	1.9	29156.2		10,2	34659,5	12.1	3303,7	249022,7 *	7,7
2018	304801,9	2,5	14299,7	4.7	290502.2	2476,9	292979,0	5120,3	1.7	29883.9	太	10.2	35004,2	11.9	3111,9	254863,0 *	2,3

Dönem	Serbest Tüketici Hakkını Kullanan Tüketicilerin Tüketim Miktan	Serbest Tüketici Hakkını Kullanmayan Tüketicilerin Tüketim Miktan	Profil Abone Grubu
Ara - 2022	9.036.4334	10496542	AYONUATAA
$45 - 2022$	3902.0152	883595,0279	MESKEN
Ara - 2022	3486.030.8738	536689.8048	SANAYI
Ara - 2022	12228.0529	96,678,0916	TARIMSAL SULAMA
Ara-2022	2064191642	20101559331	TICARETHANE
Ara - 2022	5.181.879.8725	83854,646	Ven yok

Aralık 2022 Dönemi Serbest Tüketici Elektrik Tüketimi

	TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİNİN BIRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE AYLIK DAĞILIMI MONTHLY DISTRIBUTION OF TURKEY'S GROSS ELECTRICITY GENERATION BY PRIMARY ENERGY RESOURCES
						2022
	Birin (Unit): GWh.
	OCAK	SUBAT	MART	Nisas	MAVIS	HAZIRAN	TEMMUZ	AGUSTOS	EVL01	EKÍM	KASIM	ARALIK	TOPLAM
	JAMELANT	PERMISSION	MARCH	aton.	MAY	7708	RILY	AUGUST	CERTIFIANES	DCTORES	SUITEURES	DRITANNIE	tenat
Tackfaskett + Myal Könfert Axfaltit Hard Coal + Imported Coal	6,488.5	5,631.3	4.444.1	3.149.9	3.252.9	4,700,1	6,913.3	5.376.9	6.433.8	6,583.6	7,2873	7,487.9	65.070.0
Liavir Limita	4,166.9	3.679.7	A.148.6	3,683.6	3.487.2	3.744.5	3,874.9	3,636.9	3,997.6	3.738.1	3,629.8	3.539.4	44.766.7
Sm Yakıtlar Liquid Fuels	608.8	531.3	787.0	610.8	180.7	63.3	66.3	19.0	89.3	64.6	49.5	49.2	3.194.4
Degal Gaz «Lug Naturi Qui -Lea	7.332.8	\$516.8	8,294.2	4.193.3	4,448.0	5,593.9	F.SSEJ	9,799.3	7,967.3	\$,607.7	4,977.7	6,716.3	72.836.2
Yenilenekilir + Ank Renew and Waites	723,4	681.7	796.1	734.1	798,102	780,864	794,623	763.2	743.6	741.2	798	831.3	9.079.5
TERMIN THERMAL	19,228.	18.519.4	15.279.9	12.371.6	11,128,6	14,881.3	16.237.8	20,845.8	18,578.8	16,355.2	16,614.9	18,884.0	197,556,2
HIDROLIK IIYERO	4.736.3	4.073.3	5,383.4	\$737.8	\$728.4	6,998.9	5,649.6	K.439,4	3,946.9	3,387.9	3,168.2	A 283.3	67.195.4
JEOTENAL - RÜZGAR-GÜNES GEOTHERMAL + WIND + SOLAR	4.738.4	4.034.4	6,311.2	4.970.6	4.628,4	6,368.8	T/995.7	4,389.7	4.923.9	5,383,8	4,836.1	4.361,6	61.283.2
BRUT URLTIM OROSS OENER ATTON	28,705.0	15.796.7	28,694.4	26,079.7	35,487.3	27.238.8	18,893.9	31,644.8	27,289,6	25,046.7	24,619.3	26,548.6	326.014.8
DIS ALIM BEFORTS	475.7	419.3	288.7	370.8	438.7	6963	634.6	866.1	641.0	766,6	TIL.	713.6	6.414.1
DIS SATIM EXPORTS	4383	382.5	33130	341.7	364.6	186.4	387.3	139.9	291.7	187.1	341.6	241.1	3.710.5
BRÛT TALLY GROSS DEMAND	28,741.3	25.833.4	28,642.1	26,108,5	16,683.6	27,468.5	29.171.3	33.973.8	27,608.9	25,460.1	25,119.0	27.011.3	328.718,8

	ÖNCEKİ YILA GÖRE KARSILASTIRMALI AYLIK TÜRKİYE BRÜT ELEKTRİK ÜRETİMİ MONTHLY ELECTRICITY GENERATION OF TURKEY COMPARED WITH PREVIOUS YEAR
							Birim (Unit): GWh
		2021			2022
AYLAR	EÜAS	ÜRETIM SRK. + İSLETME HAKKI DEVİR	TOPLAM	EÜAS	ÜRETİM SRK. + İSLETME HAKKI DEVİR	TOPLAM	ARTIS _%
MONTS	EÜAŞ	PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR	TOTAL	EÜAŞ	PRODUCTION COMP. + AUTOPRODUCERS + TOOR	TOTAL	INCREASE%
OCAK JANUARY	4.512,4	22.778,3	27.290,7	3.847.4	24.857.5	28.705,0	5,2
SUBAT FEBRUARY	3.196,6	21.449,3	24.645,9	2.954,2	22.842,5	25.796,7	4,7
MART MARCH	4.677,1	23.536,8	28.213,9	4.456,7	24.237,7	28.694,4	1,7
NİSAN APRIL MAYIS	4.654,3	21.741,6	26.395,9	3.218,2	22.861,5	26.079,7	$-1,2$
MAY HAZİRAN	4.347,6	21.151,8	25.499,4	3.896.6	21.590,7	25.487.3	0,0
JUNE TEMMUZ	4.561,7	22.667.2	27.228,9	4.165,3	23.073,5	27.238,8	0,0
JULY AĞUSTOS	5.315,7	25.950,3	31.266,1	4.305,7	24.588,0	28.893,8	$-7,6$
AUGUST EYLÜL	5.851,8	27.172,1	33.024,0	5.631,3	26.013,5	31.644,8	$-4,2$
SEPTEMBER EKİM	4.341.2	23.807,2	28.148,5	4.477.6	22.782.0	27.259,6	$-3,2$
OCTOBER KASIM	4.234,5	22.478,7	26.713,2	3.151.8	21.894,8	25.046,7	$-6,2$
NOVEMBER ARALIK	3.794,5	23.246,4	27.040,9	2.977,4	21.641,8	24.619,3	$-9,0$
DECEMBER TOPLAM	4.035,7	25.220,0	29.255,7	3.356,9	23.191,7	26.548,6	$-9,3$
TOTAL	53.523,2		281.199,9 334.723,1	46.439,4	279.575,4	326.014,8	$-2,6$

									YILLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE NET ELEKTRIK TÜKETIMININ SEKTÖRLERE DAĞILIMI				Birim: GWh
YIL	MESKEN	鲇	KÖY	%	TICARET VE KAMU HİZ	贴	SANAYI	贴	AYDINLATMA	弘	DİĞER	₩	TOPLAM
2000	23.888	24.3			17.939	18.3	48.842	49.7	4.558	4.6	3.070	3.1	98.296
2001	23.557	24.3			18.432	19.0	46.989	48.4	4.888	5.0	3.203	3.3	97.070
2002	23.559	22.9			20.305	19.7	50.489	49.0	5.104	5.0	3.490	3.4	102,948
2003	25.195	22.5			22.840	20.4	55.099	49.3	4.975	4.5	3.657	3.3	111.766
2004	27.619	22.8			25.829	21,2	59.566	49.2	4.433	3.7	3.895	$3.2^{\circ}$	121.142
2005	30.935	23.7			28.777	22.1	62.294	47.8	4.143	3.2	4.113	$3.2^{\circ}$	130.263
2006	34.466	24.1			32.186	22.5	68.027	47.5	3,950	2.8	4.441	3.1	143.070
2007	36.476	23.5			35 831	23.1	73.795	47.6	4.053	2.6	4.981	3.2	155,135
2008	39.584	24.4			37.737	23.3	74.850	46.2	3.970	2.5	5.806	3.6	161.948
2009	39.148	26.0			38.553	24.6	70.470	44.9	3.845	2.5	4.879	3.1	156,894
2010	41.411	24.1			41,965	24.4	79.331	46.1	3.768	2.2	5.586	3.2	172.051
2011	44.271	23.8			44.715	24,0	87.980	47.3	3.986	2.1	5.147	2.8	186,100
2012	45.375	23.3			47.512	24.4	92.302	47.4	3.885	2.0	5.850	3.0	194.923
2013	44.971	22.7			51.072	25.8	93.252	47.1	3.836	1.9	4.915	2.5	198,045
2014	46.190	22.3			54.304	26.2	97.777	47.2	3.943	1.9	5.161	$2.5^{\circ}$	207,375
2015	47.901	22.0			56.922	26.2	103.535	47.6	4.074	1,9	4.881	22	217,312
2016	51.204	22.1			60.668	26,2	108.298	46,8	4.229	1,8	6.805	2.9	231.204
2017	54.251	21.8			67.094	26.9	116,483	46.8	6.049	2.4	5.146	2.1	249.023
2018	54.591	21.1			71.927	27.9	117.712	45.6	4.725	1.8	9.278	3.6	258.232
2019	56.194	21.8			70.757	27,5	115.675	45.0	5.075	2.0	9.571	3.7	257.273

Ekim 2022 Döneminde Faturalanan Elektrik Tüketiminin Tüketici Türü Bazında Da ılımı (%)

Ekim 2022 Dönemi Faturalanan Elektrik Tüketiminin Da ıtım Bölgesi Bazında Da ılımı (MWh)

Kaynak: EPDK

13.3. Enerji Santrallerinin Ülkemizdeki Da ılımı

Türkiye'de bulunan lisanslı santrallerin kurulu gücü 92.798 MW'dır. Kurulu güç olarak en yüksek kapasiteli 1zmir, en düük kapasiteli il ise hiç üretim santrali bulunmayan Arı'dır. Rüzgar santralleri Ege kıyıları ile Akdeniz'in dousu, hidroelektrik santraller Fırat-Dicle havzası ile Çoruh havzası, yerli kömür santralleri kömür madeni bulunan bölgelerde, ithal kömür santralleri kıyıehirlerinde, doalgaz santralleri yüksek elektrik tüketimi olan bölgelerde, ülkemizde yeni yeni kurulmaya balayan güne elektrii santralleri ise Türkiye'nin güney bölgelerinde younlamıtır.

Aaıdaki tabloda Ekim 2022 yılı itibariyleehirlerimizdeki lisanslı santrallerin toplam kurulu güçleri ve tüketimi karılama oranları verilmitir.

İLLER	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)	İLLER	KURULU GÜÇ (MW)	ORAN (%)
İzmir	5.168,24	5,45	Sinop	608,36	0,64
Adana	5.138,71	5,42	Erzurum	571,97	0,60
Çanakkale	4.573,21	4,82	Bolu	537,99	0,57
Kahramanmaraş	4.407,91	4,65	Ordu	501,73	0,53
İstanbul	3.496,63	3,68	Muş	462,66	0,49
Zonguldak	3.377,11	3,56	Gaziantep	449,93	0,47
Şanlıurfa	3.300,25	3,48	Afyonkarahisar	422,51	0,45
Samsun	3.250,94	3,43	Şırnak	420,92	0,44
Balıkesir	3.086,23	3,25	Çorum	402,43	0,42
Manisa	2.932,22	3,09	Yalova	386,93	0,41
Hatay	2.887,01	3,04	Rize	366,57	0,39
Bursa	2.886,49	3,04	Erzincan	324,40	0,34
Sakarya	2.821,10	2,97	Kırşehir	316,09	0,33
Elazığ	2.466,17	2,60	Amasya	314,66	0,33
Ankara	2.382,98	2,51	Isparta	290,65	0,31
Muğla	2.315,61	2,44	Adıyaman	258,64	0,27
Diyarbakır	2.260,86	2,38	Kars	251,66	0,27
Kocaeli	2.107,49	2,22	Ardahan	235,90	0,25
Artvin	2.071,30	2,18	Bilecik	205,18	0,22
Kırıkkale	2.001,52	2,11	Karabük	185,97	0,20
Kırklareli	1.907,92	2,01	Edirne	181,01	0,19
Antalya	1.832,33	1,93	Van	160,42	0,17
Denizli	1.753,47	1,85	Düzce	124,91	0,13
Aydın	1.572,43	1,66	Kastamonu	123,23	0,13
Konya	1.538,13	1,62	Burdur	122,46	0,13
Tekirdağ	1.502,41	1,58	Malatya	117,74	0,12
Mardin	1.423,09	1,50	Tunceli	106,95	0,11
Bingöl	1.325,49	1,40	Bitlis	103,05	0,11
Kütahya	1.067,82	1,13	Uşak	102,97	0,11
Osmaniye	1.060,89	1,12	Nevşehir	89,13	0,09
Mersin	1.025,38	1,08	Yozgat	69,43	0,07
Sivas	1.017,80	1,07	Niğde	64,36	0,07
Giresun	911,87	0,96	Batman	61,68	0,07
Siirt	793,91	0,84	Çankırı	61,12	0,06
Gümüşhane	686,80	0,72	Hakkari	58,17	0,06
Tokat	681,73	0,72	Aksaray	39,24	0,04
Karaman	676,79	0,71	Bayburt	35,68	0,04
Eskişehir	654,76	0,69	Ağrı	35,11	0,04
Trabzon	650,75	0,69	Bartın	34,33	0,04
Kayseri	644,01	0,68	Iğdır	23,79	0,03
			Genel Toplam	94.889,65	100,00

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Kurulu Gücünün Kaynak Bazında Da ılımı

(Türkiye)

2022 Yılı Ekim Ayı !tibariyle Lisanslı Elektrik Üretiminin Kaynak Bazında Da ılımı (Türkiye)

Bölgelere göre kurulu güç,elektrik üretim kapasitesi ve Üretim – Tüketim Oranları aaıda verilmitir.

s.	Bölge	Kurulu Güc	Yıllık Üretim Tahmini	Üretim/Tüketim Oranı
1.	Karadeniz Bölgesi	14.029 MW	41.426 GWh	211 %
	2 Ege Bölgesi	13.299 MW	57.095 GWh	147 %
з.	Akdeniz Bölgesi	15.953 MW	51.303 GWh	130 %
4	Doğu Anadolu Bölgesi	5.304 MW	14.892 GWh	133 %
6.	Güneydoğu Anadolu Bölgesi	7.725 MW	24.050 GWh	81%
5.	Marmara Bölgesi	20.739 MW	77.843 GWh	82 %
	7 İc Anadolu Bölgesi	8.180 MW	27.723 GWh	85 %

Çanakkale 1li toplam kurulu güç kapasitesi sıralamasına göre ülke genelinde 3. sırada yer almaktadır. Elektrik santrali kurulu 4.563 MW'dır. Toplam 42 adet elektrik enerji santrali bulunan Çanakkale9daki elektrik santralleri yıllık yaklaık 28.079 GWh elektrik üretimi yapmaktadır. Aaıdaki tabloda Çanakkale9de bulunan kurulu güç büyüklüüne göre ilk 30 Elektrik Santrali yer almaktadır.

İşletmedeki Elektrik Santralleri
Santral Adı	Firma	Güç
Cenal Karabiga Termik Santrali	Alarko Enerji	1.320 MW
İÇDAŞ Bekirli Termik Santrali	İÇDAŞ Elektrik	1.200 MW
İÇDAŞ Biga Termik Santrali	İCDAS Elektrik	405 MW
Çan 2 Termik Santrali	Odaş Enerji	330 MW
18 Mart Can Termik Santrali	EÜAS	320 MW
Saros RES	Borusan EnBW Enerji	138 MW
Üçpınar RES	Akfen Enerji	99 MW
Camseki RES	Demirer Enerji	63 MW
ICDAS Biga RES	IÇDAŞ Enerji	60 MW
Intepe Anemon RES	Demirer Enerji	56 MW
Maslaktepe RES	Eni Enerji İnşaat	52 MW
Gazi 9 RES	Sanko Enerji	51 MW
Hasanoba RES	Akfen Enerji	51 MW
Koru Rüzgar Santrali	Borusan EnBW Enerji	50 MW
Yeniköy RES	Mutlu Gelibolu Elektrik	48 MW
Gülpınar RES	Vıldızlar Enerji	35 MW
Gelibolu RES	Sone Enerji Yatırım	30 MW
Çanakkale Rüzgar Santrali	Enerjisa Elektrik	30 MW
Sares Rüzgar Santrali	Gama Enerji	28 MW
Kocalar RES	Akfen Enerji	26 MW
Çanakkale Seramik Doğalgaz Santrali	Canakkale Seramik	22 MW
Akçansa Çimento Atık Isı Santrali	Enerjisa Elektrik	15 MW
Ayes Yeniköy RES	Ayes Elektrik Üretim	15 MW
Burgaz Rüzgar Santrali	Polat Enerji	15 MW
İda Jeotermal Santrali	Yerka Elektrik Üretim A.S.	12 MW
Gönen HES	Alarko Enerji	11 MW
Bozcaada RES	EÜAS	10 MW
Ilgardere RES	Or Enerji	10 MW
Ayvacık Seyit Onbaşı RES	Güriş Holding	9.00 MW
Ayvacık Gelibolu RES	Yelen-Gelibolu Enerji	8.75 MW

Yapım Aşamasındaki Santraller
Santral Adı	Firma	Güc
Yesil RES	1A Elektrik Üretim	3,00 MW
Deniz GES		2,00 MW
Tezyaparlar RES		2,00 MW
Gelibolu 1 ve 2 Lisanssız RES	Gelibolu Enerji Üretim	1,80 MW
Uluova Güneş Enerjisi Santrali		1,00 MW
Nilüfer Belediyesi RES	Nilüfer Belediyesi	0,90 MW
Kumburun RES	Helyum Enerji	0,81 MW
BHT Rüzgar Santrali	BHT Enerji	0,80 MW
Lapseki Belediyesi Rüzgar Santrali	Lapseki Belediyesi	0,50 MW

Çanakkale'de Yapım A#amasındaki Santraller

14. JEOTERMAL ENERJ1 ve JEOTERMAL ENERJ1 SANTRALLER1 HAKKINDA KISA B1LG1

Jeotermal enerji temelde dünyanın alt katmanlarında bulunan ve önemli bir yenilenebilir enerji kaynaı olarak kabul edilen bir çeit termal enerjidir. Bu enerji kaynaı asırlardır su ve yeryüzü ısınmasında, tıbbi amaçlı tedavilerde ya da piirme amacıyla kullanılmaktadır.

Jeotermal enerjinin bilimsel tanımını yapmak gerekirse; Jeotermal enerji: Yerkabuunun çeitli derinliklerinde bulunan ve yeryüzündeki havzalardan beslenen sularla potansiyelini oluturan birikmiısının meydana getirdii sıcaklıkları bölgesel olarak deien ve bünyesinde daha çok erimimineral tuzlar ve gazlar içeren su ve buhardan oluan bir hidrotermal kütledir. Yeraltındaki bazı granit gibi sert kayaların oluturduu sistemler de bünyelerinde su içermemesine ramen bir jeotermal enerji kaynaı olarak nitelendirilir. Bu kayalar herhangi bir akıkan içermemesine ramen bazı teknik yöntemlerle ısısından yararlanılan, yerin derinliklerindeki sıcak kuru kayalardır. En genianlamda yerkabuunda depolanan ısıl enerji, jeotermal enerjiyi oluturmaktadır.

Yerküredeki termal rejimler kaynak tiplerine göre sınıflandırılır. Bunlar sırasıyla a`aıdaki gibi sıralanabilir;

Hidrotermal enerji 86
Basınçlı yer altı enerjisi
Magma enerjisi
Sıcak kuru kaya
Yerküre enerjisi

Bunlar jeolojik süreçte yeraltında biri veya birkaçı tarafından yeraltının farklı bölgelerinde yerküre konsantrasyonu olarak oluurlar. Yerküre enerjisi yerkabuuna yakın bölgelerde oluan bir ısıl enerjidir. Genelde bu enerji dünyanın farklı bölgelerinde mevcut olup endüstriyel ısı ihtiyaçlarımızı karılamada, konutların ısıtılması ve soutulması ve sıcak su ihtiyaçlarımızı karılamada kullanılırlar.

Bunun dıında, ülkelere göre deiik sınıflandırmalar olmasına ramen jeotermal enerji, sıcaklık içeriine göre de kabaca üç gruba ayrılır.

Düşük Sıcaklıklı Sahalar (20-70 °C)
Orta Sıcaklıklı Sahalar (70-150 °C)
Yüksek Sıcaklıklı Sahalar (150 °C'den yüksek)

Düük ve orta sıcaklıklı sahalar, bugünkü teknolojik ve ekonomik koullar altında bata ısıtmacılık olmak üzere (sera, bina, zirai kullanımlar), endüstride (yiyecek kurutulması, kerestecilik, kaıt ve dokuma sanayisinde, dericilikte, soutma tesislerinde), kimyasal madde üretiminde (borik asit, amonyum bikarbonat, aır su, akıkandaki CO2 den kuru buz eldesinde) kullanılmaktadır. Ancak, orta entalpili sahalardaki akıkanlardan da elektrik üretimi için teknolojiler gelitirilmive kullanıma sunulmutur. Yüksek entalpili sahalardan elde edilen akıkan ise, elektrik üretiminin yanı sıra entegre olarak dier alanlarda da kullanılabilmektedir Teknik ilerlemeler nedeniyle yüksek sıcaklık deerine sahip olan jeotermal akıkanların sebep olduu korozyon, hızlı tortulama ve kabuklama gibi sorunların giderilmesi mümkün hale geldikten sonra dünyada ve Türkiye9de önemli bir potansiyel kaynak deer özellii kazanan jeotermal akıkanlardan yararlanma düzeyi ve salanan verim oldukça yükselmitir.

Dünyada jeotermal enerji kurulu gücü 2015 yılı Uluslararası Jeotermal Birlii verilerine göre Austos ayı itibariyle 12.636 MWe'dır. Jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk 5 ülke; ABD, Filipinler, Endonezya, Meksika ve Yeni Zelanda eklindedir. Elektrik dıı kullanım ise 70.329 MWt olup, Dünya'da dorudan kullanım uygulamalarındaki ilk 5 ülke ise Çin, ABD, 1sveç, Türkiye ve 1zlanda'dır.

Dünyadaki Önemli Jeotermal Ku#aklar ve Levha (Plaka) Sınırları

Jeotermal aratırmalarda jeoloji, jeofizik ve jeokimya çalımaları birlikte yürütülür ve elde edilen veriler deerlendirilerek uygun sondaj lokasyonları belirlenir. Yapılan sondaj çalımaları ve testler sonucunda jeotermal akıkanın sıcaklıı, debisi ve kimyasal özellikleri tespit edilir. Bu özellikler elde edildikten sonra jeotermal enerjinin kullanımına yönelik proje ve tesisler yapılır.

Jeotermal Sistemin Olu#um Modeli

Jeotermal Model ve Geçirimli Kaynaklar

Jeolojik ve Hidrojeolojik Çalı#malarla Jeotermal Bir Sistemin Belirlenmesi

Jeofizik Ara#tırma Yöntemleri !le Jeotermal Bir Sistemin Belirlenmesi

14.1. Jeotermal Enerjinin Kullanım Alanları

Genel olarak jeotermal enerjinin kullanım alanlarını dorudan ve dorudan olmayan kullanım olarak ikiye ayırmak mümkündür.

Dorudan Kullanım Alanları:

Sera Isıtması: Dünyanın çeşitli ülkelerinde seraların jeotermal enerji ile ısıtılması suretiyle turfanda sebzecilik, meyvecilik ve çiçekçilik yapılmaktadır
Bölge Isıtması: 1kinci bir dorudan kullanma uygulaması bölge ısıtmasıdır. Bölge ısıtması souk iklim bölgelerine daha uygun bir kullanımdır. Binaları ve kentleri merkezi sistemle ısıtmada, suyun ısıtılmasında 40ºC üzerindeki sıcaklıkta bulunan jeotermal akışkandan yararlanılmaktadır
Endüstriyel Kullanım: Jeotermal enerjinin endüstriyel alanda bir çok kullanım şekli bulunmaktadır. Bunlar arasında sebze kurutma, tahıl ve kereste kurutma, kaıt ve kaıt hamuru işleme, kimyasal madde elde etme ve atık su işlemeleri sayılabilir
Tarımsal Ürün Kurutma: Dünya üzerinde yalnızca on ülke tarımsal ürünlerin kurutulmasında jeotermal enerjiyi kullanmaktadır
Souk ve Kar Çözme: Yol yüzeylerinde souk ve kar çözme projesi uygulamaları çok sınırlı bir şekilde Arjantin, 1zlanda, Japonya, 1sviçre ve Amerika'da görülmektedir
Termal Turizm: Dünya üzerinde 45 ülkede termal kür merkezleri, spa merkezleri, kaplıca havuzları bulanmaktadır. Buna ramen birçok kaynak kullanım dışı olarak beklemektedir

Jeotermal enerjinin dorudan olmayan kullanımı ise jeotermal enerji ile elektrik üretimi yoluyla gerçekle`mektedir.

14.2. Türkiye'de Jeotermal Enerji

Ülkemiz jeolojik ve corafik konumu itibarı ile aktif bir tektonik kuak üzerinde yer aldıı için jeotermal açıdan dünya ülkeleri arasında zengin bir konumdadır. Ülkemizin her tarafında yayılmı 1000 adet civarında doal çıkıeklinde deiik sıcaklıklarda birçok jeotermal kaynak mevcuttur. Ege bölgesinin tektonik çöküntü alanları, Kuzey Anadolu deprem kuaı ve dier volkanik yörelerimiz jeotermal kaynaklar ve akıkanlar bakımından balıca potansiyel alanları tekil etmektedir. Türkiye9nin jeotermal kaynaklarının genellikle düük ve orta entalpili olmaları nedeniyle, balıca deerlendirme alanlarıu `ekilde sıralanabilir.

Isıtma (konut, şehir, termal tesis, sera vb.)
Termal turizm
Elektrik Üretimi
Kimyasal Madde Üretimi

Türkiye9de jeotermal sular ile ilgili ilk aratırmalar 1962 yılında MTA tarafından balatılmı`tır.

Ülkemizin jeotermal potansiyeli teorik olarak 31.500 MW'tır. Ülkemizde potansiyel oluturan alanların % 78'i Batı Anadolu'da, % 9'u 1ç Anadolu'da, % 7'si Marmara Bölgesinde, % 5'i Dou Anadolu'da ve % 1'i dier bölgelerde yer almaktadır. Jeotermal kaynaklarımızın % 90'ı düük ve orta sıcaklıklı olup, dorudan uygulamalar (ısıtma, termal turizm, mineral eldesi v.s.) için uygun olup, % 10'u ise dolaylı uygulamalar (elektrik enerjisi üretimi) için uygundur.

Ülkemizde yer alan jeotermal kaynaklar yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Bugün için ülkemizde elde edilen jeotermal enerjiden elektrik üretimi, ısıtma (sera ve konut), termal ve salık turizmi, endüstriyel mineral eldesi ve kurutmacılık gibi alanlarda yararlanılmaktadır. Ülkemizde Jeotermal Enerji uygulamalarında ilk elektrik üretimi 1975 yılında MTA Genel Müdürlüü tarafından kurulan ve 0,5 Mwe güce sahip Kızıldere Santrali ile balatılmıtır.

2005 yılından itibaren Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlıımızın desteiyle, mevcut kaynakların gelitirilmesi ve yeni kaynak alanlarının aranması çalımalarına aırlık verilmesi nedeniyle, 2004 sonu itibari ile 3100 MWt olan kullanılabilir ısı kapasitesi, 2015 yılı Aralık sonu itibari ile ilave 190.000 metre sondajlı arama tamamlanarak, ilave 1900 MWt ısı enerjisi artıı salanmıtır. MTA tarafından 173 adet olan kefedilmi jeotermal saha sayısı da sondajlı aramalarla 10 adedi elektrik üretimine uygun olan yeni sahaların kefiyle 230 sahaya çıkarılmı olup, bugüne kadar toplam 600 adet, 356.000 metre sondajlı arama çalıması yapılarak doal çıkılar dahil açılan kuyularla 5.000 MWt ısı enerjisi elde edilmi`tir.

2008 yılında, Jeotermal Kaynaklar ve Doal Mineralli Sular Kanununun yürürlüe girmesi ve özel sektörün de jeotermal arama, gelitirme ve yatırım çalımalarında devreye girmesiyle, ülkemiz toplam jeotermal ısı kapasitesi (görünür ısı miktarı) 35.500 MWt'e ulamıtır.

14.3. Türkiye'de Jeotermal Alanlar

Türkiye, Alp-Himalaya orojenik kuaı üzerinde bulunmasıyla balantılı olarak, orojenik magmatik ve volkanik aktivitelerin çok olması nedeni ile jeotermal açıdan büyük bir potansiyele sahiptir. Ülkemizde aktif faylara ve volkanizmaya balı olarak bata Ege Bölgesi olmak üzere, Kuzeybatı, Orta Anadolu, Dou ve Güneydou Anadolu bölgelerinde 6009ün üzerinde jeotermal kaynak bulunmaktadır. Batı Anadolu9daki jeotermal sistemler genelde yüksek sıcaklıa sahip olup, açılma tektoniine balı olarak grabenlerde yer alırlar. Dou-batı ve kuzeybatı-güneydou dorultulu genç grabenlerde yer alan jeotermal sistemlerin en önemlileri Menderes ve Gediz grabeni içinde gelimitir. Bu grabenleri oluturan diri faylar hem jeotermal yönden, hem de depremsellik yönünden aktiftirler. Menders grabeni içinde, Türkiye9nin en yüksek sıcaklıa sahip Denizli-Kızıldere jeotermal sahası (242 0C), Aydın Germencik jeotermal sahası (232 0C), Aydın-Salavatlı jeotermal sahası (171 0C), Aydın-Yılmazköy-1mamköy jeotermal sahası (142 0C) bulunmaktadır. Gediz Grabenin9deki jeotermal alanlar; ManisaSalihli Caferbeyli sahası (155 0C), Manisa-Salihli-Kurunlu sahası (96 ⁰C), Manisa-AlaehirKavaklıdere sahası (116 0C) ve Manisa-Turgutlu-Urganlı sahası (86 0C) dir. Benzer graben sisteminde gelien Kütahya-Simav jeotermal sahası (162⁰C) ve Kütahya-Gediz–Abide jeotermal sahası (97⁰C)9da yüksek sıcaklıklı sahalar arasındadır. Çürüksu Garbeni içindeki, Gölemezli jeotermal alanı (65 ⁰C), Karahayıt sahası (55 ⁰C) ve Pamukkale (35 ⁰C) sahası genelde düük sıcaklıklara sahiptir. Ancak Gölemezli sahasında MTA tarafından sürdürülen sondaj çalımasında yüksek sıcaklık beklenmektedir.

Batı Anadolu9daki dier jeotermal sistemler kuzeydou-güneybatı dorultulu grabenler ve volkanik aktivitelerin bulunduu alanlarda yer alırlar. Bu jeotermal alanlar 1zmir-Seferihisar sahası (153 ⁰C), 1zmir-Balçova sahası (130 ⁰C), 1zmir-Dikili sahası (130 ⁰C), 1zmir-Aliaa sahası (96 ⁰C) ve 1zmir-Çeme jeotermal sahası (62 0C)9dır. Bu sahaların dıında Batı Anadolu9nun kuzey kısmındaki Çanakkale-Tuzla jeotermal sahası (174⁰C), Balıkesir-Bigadiç sahası (95⁰C), Balıkesir-Hisaralan sahası (100⁰C) ve Balıkesir-Gönen sahası (80 ⁰C) önemli jeotermal alanlardır. Ege bölgesinde sıkıma tektonii ve genç volkanizmaya balı olarak daha düük sıcaklıklı Manisa-Saraycık (74 ⁰C) ve Manisa-Kula-Emir jeotermal alanları da (63 ⁰C) bulunmaktadır. Orta Anadolu9daki jeotermal sistemler genelde volkanik aktivitelere balı olup, Batı Anadolu9ya göre daha düük sıcaklıklara sahiptir. Bu bölgedeki önemli jeotermal alanlar; Ankara-Kızılcahamam sahası (86 0C), Kırehir Terme sahası (57 ⁰C), Afyon-Ömer-Gecek sahası (98 ⁰C), Afyon-Sandıklı sahası (70 ⁰C), Nev`ehir Kozaklı sahası (93 ⁰C), Aksaray-Ziga sahası (65 ⁰C), Sivas-Sıcak Çermik sahası (49 ⁰C) ve Yozgat-Sorgun sahası (75 ⁰C)9dır.

Dou ve Güneydou Anadolu9da volkanik ve tektonik aktivitelere balı olarak gelien önemli jeotermal alanlar; Van-Erçi sahası (80 ⁰C), Arı-Diyadin sahası (78 ⁰C), Bitlis-Nemrut sahası (59 ⁰C), Diyarbakır-Çermik sahası (51 ⁰C) ve Urfa-Karaali (49⁰C) sahalarıdır. Kuzey Anadolu9da dorultu atımlı Kuzey Anadolu Fayı boyunca gelien önemli jeotermal alanlar; Sakarya-Akyazı sahası (84 0C), Bursa-Çekirge sahası (82 0C), Yalova-Armutlu sahası (77 0C), Yalova-Terme sahası (66 0C), Çankırı-Kurunlu sahası (54 ⁰C), Tokat-Readiye sahası (47 0C), Bolu-kaplıca sahası (45 0C) dır. Bu sahaların dıında Dou Karadeniz9de Rize-Ayder jeotermal sahası (56 ⁰C) bulunmaktadır.

Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası

Türkiye'nin neotektoni i-volkanik etkinli i ve jeotermal alanlar

Türkiye'de Jeotermal Enerji Arama Çalı#maları

14.4. Jeotermal Enerji Santralleri Hakkında Kısa Bilgi

Genelde elektrik üretimi, jeotermal kaynaın karakteristiine balı olarak üç tip santralda yapılmaktadır.

Kuru buhar santralleri; türbünü döndürmek için kuyudan üretilen kuru buhar direk olarak kullanılır.

Kuru Buhar Santrali

Fla# buhar santralleri; yüksek basınçla kuyudan gelen akıkan düük basınçlı separatörlerde su ve buhar olarak ayrılır ve ayrı`tırılan buhar ile türbünün döndürülmesi salanır.

Flash Buhar Santrali

Binary cycle santralleri (çift çevrim): Jeotermal akıkanın sıcaklıından faydalanılarak sudan daha az buharlama sıcaklıına sahip akıkan eanjörde (heatexchanger) buharlatırılır ve buharlaan bu akı`kan ile türbünün döndürülmesi salanır.

Binary Cycle

Jeotermal çift-çevrim teknolojisi, düük ve orta sıcaklıklı jeotermal kaynaklardan ve atık ısıdan elektrik enerjisi üretmek amacıyla gelitirilmitir. Üzerinde tek buhar ayrıtırmalı (single flash) elektrik santralı kurulu alanlarda, buhar ayırıcılar bu atık ısı kaynaklarından en fazla bilinendir. Tuzla Jeotermal Elektrik Santrali Binary Cycle Sistemi ile çalı`maktadır.

Çift Çevrimle Elektrik Üretimi

Bu sistemde kuyulardan gelen çift fazlı akıkan, kuyu baında bulunan seperatörde doymubuhar ve doymu sıvı olarak ikiye ayrılır ve santrale 2 ayrı boru hattı ile iletilir. Santralde buharlatırıcı (Vaporizer) ve ön ısıtıcıdan (preheater) geçen jeotermal sıvı ve buhar enerjisini bu iki eanörde pentan gazına aktarılır. Eanjörden çıkan soumujeotermal sıvı enjeksiyon pompaları ile basınçlandırlırak reinjeksiyon kuyularından tekrar yer altına basılır. Kapalı çevrim olarak düünülebilecek olan bu çevrim birinci çevrimdir. 1kinci çevrim system içinde pentanın dola`tıı kapalı çevrimdir.

Ön ısıtıcıda ısıtılan pentan buharlatırıcda buharlatırılır, gaz fazına geçen pentan turbini çevirir ve enerji üretilir. Türbin çıkıında hava soutmalı kondenserde youturulan pentan çevrim pompaları ile tekrar ön ısıtıcıya basılır ve çevrim tamamlanır.

14.5. Türkiyede Yer Alan Jeotermal Enerji Santralleri

Ülkemizde 63 adet jeotermik santral bulunmaktadır. Bu santrallerin toplam kurulu gücü yaklaık 1.679 MWe dır. Jeotermal Enerji santrallerin yıllık elektrik üretimi ise yaklaık 9.759 GWh dır. Bu santrallerin ürettikleri elektrik enerjisi, yıllık toplam tüketimin yaklaık %3,259ine tekabül etmektedir. Kurulu güç büyüklüüne göre ülkemizdeki ilk 30 Jeotermal Enerji Santrali aaıdaki tabloda verilmi` olup 7,5 MW toplam kurulu gücüyle Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Türkiye9nin en büyük 58. jeotermik santralidir. Tuzla JES, mevcut durumda Çanakkale9nin en büyük 32. enerji santralidir.

s.	Santral Adı	n	Firma	Kurulu Güç
$1$ )	Kizildere 3 JES	Denizli	Zorlu Enerji	165 MW
2)	Efeler Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Güriş Holding	115 MW
3).	Kızıldere 2 Jeotermal Enerji Santrali	Denizii	Zorlu Enerji	80 MW
43	Pamukören Jeotermal Santrali	Aydın	Celikler Enerji	68 MW
5).	Efe 8 JES	Aydın	Güriş Holding	50 MW
6).	Mis 3 JES	Manisa	Soyak Enerji	48 MW
73.	Galip Hoca Germencik JES	Aydın	Güriş Holding	47. MW
8)	Alaşehir Jeotermal Enerji Santrali	Manisa	Zorlu Enerji	45 MW
9)	Maren Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	44 MW
	10) Dora 3 Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	MB Holding	34 MW
	11) Melih Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	33 MW
	12) Pamukören 4 JES	Aydın	Celikler Enerji	32 MW
	13) Pamukören 5 JES	Aydın	Celikler Enerji	32 MW
	14) Ala 2 Jeotermal Santrali	Manisa	Maspo Enerji	30 MW
	15) Salihli 3 JES	Manisa	Sanko Enerji	30 MW
	16) Türkerler Jeotermal Enerji Santrali - 3	Manisa.	Türkerler Holding	30 MW (120 MW)
	17) Greeneco 5 JES	Denizli	Greeneco Enerji	28 MW
	18) Greeneco 6 JES	Denizii	Greeneco Enerji	26 MW
	19) Greeneco 3 Jeotermal Santrali	Denizii	Greeneco Enerji	26 MW
	20) Greeneco Jeotermal Enerji Santrali	Denizli:	Greeneco Enerji	26 MW
	21) Efe 7 Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Güriş Holding	25 MW
	22) Enerjeo Kemaliye Santrali	Manisa	Enerjeo Kemaliye Enerji Uretim	25 MW
	23) Ken 3 JES	Avdın	Kipas Holding Enerji Grubu	25 MW
	24) Mehmethan Jeotermal Santrali	Aydın	Kipas Holding	25 MW
	25) Salihli 2 JES	Manisa	Sanko Enerji	25 MW
	26) Deniz Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	24 MW
	27) Ken Kipaş Jeotermal Santrali	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	24 MW
	28) Kerem JES	Aydın	Kipas Holding Enerji Grubu	24 MW
29)	Kubilay Jeotermal Enerji Santrali	Aydın	Cevik Grup	24 MW
30)	Türkerler Alaşehir 2 JES	Manisa	Türkerler Holding	24 MW

Ülkemizde Kurulu Güç Büyüklü ü'ne göre !lk 30 JES (TÜ!K Verileri)

15. YASAL 1Z1NLER VE TES1S1N ANA B1R1MLER1N1N ÖZELL1KLER1

: 11.05.2004 tarih – EÜ/318-12/451 nolu (*)
: 19.929,50 m2
: 307,03 m2
: 7,5 MWe
: 1 (1 x 7500 kW)
: 51 GW/yıl
: Pentan Vapor Expander 1500 rpm/7500 kW
: 7,5 MW/8,3 MVA
: Kapalı Tip – 34,5 kV
: Hava Soutmalı / Fan tip / 30 fan
: Mevcut

: 8500 kVA
: Mevcut
: Yangın söndürme sistemleri mevcut
: <satılabilirlik= özelliine sahiptir.</satılabilirlik=

(*) 40 yıl sürelidir

16. AÇIKLAMALAR

Genel !#letme bilgileri

Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Ayvacık 1lçesi, Tuzla Köyü9nde yer almaktadır.
Yaklaık 20 dönümlük bir arazi üzerinde kurulu olan tesis Ocak 20109da faaliyete geçmitir.
Tuzla Jeotermal Enerji Santrali, fizibilite deerlerine göre tam kapasite üretimi ile yıllık ortalama 51 GWh elektrik enerjisi üretme kapasitesine sahiptir.
34,5 kV `alt sahasından çıkan enerji iletim hattıyla Tuzla KÖK (Kesici Ölçü Kabini) üzerinden balanmaktadır.
Pentan türbini ve jeneratör grubundan oluan santralin kurulu gücü yaklaık net toplam 7,5 MWe9dir.
Üretilen enerji YEK kapsamında TE1A_9a satılmaktadır.

Sisitemm Akış Diyagramı

Tesisin Ana Bölümleri:

Üretim ve Re-enjeksiyon Kuyuları

Tuzla JES, 2 üretim (540 m ve 565 m) ve 2 re-enjeksiyon (927 m ve 871 m) kuyusundan olu`an bir jeotermal (binary-cycle) santraldır.
Kuyu dibi sıcaklıı 174 ⁰C, kuyu baı sıcaklıı ise 148 0C9dir. Mevcut 7,5 MWe tasarım; 48 ton/h buhar ve 693 ton/h kızgın su esasına göre yapılmıtır.
Jeotermel kuyularda kuyubaından 70 m. aaıda kaynama baladıından kuyubaından buhar ve jeotermal sıvı olmak üzere çift fazlı akı` elde edilmektedir.

Re-enjeksiyon Pompası 1 Karakteristikleri
	Motor
1malatçı	Enta`
Tip	VHS
Seri No	S0 2577
Güç	160 kW
Akım	310,6 A
Frekans	50 Hz
Devir Sayısı	1450 min -1
Güç Faktörü	0,86
Pompa
1malatçı Layne Bowner, Ankara
Seri No	17272
Model	VTP-14T
Emme Yükseklii	NPSH 1,5 m.
Basma Yükseklii	100 mss
Debi	350 m3 /h
Devir	1500 d/d
	Re-enjeksiyon Pompası 2-3 Karakteristikleri
	Motor
Seri No	17182
	Dier Özellikler Motor 1 ile aynıdır
	Pompa
Seri No	17183
	Dier Özellikler Pompa 1 ile aynıdır

**Vaporizer (Buharla#tırıcı) (*), Preheater (Ön Isıtıcı), Yo u#turucular ve Türbin**

Üniteleri

Kuyulardan gelen çift fazlı akıkan, kuyu baında bulunan seperatörde doymubuhar ve doymu sıvı olarak ikiye ayrılır ve santrale bu `ekilde iki ayrı boru hattı ile iletilir.
Santralde buharlatırıcı (Vaporizer) ve ön ısıtıcı (Preheater) dan geçen jeotermal sıvı ve buhar enerjisini bu iki eanjörde pentan gazına aktarır.
Eanjörden çıkan soumu jeotermal sıvı reinjeksiyon pompaları ile basınçlandırılıarak reinjeksiyon kuyularından tekrar yer altına basılır. Kapalı çevrim olarak düünülebilecek bu çevrim birinci çevrimdir. 1kinci çevrim sistemi içinde pentanın dolatı kapalı çevrimdir.
Ön ısıtıcı ısıtılan pentan buharlatırıcıda buharlatırılır, gaz fazına geçen pentan türbinini çevirir ve enerji üretilir. Türbin çıkıında hava soutmalı kondenserde youturulan pentan çevrim pompaları ile tekrar ön ısıtıcıya basılır ve çevrim tamamlanır.

	Vaporizer (Buharlaştırıcı) Karakteristikleri
Tip	Boru Demetli
1malatçı	Ormat Systems LTD
Pentan Debisi	511,05 t/h
Sıcak Su Debisi	741 t/h
Max. 1`letme
Basıncı (Pentan)	15,2 barg
Max. 1`letme
Basıncı (Sıcak Su)	13,8 barg
Test Basıncı
(Pentan)	22 barg
Test Basıncı (Sıcak
Su)	19,8 barg
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Sıcak Su)	198 oC
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Pentan)	151 oC

(*) Kuyulardan gelen Jeotemal Sıvı (Brine) ve buhar bir borulu eanjör olan buharlatırıcının borularından geçerek N-Pentane kimyasalını buharlatırılır. Brine ve Buhar ayrı bölümlerden geçer, buharlatırıcı içinde veya öncesinde karı`mazlar.

Ön Isıtıcı (Preheater) Karakteristikleri
Tip	Boru Demetli
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Pentan Debisi	511,05 t/h
Sıcak Su Debisi	736,95 t/h
Max. 1`letme
Basıncı (Pentan)	15,2 barg
Max. 1`letme
Basıncı (Sıcak Su)	13,8 barg
Test Basıncı
(Pentan)	22 barg
Test Basıncı (Sıcak
Su)	19,8 barg
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Sıcak Su)	198 oC
Max. 1`letme
Sıcaklıı (Pentan)	151 oC

Pentan Türbini Karakteristikleri
Toplam Güç	7,5 MW
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Model	0.773.25.501.0
N-Pentan Giri` Gaz
Basıncı	2,07 MPa
N-Pentan Giri` Gaz
Sıcaklıı	166 oC
Eksoz Gaz Basıncı	0,83 MPa
Devir Sayısı	1500 rpm

Jeneratör Karakteristikleri
1malatçı	Kato Engineering U.S.A
Model	AA28238000
Üretim Tarihi	2008
Güç	7,5 MW/8,3 MVA
Devir Sayısı	1500 rpm
Gerilim	6351/11000 V
Faz Sayıaı	3
Akım	496 A
Frekans	50 Hz
Balantı _ekli	Yıldız
Üretim Tarihi	2008
Çalı`ma _ekli	Sürekli
1zolasyon Sınıfı	F
Tempreture Rise	80 oC
Ambient Temp.	40 oC
Güç Faktörü	0,90

Hava Soutmalı Youşturucular
Karakteristikleri
Tip	Hava Soutmalı Fanlı Tip
1malatçı	Ormat Systems LTD
Üretim Tarihi	2008
Pentan Debisi	511,05 t/h
Giri` Sıcaklıı	63,4 oC
Çıkı` Sıcaklıı	46,3 oC
	2,958 SCMS
Hava Kapasite	12,793,120 kg/h
Fan Sayısı	30 Adet
Fan Hava Kapasite	105,5 ACMS
Hava Giri` Sıcaklıı	25 oC
Statik Basınç
Dü`ürümü	(mm Wg) 6,3
Hava Çıkı` Sıcaklıı	40,1 oC

Transformatör (Trafo)

Tesiste 1 adet step-up (yükseltici) trafo bulunmakta olup ünitede elde edilen elektrik enerjisi 11 kV gerilimde bu trafoya iletilmektedir.
Bu trafo generatörlerden çıkan 11 kV enerjiyi 34,5 kV A yükseltmektedir.
Ayrıca tesiste 2000 kVA iç ihtiyaç trafosu bulunmaktadır.
Step UP Trafo ve iç ihtiyaç trafosunun teknik özellikleri aaıdaki tablolarda verilmitir.

Step-UP Trafo Karakteristikleri
Üretici	Areva
Tipi	TCU4936(5036)
1malat Yılı	2009
Standart	IEC 60076/TSE
Anma Gücü	8500 kVA
Balantı Grubu	Ynd11
Soutma	ONAN
Çalı`ma _ekli	Sürekli
% Uk	%7

1ç 1htiyaç Trafosu Karakteristikleri
Üretici	Areva
Tipi	DCU 4331
1malat Yılı	2009
Standart	IEC 60076-1
Anma Gücü	2000 kVA
Balantı Grubu	DYN11
Soutma	ONAN
Yalıtım Sınıfı	A
% Uk	%6,08

"alt Sahası

Tesiste kapalı tip 34,5 kV `alt sahası bulunmaktadır.

!dari Bina ve üretim tesis alanı

Prefabrik tarzda ve tek katlı olarak ina edilmi idari bina 307,03 m² kullanım alanlıdır.
1dari binada kumanda odası, toplantı odası, yönetim odası, mutfak, laboratuvar, soyunma odası, depo ar`iv ve ofisler yer almaktadır.
Kontrol odasında tesisin tüm ileyii izlenmekte ve kontrol edilmektedir. Tesisteki tüm sistemlerin kumanda ve kontrolü PLC tabanlı scada destekli otomasyon sistemi aracılııyla fiber optik kablo üzerinden yapılmaktadır.
Tesiste atık deposu, atölye ve su tankı bulunmaktadır.
Tesis giriinde kontrollü giri ve bekçi klubesi bulunmaktadır.
Açık sahalar kilitli ta`la kaplıdır.

Tuzla Jeotermal Kapalı Alan Tesisleri ve Boru Hatları

17. TES1S BÜNYES1NDEK1 1N_A1 YATIRIMLAR

Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Bünyesindeki yapı ruhsatına tabi olan inai yatırımların kullanım alanları, Ruhsat ve Yapı Kullanma 1zin belgelerine ait bilgiler aaıdaki tabloda verilmi`tir.

SIRA	BİNA ADI	KULLANIM ALANI (m2 )	YAPI RUHSATI TARİH/ NO	YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ
1	İDARİ BİNA (Ofis ve İşyeri)	307,03	21.08.205/ 156	--
	T O P L A M	307,03

18. EN VER1ML1 KULLANIM ANAL1Z1

<Bir mülkün fiziki olarak mümkün, finansal olarak gerçekletirilebilir olan, yasalarca izin verilen ve deerlemesi yapılan mülkü en yüksek deerine ulatıran en olası kullanımdır=. (UDS Madde 6.3)

<Yasalarca izin verilmeyen ve fiziki açıdan mümkün olmayan kullanım yüksek verimlilie sahip en iyi kullanım olarak kabul edilemez. Hem yasal olarak izin verilen hem de fiziki olarak mümkün olan bir kullanım, o kullanımın mantıklı olarak niçin mümkün olduunun deerleme uzmanı tarafından açıklanmasını gerektirebilir. Analizler, bir veya birkaç kullanım olası olduu belirlediinde, finansal fizibilite bakımından test edilirler. Dier testlerle birlikte en yüksek deerle sonuçlanan kullanım en verimli ve en iyi kullanımdır. (UDS madde 6.4)

Tesisin mevcut kullanım fonksiyonunun devam etmesinin en uygun kullanım ekli olduu düünülmektedir.

19. TES1S1N FAYDALI ÖMRÜ HAKKINDA GÖRÜ_

Bilindii üzere Jeotermal santrallerde kullanılan jeotermal akıkan ve kimyasal akıkanlar sistemin yıpranmasına sebep olmaktadır. Her nekadar türbinler ve ana ekipmanlar için 20-25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri ve parça deiimlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, ana ekipmanların ve `alt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı, ancak bu yıpranmalar sebebiyle 25. Yıldan itibaren bakım-onarım maliyetlerinin artacaı kanaatindeyiz.

20. DEĞERLEND1RME

Tesisin deerine etki eden özet faktörler:

Olumlu etkenler:

Enerji talebinin hızla artması,
Yasal izinlerin alınmı` olması,
Onaylanmıprosedürlerle, mevzuatlara uygun iletme ve bakımın gerektii `ekilde yapılması,
Yenilenebilir kaynaklardan enerji üretimi yapması,
Bölgenin jeotermik potensiyeli,
Gelimi bir üretim ve kontrol sistemine sahip olması,

Olumsuz etken:

Ülkemizde nükleer santrallerin ileriki dönemde faaliyete geçmesi ile enerji arzının artmasına paralel olarak enerji fiyatlarının dü`mesi ihtimalinin bulunması.

21. DEERLEME YAKLA"IMLARI

Deerleme yaklaımlarının uygun ve deerlenen varlıklarının içerii ile ilikili olmasına dikkat edilmesi gerekir. Aaıda tanımlanan ve açıklanan üç yaklaım deerlemede kullanılan temel yaklaımlardır. Bunların tümü, fiyat dengesi, fayda beklentisi veya ikame ekonomi ilkelerine dayanmaktadır. Temel deerleme yaklaımları Pazar Yakla#ımı, Gelir Yakla#ımı ve Maliyet Yakla#ımıdır. Bu temel deerleme yakla`ımlarının her biri farklı, ayrıntılı uygulama yöntemlerini içerir.

Bir varlıa ilikin deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin seçiminde amaç belirli durumlara en uygun yöntemin bulunmasıdır. Bir yöntemin her duruma uygun olması söz konusu deildir. Seçim sürecinde asgari olarak a`aıdakiler dikkate alınır:

(a) deerleme görevinin ko`ulları ve amacı ile belirlenen uygun deer esas(lar)ı ve varsayılan kullanım(lar)ı,

(b) olası deerleme yaklaımlarının ve yöntemlerinin güçlü ve zayıf yönleri, (c) her bir yöntemin varlıın nitelii ve ilgili pazardaki katılımcılar tarafından kullanılan yaklaımlar ve yöntemler bakımından uygunluu,

(d) yöntem(ler)in uygulanması için gereken güvenilir bilginin mevcudiyeti.

21.1. Pazar Yakla#ımı

Pazar yaklaımı varlıın, fiyat bilgisi elde edilebilir olan aynı veya karılatırılabilir (benzer) varlıklarla karılatırılması suretiyle gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımı ifade eder.

Aaıda yer verilen durumlarda, pazar yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın deer esasına uygun bir bedelle son dönemde satılmı` olması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olarak ilem görmesi, ve/veya

Yukarıda yer verilen durumlarda pazar yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, pazar yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Pazar yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve pazar yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklıklandırılamayacaı dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıa veya buna önemli ölçüde benzer varlıklara ilikin ilemlerin, pazardaki oynaklık ve hareketlilik dikkate almak adına, yeteri kadar güncel olmaması,

(b) deerleme konusu varlıın veya buna önemli ölçüde benzerlik taıyan varlıkların aktif olmamakla birlikte ilem görmesi,

(c) pazar ilemlerine ilikin bilgi elde edilebilir olmakla birlikte, karılatırılabilir varlıkların deerleme konusu varlıkla önemli ve/veya anlamlı farklılıklarının, dolayısıyla da sübjektif düzeltmeler gerektirme potansiyelinin bulunması,

(d) güncel ilemlere yönelik bilgilerin güvenilir olmaması (örnein, kulaktan dolma, eksik bilgiye dayalı, sinerji alıcılı, muvazaalı, zorunlu satı içeren i`lemler vb.),

(e) varlıın deerini etkileyen önemli unsurun varlıın yeniden üretim maliyeti veya gelir yaratma kabiliyetinden ziyade pazarda i`lem görebilecei fiyat olması.

Birçok varlıın benzer olmayan unsurlardan oluan yapısı, pazarda birbirinin aynı veya benzeyen varlıkları içeren ilemlere ilikin bir kanıtın genelde bulunamayacaı anlamına gelir. Pazar yaklaımının kullanılmadıı durumlarda dahi, dier yakla`ımların uygulanmasında pazara dayalı girdilerin azami kullanımı gerekli görülmektedir (örnein, etkin getiriler ve getiri oranları gibi pazara dayalı deerleme ölçütleri).

Karılatırılabilir pazar bilgisinin varlıın tıpatıp veya önemli ölçüde benzeriyle ilikili olmaması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin karılatırılabilir varlıklar ile deerleme konusu varlık arasında niteliksel ve niceliksel benzerliklerin ve farklılıkların karılatırmalı bir analizini yapması gerekir. Bu karılatırmalı analize dayalı düzeltme yapılmasına genelde ihtiyaç duyulacaktır. Bu düzeltmelerin makul olması ve deerlemeyi gerçekletirenlerin düzeltmelerin gerekçeleri ile nasıl sayısallatırıldıklarına raporlarında yer vermeleri gerekir.

Pazar yaklaımında genellikle her biri farklı çarpanlara sahip karıla`tırılabilir varlıklardan elde edilen pazar çarpanları kullanılır. Belirlenen aralıktan uygun çarpanın seçimi niteliksel ve niceliksel faktörlerin dikkate alındıı bir deerlendirmenin yapılmasını gerektirir.

21.2. Maliyet Yakla#ımı

Maliyet yaklaımı, bir alıcının, gereksiz külfet douran zaman, elverisizlik, risk gibi etkenler söz konusu olmadıkça, belli bir varlık için, ister satın alma, isterse yapım yoluyla edinilmiolsun, kendisine eit faydaya sahip baka bir varlıı elde etme maliyetinden daha fazla ödeme yapmayacaı ekonomik ilkesinin uygulanmasıyla gösterge niteliindeki deerin belirlendii yaklaımdır. Bu yaklaımda, bir varlıın cari ikame maliyetinin veya yeniden üretim maliyetinin hesaplanması ve fiziksel bozulma ve dier biçimlerde gerçekleen tüm yıpranma paylarının dü`ülmesi suretiyle gösterge niteliindeki deer belirlenmektedir.

Aaıda yer verilen durumlarda, maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların deerleme konusu varlıkla önemli ölçüde aynı faydaya sahip bir varlıı yasal kısıtlamalar olmaksızın yeniden oluturabilmesi ve varlıın, katılımcıların deerleme konusu varlıı bir an evvel kullanabilmeleri için önemli bir prim ödemeye razı olmak durumunda kalmayacakları kadar, kısa bir sürede yeniden oluturulabilmesi,

(b) varlıın dorudan gelir yaratmaması ve varlıın kendine özgü niteliinin gelir yaklaımını veya pazar yaklaımını olanaksız kılması, ve/veya

Yukarıda yer verilen durumlarda maliyet yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, maliyet yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Maliyet yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp

uygulanamayacaını ve maliyet yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) katılımcıların aynı faydaya sahip bir varlıı yeniden oluturmayı düündükleri, ancak varlıın yeniden olu`turulmasının önünde potansiyel yasal engellerin veya önemli ve/veya anlamlı bir zaman ihtiyacının bulunması,

(b) maliyet yaklaımının dier yaklaımlara bir çapraz kontrol aracı olarak kullanılması (örnein, maliyet yaklaımının, deerlemesi iletmenin süreklilii varsayımıyla yapılan bir iletmenin tasfiye esasında daha deerli olup olmadıının teyit edilmesi amacıyla kullanılması), ve/veya (c) varlıın, maliyet yaklaımında kullanılan varsayımları son derece güvenilir kılacak kadar, yeni oluturulmu olması.

Kısmen tamamlanmıbir varlıın deeri genellikle, varlıın oluturulmasında geçen süreye kadar katlanılan maliyetleri (ve bu maliyetlerin deere katkı yapıp yapmadıını) ve katılımcıların, varlıın, tamamlandıındaki deerinden varlıı tamamlamak için gereken maliyetler ile kâr ve riske göre yapılan uygun düzeltmeler dikkate alındıktan sonraki deerine ili`kin beklentilerini yansıtacaktır.

21.3. Gelir Yakla#ımı

Gelir yaklaımı, gösterge niteliindeki deerin, gelecekteki nakit akılarının tek bir cari deere dönütürülmesi ile belirlenmesini salar. Gelir yaklaımında varlıın deeri, varlık tarafından yaratılan gelirlerin, nakit akı`larının veya maliyet tasarruflarının bugünkü deerine dayanılarak tespit edilir.

Aaıda yer verilen durumlarda, gelir yaklaımının uygulanması ve bu yakla`ıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmektedir:

(a) varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen çok önemli bir unsur olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin makul tahminler mevcut olmakla birlikte, ilgili pazar emsallerinin varsa bile az sayıda olması.

Yukarıda yer verilen durumlarda gelir yaklaımının uygulanması ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilmesi gerekli görülmekle birlikte, söz konusu kriterlerin karılanamadıı aaıdaki ilave durumlarda, gelir yaklaımı uygulanabilir ve bu yaklaıma önemli ve/veya anlamlı aırlık verilebilir. Gelir yaklaımının aaıdaki durumlarda uygulanması halinde, deerlemeyi gerçekletirenin dier yaklaımların uygulanıp uygulanamayacaını ve gelir yaklaımı ile belirlenen gösterge niteliindeki deeri pekitirmek amacıyla aırlıklandırılıp aırlıklandırılamayacaını dikkate alması gerekli görülmektedir:

(a) deerleme konusu varlıın gelir yaratma kabiliyetinin katılımcının gözüyle deeri etkileyen birçok faktörden yalnızca biri olması,

(b) deerleme konusu varlıkla ilgili gelecekteki gelirin miktarı ve zamanlamasına ili`kin önemli belirsizliklerin bulunması,

(c) deerleme konusu varlıkla ilgili bilgiye eriimsizliin bulunması (örnein, kontrol gücü bulunmayan bir pay sahibi geçmi tarihli finansal tablolara ulaabilir, ancak tahminlere/bütçelere ulaamaz), ve/veya

(d) deerleme konusu varlıın gelir yaratmaya henüz balamaması, ancak balamasının planlanmı` olması.

Gelir yaklaımının temelini, yatırımcıların yatırımlarından getiri elde etmeyi beklemeleri ve bu getirinin yatırıma ilikin algılanan risk seviyesini yansıtmasının gerekli görülmesi te`kil eder.

Genel olarak yatırımcıların sadece sistematik risk (<pazar riski= veya <çe`itlendirmeyle giderilemeyen risk= olarak da bilinir) için ek getiri elde etmeleri beklenir.

22. F!YATLANDIRMA

Tesisin satı(pazar) deerinin tespiti, kullanımı mümkün olan yöntemlerle saptanmı olup deerleme prosesi aaıda ayrıntılı olarak verilmitir.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun 01.02.2017 tarih Seri III-62.1 sayılı <Sermaye Piyasasında Değerleme Standartları Hakkında Tebliğ= doğrultusunda Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 22.06.2017 tarih ve 25/856 sayılı kararı ile Uluslar Arası Değerleme Standartları 2017 UDS 105 Değerleme Yaklaşımları ve Yöntemleri 10.4. maddesinde; <Değerleme çalışmasında yer alan bilgiler ve şartlar dikkate alındığında, özellikle tek bir yöntemin doğruluğuna ve güvenirliğine yüksek seviyede itimat duyulduğu hallerde, değerlemeyi gerçekleştirenlerin bir varlığın değerlemesi için birden fazla değerleme yöntemi kullanılması gerekmez= yazmaktadır.

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin Pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı= kullanılmıtır.

22.1. Gelir!ndirgeme Yakla#ımı

Bu yaklaımda, *Dorudan 1ndirgeme (Direkt Kapitalizasyon) ve Gelir 1ndirgeme (en önemli örnei 1ndirgenmiş Nakit Akımları analizidir)* olarak adlandırılan iki yöntem kullanılmaktadır. Rapor konusu tesisin deer tesbitinde kira bedelinin ve kapitalizasyon oranının tesbit edilememesi sebebiyle ve sürekli gelir üreten bir iletme olması dikkate alınarak 1ndirgenmiNakit Akımları yöntemi kullanılmıtır.

Bu çalımaya konu deerleme, bir taınmazın mevcut durumu itibariyle olan kıymetinin tespitinden çok kendi sektörel tablosu içinde uygun bir lokasyona, ülkemizde zorlukla elde edilebilen önemli bir iletme hakkına ve makul ticari büyüklüklere sahip olan bir JES tesisinin optimize deerini ifade etmektedir. Deer tespitine ilikin projeksiyonun verileri (kapasite, üretim miktarları, maliyetler ve satı` bedelleri gibi) firmandan ve sektörden temin edilen verilerdir.

Bu yöntem, taınmaz deerinin gayrimenkulün gelecek yıllarda üretecei serbest nakit akımlarının bugünkü deerlerinin toplamına eit olacaı esasına dayalı olup santralin 49 yıllık iletme hakkının rapor tarihi itibariyle kalan yaklaık 21,5 yıllık kısmının projeksiyonunu kapsar biçimde uygulanmı`tır.

Projeksiyonlardan elde edilen nakit akımları, ekonominin, sektörün ve taınmazın taıdıı risk seviyesine uygun bir iskonto oranı ile bugüne indirgenmekte ve tesisin bugünkü deeri hesaplanmaktadır. Bu deer taınmazın, mevcut piyasa koullarından baımsız olarak finansal yöntemlerle hesaplanan (olması gereken) deeridir.

Varsayımlar:

Reel 1skonto Oranı :

Reel iskonto oranı, sektörün özellikleri ve mevcut piyasa koulları ile uzun süreli iletme hakkı bulunmasının yanı sıra Ülkemizin her geçen gün artan enerji ihtiyacı/talep fazlası ile % 8 – 9,5 mertebesindeki orta-uzun vadeli Eurobond faizleri dikkate alınarak % 12,50 olarak belirlenmi`tir.

Yıllık Üretim Miktarları:

Tesisin fizibilite deerlerine göre yıllık ortalama toplam enerji üretimi 51 GW olup sondaj deliklerinin geniletilmesiyle bu deerin yaklaık 6 GW arttıı örenilmitir. Buna göre geçmi dönemdeki fiili üretim miktarları ile firmanın gelecek dönemlere ilikin tahminlerinden hareketle 2023 yılı ve sonrası için ortalama üretimin 45 GW mertebesinde olacaı varsayılmıtır.

Satış Gelirleri:

2023 yılı ve sonrasındaki KWh baına satı tutarlarının sayfa 69'daki tabloda sunulan fiyatlarla realize olacaı ve 2023 yılının tamamında AUF (Azami Uzlatıma Fiyatı) uygulamasının devam edecei kabul edilmitir.

Üretim Maliyetleri ve Yıllık Amortisman Tutarları :

Tesisin üretim maliyetlerinin, geçmiyıllardaki fiili üretim maliyetleri ile gelecek yıllar için firma yetkilileri tarafından tahmin edilen verilerden hareketle 2023 yılı ve sonrası için yıllık 1.150.000 USD mertebesinde olacaı varsayılmıtır. Bu bedellere yıllık bakım-onarım masrafları da dahildir. Bilindii üzere Jeotermal santrallerde kullanılan jeotermal akıkan ve kimyasal akıkanlar sistemin yıpranmasına sebep olmaktadır. Her nekadar türbinler ve ana ekipmanlar için 20-25 yıl mertebesinde teorik bir kullanım ömrü öngörülmekle birlikte normal artlar altında gerekli bakım onarım faaliyetleri ve parça deiimlerinin düzenli olarak yerine getirildii sürece türbinlerin, ana ekipmanların ve alt ekipmanlarının santral lisans süresi boyunca kullanılabilir olacaı kanaatindeyiz. Ancak bu yıpranmalar sebebiyle 25. Yıldan itibaren bakım-onarım maliyetlerinin artacaı kabul edilmi olup 2035 yılından itibaren sayfa 73'deki tabloda belirtildii ekilde kademeli bir maliyet artıı öngörülmütür. Sabit kıymetler için belirlenen amortisman miktarları sayfa 73'deki tabloda sunulmutur.

Nakit Ödenen Vergiler:

Etkin vergi oranı 2023 yılı ve sonrası için % 20 (yirmi) kabul edilmi`tir.

Özet olarak:

Yukarıdaki varsayımlar altında, bugünden sonraki nakit giriçıkıları ile (sayfa 73'de sunulan indirgenminakit akımları tablosundan da görülecei üzere) tesisin deeri **~ 388.695.000 TL** olarak bulunmutur.

Bu deerin, ekonomideki gelişmelere balı olarak satışların gerçekleşme oranlarındaki ve birim fiyatlardaki deişimlere, yanı sıra üretim miktarlarına göre artabilecei ya da azalabilecei tabiidir.

TUZLA JEOTERMAL ELEKTR1K SANTRAL1
-----------------------------------	--

(USD)
Varsayımlar
Kurulu Güç (MW)	7,5
Fizibiliteye Göre Yıllık Ortalama Elektrik
Üretim Miktarı (GWh)	51,00
2023 Yılı ve Sonrası Tahmini Gider	1.150.000
		2023	2024	2025	2026	2027	2028	2029	2030	2031	2032	2033	2034
Elektrik Satış Fiyatı (KWh/USD)		0,0825	0,1416	0,1314	0,1188	0,0901	0,0927	0,0902	0,0877	0,0870	0,0873	0,0860	0,0853
Ortalama Yıllık Üretim Miktarı (GWh)		45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45	45
31/12/2022 USD/TL	18,6983
Reel 1skonto Oranı	12,50%

Reel 1skonto Oranı		12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%
1 / 1skonto Faktörü		1,06	1,19	1,34	1,51	1,70	1,91	2,15	2,42	2,72	3,06	3,44	3,88
Etkin Vergi Oranı							20%
Toplam Satış Geliri		3.713.986			6.372.000 5.913.000 5.346.000 4.054.500 4.171.500 4.059.000 3.946.500 3.915.000 3.928.500 3.870.000 3.838.500
Toplam Elektrik Üretim Maliyeti		1.150.000			1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000 1.150.000
1şletme Nakit Akımı		2.563.986			5.222.000 4.763.000 4.196.000 2.904.500 3.021.500 2.909.000 2.796.500 2.765.000 2.778.500 2.720.000 2.688.500
Amortisman		128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585
Serbest Nakit Akımı		2.076.906			4.203.317 3.836.117 3.382.517 2.349.317 2.442.917 2.352.917 2.262.917 2.237.717 2.248.517 2.201.717 2.176.517
Serbest Nakit Akımının Bugünkü Deeri		1.957.809			3.522.032 2.857.199 2.239.423 1.382.564 1.277.909 1.094.070				935.308	822.127	734.306	639.131	561.614

2035	2036	2037	2038	2039	2040	2041	2042	2043	2044
0,0851	0,0823	0,0838	0,0814	0,0808	0,0816	0,0812	0,0809	0,0809	0,0809
45	45	45	45	45	45	45	45	45	45

12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%	12,50%
4,36	4,90	5,52	6,21	6,98	7,86	8,84	9,94	11,19	12,58


3.829.500	3.703.500	3.771.000	3.663.000	3.636.000	3.672.000	3.654.000	3.640.500	3.640.500	1.306.590
1.207.500	1.207.500	1.207.500	1.207.500	1.242.000	1.242.000	1.242.000	1.242.000	1.328.250	476.714

2.622.000	2.496.000	2.563.500	2.455.500	2.394.000	2.430.000	2.412.000	2.398.500	2.312.250	829.876
128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585	128.585
2.123.317	2.022.517	2.076.517	1.990.117	1.940.917	1.969.717	1.955.317	1.944.517	1.875.517	689.618
487.010	412.347	376.317	320.586	277.920	250.706	221.221	195.554	167.658	54.797

23. ANAL!Z SONUÇLARININ DEERLEND!RMES!

23.1. Farklı De erleme Metotlarının ve Analiz Sonuçlarının Uyumla#tırılması ve Bu Amaçla !zlenen Yöntemin ve Nedenlerinin Açıklaması

Tek bir yöntem ile güvenilir bir karar verilebilmesi için yeterli bulgu bulunduundan tesisin pazar deerinin tespitinde <Gelir 1ndirgeme Yaklaımı Yöntemi= kullanılmıtır. Buna göre tesisin deeri için 388.695.000,-TL kıymet takdir edilmi`tir.

23.2. Kira De eri Analizi Ve Kullanılan Veriler

Tesis için kira deeri analizi yapılmamı`tır.

23.3. Gayrimenkul ve Buna Ba lı Hakların Hukuki Durumunun Analizi

Tuzla Jeotermal Enerji A._. Hukuk Müavirlii ile yapılan görümede tesisin herhangi bir hukuki sorunu olmadıı örenilmi`tir.

23.4. Gayrimenkul Üzerindeki Takyidat ve !potekler !le !lgili Görü#

Taınmaz üzerinde yer alan ipotekerhleri deerini dorudan ve önemli ölçüde etkileyecek nitelikte deildir.

23.5. De erleme Konusu Gayrimenkulün, Üzerinde !potek veya Gayrimenkulün De erini Do rudan Etkileyecek Nitelikte Herhangi Bir Takyidat Bulunması Durumları Hariç, Devredilebilmesi Konusunda Bir Sınırlamaya Tabi Olup Olmadı ı Hakkında Bilgi

Rapora konu ta`ınmazın devredilmesinde sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde herhangi bir engel bulunmadıı kanaatindeyiz.

23.6. Bo# Arazi Ve Geli#tirilmi# Proje De eri Analizi Ve Kullanılan Veri Ve Varsayımlar !le Ula#ılan Sonuçlar

Deerleme, proje geli`tirme niteliinde deildir.

23.7. Mü#terek Veya Bölünmü# Kısımların De erleme Analizi

Taınmazın müterek veya bölünmü` kısmı yoktur.

23.8. Hasılat Payla#ımı Veya Kat Kar#ılı ı Yöntemi !le Yapılacak Projelerde, Emsal Pay Oranları

Hasılat paylaımı veya kat karılıı yöntemi söz konusu deildir.

23.9. Asgari Bilgilerden Raporda Verilmeyenlerin Niçin Yer Almadıklarının Gerekçeleri

Asgari bilgilerden verilmeyen herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

23.10. Yasal Gereklerin Yerine Getirilip Getirilmedi i Ve Mevzuat Uyarınca Alınması Gereken !zin Ve Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Mevcut Olup Olmadı ı Hakkında Görü#

Tesisin Jeotermal Enerji Santrali olarak iletilmesi için gerekli yasal izinler alınmı durumda olup ruhsat lisans süresi 11.05.2044 tarihinde sona ermektedir.

23.11. De erleme Konusu Arsa veya Arazi ise, Alımından !tibaren Be# Yıl Geçmesine Ra men Üzerinde Proje Geli#tirmesine Yönelik Herhangi Bir Tasarrufta Bulunup Bulunulmadı ına Dair Bilgi

Ta`ınmaz arsa veya arazi niteliinde deildir.

24. SONUÇ

Rapor içeriinde özellikleri belirtilen Tuzla Jeotermal Enerji Santrali Tesisi'nin yerinde yapılan incelemelerinde konumuna, büyüklüüne, elektrik üretim kapasitesine, mevcut makine parkına ve i`letme verilerine göre de eri için,

388.695.000,-TL (Üçyüzseksensekizmilyonaltıyüzdoksanbebin Türk Lirası) kıymet takdir edilmitir.

(388.695.000,-TL ÷ 19,9349 TL/Euro (*) 19.498.000,-Euro)

(388.695.000,-TL ÷ 18,6983 TL/USD (*) 20.788.000,-USD)

(*) 31.12.2022 itibariyle TCMB Döviz AlıKurları; 1,-Euro = 19,9349 TL; 1,-USD = 18,6983 TL'dir. Euro ve USD bazındaki deerler, yalnızca bilgi için verilmitir.

Tesisin KDV dahil toplam deeri 458.660.100,-TL9dir.

1bu rapor, **ENDA ENERJI HOLDING A.".**9nin talebi üzerine ve *e-imzalı* olarak düzenlenmi olup kopyaların kullanımları halinde ortaya çıkabilecek sonuçlardan `irketimiz sorumlu deildir.

Bilgilerinize sunulur. 06 Ocak 2023

(Deerleme tarihi: 31 Aralık 2022)

Saygılarımızla, Lotus Gayrimenkul De erleme ve Danı#manlık A.".

Eki:

Fotoraflar
Üretim Lisansı
Yapı Ruhsatı
Tapu Kayıt Belgesi
Tapu Sureti
1`letme Ruhsatı
Çed Gerekli Deildir Belgesi
Resmi Yazılar
Enerji Nakil Hattı Krokisi
Deerleme uzmanlıı lisans belgeleri
Mesleki tecrübe belgeleri

M. Kıvanç KILVAN Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 400114)

Engin AKDEN!Z Sorumlu De erleme Uzmanı (Lisans No: 403030)

Tesisin Görünümleri Türbin ve Jeneratör Üniteleri

Üretim ve Gözetim Kuyuları

!dari Bina

Kondenser

"alt ve Panolar

2022/1375

Santral Resimleri (Arşiv)

Santral Görünümleri

Türbin ve Jeneratör Üniteleri

Jeneratör Kondenser

Trafolar Boru Hattı ve Re-Enjeksiyon Pompası 1

Re-Enjeksiyon Pompası

Re-Enjeksiyon Pompası 2

Üretim Lisansı

								YAPI RUHSATI
	Hungel Searchene 2004/000 F.C. 2212 TARRIS						E Biodramini nacha			Policealincing-Adio	5) Kymaker		11-to-career lands	TERRSIN 1210 (display)
	Division service paints with the						Tires on	77 Notward		24.03.015	しんん		LASCA
	GRANDELP			- drivering tions:			34 Victoria			$-$ PHP (REEL PR) ( $9.11$		LETTE GOUD, AN	10 to a product of	TELERIT BURS EIG ( BVW
R/ME	MINE/JUCO			100	三正上にすい		Western	of nanninger			AR-FLAXVA		CALL
ISBN 44	Letterman 2-5 0:22 - 0.00 \$ 10						$-141100$	Prichlassen		Floorer write and			15 Parado (clienta driver)	137 March Avenue
Idahida	KOON ASSESSED			Elgingled (embilituation			11 Patricke	215-and-door				EARINHUTE		INIES
100 Ext Streets 18 6 (mm mod);	Mississippi channel construction and state of			20 Mol 20 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11			34 (49 6) -Tumpe	21444 mold 25 in exerci-		25.7 Exchange Edges - 40 Kr Edgar			11 Tayched Might arts	TTTs://kn/l/dan.ro
lin as							$-11111$	Primario		PYWISI MPLVE BID, MIGHWATH SCART explorer but		19,56,277		TYPE C.P. STRC.
FPITI, NY	AANTIL 16		I) Fisike Filip k	Ling Ny	TEEPH STOP FL		Lives.	24 (moneyard)			tariffs.	31 Planterer process rachivity ×	3. Figures sees 10194 197 ×	Schoolship $m+1$ 1, orazo
Yagı Sahibinin					Yaşı Mütsəhhidrin								Sintlye Setimin
	2 ⁴ RB Explorered LTC Hill in GOR VIAS, TUGLA ASSEMINA BASES Holdwid print \$71, 10 plannings.			A for 1km.	11 PA 01449 (France TS 2011) 10: USLN WING ASSISTENT								Milestonia and it IRMOS AGINAL FABANO BAJI ENGINE
	In hart constructs seem and			Tident	11/120-040-40 WALL							ALP'S EXHite via It said (10)
Lituacae					Millep, intege with the mail.					A very looks to		14 Mile Writer
SESHUP KATH SE 210108141					LIFETHAMMULE					POSTER		AFTER
th Adves			11,749		Billigarheimin SOUTH		27 companies 加工用物	*U formation Lie*		To I air throughfull gaintance in- AUTTY WORKS!			ATTAINMENT All Eldakark techn	AT EXHAUTA IN
	SETIMAN TATAK BESE				AT AT ARTISEA APRIL DRAFFER			DATING ENTRONOMEND THE MATHE MARKET!		di mar		180411	BRC VINGA ANIA AGAC PAGA 2001 NO 3210 distribute or helping and a structure and contact of

	Form Düzenisnan Hasanta Rgill Ozdikler							Yaps fits light Cool Mier
The Liberty persons planning					TLRagman (sew.) 32 hamsen Lind.		TI Fresh (an occu-			At fractional meet total case of 17. Fact from 8 (crestment ) (cre-		ALC A.R.	DETap by telen giving	TT Yet Frenk Venchel 621.06
ESSI LINA refugal			×		62161		91/address ware			R Farkman H D 660 is end PR TUN HVIS Emmitted chain			3 February 2014 - Allenson	SCTAGES can train intensit
												$-11$		6715
							RE "learnings kiks allmad kk.co.			an Especial più estat contellati aduptivi		44 Yapics Apken and stock		24-84-0-0-00-14
							81 Taxono poi kritu all'overse dalleri			RT Therme you keep conto amountments			M. Yapon assess phaetigon	5 Jack of John Gare
Tuesday 1220 Die verlagen					let m		11/90/14 01:01 ٠	FETSING ARMS m	19.1 CE-li-kush	to rapids nations (Time)		Philadelphia ania degli 1711	The model date to add it to the high-	Ff those department public National EST

(Carry line	Yapının Teknik Dzellilleri						ID TEXABLE			IT Else Illustrate parter	ALTWORT BETWEEN
13 Engel genussen High pant 14 Glassing RTLATI-Teki-9	15-avres broad Automakhaul Cre- 11minut IF Forum		1 Fitamam h Fasiat	Jame. At Boards for	Honey all provided to the presence of the basic contract of the presence of the contract of Histor		Literatur 100 minutes $-12$ Suppose a cheese *International* Play Big	$-1444000$ Limptone - 1 Apr more 1 1000 miles 1 Impo parts Statistics			Classes (12540) 2. Freme (Regist 4 Clare Using Hammolton	Charles and the 12 Milanier 2584 1-waard	CATION ANNOUNCE	CHANGED BALL 112 FR 600 Exists 113 Crossements Likewid *bd Gaspront*
Thomas Experience 14 March ъ		La primer	33 6 6 6 6	$-144444$ $-10$ m/m	$\Box$ Birth B $144444$ Line Text KTama		$-3110000$ 1 January Tri famou	Cleaner- 1. Edinburg	The age of the Contractor	CONTRACT 1148 TERMPIREME			Jones $-1.0188$ 'n	Frenanska Library Assets 11.0 promote -31 Planet
Statu Aug. 15 Service Phones				di cirico	154 in Disposice Lineage Threes		1 Chap asset THE	111		11 Fox Fo Newsy			p-iarryacti	3.0001.00049399 l'M
Teps Projekt
Bit Stone Hards			4110 004			BTTEBBCAL		81.644			81446			HT-M
brigi. UR BYE			includ Subdiv			BRATTAGE		Hark					dsias has caused and an analysis of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the state of the
Bell			HOME WITH ELLIMIN			3110000711		0.911					tistika katika muusimmaa ja kuuluuseen. 10 meetrit (maanisti)
11.21.8 Eastro		罩 3											HEN IT SAY: MARQ CAL AL BIG GATION II.
DEALER Maturity Training			Richard Engineer			\$1,007,753L		ail ka
40,000		MER	LIERIGEAR			FIRMER AC-		STEFF			FEWER SAMOULD		EMALINEARAN TWULSENS UNLOCKED
410038-0098 may prov.					BUA LINER			217al-heat		se			ON 27 MORARD / DAVAILLE		TEELPERING AWAR TWOPAGERS OF USE & NATI
EDITE KINDER 第42期证		mos	A/VVII/S			24944495		LAC					eral nga bao is sumanaren. Hungario manus sumanaren (2008) dis de Hungario manus su

1dari Bina Yapı Ruhsatı

Zemin Tipi:	AnaTasinmaz	Ada/Parsel:	146/3
Tasınmaz Kimlik No:	117385465	AT Yüzölcüm(m2):	19932.48
Il/lice:	CANAKKALE/AYVACIK	Bağımsız Bölüm Nitelik:
Kurum Adr.	Ayvacık(CANAKKALE)	Bağımsız Bölüm Brüt.
Mahalle/Köy Adı:	TUZLA Kövü	YüzÖlcümü:
Meykii:	Köyici	Bağımsız Bölüm Net YüzÖlcümü:
Cilt/Sayfa No:	20/1965
Kavit Durum:	Aktif	Blok/Kat/Giris/BBNo:
		Arsa Pay/Payda:
		Area Templaces and Minellist	Tak Kath Beataball, Afra, Ingtermed.

S/B/l	Acıklama	Malik/Lehtar	Tesis Kurum Tarih- Yevmiye	Terkin Sebebi- Tarih- Yevmive
Beyan	BU PARSEL ÜZERINDEKI TUZLA JEOTERMAL ENERJI AS YE AIT ISLETME FBK 70000TL KARSILIĞI DENİZBANK A.S. LEHİNE REHNEDILMISTIR(Sablon: Diğer)		Ayvacık(CANAKKA LE) - 02-05-2011 $00:00 - 2084$
Beyan	ÜÇÜNÜCÜ DERECE DOĞAL SİT ALANIDIR.( Şablon: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Belirtilmesi (1. ve 2. Grup - Harctan Muaf))		Avvacik(CANAKKA) LE) - 01-04-1996 $00:00 - 437$	$\sim$

Beyan	ÜÇÜNÜCÜ DERECE DOĞAL SİT ALANIDIR.( Şablon: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Belirtilmesi (1. ve 2. Grup - Harctan Muaf))	Ayvacık(CANAKKA) LE) - 01-04-1996
		$00:00 - 437$

(Hisse) Sistem No.	Malik	El Birliği No.	Hisse Pav/ Payda	Metrekare	Toplam Metrekare	Edinme Sebebi-Tarih- Yevmive	Terkin Sebebi- Tarih-Yevmiye
614514931	(SN:7712576) TUZLA JEOTERMAL ENERJİ ANONİM SİRKETİ V	25	1/1	19932.48	19932.48	3402 S.Y.nin 22/A Md. Gereğince Yenilemenin Tescili 15-10-2021 10495	$\sim$

Alacaklı	Müsterek Mi ²	Borc	Faiz	Derece Sira	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496	Evet	35000000.00 USD	%18	1/0		Ayvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 325$
İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi
Tasınmaz	Hisse Pay/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev

Alacaklı	Müsterek Mi?	Borc	Faiz	Derece Sira	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496 İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi	Evet	35000000.00 USD	%18	2/0		Ayvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 326$
Tasınmaz	Hisse Pay/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev

Alacaklı	Müsterek Mi?	Borc	Faiz	Derece Sira	Süre	Tesis Tarih - Yev
(SN:152) DENIZBANK A.S. VKN:2920084496	Evet	35000000.00 USD	18	3/0	FBK	Avvacık(CANAKKALE) - 26-01-2011 $00:00 - 327$
İpoteğin Konulduğu Hisse Bilgisi
Tasınmaz	Hisse Pay/ Payda	Borclu Malik			Malik Borc	Tescil Tarih - Yev	Terkin Sebebi Tarih Yev

Takbis Belgesi

		CANAKKALE				Türkiye Curnhuriyeti.
	Speed.	AYVACIK
	Natwheel
	Foyo.	TULA							Fotborat
	fizikade
	Newbii	Köyäct				TAPU SENEDI
		: Sittig Birdell			Fiafta No.	Ada No.	Parsei No.	Tub	Vilkiligüntü w	OTH!
		1,00				146			19.929.50ml
	Nitrigi	HOTERMAL SANAYI TESISLERI ARSASE					٠
	Sinn.	Planichidae Zeein Sister Yo : \$1431933
				Behrhar Kazweys Terk Literal ideminator.
š u œ LE ä $\equiv$ 'n s × 卤	Edwirns Gebeb
	Sidibi	T.24.A JECTERMAL ENNRIL ANOMIN SIRKETI					Tats:
	Geldisi		Yevrope No.	京村 No.	Senite Tug.	Sis PAG.	Tarihi.		Gittel
	CBL NEL		3756	z	1965		2996CDJ5			CEND.
	SWARN No.					DAVINING VALUE AND A CONTRACT HARLARMEN
۰	Siza TAG.				t. ٠	enting 23.	彩書			Ziahithe Nici Sea No.

Enerji Nakil Hattı Kamula`tırma-1rtifak hakkı Resmi Yazı

Enerji Nakil Hattı Kamula`tırma Resmi Yazı

Tuzla JES-Tuzla Kök Yer altı Enerji Nakil Hattı Krokisi

Santral ve Kuyu Sahalar Çevre Düzenlemesi

Çevre ve _ehircilik 1l Müdürlüü 1zin Yazısı

AI Terminal

TACİRLER YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.

9133_rns_2025-01-29_13756cdb-cc9c-45d6-9635-ed0c62a35149.pdf